зы
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: БЖЫГЪЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [zǝ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [з] + ы
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | зы | зыр | -- | зыхэр |
| Эргативнэ: | зы | зым | -- | зыхэм |
| Послеложнэ: | зыкӀэ | зымкӀэ | зыхэкӀэ | зыхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | зыуэ | зырауэ | зыхэу | зыхэрауэ |
| еигъэ формэхэр | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| сиз | уиз | из | диз | физ | яз |
МЫХЬЭНЭ
- Бжыгъэ 1; 1 хъу.
- Зыгуэрым ехьэлӀауэ къащтэ, хэха гуэр, Ӏуэхугъуэ пыухыкӀа.
ЩАПХЪЭХЭР
- ШэджагъуэхуегъэзэкӀ хъуауэ.. [лӀитӀым] къабгъэдэлъэдащ зы шу. Жаным Борис
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 31 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| зы сэ. | один нож. | one knife. |
| зы гъубжэ. | один серп. | one sickle. |
| нап. 97 | ||
| Зэныбжьэгъухэр зы Ӏэнэм бгъэдэсщ. | Подруги сидят за одной партой. | The friends sit together at the same desk. |
| нап. 108 | ||
| Сэ зы шыпхъурэ дэлъхуитӀрэ сиӀэщ. | У меня одна сестра и два брата. | I have got one sister and two brothers. |
| нап. 112 | ||
| Зы Ӏыхьэм щхьэ телъщ. | Одна часть покрыта крышей. | One part is covered with a roof. |
| нап. 115 | ||
| Кхъужьейхэм къапыкӀауэ зы кхъужьи пшхынукъым уэ. | Ты не съешь ни одной груши, выросшей на этих грушевых деревьях. | You won’t eat a single one of the pears when they do start growing on these pear trees. |
| нап. 116 | ||
| Сэ а махуэм зы блын и лъабжьэ зящ. | В тот день, я побелил низ одной стены. | That day I whitewashed the bottom of one wall. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Зы жыӀэн, нэгъуэщӀ щӀэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
УРЫСЫБЗЭ
- зы: 1. one 2. one (as a substantive)
- Зы жыӀэн, нэгъуэщӀ щӀэн: say one thing and do another
БИБЛИОГРАФИЕ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: МЫБЕЛДЖЫЛЫ ЦӀЭПАПЩӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [zǝ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [з] + ы
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | зы | зыр | -- | зыхэр |
| Эргативнэ: | зы | зым | -- | зыхэм |
| Послеложнэ: | зыкӀэ | зымкӀэ | зыхэкӀэ | зыхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | зыуэ | зырауэ | зыхэу | зыхэрауэ |
| еигъэ формэхэр | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| сиз | уиз | из | диз | физ | яз |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэр, гуэр.
- Зыгуэри, хэти.
ЩАПХЪЭХЭР
- ЩӀалэ цӀыкӀур кӀуэурэ, зыщӀыпӀэ жэщ щыхъури, зы Ӏуащхьэ гуэрым тежеихьащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 105 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| Зыр пӀащэщ, зыр цӀыкӀущ. | Некоторые большие, некоторые маленькие. | Some are large, some are small. |
| нап. 109 | ||
| Зы махуэ гуэрым а тӀум джэгун щӀадзащ. | Однажды, эти двое начали играть. | One day the two (of them) began to play. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Дэнэ лъэныкъуэкӀэ уплъами, мыл фӀэкӀа зы плъагъуртэкъым.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- зы: 1. a, an, some, somebody, anybody, someone, anyone, something, anything 2. зыри: nobody, not anybody, no one, not anyone, nothing, not anything
- Дэнэ лъэныкъуэкӀэ уплъами, мыл фӀэкӀа зы плъагъуртэкъым: no matter where you looked, there was nothing but ice.
УРЫСЫБЗЭ
- зы: 1. какой-то, некий 2. зыри: никто, ничто
- Дэнэ лъэныкъуэкӀэ уплъами, мыл фӀэкӀа зы плъагъуртэкъым: куда ни смотрел, можно было видеть только лёд.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Зы къупхъэм къигъэджэлауэ
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: exactly, precisely
Урысыбзэ: точь-в-точь.
Псалъэ зэпхахэр:
Хъыджэбз цӀыкӀуитӀ зэтӀолъхуэныкъуэр зы къупхъэм къигъэджэлауэ зэщхьт.
Щапхъэхэр:
Зы лъэныкъуэкӀэ
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: on the one hand (as an introductory word)
Урысыбзэ: с одной стороны (в значении вводного слова).
Псалъэ зэпхахэр:
Зы лъэныкъуэкӀэ щӀалэм жиӀэр пэжт, ауэ зыми даӀыгъакъым.
Щапхъэхэр:
Зы махуэ (мазэ) енкӀэ
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: all day (month), the whole day (month)
Урысыбзэ: целый день (месяц).
Псалъэ зэпхахэр:
Мазэ енкӀэ къэтын.
Щапхъэхэр:
Зы махуэ зы махуэкӀэ
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: someday, at some time in the future
Урысыбзэ: когда-нибудь.
Псалъэ зэпхахэр:
Зы махуэ зы махуэкӀэ уигу сыкъэгъэкӀыж.
Щапхъэхэр:
Зы мащӀэ и куэда
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: not in the least, in no way
Урысыбзэ: нисколько, ни на йоту.
Псалъэ зэпхахэр:
ЛӀыр зы мащӀэ и куэда яхуигъэкӀуэтакъым.
Щапхъэхэр:
Зы мащӀэ нэхъ мыхъуми
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: just a little, just a smidgeon
Урысыбзэ: хоть чуточку.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Зы хъун
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: unite, join together
Урысыбзэ: объединиться.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Бийхэр зы мэхъури, зауэр догъахьэ. ПащӀэ Бэчмырзэ
Зым Ӏэпыхур зым къищтэжу
[зэгъэзэхуэжын] Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: in a friendly manner, amicably, harmoniously (work)
Урысыбзэ: дружно, слаженно (работать).
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Елдар, Астемыр, Исхьэкъ сымэ зым Ӏэпыхур зым къищтэжу, зэгурыӀуэу, зэчэнджэщу я къалэн зэфӀагъэкӀт. КӀыщокъуэ Алим
БИБЛИОГРАФИЕ