дэнэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: НАРЕЧИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA ['dɐnɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [дэн] + -э

МЫХЬЭНЭ

1. Сыт хуэдэ щӀыпӀэ.

ЩАПХЪЭХЭР

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 78
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Дэнэ къыщежьэрэ Налшыкыпс?	Где начинается река Нальчик?	Where does the Nalchik River begin?
		нап. 91
Дэнэ щыпсэурэ бдзэжьейр?	Где живёт рыба?	Where do fish live?
		нап. 92
Дэнэ щыпсэурэ кӀэпхъыр?	Где живёт белка?	Where does the squirrel live?
		нап. 96
Дэнэ фӀамыщӀыр здэщыӀэр?	Где залегает уголь?	Where is coal found (located)?
		нап. 99
Дэнэ щыпсэурэ тхьэкӀумэкӀыхьыр?	Где живёт заяц?	Where does the hare live?
		нап. 105
Дэнэ щыпсэурэ цӀывхэр?	Где живут жуки?	Where do beetles live?
		нап. 112
Дунейр щыхуабэм Ӏэщыр дэнэ щӀэт?	Где находится скот когда погода теплая?	Where is the cattle kept when the weather is warm?
		нап. 113
ЩӀымахуэм Ӏэщыр дэнэ щаӀыгъ?	Зимой где держат скот?	Where do they keep cattle

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Дэнэ къыщыбгъэна у и гъусэхэр?
• Дэнэ укӀуэрэ?
• Дэнэ къикӀа хьэщӀэр?

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• дэнэ: where at, where to, where from
• Дэнэ къыщыбгъэна уи гъусэхэр? Where have your companions gone?
• Дэнэ укӀуэрэ? Where are you going?
• Дэнэ къикӀа хьэщӀэр?: Where are your guests from?

УРЫСЫБЗЭ

• дэнэ: куда, где, откуда
• Дэнэ къыщыбгъэна у и гъусэхэр? Куда пропали ваши спутники?
• Дэнэ укӀуэрэ? Куда идешь
• Дэнэ къикӀа хьэщӀэр?: Откуда приехали гости?

псалъафэ зэпыщӀахэр

Дэнэ деж

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: where at
     Урысыбзэ: где.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дэнэ дежи

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: everywhere
     Урысыбзэ: всюду.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Дэнэ кӀуэжын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: (he)’s got nowhere to go
     Урысыбзэ: куда [он] денется.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Нэчыхъыр дэнэ кӀуэжын?  Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

Дэнэ къэна

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: not only… but…
     Урысыбзэ: не только..., но и ...
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Шех-Алий-хъан къуажэ уэрамым къыщрикӀуэкӀэ, абы и пащхьэм хьеуан блахун дэнэ къэна, хьэ къебэну идэртэкъым.  Шортэн Аскэрбий

ДэнэлъэныкъуэкӀэ (лъэныкъуэкӀи)

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: in all directions, from all sides, everywhere
     Урысыбзэ: во все стороны, со всех сторон; всюду, отовсюду.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын