къихыжын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹi:xǝ'ᶎǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къы- + и- + [х] + -ы + -ж + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "къихыжын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къихыжын
щымыӀэныгъэ:	къимыхыжын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къисхыжын	къипхыжын	кърихыжын	къитхыжын	къифхыжын	кърахыжын
щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжын	къыумыхыжын	къримыхыжын	къидмыхыжын	къивмыхыжын	кърамыхыжын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къихыж!	къифхыж!
щымыӀэныгъэ:	къыумыхыж!	къивмыхыж!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыкърехыж	укърехыж	кърехыж	дыкърехыж	фыкърехыж	кърехыж
щымыӀэныгъэ:	сыкъремыхыж	укъремыхыж	къремыхыж	дыкъремыхыж	фыкъремыхыж	къремыхыж

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къызохыж(ыр)	къыбохыж(ыр)	кърехыж(ыр)	къыдохыж(ыр)	къывохыж(ыр)	кърахыж(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыркъым	къипхыжыркъым	кърихыжыркъым	къитхыжыркъым	къифхыжыркъым	кърахыжыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжырт	къипхыжырт	кърихыжырт	къитхыжырт	къифхыжырт	кърахыжырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыртэкъым	къипхыжыртэкъым	кърихыжыртэкъым	къитхыжыртэкъым	къифхыжыртэкъым	кърахыжыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжащ	къипхыжащ	кърихыжащ	къитхыжащ	къифхыжащ	кърахыжащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжакъым	къипхыжакъым	кърихыжакъым	къитхыжакъым	къифхыжакъым	кърахыжакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжат	къипхыжат	кърихыжат	къитхыжат	къифхыжат	кърахыжат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжатэкъым	къипхыжатэкъым	кърихыжатэкъым	къитхыжатэкъым	къифхыжатэкъым	кърахыжатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъащ	къипхыжыгъащ	кърихыжыгъащ	къитхыжыгъащ	къифхыжыгъащ	кърахыжыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыгъакъым	къипхыжыгъакъым	кърихыжыгъакъым	къитхыжыгъакъым	къифхыжыгъакъым	кърахыжыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъат	къипхыжыгъат	кърихыжыгъат	къитхыжыгъат	къифхыжыгъат	кърахыжыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыгъатэкъым	къипхыжыгъатэкъым	кърихыжыгъатэкъым	къитхыжыгъатэкъым	къифхыжыгъатэкъым	кърахыжыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къисхыжщ	къипхыжщ	кърихыжщ	къитхыжщ	къифхыжщ	кърахыжщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къисхыжкъым	къипхыжкъым	кърихыжкъым	къитхыжкъым	къифхыжкъым	кърахыжкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къисхыжт	къипхыжт	кърихыжт	къитхыжт	къифхыжт	кърахыжт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къисхыжтэкъым	къипхыжтэкъым	кърихыжтэкъым	къитхыжтэкъым	къифхыжтэкъым	кърахыжтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынщ	къипхыжынщ	кърихыжынщ	къитхыжынщ	къифхыжынщ	кърахыжынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжынкъым	къипхыжынкъым	кърихыжынкъым	къитхыжынкъым	къифхыжынкъым	кърахыжынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынущ	къипхыжынущ	кърихыжынущ	къитхыжынущ	къифхыжынущ	кърахыжынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжынукъым	къипхыжынукъым	кърихыжынукъым	къитхыжынукъым	къифхыжынукъым	кърахыжынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжрэ	къипхыжрэ	кърихыжрэ	къитхыжрэ	къифхыжрэ	кърахыжрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыркъэ	къипхыжыркъэ	кърихыжыркъэ	къитхыжыркъэ	къифхыжыркъэ	кърахыжыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжырт	къипхыжырт	кърихыжырт	къитхыжырт	къифхыжырт	кърахыжырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыртэкъэ	къипхыжыртэкъэ	кърихыжыртэкъэ	къитхыжыртэкъэ	къифхыжыртэкъэ	кърахыжыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжа	къипхыжа	кърихыжа	къитхыжа	къифхыжа	кърахыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжакъэ	къипхыжакъэ	кърихыжакъэ	къитхыжакъэ	къифхыжакъэ	кърахыжакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжат	къипхыжат	кърихыжат	къитхыжат	къифхыжат	кърахыжат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжатэкъэ	къипхыжатэкъэ	кърихыжатэкъэ	къитхыжатэкъэ	къифхыжатэкъэ	кърахыжатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъа	къипхыжыгъа	кърихыжыгъа	къитхыжыгъа	къифхыжыгъа	кърахыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	къисхыжыгъакъэ	къипхыжыгъакъэ	кърихыжыгъакъэ	къитхыжыгъакъэ	къифхыжыгъакъэ	кърахыжыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъат	къипхыжыгъат	кърихыжыгъат	къитхыжыгъат	къифхыжыгъат	кърахыжыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къисхыжыгъатэкъэ	къипхыжыгъатэкъэ	кърихыжыгъатэкъэ	къитхыжыгъатэкъэ	къифхыжыгъатэкъэ	кърахыжыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къисхыж	къипхыж	кърихыж	къитхыж	къифхыж	кърахыж
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къисхыжкъэ	къипхыжкъэ	кърихыжкъэ	къитхыжкъэ	къифхыжкъэ	кърахыжкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къисхыжт	къипхыжт	кърихыжт	къитхыжт	къифхыжт	кърахыжт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къисхыжтэкъэ	къипхыжтэкъэ	кърихыжтэкъэ	къитхыжтэкъэ	къифхыжтэкъэ	кърахыжтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжын	къипхыжын	кърихыжын	къитхыжын	къифхыжын	кърахыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжынкъэ	къипхыжынкъэ	кърихыжынкъэ	къитхыжынкъэ	къифхыжынкъэ	кърахыжынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжыну	къипхыжыну	кърихыжыну	къитхыжыну	къифхыжыну	кърахыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжынукъэ	къипхыжынукъэ	кърихыжынукъэ	къитхыжынукъэ	къифхыжынукъэ	кърахыжынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжмэ	къипхыжмэ	кърихыжмэ	къитхыжмэ	къифхыжмэ	кърахыжмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжмэ	къыумыхыжмэ	къримыхыжмэ	къидмыхыжмэ	къивмыхыжмэ	кърамыхыжмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжамэ	къипхыжамэ	кърихыжамэ	къитхыжамэ	къифхыжамэ	кърахыжамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжамэ	къыумыхыжамэ	къримыхыжамэ	къидмыхыжамэ	къивмыхыжамэ	кърамыхыжамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъамэ	къипхыжыгъамэ	кърихыжыгъамэ	къитхыжыгъамэ	къифхыжыгъамэ	кърахыжыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжыгъамэ	къыумыхыжыгъамэ	къримыхыжыгъамэ	къидмыхыжыгъамэ	къивмыхыжыгъамэ	кърамыхыжыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынмэ	къипхыжынмэ	кърихыжынмэ	къитхыжынмэ	къифхыжынмэ	кърахыжынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынмэ	къыумыхыжынмэ	къримыхыжынмэ	къидмыхыжынмэ	къивмыхыжынмэ	кърамыхыжынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынумэ	къипхыжынумэ	кърихыжынумэ	къитхыжынумэ	къифхыжынумэ	кърахыжынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынумэ	къыумыхыжынумэ	къримыхыжынумэ	къидмыхыжынумэ	къивмыхыжынумэ	кърамыхыжынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжтэмэ	къипхыжтэмэ	кърихыжтэмэ	къитхыжтэмэ	къифхыжтэмэ	кърахыжтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжтэмэ	къыумыхыжтэмэ	къримыхыжтэмэ	къидмыхыжтэмэ	къивмыхыжтэмэ	кърамыхыжтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжатэмэ	къипхыжатэмэ	кърихыжатэмэ	къитхыжатэмэ	къифхыжатэмэ	кърахыжатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжатэмэ	къыумыхыжатэмэ	къримыхыжатэмэ	къидмыхыжатэмэ	къивмыхыжатэмэ	кърамыхыжатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъатэмэ	къипхыжыгъатэмэ	кърихыжыгъатэмэ	къитхыжыгъатэмэ	къифхыжыгъатэмэ	кърахыжыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжыгъатэмэ	къыумыхыжыгъатэмэ	къримыхыжыгъатэмэ	къидмыхыжыгъатэмэ	къивмыхыжыгъатэмэ	кърамыхыжыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынтэмэ	къипхыжынтэмэ	кърихыжынтэмэ	къитхыжынтэмэ	къифхыжынтэмэ	кърахыжынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынтэмэ	къыумыхыжынтэмэ	къримыхыжынтэмэ	къидмыхыжынтэмэ	къивмыхыжынтэмэ	кърамыхыжынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынутэмэ	къипхыжынутэмэ	кърихыжынутэмэ	къитхыжынутэмэ	къифхыжынутэмэ	кърахыжынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынутэмэ	къыумыхыжынутэмэ	къримыхыжынутэмэ	къидмыхыжынутэмэ	къивмыхыжынутэмэ	кърамыхыжынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынт	къипхыжынт	кърихыжынт	къитхыжынт	къифхыжынт	кърахыжынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжынтэкъым	къипхыжынтэкъым	кърихыжынтэкъым	къитхыжынтэкъым	къифхыжынтэкъым	кърахыжынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынут	къипхыжынут	кърихыжынут	къитхыжынут	къифхыжынут	кърахыжынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къисхыжынутэкъым	къипхыжынутэкъым	кърихыжынутэкъым	къитхыжынутэкъым	къифхыжынутэкъым	кърахыжынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжми	къипхыжми	кърихыжми	къитхыжми	къифхыжми	кърахыжми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжми	къыумыхыжми	къримыхыжми	къидмыхыжми	къивмыхыжми	кърамыхыжми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжами	къипхыжами	кърихыжами	къитхыжами	къифхыжами	кърахыжами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжами	къыумыхыжами	къримыхыжами	къидмыхыжами	къивмыхыжами	кърамыхыжами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъами	къипхыжыгъами	кърихыжыгъами	къитхыжыгъами	къифхыжыгъами	кърахыжыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжыгъами	къыумыхыжыгъами	къримыхыжыгъами	къидмыхыжыгъами	къивмыхыжыгъами	кърамыхыжыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынми	къипхыжынми	кърихыжынми	къитхыжынми	къифхыжынми	кърахыжынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынми	къыумыхыжынми	къримыхыжынми	къидмыхыжынми	къивмыхыжынми	кърамыхыжынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынуми	къипхыжынуми	кърихыжынуми	къитхыжынуми	къифхыжынуми	кърахыжынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынуми	къыумыхыжынуми	къримыхыжынуми	къидмыхыжынуми	къивмыхыжынуми	кърамыхыжынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжтэми	къипхыжтэми	кърихыжтэми	къитхыжтэми	къифхыжтэми	кърахыжтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжтэми	къыумыхыжтэми	къримыхыжтэми	къидмыхыжтэми	къивмыхыжтэми	кърамыхыжтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къисхыжатэми	къипхыжатэми	кърихыжатэми	къитхыжатэми	къифхыжатэми	кърахыжатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжатэми	къыумыхыжатэми	къримыхыжатэми	къидмыхыжатэми	къивмыхыжатэми	кърамыхыжатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къисхыжыгъатэми	къипхыжыгъатэми	кърихыжыгъатэми	къитхыжыгъатэми	къифхыжыгъатэми	кърахыжыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжыгъатэми	къыумыхыжыгъатэми	къримыхыжыгъатэми	къидмыхыжыгъатэми	къивмыхыжыгъатэми	кърамыхыжыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынтэми	къипхыжынтэми	кърихыжынтэми	къитхыжынтэми	къифхыжынтэми	кърахыжынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынтэми	къыумыхыжынтэми	къримыхыжынтэми	къидмыхыжынтэми	къивмыхыжынтэми	кърамыхыжынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къисхыжынутэми	къипхыжынутэми	кърихыжынутэми	къитхыжынутэми	къифхыжэнутэми	кърахыжэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжынутэми	къыумыхыжынутэми	къримыхыжынутэми	къидмыхыжынутэми	къивмыхыжынутэми	кърамыхыжынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къисхыжаи	къипхыжаи	кърихыжаи	къитхыжаи	къифхыжаи	кърахыжаи
щымыӀэныгъэ:	къисхыжакъыми	къипхыжакъыми	кърихыжакъыми	къитхыжакъыми	къифхыжакъыми	кърахыжакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къисхыжащэрэт	къипхыжащэрэт	кърихыжащэрэт	къитхыжащэрэт	къифхыжащэрэт	кърахыжащэрэт
щымыӀэныгъэ:	къизмыхыжащэрэт	къыумыхыжащэрэт	къримыхыжащэрэт	къидмыхыжащэрэт	къивмыхыжащэрэт	кърамыхыжащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнщ	къипхыжагъэнщ	кърихыжагъэнщ	къитхыжагъэнщ	къифхыжагъэнщ	кърахыжагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнкъым	къипхыжагъэнкъым	кърихыжагъэнкъым	къитхыжагъэнкъым	къифхыжагъэнкъым	кърахыжагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнт	къипхыжагъэнт	кърихыжагъэнт	къитхыжагъэнт	къифхыжагъэнт	кърахыжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнтэкъым	къипхыжагъэнтэкъым	кърихыжагъэнтэкъым	къитхыжагъэнтэкъым	къифхыжагъэнтэкъым	кърахыжагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэн	къипхыжагъэн	кърихыжагъэн	къитхыжагъэн	къифхыжагъэн	кърахыжагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнкъэ	къипхыжагъэнкъэ	кърихыжагъэнкъэ	къитхыжагъэнкъэ	къифхыжагъэнкъэ	кърахыжагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнт	къипхыжагъэнт	кърихыжагъэнт	къитхыжагъэнт	къифхыжагъэнт	кърахыжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнтэкъэ	къипхыжагъэнтэкъэ	кърихыжагъэнтэкъэ	къитхыжагъэнтэкъэ	къифхыжагъэнтэкъэ	кърахыжагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнущ	къипхыжагъэнущ	кърихыжагъэнущ	къитхыжагъэнущ	къифхыжагъэнущ	кърахыжагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнукъым	къипхыжагъэнукъым	кърихыжагъэнукъым	къитхыжагъэнукъым	къифхыжагъэнукъым	кърахыжагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнут	къипхыжагъэнут	кърихыжагъэнут	къитхыжагъэнут	къифхыжагъэнут	кърахыжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнутэкъым	къипхыжагъэнутэкъым	кърихыжагъэнутэкъым	къитхыжагъэнутэкъым	къифхыжагъэнутэкъым	кърахыжагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэну	къипхыжагъэну	кърихыжагъэну	къитхыжагъэну	къифхыжагъэну	кърахыжагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнукъэ	къипхыжагъэнукъэ	кърихыжагъэнукъэ	къитхыжагъэнукъэ	къифхыжагъэнукъэ	кърахыжагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнут	къипхыжагъэнут	кърихыжагъэнут	къитхыжагъэнут	къифхыжагъэнут	кърахыжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къисхыжагъэнутэкъэ	къипхыжагъэнутэкъэ	кърихыжагъэнутэкъэ	къитхыжагъэнутэкъэ	къифхыжагъэнутэкъэ	кърахыжагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къизыхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къизымыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къизыхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къизымыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къизыхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къизымыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къизыхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къизымыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къизыхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къизымыхыжыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къисхыж	къипхыж	кърихыж	къитхыж	къифхыж	кърахыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыж	къыумыхыж	къримыхыж	къидмыхыж	къивмыхыж	кърамыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къисхыжа	къипхыжа	кърихыжа	къитхыжа	къифхыжа	кърахыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжа	къыумыхыжа	къримыхыжа	къидмыхыжа	къивмыхыжа	кърамыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къисхыжыгъа	къипхыжыгъа	кърихыжыгъа	къитхыжыгъа	къифхыжыгъа	кърахыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжыгъа	къыумыхыжыгъа	къримыхыжыгъа	къидмыхыжыгъа	къивмыхыжыгъа	кърамыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къисхыжын	къипхыжын	кърихыжын	къитхыжын	къифхыжын	кърахыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжын	къыумыхыжын	къримыхыжын	къидмыхыжын	къивмыхыжын	кърамыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къисхыжыну	къипхыжыну	кърихыжыну	къитхыжыну	къифхыжыну	кърахыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжыну	къыумыхыжыну	къримыхыжыну	къидмыхыжыну	къивмыхыжыну	кърамыхыжыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	къихыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къимыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къихыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къимыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къихыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къимыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къихыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къимыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къихыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къимыхыжыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къызэрисхыж	къызэрипхыж	къызэрырихыж	къызэритхыж	къызэрифхыж	къызэрырахыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къызэризмыхыж	къызэрумыхыж	къызэрыримыхыж	къызэридмыхыж	къызэривмыхыж	къызэрырамыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрисхыжа	къызэрипхыжа	къызэрырихыжа	къызэритхыжа	къызэрифхыжа	къызэрырахыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэризмыхыжа	къызэрумыхыжа	къызэрыримыхыжа	къызэридмыхыжа	къызэривмыхыжа	къызэрырамыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрисхыжыгъа	къызэрипхыжыгъа	къызэрырихыжыгъа	къызэритхыжыгъа	къызэрифхыжыгъа	къызэрырахыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэризмыхыжыгъа	къызэрумыхыжыгъа	къызэрыримыхыжыгъа	къызэридмыхыжыгъа	къызэривмыхыжыгъа	къызэрырамыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрисхыжын	къызэрипхыжын	къызэрырихыжын	къызэритхыжын	къызэрифхыжын	къызэрырахыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэризмыхыжын	къызэрумыхыжын	къызэрыримыхыжын	къызэридмыхыжын	къызэривмыхыжын	къызэрырамыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрисхыжыну	къызэрипхыжыну	къызэрырихыжыну	къызэритхыжыну	къызэрифхыжыну	къызэрырахыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэризмыхыжыну	къызэрумыхыжыну	къызэрыримыхыжыну	къызэридмыхыжыну	къызэривмыхыжыну	къызэрырамыхыжыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщисхыж	къыщипхыж	къыщрихыж	къыщитхыж	къыщифхыж	къыщрахыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщизмыхыж	къыщумыхыж	къыщримыхыж	къыщидмыхыж	къыщивмыхыж	къыщрамыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщисхыжа	къыщипхыжа	къыщрихыжа	къыщитхыжа	къыщифхыжа	къыщрахыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщизмыхыжа	къыщумыхыжа	къыщримыхыжа	къыщидмыхыжа	къыщивмыхыжа	къыщрамыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщисхыжыгъа	къыщипхыжыгъа	къыщрихыжыгъа	къыщитхыжыгъа	къыщифхыжыгъа	къыщрахыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщизмыхыжыгъа	къыщумыхыжыгъа	къыщримыхыжыгъа	къыщидмыхыжыгъа	къыщивмыхыжыгъа	къыщрамыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщисхыжын	къыщипхыжын	къыщрихыжын	къыщитхыжын	къыщифхыжын	къыщрахыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщизмыхыжын	къыщумыхыжын	къыщримыхыжын	къыщидмыхыжын	къыщивмыхыжын	къыщрамыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщисхыжыну	къыщипхыжыну	къыщрихыжыну	къыщитхыжыну	къыщифхыжыну	къыщрахыжыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщизмыхыжыну	къыщумыхыжыну	къыщримыхыжыну	къыщидмыхыжыну	къыщивмыхыжыну	къыщрамыхыжыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыздисхыж	къыздипхыж	къыздрихыж	къыздитхыж	къыздифхыж	къыздрахыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыздизмыхыж	къыздумыхыж	къыздримыхыж	къыздидмыхыж	къыздивмыхыж	къыздрамыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздисхыжа	къыздипхыжа	къыздрихыжа	къыздитхыжа	къыздифхыжа	къыздрахыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыздизмыхыжа	къыздумыхыжа	къыздримыхыжа	къыздидмыхыжа	къыздивмыхыжа	къыздрамыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздисхыжыгъа	къыздипхыжыгъа	къыздрихыжыгъа	къыздитхыжыгъа	къыздифхыжыгъа	къыздрахыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыздизмыхыжыгъа	къыздумыхыжыгъа	къыздримыхыжыгъа	къыздидмыхыжыгъа	къыздивмыхыжыгъа	къыздрамыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздисхыжын	къыздипхыжын	къыздрихыжын	къыздитхыжын	къыздифхыжын	къыздрахыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздизмыхыжын	къыздумыхыжын	къыздримыхыжын	къыздидмыхыжын	къыздивмыхыжын	къыздрамыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздисхыжыну	къыздипхыжыну	къыздрихыжыну	къыздитхыжыну	къыздифхыжыну	къыздрахыжыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздизмыхыжыну	къыздумыхыжыну	къыздримыхыжыну	къыздидмыхыжыну	къыздивмыхыжыну	къыздрамыхыжыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀисхыж	къыщӀипхыж	къыщӀрихыж	къыщӀитхыж	къыщӀифхыж	къыщӀрахыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀизмыхыж	къыщӀумыхыж	къыщӀримыхыж	къыщӀидмыхыж	къыщӀивмыхыж	къыщӀрамыхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀисхыжа	къыщӀипхыжа	къыщӀрихыжа	къыщӀитхыжа	къыщӀифхыжа	къыщӀрахыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀизмыхыжа	къыщӀумыхыжа	къыщӀримыхыжа	къыщӀидмыхыжа	къыщӀивмыхыжа	къыщӀрамыхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀисхыжыгъа	къыщӀипхыжыгъа	къыщӀрихыжыгъа	къыщӀитхыжыгъа	къыщӀифхыжыгъа	къыщӀрахыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀизмыхыжыгъа	къыщӀумыхыжыгъа	къыщӀримыхыжыгъа	къыщӀидмыхыжыгъа	къыщӀивмыхыжыгъа	къыщӀрамыхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀисхыжын	къыщӀипхыжын	къыщӀрихыжын	къыщӀитхыжын	къыщӀифхыжын	къыщӀрахыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀизмыхыжын	къыщӀумыхыжын	къыщӀримыхыжын	къыщӀидмыхыжын	къыщӀивмыхыжын	къыщӀрамыхыжын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀисхыжыну	къыщӀипхыжыну	къыщӀрихыжыну	къыщӀитхыжыну	къыщӀифхыжыну	къыщӀрахыжэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀизмыхыжыну	къыщӀумыхыжыну	къыщӀримыхыжыну	къыщӀидмыхыжыну	къыщӀивмыхыжыну	къыщӀрамыхыжыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къисхыжу	къипхыжу	кърихыжу	къитхыжу	къифхыжу	кърахыжу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжу	къыумыхыжу	къримыхыжу	къидмыхыжу	къивмыхыжу	кърамыхыжу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къисхыжауэ	къипхыжауэ	кърихыжауэ	къитхыжауэ	къифхыжауэ	кърахыжауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжауэ	къыумыхыжауэ	къримыхыжауэ	къидмыхыжауэ	къивмыхыжауэ	кърамыхыжауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	къисхыжурэ	къипхыжурэ	кърихыжурэ	къитхыжурэ	къифхыжурэ	кърахыжурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	къизмыхыжурэ	къыумыхыжурэ	къримыхыжурэ	къидмыхыжурэ	къивмыхыжурэ	кърамыхыжурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пкъызохыж	къызохыж	--	фкъызохыж	якъызохыж(хэ)
уэ	скъыбохыж	--	къыбохыж	ткъыбохыж	--	якъыбохыж(хэ)
абы	скърехыж	пкърехыж	кърехыж	ткърехыж	фкърехыж	якърехыж(хэ)
дэ	--	пкъыдохыж	къыдохыж	--	фкъыдохыж	якъыдохыж(хэ)
фэ	скъывохыж	--	къывохыж	ткъывохыж	--	якъывохыж(хэ)
абыхэм	скърахыж	пкърахыж	кърахыж	ткърахыж	фкърахыж	якърахыж(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пкъис[хыжрэ]	къис[хыжрэ]	--	фкъис[хыжрэ]	якъис[хыж(хэ)рэ]
уэ	скъип[хыжрэ]	--	къип[хыжрэ]	ткъип[хыжрэ]	--	якъип[хыж(хэ)рэ]
абы	скъри[хыжрэ]	пкъри[хыжрэ]	къри[хыжрэ]	ткъри[хыжрэ]	фкъри[хыжрэ]	якъри[хыж(хэ)рэ]
дэ	--	пкъит[хыжрэ]	къит[хыжрэ]	--	фкъит[хыжрэ]	якъит[хыж(хэ)рэ]
фэ	скъиф[хыжрэ]	--	къиф[хыжрэ]	ткъиф[хыжрэ]	--	якъиф[хыж(хэ)рэ]
абыхэм	скъра[хыжрэ]	пкъра[хыжрэ]	къра[хыжрэ]	ткъра[хыжрэ]	фкъра[хыжрэ]	якъра[хыж(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хыж]	[хыж]ыр	--	[хыж]хэр
Эргативнэ:	[хыж]	[хыж]ым	--	[хыж]хэм
Послеложнэ:	[хыж]кӀэ	[хыж]ымкӀэ	[хыж]хэкӀэ	[хыж]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[хыж]у	[хыж]ырауэ	[хыж]хэу	[хыж]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хыж]а	[хыж]ар	--	[хыж]ахэр
Эргативнэ:	[хыж]а	[хыж]ам	--	[хыж]ахэм
Послеложнэ:	[хыж]акӀэ	[хыж]амкӀэ	[хыж]ахэкӀэ	[хыж]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[хыж]ауэ	[хыж]арауэ	[хыж]ахэу	[хыж]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хыж]ын	[хыж]ыныр	--	[хыж]ынхэр
Эргативнэ:	[хыж]ын	[хыж]ыным	--	[хыж]ынхэм
Послеложнэ:	[хыж]ынкӀэ	[хыж]ынымкӀэ	[хыж]ынхэкӀэ	[хыж]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[хыж]ыну	[хыж]ынырауэ	[хыж]ынхэу	[хыж]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хыж]ыну	[хыж]ынур	--	[хыж]ынухэр
Эргативнэ:	[хыж]ыну	[хыж]ынум	--	[хыж]ынухэм
Послеложнэ:	[хыж]ынукӀэ	[хыж]ынумкӀэ	[хыж]ынухэкӀэ	[хыж]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[хыж]ынууэ	[хыж]ынурауэ	[хыж]ынухэу	[хыж]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым иралъхьа къэщтэжын.
2. ЗыщӀыпӀэ щыӀэ гуэр къэхьыжын.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Топыр мащэм къихыжын.
• Гъунэгъум кхъузанэр къихыжын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къихыжын: 1. take sth back out of swh 2. bring sb or sth back from swh
• Топыр мащэм къихыжын: take a ball out of the pit.
• Гъунэгъум кхъузанэр къихыжын: bring the sieve back from the neighbour’s

УРЫСЫБЗЭ

• къихыжын: 1. вынуть обратно что-л. из чего-л. 2. принести обратно кого-что-л. откуда-л.
• Топыр мащэм къихыжын: вынуть мяч из ямы.
• Гъунэгъум кхъузанэр къихыжын: принести сито обратно от соседа.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын