Jump to content

дуней

Тхыгъэр къыздрахар Википсалъалъэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

< хьэрыпыбзэ: الدنيا = дуней

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [du:'ne:j]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [дуней]

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжыгъэ Куэд бжыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: дуней дунейр -- дунейхэр
Эргативнэ: дуней дунейм -- дунейхэм
Послеложнэ: дунейкӀэ дунеймкӀэ дунейхэкӀэ дунейхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: дунейуэ дунейрауэ дунейхэу дунейхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Уафэмрэ щӀылъэмрэ я зэхуакум щыӀэ псори; щӀы хъурейр.
  2. ГъащӀэ.
  3. Зэман пыухыкӀам, щӀыпӀэ хэхам ехьэлӀауэ атмосферэм и щытыкӀэр.
  4. Зыгуэр нэхъ хэкъузауэ щыжаӀэкӀэ къагъэсэбэп частицэ.

ДАМЫГЪЭ

[зэгъэзэхуэжын]

ЩАПХЪЭХЭР

  • И адэшхуэр зэрылӀар езым и гуауэм къыхыхьэжауэ, Зырамыку хуабжьу нэщхъейт, дунейр фӀэӀэфӀыжтэкъым. Теунэ Хьэчим
  • ЛӀыжьым къыдэгузавэ щӀыкӀэу дунейр кӀагъэпшагъэщ, нэщхъейщ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 82
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Дыгъэм дунейр къегъэхуабэ. Солнце греет землю. The sun is warming the earth.
Гъатхэм дунейр сыт хуэдэ? Какова погода весной? What is the weather like in spring?
нап. 83
Гъэмахуэм дунейр сыт хуэдэ? Какова погода летом? What is the weather like in summer?
нап. 84
Дунейр хуабэщ. Погода тёплая. The weather is warm.
нап. 94
Дунейр щӀыӀэщ. Погода холодная. The weather is cold.
ЩӀымахуэм дунейр сыт хуэдэ? Какова погода зимой? What is the weather like in winter?
нап. 112
Дунейр щыхуабэм деж, махуэм Ӏэщыр мэхъуакӀуэ, жэщым бэкхъым щӀэтщ. Когда погода теплая, днём скот пасётся, а ночью находится в коровнике. When the weather is warm, during the day the cattle graze, (and) at night they are in the cowshed.
Дунейр щыхуабэм Ӏэщыр дэнэ щӀэт? Где находится скот когда погода теплая? Where is the cattle kept when the weather is warm?

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Дунейр мамыру щытыным щӀэкъун.
  • Дунейр щӀыӀэщ.
  • Дунейм сыт ар зищӀысыр? Дунейм сыт и Ӏэмал?!
  • Дунеижь
  • дунеишхуэ

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

УРЫСЫБЗЭ
  • дуней: 1. world, universe, Earth 2. life (in this world) 3. weather 4. ever, for goodness’ sake, on earth, in the world (as a particle reinforcing a statement)
  • Дунейр мамыру щытыным щӀэкъун: strive for peace in the world.
  • Дунейр щӀыӀэщ: the weather is cold.
  • Дунейм сыт ар зищӀысыр? Дунейм сыт и Ӏэмал?!: What in the word does it mean? What on earth is this kind of way (means)?
  • Дунеижь: The Universe in the beginning after its creation by the Net (Хъы)
  • дунеишхуэ: the big world
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
УРЫСЫБЗЭ
  • дуней: 1. мир; вселенная; земля 2. жизнь (земная) 3. погода 4. же, ж (в функции усилительной частицы)
  • Дунейр мамыру щытыным щӀэкъун: стремиться к миру в мире.
  • Дунейр щӀыӀэщ: погода холодная
  • Дунейм сыт ар зищӀысыр? Дунейм сыт и Ӏэмал?!: Что же это значит? Что же это за способ?
  • Дунеижь: первозданная вселенная сразу после ее создания Сетью (Хъы).
  • дунеишхуэ: большой мир
псалъафэ зэпыщӀахэр

Дуней егъэлъагъун

[зэгъэзэхуэжын]

1. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: show sb the world
     Урысыбзэ: показать кому-л. мир, свет;
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make it hot for sb, show who’s boss.
     Урысыбзэ: показать, где раки зимуют; показать кузькину мать; задать перцу, задать жару.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дуней жэнэт

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: paradise on Earth
     Урысыбзэ: рай земной.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дуней къыхуихуащ

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: his time of bliss (prosperity) has come
     Урысыбзэ: для него наступила пора благоденствия.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дуней лъагъун

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: see the world
     Урысыбзэ: повидать свет.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дуней нэху

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: dear, love, darling (a way of addressing people)
     Урысыбзэ: милый, душенька (обращение).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дуней псор

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: the whole world
     Урысыбзэ: весь мир.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Дуней псор лъэгущӀэтын ищӀыну зи гуращэ Наполеон къебгъэрыкӀуэрт Россиешхуэм.  Шортэн Аскэрбий

Дуней и пӀалъэ щӀэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: know a lot about life; have life experience
     Урысыбзэ: знать толк в жизни, иметь жизненный опыт.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ДунейкӀи ахърэткӀи хуэарэзын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be satisfied or happy with sb (lit. be happy with sb both in this and the next world)
     Урысыбзэ: быть довольным кем-л. (букв, быть довольным кем-л. и на этом и на том свете).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм ехыжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to pass away, die, depart this world.
     Урысыбзэ: уйти из жизни, умереть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зэрытемыгъэтын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: not get on with each other, not get along with each other
     Урысыбзэ: не ужиться друг с другом.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зэрытехун

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: not get on with each other, not get along with each other
     Урысыбзэ: не ужиться друг с другом.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зиӀэтын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: clear up, get better, improve (about the weather)
     Урысыбзэ: проясниться, установиться (о погоде).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зыкъигъэзын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: clear up, get better, improve (about the weather)
     Урысыбзэ: улучшиться (о погоде).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зыкъиуфэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fog up, become foggy, cloudy, overcast (about the sky)
     Урысыбзэ: затуманиться, затянуться тучами (о небе).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зыкъызэщӀиуфэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fog up, become foggy, cloudy, overcast (about the sky)
     Урысыбзэ: затуманиться, затянуться тучами (о небе).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм зыкъызэщӀищӀэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fog up, become foggy, cloudy, overcast (about the sky)
     Урысыбзэ: затуманиться, затянуться тучами (о небе).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Къешхыныфэу дунейм зыкъызэщӀищӀат.  Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

      Зэуэ мазэр пшэ фӀыцӀэм щӀелъафэри дунейм жьапщэу зыкъызэщӀещӀэ.  ЩоджэнцӀыкӀу Ӏэдэм

Дунейм къытемыгъэхьэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: keep in strict secrecy, not divulge sth, 
     Урысыбзэ: держать в строгом секрете, не разглашать что-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм къытемынэжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: destroy completely (without a trace in the world)
     Урысыбзэ: уничтожить полностью, целиком, не оставить на свете.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     А уи къуэш нэпсейхэр ирикъухукӀэ уэ бажафи, дыгъужьыфи дунейм къытебнэжынкъым.  КӀэрашэ Тембот

Дунейм къытемышын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: find nowhere in the whole world
     Урысыбзэ: не найти во всём мире.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Болэт и гъащӀэм алыхьым и ней къыпщыхуэ жриӀауэ дунейм зы цӀыху къытепшынкъым.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

Дунейм къытеутӀыпщхьэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: free, liberate or unleash sb, let sb go free
     Урысыбзэ: выпустить на волю кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм къытехьэжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: reappear in public or society (after a long absence)
     Урысыбзэ: появиться вновь в обществе (после долгого отсутствия).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм къытехьэн

[зэгъэзэхуэжын]

1. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: appear, be in public (in the public eye), in society
     Урысыбзэ: появляться, бывать в обществе.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: appear, be published, come out
     Урысыбзэ: выйти в свет.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Абы [КӀуащым] и усэ гъуэзэджэхэр дунейм къытехьэу хуежьэри, занщӀэу езыри цӀ Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

Дунейм текӀыжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: disappear, vanish
     Урысыбзэ: исчезнуть, пропасть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм темыгъэплъэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: keep sb locked up, not let sb out of the house
     Урысыбзэ: держать взаперти кого-л., не выпускать из дому.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     — Щхьэ уи хьыджэбз дахэр мы дуней нэхум къытумыгъаплъэрэ? — ауан хэлъу мэупщӀэ щӀалэ пэтӀинэр. Черкес ӀуэрыӀуатэхэр

Дунейм темыгъэтын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make sb’s life intolerable
     Урысыбзэ: не давать житья кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     — Алыхьыр согъэпцӀ, мы дунейм хуиту тезгъэтмэ ар зи ӀэрыкӀыр..,— мэхъущӀэр Хьэмид.  ЩакӀуэ Талъостэн

Дунейм темыхуэжын

[зэгъэзэхуэжын]

1. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: live in plenty, abundance
     Урысыбзэ: быть в избытке, изобилии.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be beside oneself, not find any peace (from an excess of a feeling).
     Урысыбзэ: не находить себе места (от избытка какого-л. чувства).
     Мы гъэм хъарбызыр бэгъуащи дунейм техуэжыркъым.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Мы гъэм хъарбызыр бэгъуащи дунейм техуэжыркъым.
  Щапхъэхэр:
     Лу гуфӀэщати дунейм техуэжыртэкъым.  КӀыщокъуэ Алим

Дунейм тет фӀыгъуэ

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: all the most precious, dear (lit. all the treasure in the world)
     Урысыбзэ: всё самое дорогое (букв. все сокровища на свете).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Фызыжьым и къуэр узыншэу къэкӀуэжатэмэ, дунейм тет фӀыгъуэр ейуэ къилъытэнт.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

Дунейм тетын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: exist in the world
     Урысыбзэ: существовать на свете.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм тетыр

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: everything in the world
     Урысыбзэ: всё на свете.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейм теху(жы)н

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be the death of sb, worry sb to death, hound sb to death, make sb’s life intolerable
     Урысыбзэ: сживать со свету, не давать житья кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Инус хьэжыуэ Астемыр дунейм тезыхужыну зи мурадам и унэм иджы езы Астемыр щагъэпщкӀуауэ щаӀыгъщ.  КӀыщокъуэ Алим
      [Чачэ:] Ярэби, дунейм щхьэ сытрахурэ, сэ къызэмытхьэкъумэ, щхьэ яшхыр я дзажэ дэмыхьэрэ?  Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

Дунейм техьэжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: return, come back to life
     Урысыбзэ: вернуться, возвратиться к жизни.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     —Дунейм сытехьэжмэ, сэнэгъуэщӀ сызыхуей щыӀэкъым,—жиӀащ щӀалэм.  Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник

Дунейм техьэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: go free, be freed, liberated, be let go
     Урысыбзэ: выйти на свободу.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Щхьэгъубжэр [Уэзырмэс] зэӀуиудри... тхьэрыкъуэр хуит ищӀащ дунейм техьэну.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

Дунейм теяуэ тетын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: live eternally, have eternal life, life forever
     Урысыбзэ: жить вечно.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Ахэр дунейм теяуэ тетынхэу къафӀощӀыр.  Гъуэщокъуэ Хъусин

Дунейр алыхьым узэрелъэӀунщ

[зэгъэзэхуэжын]

1. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: excellent, fantastic weather
     Урысыбзэ: погода что надо
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wonderful, excellent life
     Урысыбзэ: жизнь что надо.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр зэдзэкӀын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: turn he whole world upside down (searching for sth), look everywhere
     Урысыбзэ: перевернуть весь свет (в поисках кого-чего-л.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къэкъутэжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: collapse, be destroyed (about the world, the universe)
     Урысыбзэ: разрушиться (о Земле, вселенной).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къэкъутэжыхукӀэ

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: until the end of the world
     Урысыбзэ: до конца света.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къэтӀэтӀэн

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: melt, thaw (about the ground)
     Урысыбзэ: разморозиться (о земле).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къэӀубыжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: run wild, turn the whole world upside down
     Урысыбзэ: перевернуть весь свет, буйствовать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къещэщэхыжын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: arrive, come (about the end of the world)
     Урысыбзэ: наступить — о конце света.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къещэщэхыжыху(нкӀэ)

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: never (lit. until the end of the world)
     Урысыбзэ: никогда (букв, пока не наступит конец света).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къытекъутэжын (къытеункӀыфӀэн, къытеуфэрэкӀэн)

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to befall sb, descend on sb, be assailed by, happen to sb (a misfortune, disaster, calamity)
     Урысыбзэ: обрушиться на кого-л. (о беде, несчастье, и т.п.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр къутэ(жы)н

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make noise, burst out shouting
     Урысыбзэ: шуметь, разораться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр мэкъутэж

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: the world is falling apart, crumbling
     Урысыбзэ: мир рушится.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Нарт щауэм шыхэр лъэмыжым къыщрихум апхуэдизкӀэ Ӏэуэлъауэрти, дунейр къутэжа уфӀэщӀырт.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

Дунейр тӀэу пкӀэгъуэ хуэмыхъуу (щымыхъуу)

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: cheerfully, in high spirits
     Урысыбзэ: бодро, с приподнятым настроением.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     ШыщӀэ цӀыкӀур шыхэм къахэжурэ дунейр тӀэу пкӀэгъуэ хуэмыхъуу къакӀуэрт.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

Дунейр хурикъуркъым

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: he always wants more; the world is too small for him.
     Урысыбзэ: всё ему мало; мир ему тесен.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дунейр (дуней махуэр) хьын

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: live one’s life
     Урысыбзэ: прожить жизнь.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Бэдынокъуэ и дунейр ехь щӀакӀуэр и тепӀэну, уанэр и пӀэщхьагъыу, шыбгыр и шэтыру.  Нартхэр

Дунейр щымыджэмыпцӀэм

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: while the earth was still being created
     Урысыбзэ: в дни сотворения мира.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Дунейхэр щымыджэмыпцӀэм, щӀылъэ щхьуантӀэр щызэпцӀагъащӀэм абы щыгъуэ сыгущэхэлът.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

Сыт и дуней [абы]

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: what a life (he has)!
     Урысыбзэ: что (у него) за жизнь!
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

дуней еплъыкӀэ

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: Дунейм къышыхъу-къыщыщӀэхэм зэрегупсыс щӀыкӀэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: weltanschauung, worldview
     Урысыбзэ: мировоззрение
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     ЦӀыхум хэлъ хьэлыр, абы и дуней еплъыкӀэр къыщыпщӀэр ар зэикӀ зыӀумыщӀа Ӏуэхум щрихьэлӀэм дежщ.  ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр

дуней тетыкӀэ

[зэгъэзэхуэжын]
  Мыхьэнэ: ЦӀыхум и псэукӀэ, и хьэл-щэн.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: way of life, behaviour, conduct
        ЛӀым и дуней тетыкӀэр и лэжьэгъухэм ягу ирихьыркъым. The man’s coworkers don’t like his way of life.
     Урысыбзэ: образ жизни, поведение
        ЛӀым и дуней тетыкӀэр и лэжьэгъухэм ягу ирихьыркъым. Сотрудники человека не любят его образ жизни. 
  Псалъэ зэпхахэр:
     ЛӀым и дуней тетыкӀэр и лэжьэгъухэм ягу ирихьыркъым. 
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

Къыздырахар: "https://kbd.wiktionary.org/w/index.php?title=дуней&oldid=84363"