дэкӏын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [dɐ'tʹʂǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

дэ- + [кӀ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "дэкӏын"-ым и спряженэр

МЫХЬЭНЭ

Зэхуаку гуэркӀэ гъуэгуанэ кӀун; къалэ, къуэ, ауз, къуажэ, пщӀантӀэ хуэдэхэр къызэбнэкӀыу кӀуэн.
Лэжьыгъэ, къулыкъу гуэр гъэзэщӀэн мурадкӀэ зыщӀыпӀэ кӀуэн.
Бгым, лъагапӀэ гуэрым дэкӀуеин.
КӀуэн (зэман).

ЩАПХЪЭХЭР

Аббас-Мирза тыгъэ къыхуищӀа хьэрып хакӀуэшхуэм тесу Ермоловыр къалэм докӀ Шортэн Аскэрбий
1967 гъэм Ӏуашхьэмахуэ цӀыху минитӀым нэс дэкӀащ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

ЦӀыху здэщымыӀэм кхъуэр Ӏуащхьэм докӀ. Псалъэжьхэр

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 98
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Джабэхэм дыдокӀ.	Мы понимаемся по склонам.	We climb hills.
		нап. 115
Зэман куэд дэкӀынщ, абыхэм кхъужь къапымыкӀэурэ.	Пройдет много времени и груши на них не будут расти.	A long time will pass without any pears growing on them.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

ПщӀантӀэм дэкӀын.
ВакӀуэ дэкӀын.
Мазэ дэкӀащ.
Тэлай дэкӀащ.
ПӀалъэ дэкӀын хуейщ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

дэкӏын: 1. go out of, leave, exit; go through, between or among sth. 2. go to (work, your job, perform some task) 3. climb, ascend, go up (for example, a mountain, a hill, etc.) 4. Pass, go by, elapse (about time)
ПщӀантӀэм дэкӀын: walk through the courtyard
ВакӀуэ дэкӀын: go out to plough
Мазэ дэкӀащ: go through the forest
Тэлай дэкӀащ: some time went by, passed
ПӀалъэ дэкӀын хуейщ: the deadline has to elapse

УРЫСЫБЗЭ

дэкӏын: 1. выйти, выехать откуда-л.; пройти, проехать между чем-л. 2. выйти, отправиться (для выполнения какой-л. работы, на службу) 3. подняться, взойти (напр. на гору, на холм и т.п.) 4. пройти (о времени)
ПщӀантӀэм дэкӀын: выйти со двора
ВакӀуэ дэкӀын: идти пахать, на пахоту
Мазэ дэкӀащ: пройти через лес
Тэлай дэкӀащ: некоторое время прошло
ПӀалъэ дэкӀын хуейщ: срок должен пройти.

псалъафэ зэпыщӀахэр

Армэм дэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: go serve in the army, join the army
     Урысыбзэ: пойти на службу в армию
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Зыкъом дэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: pass (about a long period of time)
     Урысыбзэ: пройти – о довольно большом промежутке времени
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Куэд дэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: pass, go by (a long time)
     Урысыбзэ: пройти, миновать (много - о времени)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И фэм дэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: endure, suffer, survive sth
     Урысыбзэ: стерпеть, вынести, пережить что-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Ӏуэху дэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be successful, succeed (about sb’s business, undertaking) 
     Урысыбзэ: удасться (о чьем-л. деле)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын