жей

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

жей
жей

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [ᶎe:j]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[жей]

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	жей	жейр	--	жейхэр
Эргативнэ:	жей	жейм	--	жейхэм
Послеложнэ:	жейкӀэ	жеймкӀэ	жейхэкӀэ	жейхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	жейуэ	жейрауэ	жейхэу	жейхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

ПӀалъэ пыухыкӀам тетурэ цӀыхур, псэущхьэр зэрыхьэу гупсысэр щӀагъуэу мылажьэ е мылэжьэххэ зыщӀ щытыкӀэ.

ЩАПХЪЭХЭР

Жеймрэ гугъэмрэ адэ щӀэиныжьщ. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

жей: sleep; hibernation (animals)

УРЫСЫБЗЭ

жей: сон; спячка (у животных)

псалъафэ зэпыщӀахэр

Жей нэм къемыкӀуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: stay awake, not sleep
     Урысыбзэ: бодрствовать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     ЦӀыхубзым и нэм жейр къемыкӀуэу нэху игъэщащ.  ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр

Жей нэпцӀ зыщӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: pretend to be asleep
     Урысыбзэ: притворяться, прикидываться спящим.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] жей ныкъуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: not get enough sleep
     Урысыбзэ: не выспаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     [Аружан и адэ шыпхъум:] — Си жей ныкъуэщ, си шхын мащӀэщ жысӀакъым, слъэкӀымрэ схузэфӀэкӀымрэ уэсхъэлӀэу успӀащ.  ЩоджэнцӀыкӀу Ӏэдэм

Жей пакӀэфӀ ехьэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: sleep for a long time
     Урысыбзэ: долго проспать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жей хуэлӀэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: not get enough sleep
     Урысыбзэ: не досыпать, не высыпаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жей ӀэфӀым хэтын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be deep asleep, sleep sweetly
     Урысыбзэ: пребывать в глубоком (сладком) сне.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Пщащэр хуабэу щӀэуфауэ, Хэтщ жей ӀэфӀым, Ӏурихауэ.  КӀыщокъуэ Алим

Жей Ӏув[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: deep sleep
     Урысыбзэ: глубокий сон.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жей Ӏувым хыхьэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fall fast asleep
     Урысыбзэ: заснуть крепким сном.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Къуажэм и дэнэ лъэныкъуэкӀи Ӏэуэлъауэ гуэри къыщыӀуртэкъым, хьэ дыдэхэри жей Ӏувым хыхьам хуэдэу щымт.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

Жейм емызэгъын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: sleep badly, sleep restlessly
     Урысыбзэ: плохо, беспокойно спать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Ауэ ар жейм езэгъакъым, гупсысэу хэлъащ.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

Жейм зыхегъэлъэфэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fall asleep, fall to sleep
     Урысыбзэ: заснуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Шакъ жейм зыхригъэлъэфэн хузэфӀэкӀакъым.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

Жейм ихьын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be very sleepy
     Урысыбзэ: сильно хотеть спать
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейм хилъэфэн (Ӏурихын)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fall asleep, fall to sleep
     Урысыбзэ: засыпать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Думэсарэ къэтэджу бжэр щыӀуихым, Лу зэхихащ, арщхьэкӀэ аргуэру жейм хилъэфэжати, и нэр къыхузэтехакъым.  КӀыщокъуэ Алим

Жейр зэпцӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: begin falling to sleep, become drowsy
     Урысыбзэ: начать засыпать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр зэпыудын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: interrupt, disrupt sb’s sleep, wake sb up
     Урысыбзэ: прервать чеи-л. сон, разбудить кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр зытегъэуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: become sleepy, begin to feel sleepy, drowsy
     Урысыбзэ: впасть в сонливость.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр зытегъэун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to chase away sleepiness, drive sleep away, drive away drowsiness

     Урысыбзэ: прогнать сон.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр зытехун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to chase away sleepiness, drive sleep away, drive away drowsiness
     Урысыбзэ: прогнать сон.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр зыщхьэщыхун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to chase away sleepiness, drive sleep away, drive away drowsiness
     Урысыбзэ: прогнать сон.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Бэтокъуэ зэуэ къызэщоури, жейр зыщхьэщихуну и дамитӀыр еудыныщӀэ.  Шортэн Аскэрбий

[И] жейр къекӀуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: begin feeling sleepy, become sleepy, drowsy
     Урысыбзэ: впасть в сонливость.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр къытеуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: begin feeling sleepy, become sleepy, drowsy
     Урысыбзэ: впасть в сонливость.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жейр пкърыун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: lose sleep, 
     Урысыбзэ: потерять сон.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Ищхъэрэжь щӀыӀэ къыкъуэуам жейр спкъригъэуащ.
  Щапхъэхэр:

жей уз[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Зэпымыууэ и жеин къакӀуэу цӀыхум къыпкърыхьэ уз лӀэужьыгъуэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: pathological sleepiness, drowsiness
     Урысыбзэ: патологическая сонливость
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Жей уз бзаджэм Къанокъуэ нэфыр хеӀэгуэ.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын