щӏыӏэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA ['ɕʹǝʔɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[щӀыӀ] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	щӀыӀэ	щӀыӀэр	--	щӀыӀэхэр
Эргативнэ:	щӀыӀэ	щӀыӀэм	--	щӀыӀэхэм
Послеложнэ:	щӀыӀэкӀэ	щӀыӀэмкӀэ	щӀыӀэхэкӀэ	щӀыӀэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	щӀыӀэу	щӀыӀэрауэ	щӀыӀэхэу	щӀыӀэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Хьэуа, дуней узыгъэпӀыщӀэ; зи температурэр лъахъшэ.

ЩАПХЪЭХЭР

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 94
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Дунейр щӀыӀэщ.	Погода холодная.	The weather is cold.
Сабийхэр къызэщӀэплъащ, щӀыӀэр зыхащӀэркъым.	Дети разогрелись. Они не чувствуют холода.	The children have warmed up and they don’t feel the cold.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

ЩӀыӀэ егъэлея.
Псы щӀыӀэ.
щыщӀыӀэщ

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

щӏыӏэ: cold
ЩӀыӀэ егъэлея: extreme cold
Псы щӀыӀэ: cold water
щыщӀыӀэщ: where it is cold.

УРЫСЫБЗЭ

щӏыӏэ: холод | холодный.
ЩӀыӀэ егъэлея: чрезвычайный холод
Псы щӀыӀэ: холодная вода
щыщӀыӀэщ: где холодно

псалъафэ зэпыщӀахэр

Гу щӀыӀэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: callous, soulless
     Урысыбзэ: чёрствый, бездушный
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ дыхьэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze (about the fingertips)
     Урысыбзэ: замёрзнуть (о кончиках пальцев).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ епхъуэн (къепхъуэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze; be cold, chilly
     Урысыбзэ: подмерзнуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ еуэкӀын (къеуэкӀын, къеуэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: 1. catch cold 2. freeze to death
     Урысыбзэ: 1. простудиться 2. замёрзнуть. 
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ еуэн (къеуэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze; be cold, chilly
     Урысыбзэ: подмерзнуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ зэгъэуэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze to death
     Урысыбзэ: замёрзнуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     ЗэлӀзэфызым зы къуэ яӀэти дыгъэ зригъэуртэкъым, щӀыӀэ зригъэуэкӀыртэкъым, уэсэпсхэмыхьэт, ӀыхьэшхуэщӀэкъут. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ЩӀыӀэ зыхэгъэхьэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: catch cold
     Урысыбзэ: простудиться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ кӀуэцӀыхьэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: catch cold
     Урысыбзэ: простудиться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ лӀэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze to death
     Урысыбзэ: замёрзнуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ техьэгъуэм иубыдын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: get a chill
     Урысыбзэ: охватить ознобом.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ хэгъэхьэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: let sb catch cold
     Урысыбзэ: дать простудиться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ хыхьэн (къыхыхьэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: catch cold
     Урысыбзэ: простудиться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэ худихун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: shiver, have a fever
     Урысыбзэ: знобить, лихорадить.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэм игъэдыкъын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze to death
     Урысыбзэ: окоченеть от мороза.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩыӀэм идыкъын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze to death
     Урысыбзэ: окоченеть от мороза.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЩӀыӀэм исын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: freeze to death
     Урысыбзэ: замёрзнуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

щӀыӀэ уз[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Ӏэпкълъэпкъым хыхьа щӀыӀэм къишэ уз.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: common cold
     Урысыбзэ: простуда
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Зы махуэ дэкӀауэ Мимэр [хъыджэбз цӀыкӀур] сымаджэ хъуащ, щӀыӀэ уз къеуалӀэри. Япэу лъэбакъуэ зычахэр, сборник

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын