шэн

Тхыгъэр къыздрахар Википсалъалъэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ʂɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [ш] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэӏэс "шэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: шэн
щымыӀэныгъэ: мышэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сшэн пшэн ишэн тшэн фшэн яшэн
щымыӀэныгъэ: сымышэн умышэн имышэн дымышэн фымышэн ямышэн
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: шэ! фшэ!
щымыӀэныгъэ: умышэ! фымышэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: срешэ урешэ ирешэ дрешэ фрешэ ирешэ
щымыӀэныгъэ: сремышэ уремышэ иремышэ дремышэ фремышэ иремышэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сошэ(р) уошэ(р) / бошэ(р) ешэ(р) дошэ(р) фошэ(р) яшэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сшэркъым пшэркъым ишэркъым тшэркъым фшэркъым яшэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сшэ(р)т пшэ(р)т ишэ(р)т тшэ(р)т фшэ(р)т яшэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сшэ(р)тэкъым пшэ(р)тэкъым ишэ(р)тэкъым тшэ(р)тэкъым фшэ(р)тэкъым яшэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшащ пшащ ишащ тшащ фшащ яшащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сшакъым пшакъым ишакъым тшакъым фшакъым яшакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сшат пшат ишат тшат фшат яшат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сшатэкъым пшатэкъым ишатэкъым тшатэкъым фшатэкъым яшатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сшэгъащ пшэгъащ ишэгъащ тшэгъащ фшэгъащ яшэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сшэгъакъым пшэгъакъым ишэгъакъым тшэгъакъым фшэгъакъым яшэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэгъат пшэгъат ишэгъат тшэгъат фшэгъат яшэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сшэгъатэкъым пшэгъатэкъым ишэгъатэкъым тшэгъатэкъым фшэгъатэкъым яшэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сшэщ пшэщ ишэщ тшэщ фшэщ яшэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сшэкъым пшэкъым ишэкъым тшэкъым фшэкъым яшэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сшэт пшэт ишэт тшэт фшэт яшэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сшэтэкъым пшэтэкъым ишэтэкъым тшэтэкъым фшэтэкъым яшэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнщ пшэнщ ишэнщ тшэнщ фшэнщ яшэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшэнкъым пшэнкъым ишэнкъым тшэнкъым фшэнкъым яшэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнущ пшэнущ ишэнущ тшэнущ фшэнущ яшэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшэнукъым пшэнукъым ишэнукъым тшэнукъым фшэнукъым яшэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэрэ пшэрэ ишэрэ тшэрэ фшэрэ яшэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сшэркъэ пшэркъэ ишэркъэ тшэркъэ фшэркъэ яшэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сшэ(р)т пшэ(р)т ишэ(р)т тшэ(р)т фшэ(р)т яшэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сшэ(р)тэкъэ пшэ(р)тэкъэ ишэ(р)тэкъэ тшэ(р)тэкъэ фшэ(р)тэкъэ яшэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сша пша иша тша фша яша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сшакъэ пшакъэ ишакъэ тшакъэ фшакъэ яшакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сшат пшат ишат тшат фшат яшат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сшатэкъэ пшатэкъэ ишатэкъэ тшатэкъэ фшатэкъэ яшатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сшэгъа пшэгъа ишэгъа тшэгъа фшэгъа яшэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сшэгъакъэ пшэгъакъэ ишэгъакъэ тшэгъакъэ фшэгъакъэ яшэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэгъат пшэгъат ишэгъат тшэгъат фшэгъат яшэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сшэгъатэкъэ пшэгъатэкъэ ишэгъатэкъэ тшэгъатэкъэ фшэгъатэкъэ яшэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сшэ пшэ ишэ тшэ фшэ яшэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сшэкъэ пшэкъэ ишэкъэ тшэкъэ фшэкъэ яшэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сшэт пшэт ишэт тшэт фшэт яшэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сшэтэкъэ пшэтэкъэ ишэтэкъэ тшэтэкъэ фшэтэкъэ яшэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэн пшэн ишэн тшэн фшэн яшэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшэнкъэ пшэнкъэ ишэнкъэ тшэнкъэ фшэнкъэ яшэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэну пшэну ишэну тшэну фшэну яшэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшэнукъэ пшэнукъэ ишэнукъэ тшэнукъэ фшэнукъэ яшэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэмэ пшэмэ ишэмэ тшэмэ фшэмэ яшэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэмэ умышэмэ имышэмэ дымышэмэ фымышэмэ ямышэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшамэ пшамэ ишамэ тшамэ фшамэ яшамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышамэ умышамэ имышамэ дымышамэ фымышамэ ямышамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшэгъамэ пшэгъамэ ишэгъамэ тшэгъамэ фшэгъамэ яшэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышэгъамэ умышэгъамэ имышэгъамэ дымышэгъамэ фымышэгъамэ ямышэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнмэ пшэнмэ ишэнмэ тшэнмэ фшэнмэ яшэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнмэ умышэнмэ имышэнмэ дымышэнмэ фымышэнмэ ямышэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнумэ пшэнумэ ишэнумэ тшэнумэ фшэнумэ яшэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнумэ умышэнумэ имышэнумэ дымышэнумэ фымышэнумэ ямышэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэтэмэ пшэтэмэ ишэтэмэ тшэтэмэ фшэтэмэ яшэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэтэмэ умышэтэмэ имышэтэмэ дымышэтэмэ фымышэтэмэ ямышэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшатэмэ пшатэмэ ишатэмэ тшатэмэ фшатэмэ яшатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышатэмэ умышатэмэ имышатэмэ дымышатэмэ фымышатэмэ ямышатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшэгъатэмэ пшэгъатэмэ ишэгъатэмэ тшэгъатэмэ фшэгъатэмэ яшэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышэгъатэмэ умышэгъатэмэ имышэгъатэмэ дымышэгъатэмэ фымышэгъатэмэ ямышэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнтэмэ пшэнтэмэ ишэнтэмэ тшэнтэмэ фшэнтэмэ яшэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнтэмэ умышэнтэмэ имышэнтэмэ дымышэнтэмэ фымышэнтэмэ ямышэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнутэмэ пшэнутэмэ ишэнутэмэ тшэнутэмэ фшэнутэмэ яшэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнутэмэ умышэнутэмэ имышэнутэмэ дымышэнутэмэ фымышэнутэмэ ямышэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнт пшэнт ишэнт тшэнт фшэнт яшэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшэнтэкъым пшэнтэкъым ишэнтэкъым тшэнтэкъым фшэнтэкъым яшэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнут пшэнут ишэнут тшэнут фшэнут яшэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшэнутэкъым пшэнутэкъым ишэнутэкъым тшэнутэкъым фшэнутэкъым яшэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэми пшэми ишэми тшэми фшэми яшэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэми умышэми имышэми дымышэми фымышэми ямышэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшами пшами ишами тшами фшами яшами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышами умышами имышами дымышами фымышами ямышами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшэгъами пшэгъами ишэгъами тшэгъами фшэгъами яшэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышэгъами умышэгъами имышэгъами дымышэгъами фымышэгъами ямышэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнми пшэнми ишэнми тшэнми фшэнми яшэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнми умышэнми имышэнми дымышэнми фымышэнми ямышэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнуми пшэнуми ишэнуми тшэнуми фшэнуми яшэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнуми умышэнуми имышэнуми дымышэнуми фымышэнуми ямышэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшэтэми пшэтэми ишэтэми тшэтэми фшэтэми яшэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэтэми умышэтэми имышэтэми дымышэтэми фымышэтэми ямышэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшатэми пшатэми ишатэми тшатэми фшатэми яшатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышатэми умышатэми имышатэми дымышатэми фымышатэми ямышатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшэгъатэми пшэгъатэми ишэгъатэми тшэгъатэми фшэгъатэми яшэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышэгъатэми умышэгъатэми имышэгъатэми дымышэгъатэми фымышэгъатэми ямышэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнтэми пшэнтэми ишэнтэми тшэнтэми фшэнтэми яшэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнтэми умышэнтэми имышэнтэми дымышэнтэми фымышэнтэми ямышэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшэнутэми пшэнутэми ишэнутэми тшэнутэми фшэнутэми яшэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышэнутэми умышэнутэми имышэнутэми дымышэнутэми фымышэнутэми ямышэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сшаи пшаи ишаи тшаи фшаи яшаи
щымыӀэныгъэ: сымышаи умышаи имышаи дымышаи фымышаи ямышаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сшащэрэт пшащэрэт ишащэрэт тшащэрэт фшащэрэт яшащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымышащэрэт умышащэрэт имышащэрэт дымышащэрэт фымышащэрэт ямышащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшагъэнщ пшагъэнщ ишагъэнщ тшагъэнщ фшагъэнщ яшагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшагъэнкъым пшагъэнкъым ишагъэнкъым тшагъэнкъым фшагъэнкъым яшагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшагъэнт пшагъэнт ишагъэнт тшагъэнт фшагъэнт яшагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшагъэнтэкъым пшагъэнтэкъым ишагъэнтэкъым тшагъэнтэкъым фшагъэнтэкъым яшагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшагъэн пшагъэн ишагъэн тшагъэн фшагъэн яшагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшагъэнкъэ пшагъэнкъэ ишагъэнкъэ тшагъэнкъэ фшагъэнкъэ яшагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшагъэнт пшагъэнт ишагъэнт тшагъэнт фшагъэнт яшагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшагъэнтэкъэ пшагъэнтэкъэ ишагъэнтэкъэ тшагъэнтэкъэ фшагъэнтэкъэ яшагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшагъэнущ пшагъэнущ ишагъэнущ тшагъэнущ фшагъэнущ яшагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшагъэнукъым пшагъэнукъым ишагъэнукъым тшагъэнукъым фшагъэнукъым яшагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшагъэнут пшагъэнут ишагъэнут тшагъэнут фшагъэнут яшагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшагъэнутэкъым пшагъэнутэкъым ишагъэнутэкъым тшагъэнутэкъым фшагъэнутэкъым яшагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшагъэну пшагъэну ишагъэну тшагъэну фшагъэну яшагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшагъэнукъэ пшагъэнукъэ ишагъэнукъэ тшагъэнукъэ фшагъэнукъэ яшагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшагъэнут пшагъэнут ишагъэнут тшагъэнут фшагъэнут яшагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшагъэнутэкъэ пшагъэнутэкъэ ишагъэнутэкъэ тшагъэнутэкъэ фшагъэнутэкъэ яшагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зышэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зымышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зышэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зышэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымышэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зышэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымышэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ сшэ пшэ ишэ тшэ фшэ яшэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымышэ умышэ имышэ дымышэ фымышэ ямышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сша пша иша тша фша яша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыша умыша имыша дымыша фымыша ямыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сшэгъа пшэгъа ишэгъа тшэгъа фшэгъа яшэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымышэгъа умышэгъа имышэгъа дымышэгъа фымышэгъа ямышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сшэн пшэн ишэн тшэн фшэн яшэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымышэн умышэн имышэн дымышэн фымышэн ямышэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сшэну пшэну ишэну тшэну фшэну яшэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымышэну умышэну имышэну дымышэну фымышэну ямышэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ шэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ мышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ ша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ шэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ шэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мышэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ шэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мышэну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрысшэ зэрыпшэ зэришэ зэрытшэ зэрыфшэ зэрашэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышэ зэрумышэ зэримышэ зэрыдмышэ зэрывмышэ зэрамышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрысша зэрыпша зэриша зэрытша зэрыфша зэраша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыша зэрумыша зэримыша зэрыдмыша зэрывмыша зэрамыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрысшэгъа зэрыпшэгъа зэришэгъа зэрытшэгъа зэрыфшэгъа зэрашэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышэгъа зэрумышэгъа зэримышэгъа зэрыдмышэгъа зэрывмышэгъа зэрамышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрысшэн зэрыпшэн зэришэн зэрытшэн зэрыфшэн зэрашэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышэн зэрумышэн зэримышэн зэрыдмышэн зэрывмышэн зэрамышэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрысшэну зэрыпшэну зэришэну зэрытшэну зэрыфшэну зэрашэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышэну зэрумышэну зэримышэну зэрыдмышэну зэрывмышэну зэрамышэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щысшэ щыпшэ щишэ щытшэ щыфшэ щашэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щызмышэ щумышэ щимышэ щыдмышэ щывмышэ щамышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щысша щыпша щиша щытша щыфша щаша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыша щумыша щимыша щыдмыша щывмыша щамыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щысшэгъа щыпшэгъа щишэгъа щытшэгъа щыфшэгъа щашэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмышэгъа щумышэгъа щимышэгъа щыдмышэгъа щывмышэгъа щамышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щысшэн щыпшэн щишэн щытшэн щыфшэн щашэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмышэн щумышэн щимышэн щыдмышэн щывмышэн щамышэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щысшэну щыпшэну щишэну щытшэну щыфшэну щашэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмышэну щумышэну щимышэну щыдмышэну щывмышэну щамышэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэсшэ здэпшэ здишэ здэтшэ здэфшэ здашэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышэ здумышэ здимышэ здэдмышэ здэвмышэ здамышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэсша здэпша здиша здэтша здэфша здаша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыша здумыша здимыша здэдмыша здэвмыша здамыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэсшэгъа здэпшэгъа здишэгъа здэтшэгъа здэфшэгъа здашэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышэгъа здумышэгъа здимышэгъа здэдмышэгъа здэвмышэгъа здамышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэсшэн здэпшэн здишэн здэтшэн здэфшэн здашэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышэн здумышэн здимышэн здэдмышэн здэвмышэн здамышэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэсшэну здэпшэну здишэну здэтшэну здэфшэну здашэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышэну здумышэну здимышэну здэдмышэну здэвмышэну здамышэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшэ щӀэпшэ щӀишэ щӀэтшэ щӀэфшэ щӀашэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышэ щӀумышэ щӀимышэ щӀэдмышэ щӀэвмышэ щӀамышэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэсша щӀэпша щӀиша щӀэтша щӀэфша щӀаша
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыша щӀумыша щӀимыша щӀэдмыша щӀэвмыша щӀамыша
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшэгъа щӀэпшэгъа щӀишэгъа щӀэтшэгъа щӀэфшэгъа щӀашэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышэгъа щӀумышэгъа щӀимышэгъа щӀэдмышэгъа щӀэвмышэгъа щӀамышэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшэн щӀэпшэн щӀишэн щӀэтшэн щӀэфшэн щӀашэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышэн щӀумышэн щӀимышэн щӀэдмышэн щӀэвмышэн щӀамышэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшэну щӀэпшэну щӀишэну щӀэтшэну щӀэфшэну щӀашэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышэну щӀумышэну щӀимышэну щӀэдмышэну щӀэвмышэну щӀамышэну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ сшэу пшэу ишэу тшэу фшэуэ яшэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымышэу умышэу имышэу дымышэу фымышэу ямышэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сшауэ пшауэ ишауэ тшауэ фшауэ яшауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымышауэ умышауэ имышауэ дымышауэ фымышауэ ямышауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сшэурэ пшэурэ ишэурэ тшэурэ фшэурэ яшэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымышэурэ умышэурэ имышэурэ дымышэурэ фымышэурэ ямышэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- узошэ сошэ -- фызошэ сошэ(хэ)
уэ сыбошэ -- уошэ / бошэ дыбошэ -- уошэ(хэ) / бошэ(хэ)
абы сешэ уешэ ешэ дешэ фешэ ешэ(хэ)
дэ -- удошэ дошэ -- фыдошэ дошэ(хэ)
фэ сывошэ -- фошэ дывошэ -- фошэ(хэ)
абыхэм сашэ уашэ яшэ дашэ фашэ яшэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- ус[шэрэ] с[шэрэ] -- фыс[шэрэ] с[шэ(хэ)рэ]
уэ сып[шэрэ] -- п[шэрэ] дып[шэрэ] -- п[шэ(хэ)рэ]
абы си[шэрэ] уи[шэрэ] и[шэрэ] ди[шэрэ] фи[шэрэ] и[шэ(хэ)рэ]
дэ -- ут[шэрэ] т[шэрэ] -- фыт[шэрэ] т[шэ(хэ)рэ]
фэ сыф[шэрэ] -- ф[шэрэ] дыф[шэрэ] -- ф[шэ(хэ)рэ]
абыхэм са[шэрэ] уа[шэрэ] я[шэрэ] да[шэрэ] фа[шэрэ] я[шэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ш]э [ш]эр -- [ш]эхэр
Эргативнэ: [ш]э [ш]эм -- [ш]эхэм
Послеложнэ: [ш]экӀэ [ш]эмкӀэ [ш]эхэкӀэ [ш]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ш]эуэ [ш]эрауэ [ш]эхэу [ш]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ш]а [ш]ар -- [ш]ахэр
Эргативнэ: [ш]а [ш]ам -- [ш]ахэм
Послеложнэ: [ш]акӀэ [ш]амкӀэ [ш]ахэкӀэ [ш]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ш]ауэ [ш]арауэ [ш]ахэу [ш]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ш]эн [ш]эныр -- [ш]энхэр
Эргативнэ: [ш]эн [ш]эным -- [ш]энхэм
Послеложнэ: [ш]энкӀэ [ш]энымкӀэ [ш]энхэкӀэ [ш]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [ш]эну [ш]энырауэ [ш]энхэу [ш]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ш]эну [ш]энур -- [ш]энухэр
Эргативнэ: [ш]эну [ш]энум -- [ш]энухэм
Послеложнэ: [ш]энукӀэ [ш]энумкӀэ [ш]энухэкӀэ [ш]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ш]энууэ [ш]энурауэ [ш]энухэу [ш]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ДэщӀыгъуу, и гъусэу здэкӀуэм дэкӀуэн; дэӀэпыкъуурэ здэкӀуэм нэгъэсын.
  2. ЗыгуэркӀэ зыгуэр (цӀыху, хьэпшып, гъавэ с. ху.) зы щӀыпӀэм ишауэ нэгъуэщӀ щӀыпӀэ гъэӀэпхъуэн, нэгъэсын.
  3. Зыгуэр зыщӀыпӀэ кӀуэуэ укъуэдиин (п. п. кӀапсэ, труба н. къ.).
  4. Унэ игъэхьэн.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Хъаным ипхъу нэхъыщӀэр яшащи къуажэр зэрызохьэ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 25
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Маш, мы шыр шэ! Маш, веди эту лошадь. Mash, lead this horse!
Маш шыр ешэ. Маш ведет лошадь. Mash is leading the horse.
Умари шыр ешэ. Умар тоже ведет лошадь Wumar is leading his horse, too.
нап. 26
Шэщым шыр уэ шэ! Ты веди лошадь в конюшню! You lead the horse to the stable!
Щам шыр шэщым ишащ. Щам повел лошадь в конюшню. Sham has led his horse to the stable.
нап. 27
Нану и шыр шэщым ишащ. Малыш повёл свою лошадь в конюшню. Little One (has) led his horse to the stable.
Нащ, уэри уи шыр шэщым шэ! Нащ, и ты веди свою лошадь в конюшню! Nash, you take your horse to the stable, too!
Нащ, шыр шэщым шэ! Нащ, веди лошадь в конюшню! Nash, take the horse to the stable!
нап. 41
Бабыщ анэм и шырхэр псым ишащ. Мать-утка повела своих утят на реку. The mother duck has taken her ducklings to the river.
нап. 54
Гуэгуш анэм и шырхэр хадэм ешэ. Мать-индейка ведет своих индюшат в сад. The mother-turkey takes her babies to the garden.
нап. 76
Къаз анэжьхэм я шырхэр псым яшащ. Мать-гуси повели своих гусят на реку. The mother geese have taken their goslings to the river.
нап. 84
Си ныбжьэгъу Дахэнагъуэрэ сэрэ дадэ губгъуэм дишащ. Дедушка повёл меня с моей подругой Даханагуой в поле. Grandfather has taken my friend Dakhenaghwa and me to the fields.
нап. 98
Дэ куэдрэ зыплъыхьакӀуэ дашэ. Нас часто водят на экскурсии. They often take us on excursions.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Шыр псафэ шэн.
  • ГукӀэ шэн.
  • Телефон кӀапсэр шэн.
  • Газ шэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • шэн: 1. lead, guide sb 2. bring, take, carry, haul or convey sb or sth swh 3. Install, lay, put in sth swh (for example, wires, pipes, etc.) 4. take sb as a wife; marry sb
  • Шыр псафэ шэн: lead a horse to a watering hole
  • ГукӀэ шэн: haul in a cart or wagon
  • Телефон кӀапсэр шэн: install telephone wires or cables
  • Газ шэн: install, put in gas
УРЫСЫБЗЭ
  • шэн: 1. вести кого-л. 2. везти кого-что-л. 3. провести, проложить что-л. куда-л. (напр. провода, трубы и т. п.) 4. взять кого-л. в жёны; жениться на ком-л.
  • Шыр псафэ шэн: вести лошадь на водопой
  • ГукӀэ шэн: везти на телеге
  • Телефон кӀапсэр шэн: провести телефонные провода
  • Газ шэн: проложить газ

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

Къыздырахар: "https://kbd.wiktionary.org/w/index.php?title=шэн&oldid=45488"