дзэ
Appearance
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
дзэ
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [dzɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [дз] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | дзэ | дзэр | -- | дзэхэр |
Эргативнэ: | дзэ | дзэм | -- | дзэхэм |
Послеложнэ: | дзэкӀэ | дзэмкӀэ | дзэхэкӀэ | дзэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | дзэуэ | дзэрауэ | дзэхэу | дзэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Шхыныр ирашхыу, ирагъэныщкӀуу дзэлым къыхэкӀ къупщхьэхэкӀ цӀыкӀухэр.
- Дзэ щӀыкӀэу жьэдэха, дзэм ещхьу, щӀа гуэр.
- ИрыпаупщӀӀауэ къагъэсэбэп гуэрым и жаныпӀэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- ЗэкъуэшитӀрэ дзитӀ зыӀутрэ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 92 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
КӀэпхъым дзэ жан Ӏутщ. | У белки острые зубы. | The squirrel has got sharp teeth. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Дзэр къэкӀын.
- Дзэр Ӏухун.
- Пхъэхым и дзэр ӀущӀыкӀащ.
- Сэм и дзэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дзэ: 1. tooth (people and animals) 2. tooth (saw) 3. blade (knive, etc.)
- Дзэр къэкӀын: grow (a tooth)
- Дзэр Ӏухун: fall out (a tooth)
- Пхъэхым и дзэр ӀущӀыкӀащ: a saw tooth broke.
- Сэм и дзэ: knife blade
УРЫСЫБЗЭ
- дзэ: 1. зуб (у человека, животных) 2. зуб, зубец (напр. пилы) 3. лезвие (ножа и т. п.)
- Дзэр къэкӀын: расти (зуб)
- Дзэр Ӏухун: выпасть (зуб)
- Пхъэхым и дзэр ӀущӀыкӀащ: сломался зуб у пилы.
- Сэм и дзэ: лезвие ножа
НЭГЪУЭЩӀ БЗЭХЭР:
- адыгеибзэ (кӀахыбзэ) (ady):
- азэрбайджаныбзэ (az):
- армяныбзэ (ермэлыбзэ) (hy):
- башкирыбзэ (ba):
- грузиныбзэ (куржыбзэ, сонэбзэ) (ka):
- иврит (he):
- къэрэшей-балъкъэрыбзэ (kbc):
- нэмыцэбзэ (de):
- персыбзэ (fa):
- тыркубзэ (tr): 1. diş 2. ordu
- французыбзэ (франджыбзэ) (fr):
- хьэрыпыбзэ (ar):
псалъафэ зэпыщӀахэр
- Дзэр зэрыгъэшхын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: to gnash your teeth, be very angry Урысыбзэ: скрежетать зубами; злиться. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ТекӀуэныгъэм зеубгъур, бийхэм я дзэр зэрагъэшх. Къэбэрдей, альманах
Дыгъужьыжьыр къэгузэвауэ и дзэхэр зэрегъэшх. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Трам и дзэр зэригъэшхыу къыжьэдэкӀа псалъэхэр Аслъэн и тхьэкӀумэм къиӀуащ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
[И] дзэр зэтеуэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: chatter (teeth from the cold) Урысыбзэ: стучать зубами (от холода) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ЩӀалэ цӀыкӀур пӀыщӀати, и дзэр зэтеуэрт. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Дзэр лъын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be angry Урысыбзэ: злиться. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Мэжид къэкӀуауэ и дзэр елъри щысщ, занщӀэу узэӀуридзэнуи тхьэ щеӀуэж. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
Дзэр хуэлъын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: hold a grudge against sb., be out to get sb. Урысыбзэ: точить зубы на кого-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Дзэр шын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be to too shy (to say or do sth), hesitate to do sth Урысыбзэ: стесняться (сказать, сделать что-л.), не решаться на что-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Ӏуэхур зытетыр жесӀэнут щӀалэми, си дзэр мэш. Къэбэрдей, альманах
И дзэр ӀулӀыкӀын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: let warm up up (about a cold liquid) Урысыбзэ: дать согреться (о холодной жидкости) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: - А псыр щӀыӀэӀуэщ, и дзэр ӀумылӀыкӀыу уемыфэ, - жриӀащ Ӏэминат ипхъу цӀыкӀум. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
БИБЛИОГРАФИЕ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [dzɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [дз] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | дзэ | дзэр | -- | дзэхэр |
Эргативнэ: | дзэ | дзэм | -- | дзэхэм |
Послеложнэ: | дзэкӀэ | дзэмкӀэ | дзэхэкӀэ | дзэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | дзэуэ | дзэрауэ | дзэхэу | дзэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зауэ хуэӀухуэщӀэм хуэгъэхьэзыра, хузэщӀэузэда и къарухэр.
ЩАПХЪЭХЭР
- Хъаным и дзэр унэ къэсыху цӀыху плӀырыплӀу къуажэм ятриугуэшащ. Нэгумэ Шорэ
- Зым тӀур и дзэщ. Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дзэ: army, troops
УРЫСЫБЗЭ
- дзэ: войско
псалъафэ зэпыщӀахэр
Дзэм ираджэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: to draft or conscript into the army Урысыбзэ: призывать в армию. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Дзэ фӀыцӀэ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: horde Урысыбзэ: полчище Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ