дэсын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [dɐ'sǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- дэ- + [с] + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]
Глагол лъэмыӏэс "дэсын"-ым и спряженэр
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым и зэхуакум щыӀэн.
- Зыгуэрым и пэӀущӀэм, и жьантӀэм деж щысын (п. п. гублащхьэм).
- ЩӀыпӀэ гуэрым щыӀэн, щыпсэун.
- Унэм щыӀэн.
- Транспорт лӀэужьыгъуэ гуэр зегъэкӀуэн, ирилэжьэн.
- ЛӀы имыӀэу щысын.
ЩАПХЪЭХЭР
- Бжьэ зыдэсым фо дещӀэ. Псалъэжьхэр
- БгышхуитӀ зэхуакум дэсщ си къуажэр. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр
- А махуэм Хьэрун унэм дэст. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 24 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Нанэ унэм дэсщ. | Бабушка сидит дома. | Grandmother is sitting at home |
Нуни унэм дэсщ. | Нуна тоже сидит дома. | Nuna is also sitting at home. |
Нани Нуни унэм дэсхэщ. | И бабушка, и Нуна сидят дома. | Both grandmother and Nuna are sitting at home. |
нап. 47 | ||
Псори унэм дэсщ. | Все сидят дома. | Everybody is at home. |
нап. 61 | ||
Дэ жьэгум дыдэсщ. | Мы сидим перед очагом. | We are sitting in front of the hearth.
|
нап. 116 | ||
Тхьэмахуэти, псори унэм дэст. | Было воскресенье – мы все сидели дома. | It was Sunday and we were all at home. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Псыхъуэм дэсын:
- Къуажэм дэсын:
- Тракторым дэсын:
- Гум дэсын:
- Хъыджэбзыр дэмыкӀуауэ дэсщ:
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дэсын: 1. sit, be between, among sb or sth 2. sit in the front part of sth (for example, a cart or wagon) 3. live, be located swh 4. be, be found at home 5. drive (about transport) 6. not be married, be unwed
- Псыхъуэм дэсын. sit on the riverbank, in the riverbed
- Къуажэм дэсын. live in a village
- Тракторым дэсын. drive a tractor
- Гум дэсын. drive a cart or wagon
- Хъыджэбзыр дэмыкӀуауэ дэсщ. Not having married, the girl remained unwed; became an old maid.
УРЫСЫБЗЭ
- дэсын: 1. сидеть, находиться между кем-чем-л. 2. сидеть в передней части чего-л. (напр. телеги) 3. находиться, жить где-л. 4. быть, находиться дома 5. управлять (о транспорте) 6. быть не замужем
- Псыхъуэм дэсын: сидеть на берегу реки, в пойме реки
- Къуажэм дэсын: жить в деревне
- Тракторым дэсын: управлять трактором
- Гум дэсын: управлять повозкой.
- Хъыджэбзыр дэмыкӀуауэ дэсщ: не вышедшая замуж, девушка была не замужем; осталась в старых девах.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Пщэм дэсын[зэгъэзэхуэжын]
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: "sit on sb’s neck": be sb’s dependent or ward Урысыбзэ: сидеть на шее, быть на чьём-л. иждивении. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ