къыхэгурымыкӏын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [qʹǝxɐgʷǝrǝmǝ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + хэ- + [гурым] + -ы + -кӏ + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]
Глагол лъэмыӏэс "къыхэгурымыкӏын"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | къыхэгурымыкӏын |
| щымыӀэныгъэ: | къыхэмыгурымыкӏын |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏын | укъыхэгурымыкӏын | къыхэгурымыкӏын | дыкъыхэгурымыкӏын | фыкъыхэгурымыкӏын | къыхэгурымыкӏын(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏын | укъыхэмыгурымыкӏын | къыхэмыгурымыкӏын | дыкъыхэмыгурымыкӏын | фыкъыхэмыгурымыкӏын | къыхэмыгурымыкӏын(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | къыхэгурымыкӏ! | фыкъыхэгурымыкӏ! |
| щымыӀэныгъэ: | укъыхэмыгурымыкӏ! | фыкъыхэмыгурымыкӏ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкъыхрегурымыкӏ | укъыхрегурымыкӏ | къыхрегурымыкӏ | дыкъыхрегурымыкӏ | фыкъыхрегурымыкӏ | къыхрегурымыкӏ |
| щымыӀэныгъэ: | сыкъыхремыгурымыкӏ | укъыхремыгурымыкӏ | къыхремыгурымыкӏ | дыкъыхремыгурымыкӏ | фыкъыхремыгурымыкӏ | къыхремыгурымыкӏ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхогурымыкӏ(ыр) | укъыхогурымыкӏ(ыр) | къыхогурымыкӏ(ыр) | дыкъыхогурымыкӏ(ыр) | фыкъыхогурымыкӏ(ыр) | къыхогурымыкӏ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыркъым | укъыхэгурымыкӏыркъым | къыхэгурымыкӏыркъым | дыкъыхэгурымыкӏыркъым | фыкъыхэгурымыкӏыркъым | къыхэгурымыкӏы(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏ(ыр)т | укъыхэгурымыкӏ(ыр)т | къыхэгурымыкӏ(ыр)т | дыкъыхэгурымыкӏ(ыр)т | фыкъыхэгурымыкӏ(ыр)т | къыхэгурымыкӏ(ыр)т / къыхэгурымыкӏхэ(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъым | укъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъым | къыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъым | дыкъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъым | фыкъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъым | къыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъым / къыхэгурымыкӏхэ(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏащ | укъыхэгурымыкӏащ | къыхэгурымыкӏащ | дыкъыхэгурымыкӏащ | фыкъыхэгурымыкӏащ | къыхэгурымыкӏа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏакъым | укъыхэгурымыкӏакъым | къыхэгурымыкӏакъым | дыкъыхэгурымыкӏакъым | фыкъыхэгурымыкӏакъым | къыхэгурымыкӏа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏат | укъыхэгурымыкӏат | къыхэгурымыкӏат | дыкъыхэгурымыкӏат | фыкъыхэгурымыкӏат | къыхэгурымыкӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏатэкъым | укъыхэгурымыкӏатэкъым | къыхэгурымыкӏатэкъым | дыкъыхэгурымыкӏатэкъым | фыкъыхэгурымыкӏатэкъым | къыхэгурымыкӏа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъащ | укъыхэгурымыкӏыгъащ | къыхэгурымыкӏыгъащ | дыкъыхэгурымыкӏыгъащ | фыкъыхэгурымыкӏыгъащ | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъакъым | укъыхэгурымыкӏыгъакъым | къыхэгурымыкӏыгъакъым | дыкъыхэгурымыкӏыгъакъым | фыкъыхэгурымыкӏыгъакъым | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъат | укъыхэгурымыкӏыгъат | къыхэгурымыкӏыгъат | дыкъыхэгурымыкӏыгъат | фыкъыхэгурымыкӏыгъат | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъатэкъым | укъыхэгурымыкӏыгъатэкъым | къыхэгурымыкӏыгъатэкъым | дыкъыхэгурымыкӏыгъатэкъым | фыкъыхэгурымыкӏыгъатэкъым | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏщ | укъыхэгурымыкӏщ | къыхэгурымыкӏщ | дыкъыхэгурымыкӏщ | фыкъыхэгурымыкӏщ | къыхэгурымыкӏ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏкъым | укъыхэгурымыкӏкъым | къыхэгурымыкӏкъым | дыкъыхэгурымыкӏкъым | фыкъыхэгурымыкӏкъым | къыхэгурымыкӏ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏт | укъыхэгурымыкӏт | къыхэгурымыкӏт | дыкъыхэгурымыкӏт | фыкъыхэгурымыкӏт | къыхэгурымыкӏ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏтэкъым | укъыхэгурымыкӏтэкъым | къыхэгурымыкӏтэкъым | дыкъыхэгурымыкӏтэкъым | фыкъыхэгурымыкӏтэкъым | къыхэгурымыкӏ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынщ | укъыхэгурымыкӏынщ | къыхэгурымыкӏынщ | дыкъыхэгурымыкӏынщ | фыкъыхэгурымыкӏынщ | къыхэгурымыкӏын(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынкъым | укъыхэгурымыкӏынкъым | къыхэгурымыкӏынкъым | дыкъыхэгурымыкӏынкъым | фыкъыхэгурымыкӏынкъым | къыхэгурымыкӏын(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынущ | укъыхэгурымыкӏынущ | къыхэгурымыкӏынущ | дыкъыхэгурымыкӏынущ | фыкъыхэгурымыкӏынущ | къыхэгурымыкӏыну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынукъым | укъыхэгурымыкӏынукъым | къыхэгурымыкӏынукъым | дыкъыхэгурымыкӏынукъым | фыкъыхэгурымыкӏынукъым | къыхэгурымыкӏыну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏрэ | укъыхэгурымыкӏрэ | къыхэгурымыкӏрэ | дыкъыхэгурымыкӏрэ | фыкъыхэгурымыкӏрэ | къыхэгурымыкӏ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыркъэ | укъыхэгурымыкӏыркъэ | къыхэгурымыкӏыркъэ | дыкъыхэгурымыкӏыркъэ | фыкъыхэгурымыкӏыркъэ | къыхэгурымыкӏыркъэ / къыхэгурымыкӏхэркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏ(ыр)т | укъыхэгурымыкӏ(ыр)т | къыхэгурымыкӏ(ыр)т | дыкъыхэгурымыкӏ(ыр)т | фыкъыхэгурымыкӏ(ыр)т | къыхэгурымыкӏ(ыр)т / къыхэгурымыкӏхэ(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъэ | укъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъэ | къыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъэ | дыкъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъэ | фыкъыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъэ | къыхэгурымыкӏ(ыр)тэкъэ / къыхэгурымыкӏхэ(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏа | укъыхэгурымыкӏа | къыхэгурымыкӏа | дыкъыхэгурымыкӏа | фыкъыхэгурымыкӏа | къыхэгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏакъэ | укъыхэгурымыкӏакъэ | къыхэгурымыкӏакъэ | дыкъыхэгурымыкӏакъэ | фыкъыхэгурымыкӏакъэ | къыхэгурымыкӏа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏат | укъыхэгурымыкӏат | къыхэгурымыкӏат | дыкъыхэгурымыкӏат | фыкъыхэгурымыкӏат | къыхэгурымыкӏа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏатэкъэ | укъыхэгурымыкӏатэкъэ | къыхэгурымыкӏатэкъэ | дыкъыхэгурымыкӏатэкъэ | фыкъыхэгурымыкӏатэкъэ | къыхэгурымыкӏа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъа | укъыхэгурымыкӏыгъа | къыхэгурымыкӏыгъа | дыкъыхэгурымыкӏыгъа | фыкъыхэгурымыкӏыгъа | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъакъэ | укъыхэгурымыкӏыгъакъэ | къыхэгурымыкӏыгъакъэ | дыкъыхэгурымыкӏыгъакъэ | фыкъыхэгурымыкӏыгъакъэ | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъат | укъыхэгурымыкӏыгъат | къыхэгурымыкӏыгъат | дыкъыхэгурымыкӏыгъат | фыкъыхэгурымыкӏыгъат | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъатэкъэ | укъыхэгурымыкӏыгъатэкъэ | къыхэгурымыкӏыгъатэкъэ | дыкъыхэгурымыкӏыгъатэкъэ | фыкъыхэгурымыкӏыгъатэкъэ | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏ | укъыхэгурымыкӏ | къыхэгурымыкӏ | дыкъыхэгурымыкӏ | фыкъыхэгурымыкӏ | къыхэгурымыкӏ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏкъэ | укъыхэгурымыкӏкъэ | къыхэгурымыкӏкъэ | дыкъыхэгурымыкӏкъэ | фыкъыхэгурымыкӏкъэ | къыхэгурымыкӏ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏт | укъыхэгурымыкӏт | къыхэгурымыкӏт | дыкъыхэгурымыкӏт | фыкъыхэгурымыкӏт | къыхэгурымыкӏ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏтэкъэ | укъыхэгурымыкӏтэкъэ | къыхэгурымыкӏтэкъэ | дыкъыхэгурымыкӏтэкъэ | фыкъыхэгурымыкӏтэкъэ | къыхэгурымыкӏ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏын | укъыхэгурымыкӏын | къыхэгурымыкӏын | дыкъыхэгурымыкӏын | фыкъыхэгурымыкӏын | къыхэгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынкъэ | укъыхэгурымыкӏынкъэ | къыхэгурымыкӏынкъэ | дыкъыхэгурымыкӏынкъэ | фыкъыхэгурымыкӏынкъэ | къыхэгурымыкӏын(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыну | укъыхэгурымыкӏыну | къыхэгурымыкӏыну | дыкъыхэгурымыкӏыну | фыкъыхэгурымыкӏыну | къыхэгурымыкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынукъэ | укъыхэгурымыкӏынукъэ | къыхэгурымыкӏынукъэ | дыкъыхэгурымыкӏынукъэ | фыкъыхэгурымыкӏынукъэ | къыхэгурымыкӏыну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏмэ | укъыхэгурымыкӏмэ | къыхэгурымыкӏмэ | дыкъыхэгурымыкӏмэ | фыкъыхэгурымыкӏмэ | къыхэгурымыкӏ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏмэ | укъыхэмыгурымыкӏмэ | къыхэмыгурымыкӏмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏмэ | къыхэмыгурымыкӏ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏамэ | укъыхэгурымыкӏамэ | къыхэгурымыкӏамэ | дыкъыхэгурымыкӏамэ | фыкъыхэгурымыкӏамэ | къыхэгурымыкӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏамэ | укъыхэмыгурымыкӏамэ | къыхэмыгурымыкӏамэ | дыкъыхэмыгурымыкӏамэ | фыкъыхэмыгурымыкӏамэ | къыхэмыгурымыкӏа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъамэ | укъыхэгурымыкӏыгъамэ | къыхэгурымыкӏыгъамэ | дыкъыхэгурымыкӏыгъамэ | фыкъыхэгурымыкӏыгъамэ | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏыгъамэ | укъыхэмыгурымыкӏыгъамэ | къыхэмыгурымыкӏыгъамэ | дыкъыхэмыгурымыкӏыгъамэ | фыкъыхэмыгурымыкӏыгъамэ | къыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынмэ | укъыхэгурымыкӏынмэ | къыхэгурымыкӏынмэ | дыкъыхэгурымыкӏынмэ | фыкъыхэгурымыкӏынмэ | къыхэгурымыкӏын(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынмэ | укъыхэмыгурымыкӏынмэ | къыхэмыгурымыкӏынмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏынмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏынмэ | къыхэмыгурымыкӏын(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынумэ | укъыхэгурымыкӏынумэ | къыхэгурымыкӏынумэ | дыкъыхэгурымыкӏынумэ | фыкъыхэгурымыкӏынумэ | къыхэгурымыкӏыну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынумэ | укъыхэмыгурымыкӏынумэ | къыхэмыгурымыкӏынумэ | дыкъыхэмыгурымыкӏынумэ | фыкъыхэмыгурымыкӏынумэ | къыхэмыгурымыкӏыну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏтэмэ | укъыхэгурымыкӏтэмэ | къыхэгурымыкӏтэмэ | дыкъыхэгурымыкӏтэмэ | фыкъыхэгурымыкӏтэмэ | къыхэгурымыкӏ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏтэмэ | укъыхэмыгурымыкӏтэмэ | къыхэмыгурымыкӏтэмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏтэмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏтэмэ | къыхэмыгурымыкӏ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏатэмэ | укъыхэгурымыкӏатэмэ | къыхэгурымыкӏатэмэ | дыкъыхэгурымыкӏатэмэ | фыкъыхэгурымыкӏатэмэ | къыхэгурымыкӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏатэмэ | укъыхэмыгурымыкӏатэмэ | къыхэмыгурымыкӏатэмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏатэмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏатэмэ | къыхэмыгурымыкӏа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъатэмэ | укъыхэгурымыкӏыгъатэмэ | къыхэгурымыкӏыгъатэмэ | дыкъыхэгурымыкӏыгъатэмэ | фыкъыхэгурымыкӏыгъатэмэ | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏыгъатэмэ | укъыхэмыгурымыкӏыгъатэмэ | къыхэмыгурымыкӏыгъатэмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏыгъатэмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏыгъатэмэ | къыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынтэмэ | укъыхэгурымыкӏынтэмэ | къыхэгурымыкӏынтэмэ | дыкъыхэгурымыкӏынтэмэ | фыкъыхэгурымыкӏынтэмэ | къыхэгурымыкӏын(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынтэмэ | укъыхэмыгурымыкӏынтэмэ | къыхэмыгурымыкӏынтэмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏынтэмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏынтэмэ | къыхэмыгурымыкӏын(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынутэмэ | укъыхэгурымыкӏынутэмэ | къыхэгурымыкӏынутэмэ | дыкъыхэгурымыкӏынутэмэ | фыкъыхэгурымыкӏынутэмэ | къыхэгурымыкӏыну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынутэмэ | укъыхэмыгурымыкӏынутэмэ | къыхэмыгурымыкӏынутэмэ | дыкъыхэмыгурымыкӏынутэмэ | фыкъыхэмыгурымыкӏынутэмэ | къыхэмыгурымыкӏыну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынт | укъыхэгурымыкӏынт | къыхэгурымыкӏынт | дыкъыхэгурымыкӏынт | фыкъыхэгурымыкӏынт | къыхэгурымыкӏын(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынтэкъым | укъыхэгурымыкӏынтэкъым | къыхэгурымыкӏынтэкъым | дыкъыхэгурымыкӏынтэкъым | фыкъыхэгурымыкӏынтэкъым | къыхэгурымыкӏын(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынут | укъыхэгурымыкӏынут | къыхэгурымыкӏынут | дыкъыхэгурымыкӏынут | фыкъыхэгурымыкӏынут | къыхэгурымыкӏыну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынутэкъым | укъыхэгурымыкӏынутэкъым | къыхэгурымыкӏынутэкъым | дыкъыхэгурымыкӏынутэкъым | фыкъыхэгурымыкӏынутэкъым | къыхэгурымыкӏыну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏми | укъыхэгурымыкӏми | къыхэгурымыкӏми | дыкъыхэгурымыкӏми | фыкъыхэгурымыкӏми | къыхэгурымыкӏ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏми | укъыхэмыгурымыкӏми | къыхэмыгурымыкӏми | дыкъыхэмыгурымыкӏми | фыкъыхэмыгурымыкӏми | къыхэмыгурымыкӏ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏами | укъыхэгурымыкӏами | къыхэгурымыкӏами | дыкъыхэгурымыкӏами | фыкъыхэгурымыкӏами | къыхэгурымыкӏа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏами | укъыхэмыгурымыкӏами | къыхэмыгурымыкӏами | дыкъыхэмыгурымыкӏами | фыкъыхэмыгурымыкӏами | къыхэмыгурымыкӏа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъами | укъыхэгурымыкӏыгъами | къыхэгурымыкӏыгъами | дыкъыхэгурымыкӏыгъами | фыкъыхэгурымыкӏыгъами | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏыгъами | укъыхэмыгурымыкӏыгъами | къыхэмыгурымыкӏыгъами | дыкъыхэмыгурымыкӏыгъами | фыкъыхэмыгурымыкӏыгъами | къыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынми | укъыхэгурымыкӏынми | къыхэгурымыкӏынми | дыкъыхэгурымыкӏынми | фыкъыхэгурымыкӏынми | къыхэгурымыкӏын(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынми | укъыхэмыгурымыкӏынми | къыхэмыгурымыкӏынми | дыкъыхэмыгурымыкӏынми | фыкъыхэмыгурымыкӏынми | къыхэмыгурымыкӏын(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынуми | укъыхэгурымыкӏынуми | къыхэгурымыкӏынуми | дыкъыхэгурымыкӏынуми | фыкъыхэгурымыкӏынуми | къыхэгурымыкӏыну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынуми | укъыхэмыгурымыкӏынуми | къыхэмыгурымыкӏынуми | дыкъыхэмыгурымыкӏынуми | фыкъыхэмыгурымыкӏынуми | къыхэмыгурымыкӏыну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏтэми | укъыхэгурымыкӏтэми | къыхэгурымыкӏтэми | дыкъыхэгурымыкӏтэми | фыкъыхэгурымыкӏтэми | къыхэгурымыкӏ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏтэми | укъыхэмыгурымыкӏтэми | къыхэмыгурымыкӏтэми | дыкъыхэмыгурымыкӏтэми | фыкъыхэмыгурымыкӏтэми | къыхэмыгурымыкӏ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏатэми | укъыхэгурымыкӏатэми | къыхэгурымыкӏатэми | дыкъыхэгурымыкӏатэми | фыкъыхэгурымыкӏатэми | къыхэгурымыкӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏатэми | укъыхэмыгурымыкӏатэми | къыхэмыгурымыкӏатэми | дыкъыхэмыгурымыкӏатэми | фыкъыхэмыгурымыкӏатэми | къыхэмыгурымыкӏа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏыгъатэми | укъыхэгурымыкӏыгъатэми | къыхэгурымыкӏыгъатэми | дыкъыхэгурымыкӏыгъатэми | фыкъыхэгурымыкӏыгъатэми | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏыгъатэми | укъыхэмыгурымыкӏыгъатэми | къыхэмыгурымыкӏыгъатэми | дыкъыхэмыгурымыкӏыгъатэми | фыкъыхэмыгурымыкӏыгъатэми | къыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынтэми | укъыхэгурымыкӏынтэми | къыхэгурымыкӏынтэми | дыкъыхэгурымыкӏынтэми | фыкъыхэгурымыкӏынтэми | къыхэгурымыкӏын(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынтэми | укъыхэмыгурымыкӏынтэми | къыхэмыгурымыкӏынтэми | дыкъыхэмыгурымыкӏынтэми | фыкъыхэмыгурымыкӏынтэми | къыхэмыгурымыкӏын(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏынутэми | укъыхэгурымыкӏынутэми | къыхэгурымыкӏынутэми | дыкъыхэгурымыкӏынутэми | фыкъыхэгурымыкӏынутэми | къыхэгурымыкӏыну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏынутэми | укъыхэмыгурымыкӏынутэми | къыхэмыгурымыкӏынутэми | дыкъыхэмыгурымыкӏынутэми | фыкъыхэмыгурымыкӏынутэми | къыхэмыгурымыкӏыну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏаи | укъыхэгурымыкӏаи | къыхэгурымыкӏаи | дыкъыхэгурымыкӏаи | фыкъыхэгурымыкӏаи | къыхэгурымыкӏаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏакъыми | укъыхэгурымыкӏакъыми | къыхэгурымыкӏакъыми | дыкъыхэгурымыкӏакъыми | фыкъыхэгурымыкӏакъыми | къыхэгурымыкӏакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏащэрэт | укъыхэгурымыкӏащэрэт | къыхэгурымыкӏащэрэт | дыкъыхэгурымыкӏащэрэт | фыкъыхэгурымыкӏащэрэт | къыхэгурымыкӏащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыгурымыкӏащэрэт | укъыхэмыгурымыкӏащэрэт | къыхэмыгурымыкӏащэрэт | дыкъыхэмыгурымыкӏащэрэт | фыкъыхэмыгурымыкӏащэрэт | къыхэмыгурымыкӏащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнщ | укъыхэгурымыкӏагъэнщ | къыхэгурымыкӏагъэнщ | дыкъыхэгурымыкӏагъэнщ | фыкъыхэгурымыкӏагъэнщ | къыхэгурымыкӏагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнкъым | укъыхэгурымыкӏагъэнкъым | къыхэгурымыкӏагъэнкъым | дыкъыхэгурымыкӏагъэнкъым | фыкъыхэгурымыкӏагъэнкъым | къыхэгурымыкӏагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнт | укъыхэгурымыкӏагъэнт | къыхэгурымыкӏагъэнт | дыкъыхэгурымыкӏагъэнт | фыкъыхэгурымыкӏагъэнт | къыхэгурымыкӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнтэкъым | укъыхэгурымыкӏагъэнтэкъым | къыхэгурымыкӏагъэнтэкъым | дыкъыхэгурымыкӏагъэнтэкъым | фыкъыхэгурымыкӏагъэнтэкъым | къыхэгурымыкӏагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэн | укъыхэгурымыкӏагъэн | къыхэгурымыкӏагъэн | дыкъыхэгурымыкӏагъэн | фыкъыхэгурымыкӏагъэн | къыхэгурымыкӏагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнкъэ | укъыхэгурымыкӏагъэнкъэ | къыхэгурымыкӏагъэнкъэ | дыкъыхэгурымыкӏагъэнкъэ | фыкъыхэгурымыкӏагъэнкъэ | къыхэгурымыкӏагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнт | укъыхэгурымыкӏагъэнт | къыхэгурымыкӏагъэнт | дыкъыхэгурымыкӏагъэнт | фыкъыхэгурымыкӏагъэнт | къыхэгурымыкӏагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнтэкъэ | укъыхэгурымыкӏагъэнтэкъэ | къыхэгурымыкӏагъэнтэкъэ | дыкъыхэгурымыкӏагъэнтэкъэ | фыкъыхэгурымыкӏагъэнтэкъэ | къыхэгурымыкӏагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнгурымыкӏ | укъыхэгурымыкӏагъэнгурымыкӏ | къыхэгурымыкӏагъэнгурымыкӏ | дыкъыхэгурымыкӏагъэнгурымыкӏ | фыкъыхэгурымыкӏагъэнгурымыкӏ | къыхэгурымыкӏагъэнгурымыкӏ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнукъым | укъыхэгурымыкӏагъэнукъым | къыхэгурымыкӏагъэнукъым | дыкъыхэгурымыкӏагъэнукъым | фыкъыхэгурымыкӏагъэнукъым | къыхэгурымыкӏагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнут | укъыхэгурымыкӏагъэнут | къыхэгурымыкӏагъэнут | дыкъыхэгурымыкӏагъэнут | фыкъыхэгурымыкӏагъэнут | къыхэгурымыкӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнутэкъым | укъыхэгурымыкӏагъэнутэкъым | къыхэгурымыкӏагъэнутэкъым | дыкъыхэгурымыкӏагъэнутэкъым | фыкъыхэгурымыкӏагъэнутэкъым | къыхэгурымыкӏагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэну | укъыхэгурымыкӏагъэну | къыхэгурымыкӏагъэну | дыкъыхэгурымыкӏагъэну | фыкъыхэгурымыкӏагъэну | къыхэгурымыкӏагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнукъэ | укъыхэгурымыкӏагъэнукъэ | къыхэгурымыкӏагъэнукъэ | дыкъыхэгурымыкӏагъэнукъэ | фыкъыхэгурымыкӏагъэнукъэ | къыхэгурымыкӏагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнут | укъыхэгурымыкӏагъэнут | къыхэгурымыкӏагъэнут | дыкъыхэгурымыкӏагъэнут | фыкъыхэгурымыкӏагъэнут | къыхэгурымыкӏагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэгурымыкӏагъэнутэкъэ | укъыхэгурымыкӏагъэнутэкъэ | къыхэгурымыкӏагъэнутэкъэ | дыкъыхэгурымыкӏагъэнутэкъэ | фыкъыхэгурымыкӏагъэнутэкъэ | къыхэгурымыкӏагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏ | укъыхэгурымыкӏ | къыхэгурымыкӏ | дыкъыхэгурымыкӏ | фыкъыхэгурымыкӏ | къыхэгурымыкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏ | укъыхэмыгурымыкӏ | къыхэмыгурымыкӏ | дыкъыхэмыгурымыкӏ | фыкъыхэмыгурымыкӏ | къыхэмыгурымыкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏа | укъыхэгурымыкӏа | къыхэгурымыкӏа | дыкъыхэгурымыкӏа | фыкъыхэгурымыкӏа | къыхэгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏа | укъыхэмыгурымыкӏа | къыхэмыгурымыкӏа | дыкъыхэмыгурымыкӏа | фыкъыхэмыгурымыкӏа | къыхэмыгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏыгъа | укъыхэгурымыкӏыгъа | къыхэгурымыкӏыгъа | дыкъыхэгурымыкӏыгъа | фыкъыхэгурымыкӏыгъа | къыхэгурымыкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | укъыхэмыгурымыкӏыгъа | къыхэмыгурымыкӏыгъа | дыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | фыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | къыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏын | укъыхэгурымыкӏын | къыхэгурымыкӏын | дыкъыхэгурымыкӏын | фыкъыхэгурымыкӏын | къыхэгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏын | укъыхэмыгурымыкӏын | къыхэмыгурымыкӏын | дыкъыхэмыгурымыкӏын | фыкъыхэмыгурымыкӏын | къыхэмыгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏыну | укъыхэгурымыкӏыну | къыхэгурымыкӏыну | дыкъыхэгурымыкӏыну | фыкъыхэгурымыкӏыну | къыхэгурымыкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏыну | укъыхэмыгурымыкӏыну | къыхэмыгурымыкӏыну | дыкъыхэмыгурымыкӏыну | фыкъыхэмыгурымыкӏыну | къыхэмыгурымыкӏыну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэгурымыкӏ | укъызэрыхэгурымыкӏ | къызэрыхэгурымыкӏ | дыкъызэрыхэгурымыкӏ | фыкъызэрыхэгурымыкӏ | къызэрыхэгурымыкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыгурымыкӏ | укъызэрыхэмыгурымыкӏ | къызэрыхэмыгурымыкӏ | дыкъызэрыхэмыгурымыкӏ | фыкъызэрыхэмыгурымыкӏ | къызэрыхэмыгурымыкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэгурымыкӏа | укъызэрыхэгурымыкӏа | къызэрыхэгурымыкӏа | дыкъызэрыхэгурымыкӏа | фыкъызэрыхэгурымыкӏа | къызэрыхэгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыгурымыкӏа | укъызэрыхэмыгурымыкӏа | къызэрыхэмыгурымыкӏа | дыкъызэрыхэмыгурымыкӏа | фыкъызэрыхэмыгурымыкӏа | къызэрыхэмыгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэгурымыкӏыгъа | укъызэрыхэгурымыкӏыгъа | къызэрыхэгурымыкӏыгъа | дыкъызэрыхэгурымыкӏыгъа | фыкъызэрыхэгурымыкӏыгъа | къызэрыхэгурымыкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыгурымыкӏыгъа | укъызэрыхэмыгурымыкӏыгъа | къызэрыхэмыгурымыкӏыгъа | дыкъызэрыхэмыгурымыкӏыгъа | фыкъызэрыхэмыгурымыкӏыгъа | къызэрыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэгурымыкӏын | укъызэрыхэгурымыкӏын | къызэрыхэгурымыкӏын | дыкъызэрыхэгурымыкӏын | фыкъызэрыхэгурымыкӏын | къызэрыхэгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыгурымыкӏын | укъызэрыхэмыгурымыкӏын | къызэрыхэмыгурымыкӏын | дыкъызэрыхэмыгурымыкӏын | фыкъызэрыхэмыгурымыкӏын | къызэрыхэмыгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэгурымыкӏыну | укъызэрыхэгурымыкӏыну | къызэрыхэгурымыкӏыну | дыкъызэрыхэгурымыкӏыну | фыкъызэрыхэгурымыкӏыну | къызэрыхэгурымыкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыгурымыкӏыну | укъызэрыхэмыгурымыкӏыну | къызэрыхэмыгурымыкӏыну | дыкъызэрыхэмыгурымыкӏыну | фыкъызэрыхэмыгурымыкӏыну | къызэрыхэмыгурымыкӏыну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэгурымыкӏ | ущыкъыхэгурымыкӏ | щыкъыхэгурымыкӏ | дыщыкъыхэгурымыкӏ | фыщыкъыхэгурымыкӏ | щыкъыхэгурымыкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыгурымыкӏ | ущыкъыхэмыгурымыкӏ | щыкъыхэмыгурымыкӏ | дыщыкъыхэмыгурымыкӏ | фыщыкъыхэмыгурымыкӏ | щыкъыхэмыгурымыкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэгурымыкӏа | ущыкъыхэгурымыкӏа | щыкъыхэгурымыкӏа | дыщыкъыхэгурымыкӏа | фыщыкъыхэгурымыкӏа | щыкъыхэгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыгурымыкӏа | укъыщыхэмыгурымыкӏа | щыкъыхэмыгурымыкӏа | дыщыкъыхэмыгурымыкӏа | фыщыкъыхэмыгурымыкӏа | щыкъыхэмыгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэгурымыкӏыгъа | ущыкъыхэгурымыкӏыгъа | щыкъыхэгурымыкӏыгъа | дыщыкъыхэгурымыкӏыгъа | фыщыкъыхэгурымыкӏыгъа | щыкъыхэгурымыкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | ущыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | щыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | дыщыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | фыщыкъыхэмыгурымыкӏыгъа | щыкъыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэгурымыкӏын | ущыкъыхэгурымыкӏын | щыкъыхэгурымыкӏын | дыщыкъыхэгурымыкӏын | фыщыкъыхэгурымыкӏын | щыкъыхэгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыгурымыкӏын | ущыкъыхэгурымыкӏын | щыкъыхэмыгурымыкӏын | дыщыкъыхэмыгурымыкӏын | фыщыкъыхэмыгурымыкӏын | щыкъыхэмыгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэгурымыкӏыну | ущыкъыхэгурымыкӏыну | щыкъыхэгурымыкӏыну | дыщыкъыхэгурымыкӏыну | фыщыкъыхэгурымыкӏыну | щыкъыхэгурымыкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыгурымыкӏыну | ущыкъыхэмыгурымыкӏыну | щыкъыхэмыгурымыкӏыну | дыщыкъыхэмыгурымыкӏыну | фыщыкъыхэмыгурымыкӏыну | щыкъыхэмыгурымыкӏыну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэгурымыкӏ | укъыздыхэгурымыкӏ | къыздыхэгурымыкӏ | дыкъыздыхэгурымыкӏ | фыкъыздыхэгурымыкӏ | къыздыхэгурымыкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыгурымыкӏ | укъыздыхэмыгурымыкӏ | къыздыхэмыгурымыкӏ | дыкъыздыхэмыгурымыкӏ | фыкъыздыхэмыгурымыкӏ | къыздыхэмыгурымыкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэгурымыкӏа | укъыздыхэгурымыкӏа | къыздыхэгурымыкӏа | дыкъыздыхэгурымыкӏа | фыкъыздыхэгурымыкӏа | къыздыхэгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыгурымыкӏа | укъыздыхэмыгурымыкӏа | къыздыхэмыгурымыкӏа | дыкъыздыхэмыгурымыкӏа | фыкъыздыхэмыгурымыкӏа | къыздыхэмыгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэгурымыкӏыгъа | укъыздыхэгурымыкӏыгъа | къыздыхэгурымыкӏыгъа | дыкъыздыхэгурымыкӏыгъа | фыкъыздыхэгурымыкӏыгъа | къыздыхэгурымыкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыгурымыкӏыгъа | укъыздыхэмыгурымыкӏыгъа | къыздыхэмыгурымыкӏыгъа | дыкъыздыхэмыгурымыкӏыгъа | фыкъыздыхэмыгурымыкӏыгъа | къыздыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэгурымыкӏын | укъыздыхэгурымыкӏын | къыздыхэгурымыкӏын | дыкъыздыхэгурымыкӏын | фыкъыздыхэгурымыкӏын | къыздыхэгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыгурымыкӏын | укъыздыхэмыгурымыкӏын | къыздыхэмыгурымыкӏын | дыкъыздыхэмыгурымыкӏын | фыкъыздыхэмыгурымыкӏын | къыздыхэмыгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэгурымыкӏыну | укъыздыхэгурымыкӏыну | къыздыхэгурымыкӏыну | дыкъыздыхэгурымыкӏыну | фыкъыздыхэгурымыкӏыну | къыздыхэгурымыкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыгурымыкӏыну | укъыздыхэмыгурымыкӏыну | къыздыхэмыгурымыкӏыну | дыкъыздыхэмыгурымыкӏыну | фыкъыздыхэмыгурымыкӏыну | къыздыхэмыгурымыкӏыну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэгурымыкӏ | укъыщӀыхэгурымыкӏ | къыщӀыхэгурымыкӏ | дыкъыщӀыхэгурымыкӏ | фыкъыщӀыхэгурымыкӏ | къыщӀыхэгурымыкӏ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыгурымыкӏ | укъыщӀыхэмыгурымыкӏ | къыщӀыхэмыгурымыкӏ | дыкъыщӀыхэмыгурымыкӏ | фыкъыщӀыхэмыгурымыкӏ | къыщӀыхэмыгурымыкӏ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэгурымыкӏа | укъыщӀыхэгурымыкӏӀэгурымыкӏа | къыщӀыхэгурымыкӏа | дыкъыщӀыхэгурымыкӏа | фыкъыщӀыхэгурымыкӏа | къыщӀыхэгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыгурымыкӏа | укъыщӀыхэмыгурымыкӏа | къыщӀыхэмыгурымыкӏа | дыкъыщӀыхэмыгурымыкӏа | фыкъыщӀыхэмыгурымыкӏа | къыщӀыхэмыгурымыкӏа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэгурымыкӏыгъа | укъыщӀыхэгурымыкӏыгъа | къыщӀыхэгурымыкӏыгъа | дыкъыщӀыхэгурымыкӏыгъа | фыкъыщӀыхэгурымыкӏыгъа | къыщӀыхэгурымыкӏыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыгурымыкӏыгъа | укъыщӀыхэмыгурымыкӏыгъа | къыщӀыхэмыгурымыкӏыгъа | дыкъыщӀыхэмыгурымыкӏыгъа | фыкъыщӀыхэмыгурымыкӏыгъа | къыщӀыхэмыгурымыкӏыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэгурымыкӏын | укъыщӀыхэгурымыкӏын | къыщӀыхэгурымыкӏын | дыкъыщӀыхэгурымыкӏын | фыкъыщӀыхэгурымыкӏын | къыщӀыхэгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыгурымыкӏын | укъыщӀыхэмыгурымыкӏын | къыщӀыхэмыгурымыкӏын | дыкъыщӀыхэмыгурымыкӏын | фыкъыщӀыхэмыгурымыкӏын | къыщӀыхэмыгурымыкӏын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэгурымыкӏыну | укъыщӀыхэгурымыкӏыну | къыщӀыхэгурымыкӏыну | дыкъыщӀыхэгурымыкӏыну | фыкъыщӀыхэгурымыкӏыну | къыщӀыхэгурымыкӏыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыгурымыкӏыну | укъыщӀыхэмыгурымыкӏыну | къыщӀыхэмыгурымыкӏыну | дыкъыщӀыхэмыгурымыкӏыну | фыкъыщӀыхэмыгурымыкӏыну | къыщӀыхэмыгурымыкӏыну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏыу | укъыхэгурымыкӏыу | къыхэгурымыкӏыу | дыкъыхэгурымыкӏыу | фыкъыхэгурымыкӏыу | къыхэгурымыкӏ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏыу | укъыхэмыгурымыкӏыу | къыхэмыгурымыкӏыу | дыкъыхэмыгурымыкӏыу | фыкъыхэмыгурымыкӏыу | къыхэмыгурымыкӏ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏауэ | укъыхэгурымыкӏауэ | къыхэгурымыкӏауэ | дыкъыхэгурымыкӏауэ | фыкъыхэгурымыкӏауэ | къыхэгурымыкӏауэ / къыхэгурымыкӏахэу |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏауэ | укъыхэмыгурымыкӏауэ | къыхэмыгурымыкӏауэ | дыкъыхэмыгурымыкӏауэ | фыкъыхэмыгурымыкӏауэ | къыхэмыгурымыкӏауэ / къыхэмыгурымыкӏахэу |
| -урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыкъыхэгурымыкӏыурэ | укъыхэгурымыкӏыурэ | къыхэгурымыкӏыурэ | дыкъыхэгурымыкӏыурэ | фыкъыхэгурымыкӏыурэ | къыхэгурымыкӏ(хэ)урэ |
| -урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыгурымыкӏыурэ | укъыхэмыгурымыкӏыурэ | къыхэмыгурымыкӏыурэ | дыкъыхэмыгурымыкӏыурэ | фыкъыхэмыгурымыкӏыурэ | къыхэмыгурымыкӏ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыкъыпхогурымыкӏ | сыкъыхогурымыкӏ | -- | сыкъыфхогурымыкӏ | сыкъахогурымыкӏ |
| уэ | укъысхогурымыкӏ | -- | укъыхогурымыкӏ | укъытхогурымыкӏ | -- | укъахогурымыкӏ |
| ар | къысхогурымыкӏ | къыпхогурымыкӏ | къыхогурымыкӏ | къытхогурымыкӏ | къыфхогурымыкӏ | къахогурымыкӏ |
| дэ | -- | дыкъыпхогурымыкӏ | дыкъыхогурымыкӏ | -- | дыкъыфхогурымыкӏ | дыкъахогурымыкӏ |
| фэ | фыкъысхогурымыкӏ | -- | фыкъыхогурымыкӏ | фыкъытхогурымыкӏ | -- | фыкъахогурымыкӏ |
| ахэр | къысхогурымыкӏ(хэ) | къыпхогурымыкӏ(хэ) | къыхогурымыкӏ(хэ) | къытхогурымыкӏ(хэ) | къыфхогурымыкӏ(хэ) | къахогурымыкӏ(хэ) |
| -ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гурымыкӏ] | [гурымыкӏ]ыр | -- | [гурымыкӏ]хэр |
| Эргативнэ: | [гурымыкӏ] | [гурымыкӏ]ым | -- | [гурымыкӏ]хэм |
| Послеложнэ: | [гурымыкӏ]кӀэ | [гурымыкӏ]ымкӀэ | [гурымыкӏ]хэкӀэ | [гурымыкӏ]хэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гурымыкӏ]ыу | [гурымыкӏ]ырауэ | [гурымыкӏ]хэу | [гурымыкӏ]хэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гурымыкӏ]а | [гурымыкӏ]ар | -- | [гурымыкӏ]ахэр |
| Эргативнэ: | [гурымыкӏ]а | [гурымыкӏ]ам | -- | [гурымыкӏ]ахэм |
| Послеложнэ: | [гурымыкӏ]акӀэ | [гурымыкӏ]амкӀэ | [гурымыкӏ]ахэкӀэ | [гурымыкӏ]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гурымыкӏ]ауэ | [гурымыкӏ]арауэ | [гурымыкӏ]ахэу | [гурымыкӏ]ахэрауэ |
| -ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гурымыкӏ]ын | [гурымыкӏ]ыныр | -- | [гурымыкӏ]ынхэр |
| Эргативнэ: | [гурымыкӏ]ын | [гурымыкӏ]ыным | -- | [гурымыкӏ]ынхэм |
| Послеложнэ: | [гурымыкӏ]ынкӀэ | [гурымыкӏ]ынымкӀэ | [гурымыкӏ]ынхэкӀэ | [гурымыкӏ]ынхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [гурымыкӏ]ыну | [гурымыкӏ]ынырауэ | [гурымыкӏ]ынхэу | [гурымыкӏ]ынхэрауэ |
| -ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гурымыкӏ]ыну | [гурымыкӏ]ынур | -- | [гурымыкӏ]ынухэр |
| Эргативнэ: | [гурымыкӏ]ыну | [гурымыкӏ]ынум | -- | [гурымыкӏ]ынухэм |
| Послеложнэ: | [гурымыкӏ]ынукӀэ | [гурымыкӏ]ынумкӀэ | [гурымыкӏ]ынухэкӀэ | [гурымыкӏ]ынухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гурымыкӏ]ынууэ | [гурымыкӏ]ынурауэ | [гурымыкӏ]ынухэу | [гурымыкӏ]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым къыхэӀукӀыу гъуэхъуэн, гурымын.
- Зыгуэрым къыхэӀукӀыу гурымын, щэӀун (п. п. сымаджэр).
ЩАПХЪЭХЭР
- Зэуэ уафэгъуагъуэм ещхьу [кӀыфӀым] зыгуэр къыхогурымыкӀ. Анэдэлъхубзэ, учебник
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- ПӀэм сымаджэр къыхогурымыкӀ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къыхэгурымыкӏын: 1. roar from swh 2. heave a groan or moan from swh
- ПӀэм сымаджэр къыхогурымыкӀ: the patient was groaning from his bed.
УРЫСЫБЗЭ
- къыхэгурымыкӏын: 1. зарычать откуда-л. 2. издавать стон откуда-л.
- ПӀэм сымаджэр къыхогурымыкӀ: большой издавал стон из кровати.
БИБЛИОГРАФИЕ