Шаблон:щыщын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [ɕǝ'ɕǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

щы- + [щ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӀэс "щыщын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	щыщын
щымыӀэныгъэ:	щымыщын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщыщын	ущыщын	щыщын	дыщыщын	фыщыщын	щыщын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыщымыщын	ущымыщын	щымыщын	дыщымыщын	фыщымыщын	щымыщын(хэ)

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	щыщ!	фыщыщ!
щымыӀэныгъэ:	ущымыщ!	фыщымыщ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщрещ	ущрещ	щрещ	дыщрещ	фыщрещ	щрещ(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыщремыщ	ущремыщ	щремыщ	дыщремыщ	фыщремыщ	щремыщ(хэ)

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщщ	ущыщщ	щыщщ	дыщыщщ	фыщыщщ	щыщ(хэ)щ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщкъым	ущыщкъым	щыщкъым	дыщыщкъым	фыщыщкъым	щыщ(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщт	ущыщт	щыщт	дыщыщт	фыщыщт	щыщ(хэ)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщтэкъым	ущыщтэкъым	щыщтэкъым	дыщыщтэкъым	фыщыщтэкъым	щыщ(хэ)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщащ	ущыщащ	щыщащ	дыщыщащ	фыщыщащ	щыща(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщакъым	ущыщакъым	щыщакъым	дыщыщакъым	фыщыщакъым	щыща(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщат	ущыщат	щыщат	дыщыщат	фыщыщат	щыща(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщатэкъым	ущыщатэкъым	щыщатэкъым	дыщыщатэкъым	фыщыщатэкъым	щыща(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъащ	ущыщыгъащ	щыщыгъащ	дыщыщыгъащ	фыщыщыгъащ	щыщыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщыгъакъым	ущыщыгъакъым	щыщыгъакъым	дыщыщыгъакъым	фыщыщыгъакъым	щыщыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъат	ущыщыгъат	щыщыгъат	дыщыщыгъат	фыщыщыгъат	щыщыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщыгъатэкъым	ущыщыгъатэкъым	щыщыгъатэкъым	дыщыщыгъатэкъым	фыщыщыгъатэкъым	щыщыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыщыщщ	ущыщщ	щыщщ	дыщыщщ	фыщыщщ	щыщ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыщыщкъым	ущыщкъым	щыщкъым	дыщыщкъым	фыщыщкъым	щыщ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыщыщт	ущыщт	щыщт	дыщыщт	фыщыщт	щыщ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыщыщтэкъым	ущыщтэкъым	щыщтэкъым	дыщыщтэкъым	фыщыщтэкъым	щыщ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынщ	ущыщынщ	щыщынщ	дыщыщынщ	фыщыщынщ	щыщын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщынкъым	ущыщынкъым	щыщынкъым	дыщыщынкъым	фыщыщынкъым	щыщын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынущ	ущыщынущ	щыщынущ	дыщыщынущ	фыщыщЫнущ	щыщэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщынукъым	ущыщынукъым	щыщынукъым	дыщыщынукъым	фыщыщынукъым	щыщэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщ	ущыщ	щыщ	дыщыщ	фыщыщ	щыщ(хэ)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщкъэ	ущыщкъэ	щыщкъэ	дыщыщкъэ	фыщыщкъэ	щыщ(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщт	ущыщт	щыщт	дыщыщт	фыщыщт	щыщ(хэ)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщтэкъэ	ущыщтэкъэ	щыщтэкъэ	дыщыщтэкъэ	фыщыщтэкъэ	щыщ(хэ)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыща	ущыща	щыща	дыщыща	фыщыща	щыща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщакъэ	ущыщакъэ	щыщакъэ	дыщыщакъэ	фыщыщакъэ	щыща(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщат	ущыщат	щыщат	дыщыщат	фыщыщат	щыща(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщатэкъэ	ущыщатэкъэ	щыщатэкъэ	дыщыщатэкъэ	фыщыщатэкъэ	щыща(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъа	ущыщыгъа	щыщыгъа	дыщыщыгъа	фыщыщыгъа	щыщыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщыгъакъэ	ущыщыгъакъэ	щыщыгъакъэ	дыщыщыгъакъэ	фыщыщыгъакъэ	щыщыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъат	ущыщыгъат	щыщыгъат	дыщыщыгъат	фыщыщыгъат	щыщыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщыщыгъатэкъэ	ущыщыгъатэкъэ	щыщыгъатэкъэ	дыщыщыгъатэкъэ	фыщыщыгъатэкъэ	щыщыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыщыщ	ущыщ	щыщ	дыщыщ	фыщыщ	щыщ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыщыщкъэ	ущыщкъэ	щыщкъэ	дыщыщкъэ	фыщыщкъэ	щыщ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыщыщт	ущыщт	щыщт	дыщыщт	фыщыщт	щыщ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыщыщтэкъэ	ущыщтэкъэ	щыщтэкъэ	дыщыщтэкъэ	фыщыщтэкъэ	щыщ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщын	ущыщын	щыщын	дыщыщын	фыщыщын	щыщын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщынкъэ	ущыщынкъэ	щыщынкъэ	дыщыщынкъэ	фыщыщынкъэ	щыщын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщыну	ущыщыну	щыщыну	дыщыщыну	фыщыщыну	щыщыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщынукъэ	ущыщынукъэ	щыщынукъэ	дыщыщынукъэ	фыщыщынукъэ	щыщыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщмэ	ущыщмэ	щыщмэ	дыщыщмэ	фыщыщмэ	щыщ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщмэ	ущымыщмэ	щымыщмэ	дыщымыщмэ	фыщымыщмэ	щымыщ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщамэ	ущыщамэ	щыщамэ	дыщыщамэ	фыщыщамэ	щыща(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщамэ	ущымыщамэ	щымыщамэ	дыщымыщамэ	фыщымыщамэ	щымыща(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъамэ	ущыщыгъамэ	щыщыгъамэ	дыщыщыгъамэ	фыщыщыгъамэ	щыщыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщыгъамэ	ущымыщыгъамэ	щымыщыгъамэ	дыщымыщыгъамэ	фыщымыщыгъамэ	щымыщыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынмэ	ущыщынмэ	щыщынмэ	дыщыщынмэ	фыщыщынмэ	щыщын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынмэ	ущымыщынмэ	щымыщынмэ	дыщымыщынмэ	фыщымыщынмэ	щымыщын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынумэ	ущыщынумэ	щыщынумэ	дыщыщынумэ	фыщыщынумэ	щыщыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынумэ	ущымыщынумэ	щымыщынумэ	дыщымыщынумэ	фыщымыщынумэ	щымыщыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщтэмэ	ущыщтэмэ	щыщтэмэ	дыщыщтэмэ	фыщыщтэмэ	щыщ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщтэмэ	ущымыщтэмэ	щымыщтэмэ	дыщымыщтэмэ	фыщымыщтэмэ	щымыщ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщатэмэ	ущыщатэмэ	щыщатэмэ	дыщыщатэмэ	фыщыщатэмэ	щыща(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщатэмэ	ущымыщатэмэ	щымыщатэмэ	дыщымыщатэмэ	фыщымыщатэмэ	щымыща(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъатэмэ	ущыщыгъатэмэ	щыщыгъатэмэ	дыщыщыгъатэмэ	фыщыщыгъатэмэ	щыщыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщыгъатэмэ	ущымыщыгъатэмэ	щымыщыгъатэмэ	дыщымыщыгъатэмэ	фыщымыщыгъатэмэ	щымыщыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынтэмэ	ущыщынтэмэ	щыщынтэмэ	дыщыщынтэмэ	фыщыщынтэмэ	щыщын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынтэмэ	ущымыщынтэмэ	щымыщынтэмэ	дыщымыщынтэмэ	фыщымыщынтэмэ	щымыщын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынутэмэ	ущыщынутэмэ	щыщынутэмэ	дыщыщынутэмэ	фыщыщынутэмэ	щыщыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынутэмэ	ущымыщынутэмэ	щымыщынутэмэ	дыщымыщынутэмэ	фыщымыщынутэмэ	щымыщыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынт	ущыщынт	щыщынт	дыщыщынт	фыщыщынт	щыщын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщынтэкъым	ущыщынтэкъым	щыщынтэкъым	дыщыщынтэкъым	фыщыщынтэкъым	щыщын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынут	ущыщынут	щыщынут	дыщыщынут	фыщыщынут	щыщыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщыщынутэкъым	ущыщынутэкъым	щыщынутэкъым	дыщыщынутэкъым	фыщыщынутэкъым	щыщыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщми	ущыщми	щыщми	дыщыщми	фыщыщми	щыщ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщми	ущымыщми	щымыщми	дыщымыщми	фыщымыщми	щымыщ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщами	ущыщами	щыщами	дыщыщами	фыщыщами	щыща(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщами	ущымыщами	щымыщами	дыщымыщами	фыщымыщами	щымыща(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъами	ущыщыгъами	щыщыгъами	дыщыщыгъами	фыщыщыгъами	щыщыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщыгъами	ущымыщыгъами	щымыщыгъами	дыщымыщыгъами	фыщымыщыгъами	щымыщыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынми	ущыщынми	щыщынми	дыщыщынми	фыщыщынми	щыщын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынми	ущымыщынми	щымыщынми	дыщымыщынми	фыщымыщынми	щымыщын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынуми	ущыщынуми	щыщынуми	дыщыщынуми	фыщыщынуми	щыщыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынуми	ущымыщынуми	щымыщынуми	дыщымыщынуми	фыщымыщынуми	щымыщыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщтэми	ущыщтэми	щыщтэми	дыщыщтэми	фыщыщтэми	щыщ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщтэми	ущымыщтэми	щымыщтэми	дыщымыщтэми	фыщымыщтэми	щымыщ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщыщатэми	ущыщатэми	щыщатэми	дыщыщатэми	фыщыщатэми	щыща(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщатэми	ущымыщатэми	щымыщатэми	дыщымыщатэми	фыщымыщатэми	щымыща(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщыщыгъатэми	ущыщыгъатэми	щыщыгъатэми	дыщыщыгъатэми	фыщыщыгъатэми	щыщыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщыгъатэми	ущымыщыгъатэми	щымыщыгъатэми	дыщымыщыгъатэми	фыщымыщыгъатэми	щымыщыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынтэми	ущыщынтэми	щыщынтэми	дыщыщынтэми	фыщыщынтэми	щыщын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынтэми	ущымыщынтэми	щымыщынтэми	дыщымыщынтэми	фыщымыщынтэми	щымыщын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщыщынутэми	ущыщынутэми	щыщынутэми	дыщыщынутэми	фыщыщынутэми	щыщыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщымыщынутэми	ущымыщынутэми	щымыщынутэми	дыщымыщынутэми	фыщымыщынутэми	щымыщыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщыщаи	ущыщаи	щыщаи	дыщыщаи	фыщыщаи	щыщаи
щымыӀэныгъэ:	сыщымыщаи	ущымыщаи	щымыщаи	дыщымыщаи	фыщымыщаи	щымыщаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщыщащэрэт	ущыщащэрэт	щыщащэрэт	дыщыщащэрэт	фыщыщащэрэт	щыща(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыщымыщащэрэт	ущымыщащэрэт	щымыщащэрэт	дыщымыщащэрэт	фыщымыщащэрэт	щымыща(хэ)щэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнщ	ущыщагъэнщ	щыщагъэнщ	дыщыщагъэнщ	фыщыщагъэнщ	щыщагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнкъым	ущыщагъэнкъым	щыщагъэнкъым	дыщыщагъэнкъым	фыщыщагъэнкъым	щыщагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнт	ущыщагъэнт	щыщагъэнт	дыщыщагъэнт	фыщыщагъэнт	щыщагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнтэкъым	ущыщагъэнтэкъым	щыщагъэнтэкъым	дыщыщагъэнтэкъым	фыщыщагъэнтэкъым	щыщагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэн	ущыщагъэн	щыщагъэн	дыщыщагъэн	фыщыщагъэн	щыщагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнкъэ	ущыщагъэнкъэ	щыщагъэнкъэ	дыщыщагъэнкъэ	фыщыщагъэнкъэ	щыщагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнт	ущыщагъэнт	щыщагъэнт	дыщыщагъэнт	фыщыщагъэнт	щыщагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнтэкъэ	ущыщагъэнтэкъэ	щыщагъэнтэкъэ	дыщыщагъэнтэкъэ	фыщыщагъэнтэкъэ	щыщагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнущ	ущыщагъэнущ	щыщагъэнущ	дыщыщагъэнущ	фыщыщагъэнущ	щыщагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнукъым	ущыщагъэнукъым	щыщагъэнукъым	дыщыщагъэнукъым	фыщыщагъэнукъым	щыщагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнут	ущыщагъэнут	щыщагъэнут	дыщыщагъэнут	фыщыщагъэнут	щыщагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнутэкъым	ущыщагъэнутэкъым	щыщагъэнутэкъым	дыщыщагъэнутэкъым	фыщыщагъэнутэкъым	щыщагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэну	ущыщагъэну	щыщагъэну	дыщыщагъэну	фыщыщагъэну	щыщагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнукъэ	ущыщагъэнукъэ	щыщагъэнукъэ	дыщыщагъэнукъэ	фыщыщагъэнукъэ	щыщагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнут	ущыщагъэнут	щыщагъэнут	дыщыщагъэнут	фыщыщагъэнут	щыщагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщыщагъэнутэкъэ	ущыщагъэнутэкъэ	щыщагъэнутэкъэ	дыщыщагъэнутэкъэ	фыщыщагъэнутэкъэ	щыщагъэну(хэ)тэкъэ

Зэлэжь (объектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыщыщ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зыщымыщ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыщыща
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зыщымыща
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыщыщыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зыщымыщыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыщыщын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зыщымыщын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыщыщыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зыщымыщыну

Зылэжь (субъектнэ) причастие	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщ	ущыщ	щыщ	дыщыщ	фыщыщ	щыщ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыщ	ущымыщ	щымыщ	дыщымыщ	фыщымыщ	щымыщ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыща	ущыща	щыща	дыщыща	фыщыща	щыща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыща	ущымыща	щымыща	дыщымыща	фыщымыща	щымыща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыгъа	ущыщыгъа	щыщыгъа	дыщыщыгъа	фыщыщыгъа	щыщыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыщыгъа	ущымыщыгъа	щымыщыгъа	дыщымыщыгъа	фыщымыщыгъа	щымыщыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщын	ущыщын	щыщын	дыщыщын	фыщыщын	щыщын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыщын	ущымыщын	щымыщын	дыщымыщын	фыщымыщын	щымыщын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыну	ущыщыну	щыщыну	дыщыщыну	фыщыщыну	щыщыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыщыну	ущымыщыну	щымыщыну	дыщымыщыну	фыщымыщыну	щымыщыну(хэ)

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщыщ	узэрыщыщ	зэрыщыщ	дызэрыщыщ	фызэрыщыщ	зэрыщыщ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщымыщ	узэрыщымыщ	зэрыщымыщ	дызэрыщымыщ	фызэрыщымыщ	зэрыщымыщ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщыща	узэрыщыща	зэрыщыща	дызэрыщыща	фызэрыщыща	зэрыщыща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщымыща	узэрыщымыща	зэрыщымыща	дызэрыщымыща	фызэрыщымыща	зэрыщымыща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщыщыгъа	узэрыщыщыгъа	зэрыщыщыгъа	дызэрыщыщыгъа	фызэрыщыщыгъа	зэрыщыщыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщымыщыгъа	узэрыщымыщыгъа	зэрыщымыщыгъа	дызэрыщымыщыгъа	фызэрыщымыщыгъа	зэрыщымыщыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщыщын	узэрыщыщын	зэрыщыщын	дызэрыщыщын	фызэрыщыщын	зэрыщыщын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщымыщын	узэрыщымыщын	зэрыщымыщын	дызэрыщымыщын	фызэрыщымыщын	зэрыщымыщын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщыщыну	узэрыщыщыну	зэрыщыщыну	дызэрыщыщыну	фызэрыщыщыну	зэрыщыщыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщымыщыну	узэрыщымыщыну	зэрыщымыщыну	дызэрыщымыщыну	фызэрыщымыщыну	зэрыщымыщыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыщ	ущыщыщ	щыщыщ	дыщыщыщ	фыщыщыщ	щыщыщ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщымыщ	ущыщымыщ	щыщымыщ	дыщыщымыщ	фыщыщымыщ	щыщымыщ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыща	ущыщыща	щыщыща	дыщыщыща	фыщыщыща	щыщыща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщымыща	ущыщымыща	щыщымыща	дыщыщымыща	фыщыщымыща	щыщымыща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыщыгъа	ущыщыщыгъа	щыщыщыгъа	дыщыщыщыгъа	фыщыщыщыгъа	щыщыщыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщымыщыгъа	ущыщымыщыгъа	щыщымыщыгъа	дыщыщымыщыгъа	фыщыщымыщыгъа	щыщымыщыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыщын	ущыщыщын	щыщыщын	дыщыщыщын	фыщыщыщын	щыщыщын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщымыщын	ущыщымыщын	щыщымыщын	дыщыщымыщын	фыщыщымыщын	щыщымыщын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщыщыну	ущыщыщыну	щыщыщыну	дыщыщыщыну	фыщыщыщыну	щыщыщыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщымыщыну	ущыщымыщыну	щыщымыщыну	дыщыщымыщыну	фыщыщымыщыну	щыщымыщыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэщыщ	уздэщыщ	здэщыщ	дыздэщыщ	фыздэщыщ	здэщыщ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэщымыщ	уздэщымыщ	здэщымыщ	дыздэщымыщ	фыздэщымыщ	здэщымыщ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэщыща	уздэщыща	здэщыща	дыздэщыща	фыздэщыща	здэщыща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэщымыща	уздэщымыща	здэщымыща	дыздэщымыща	фыздэщымыща	здэщымыща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэщыщыгъа	уздэщыщыгъа	здэщыщыгъа	дыздэщыщыгъа	фыздэщыщыгъа	здэщыщыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэщымыщыгъа	уздэщымыщыгъа	здэщымыщыгъа	дыздэщымыщыгъа	фыздэщымыщыгъа	здэщымыщыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэщыщын	уздэщыщын	здэщыщын	дыздэщыщын	фыздэщыщын	здэщыщын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэщымыщын	уздэщымыщын	здэщымыщын	дыздэщымыщын	фыздэщымыщын	здэщымыщын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэщыщыну	уздэщыщыну	здэщыщыну	дыздэщыщыну	фыздэщыщыну	здэщыщыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэщымыщыну	уздэщымыщыну	здэщымыщыну	дыздэщымыщыну	фыздэщымыщыну	здэщымыщыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэщыщ	ущӀэщыщ	щӀэщыщ	дыщӀэщыщ	фыщӀэщыщ	щӀэщыщ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэщымыщ	ущӀэщымыщ	щӀэщымыщ	дыщӀэщымыщ	фыщӀэщымыщ	щӀэщымыщ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэщыща	ущӀэщыща	щӀэщыща	дыщӀэщыща	фыщӀэщыща	щӀэщыща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэщымыща	ущӀэщымыща	щӀэщымыща	дыщӀэщымыща	фыщӀэщымыща	щӀэщымыща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэщыщыгъа	ущӀэщыщыгъа	щӀэщыщыгъа	дыщӀэщыщыгъа	фыщӀэщыщыгъа	щӀэщыщыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэщымыщыгъа	ущӀэщымыщыгъа	щӀэщымыщыгъа	дыщӀэщымыщыгъа	фыщӀэщымыщыгъа	щӀэщымыщыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэщыщын	ущӀэщыщын	щӀэщыщын	дыщӀэщыщын	фыщӀэщыщын	щӀэщыщын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэщымыщын	ущӀэщымыщын	щӀэщымыщын	дыщӀэщымыщын	фыщӀэщымыщын	щӀэщымыщын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэщыщыну	ущӀэщыщыну	щӀэщыщыну	дыщӀэщыщыну	фыщӀэщыщыну	щӀэщыщыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэщымыщыну	ущӀэщымыщыну	щӀэщымыщыну	дыщӀэщымыщыну	фыщӀэщымыщыну	щӀыщымыщыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщу	ущыщу	щыщу	дыщыщу	фыщыщу	щыщ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыщу	ущымыщу	щымыщу	дыщымыщу	фыщымыщу	щымыщ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщауэ	ущыщауэ	щыщауэ	дыщыщауэ	фыщыщауэ	щыщауэ / щыщахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыщауэ	ущымыщауэ	щымыщауэ	дыщымыщауэ	фыщымыщауэ	щымыщауэ / щымыщахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыщыщурэ	ущыщурэ	щыщурэ	дыщыщурэ	фыщыщурэ	щыщ(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыщымыщурэ	ущымыщурэ	щымыщурэ	дыщымыщурэ	фыщымыщурэ	щымыщ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щ]	[щ]ыр	--	[щ]хэр
Эргативнэ:	[щ]	[щ]ым	--	[щ]хэм
Послеложнэ:	[щ]кӀэ	[щ]ымкӀэ	[щ]хэкӀэ	[щ]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щ]у	[щ]ырауэ	[щ]хэу	[щ]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щ]а	[щ]ар	--	[щ]ахэр
Эргативнэ:	[щ]а	[щ]ам	--	[щ]ахэм
Послеложнэ:	[щ]акӀэ	[щ]амкӀэ	[щ]ахэкӀэ	[щ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щ]ауэ	[щ]арауэ	[щ]ахэу	[щ]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щ]ын	[щ]ыныр	--	[щ]ынхэр
Эргативнэ:	[щ]ын	[щ]ыным	--	[щ]ынхэм
Послеложнэ:	[щ]ынкӀэ	[щ]ынымкӀэ	[щ]ынхэкӀэ	[щ]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щ]ыну	[щ]ынырауэ	[щ]ынхэу	[щ]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щ]ыну	[щ]ынур	--	[щ]ынухэр
Эргативнэ:	[щ]ыну	[щ]ынум	--	[щ]ынухэм
Послеложнэ:	[щ]ынукӀэ	[щ]ынумкӀэ	[щ]ынухэкӀэ	[щ]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щ]ынууэ	[щ]ынурауэ	[щ]ынухэу	[щ]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Зыгуэрым урейуэ и зы Ӏыхьэу, пкъыгъуэу, куэд хъум языу щытын.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

А щӀалэр гъунэгъу къуажэм щыщщ.
Мы бостеяпхъэр дыгъуасэ тыкуэным щаща щэкӀым щыщщ.
Хэтхэ ящыщ а щӀалэр?
Зыми щымыщын = зыми

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

щыщын = belong to, be from, be related to.
А щӀалэр гъунэгъу къуажэм щыщщ = the young man is from the neighbouring village
Мы бостеяпхъэр дыгъуасэ тыкуэным щаща щэкӀым щыщщ = this material for making dresses is from the material sold in the shops yesterday.
Хэтхэ ящыщ а щӀалэр? = what family does this young man belong to?
Зыми щымыщын = to be good for nothing

УРЫСЫБЗЭ

щыщын = принадлежать, относиться к кому-чему-л.
А щӀалэр гъунэгъу къуажэм щыщщ = этот парень из соседней деревний.
Мы бостеяпхъэр дыгъуасэ тыкуэным щаща щэкӀым щыщщ = эта материя для шитья платья из материии, проданной в магазине вчера.
Хэтхэ ящыщ а щӀалэр? Этот парень чей?
Зыми щымыщын = ничего собой не представлять

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын