кхъуэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

кхъуэ

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [qʹχʷɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[кхъу] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	кхъуэ	кхъуэр	--	кхъуэхэр
Эргативнэ:	кхъуэ	кхъуэм	--	кхъуэхэм
Послеложнэ:	кхъуэкӀэ	кхъуэмкӀэ	кхъуэхэкӀэ	кхъуэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	кхъуэуэ	кхъуэрауэ	кхъуэхэу	кхъуэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

ШэрыпӀхэм ящыщу лы, щэ, цы пхъашэ къыпахын папщӀэ зэрахуэ псэущхьэ.

ЩАПХЪЭХЭР

Зи кхъуэ кӀуэдам кхъуэ кӀий макъ и тхьэкӀумэм икӀыркъым. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

Кхъуэ гъэхъун.
Кхъуэ гъэшхэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

кхъуэ: pig, swine
Кхъуэ гъэхъун: raise pigs
Кхъуэ гъэшхэн: feed, slop the pigs

УРЫСЫБЗЭ

кхъуэ: свинья
Кхъуэ гъэхъун: разводить свиней
Кхъуэ гъэшхэн: кормить свиней

НЭГЪУЭЩӀ БЗЭХЭР:

адыгеибзэ (кӀахыбзэ) (ady):
азэрбайджаныбзэ (az):
армяныбзэ (ермэлыбзэ) (hy):
башкирыбзэ (ba):
грузиныбзэ (куржыбзэ, сонэбзэ) (ka):
иврит (he): ‎
къэрэшей-балъкъэрыбзэ (kbc):
нэмыцэбзэ (de):
персыбзэ (fa):
тыркубзэ (tr): domuz
французыбзэ (франджыбзэ) (fr):
хьэрыпыбзэ (ar): ‎

псалъафэ зэпыщӀахэр

Кхъуэ дэгу зыщӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: pretend to be deaf, feign deafness
     Урысыбзэ: притвориться глухим.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Кхъуэ дэгу хъун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: go deaf
     Урысыбзэ: оглохнуть.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Кхъуэ жьакӀэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: a deprecatory expression about old men (literally: pig beard)
     Урысыбзэ: бранное выражение в адрес стариков (букв. свиная борода).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Ахьа, кхъуэ жьакӀэ, ухуэза?  Зы едзыгъуэу зэхэлъ пьесэхэр

     [Адэмей:] ГъэувыӀэт а кхъуэ жьакӀэр!  Акъсырэ Залымхъан

кхъуэ лэу[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ:  Кхъуэм и шыр, и щӀэжьей.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: piglet, little pig, baby pig
     Урысыбзэ: поросёнок
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Ди джэмыдэжьыр гъэ мэкъуауэнмэ худогъэтӀыгъуэр, хугъуэжьейм мэз кхъуэ лэухэм къыщаущыхь.  Нэгумэ Шорэ

кхъуэ тӀыгъэ мащэ[зэгъэзэхуэжын]

1.

  Мыхьэнэ: Кхъуэм зэхивыхьа, зэхитӀыхьа щӀыпӀэ, къритхъуа мащэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: holes or pits dug by wild boars
     Урысыбзэ: канавки, ямки, вырытые кабанами
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     СяпэкӀэ соплъэри, кхъуэ тӀыгъэ мащэр къыщытщ. ӀуэрыӀу. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

2.

  Мыхьэнэ: Бзаджагъэ, гъэпцӀагъэ, хьилагъэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: (dirty) trick, trickery, fraud, deception, cheat
     Урысыбзэ: подвох, подлог, хитрость, обман
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Хьилэт зэрахьэри кхъуэ тӀыгъэ мащэр къысхуащӀ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

кхъуэ шыр[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Кхъуэм и шыр, и щӀэжьей.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: piglet, little pig, baby pig
        Кхъуэныжьым кхъуэ шырипщӀ щӀэсщ. The mother pig has ten piglets
     Урысыбзэ: поросёнок
        Кхъуэныжьым кхъуэ шырипщӀ щӀэсщ. The mother pig has ten piglets.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Кхъуэныжьым кхъуэ шырипщӀ щӀэсщ.
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын