а
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ХЬЭРФ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɐ, ɑ:]
- Хьэрфым и цӀэр: [ɑ:]
- Урысыбзэм къищта псалъэхэр: [a, ʌ, ǝ] - альманах [ǝlʲmʌ'nax], [ɐlʲmɐ'nax]
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | -- | а-р | -- | а-хэр |
| Эргативнэ: | -- | а-м | -- | а-хэм |
| Послеложнэ: | -- | а-кӀэ | -- | а-хэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | -- | а-уэ | -- | а-хэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Адыгэ алфавитым и япэ хьэрф.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- а = first letter of the Kabardino-Cherkess alphabet
УРЫСЫБЗЭ
- а = первая буква кабардино-черкесского алфавита
БИБЛИОГРАФИЕ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЗЫГЪЭЛЪАГЪУЭ ЦӀЭПАПЩӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [а]
МЫХЬЭНЭ
- Щхьэ гуэр е предмет къигъэлъагъуэу къагъэсэбэп.
ЩАПХЪЭХЭР
- А къалэныр си дежкӀэ насыпу солъытэ. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
- А дакъикъэм Берд и гупыр псы Ӏуфэм къыӀулъэдащ. Нало Заур
- А лӀы ерыщхэм, шынэхъыщӀэ, таурыхъхэу, уэрэдхэу, псалъэжьхэу, шыпсэхэу ягъуэтыр ятхащ. Теунэ Хьэчим
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 52 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| А жыгхэр инщ, дахэщ. | Эти деревья большие и красивые. | These trees are big and beautiful. |
| нап. 64 | ||
| Хьикмэтрэ Кэзибанрэ а фабрикэм щолажьэ. | Хикмат и Казибан работают на этой фибрике. | Hikmat and Kaziban work at this factory. |
| нап. 83 | ||
| А псори ди узыншагъэм и сэбэпщ. | Все это полезно для нашего здоровья. | All of this is good (useful) for our health. |
| нап. 109 | ||
| Зы махуэ гуэрым а тӀум джэгун щӀадзащ. | Однажды, эти двое начали играть. | One day the two (of them) began to play. |
| Куэд дэмыкӀыуи а тӀум джэгуныр зэшыгъуэ къащыхъуащ. | Скоро этим двум игра показалась скучной. | Soon playing seemed boring to the two (of them). |
| нап. 114 | ||
| А хъыр тенджызым куууэ хадзэ. | Эту сеть бросают глубоко в море. | These nets are cast deep in the sea. |
| нап. 116 | ||
| Сэ а махуэм зы блын и лъабжьэ зящ. | В тот день, я побелил низ одной стены. | That day I whitewashed the bottom of one wall. |
| нап. 118 | ||
| Иджы егугъуу зэныбжьэгъу цӀыкӀухэм а хьэрфыр дэфтэрым иратхэ. | Сейчас маленькие друзья усердно записывают эту букву в тетрадь. | Now the young friends are diligently writing this letter down in their notebooks. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- а = that, those
УРЫСЫБЗЭ
- а = тот, та, то
БИБЛИОГРАФИЕ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: МЕЖДОМЕТИЕ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɑ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [а]
МЫХЬЭНЭ
- ГъэщӀэгъуэныгъэ, къэуӀэбжьыныгъэ къегъэлъагъуэ.
- Зыгуэр къыщащӀэжым, къыщацӀыхужым деж жаӀэ.
- Зи гугъу ящӀым пщӀэшхуэ зэрыхуимыщӀыр, мыхьэнэшхуэ иӀэу къызэримылъытэр къегъэлъагъуэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- А-а, щӀалэ махуэ хъун, нобэ дыбгъэӀуэщхъуащ, узыхуэдгъэдэнур дымыщӀэу. Къущхьэ СулътӀан
- А-а, Кушыку, си ныбжьэгъужь, къеблагъэ, ди хьэгъуэлӀыгъуэм къытхухэплъэ! Къуэзы Борис
- А-а, фэра ар? Еблагъэ, Нурхьэлий, еблагъэ уэри, Исхьэкъ! КӀыщокъуэ Алим
- А-а, а агрономыр сэ соцӀыху. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
- А-а, мо делэӀуделафэра зи гугъу пщӀыр? Ныбжьэгъу делэ нэхърэ жагъуэгъу губзыгъэ жыхуаӀэр пэжщ. Теунэ Хьэчим
- А-а! Мыхьэнэ къикӀыркъым абы, псори къайгъэншэу зэфӀэкӀынущ. Къэрмокъуэ Мухьэмэд
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- а = 1. expresses recollection, surprise, guessing 2. expresses recognition 3. expresses disrespect, disdain for the subject of the conversation.
УРЫСЫБЗЭ
- а = 1. выражает припоминание, удивление, догадку 2. выражает узнавание 3. выражает неуважение, пренебрежение говорящего по отношению к предмету разговора.
БИБЛИОГРАФИЕ