къэжэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐ'ᶎɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къэ- + [ж] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къэжэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэжэн
щымыӀэныгъэ:	къэмыжэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэжэн	укъэжэн	къэжэн	дыкъэжэн	фыкъэжэн	къэжэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэн	укъэмыжэн	къэмыжэн	дыкъэмыжэн	фыкъэмыжэн	къэмыжэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къажэ!	фыкъажэ!
щымыӀэныгъэ:	укъэмыжэ!	фыкъэмыжэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкърежэ	укърежэ	кърежэ	дыкърежэ	фыкърежэ	кърежэ
щымыӀэныгъэ:	сыкъремыжэ	укъремыжэ	къремыжэ	дыкъремыжэ	фыкъремыжэ	къремыжэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъожэ(р)	укъожэ(р)	къожэ(р)	дыкъожэ(р)	фыкъожэ(р)	къожэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэркъым	укъажэркъым	къажэркъым	дыкъажэркъым	фыкъажэркъым	къажэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъажэрт	укъажэрт	къажэрт	дыкъажэрт	фыкъажэрт	къажэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэртэкъым	укъажэртэкъым	къажэртэкъым	дыкъажэртэкъым	фыкъажэртэкъым	къажэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжащ	укъэжащ	къэжащ	дыкъэжащ	фыкъэжащ	къэжа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжакъым	укъэжакъым	къэжакъым	дыкъэжакъым	фыкъэжакъым	къэжа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжат	укъэжат	къэжат	дыкъэжат	фыкъэжат	къэжа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжатэкъым	укъэжатэкъым	къэжатэкъым	дыкъэжатэкъым	фыкъэжатэкъым	къэжа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъащ	укъэжэгъащ	къэжэгъащ	дыкъэжэгъащ	фыкъэжэгъащ	къэжэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъакъым	укъэжэгъакъым	къэжэгъакъым	дыкъэжэгъакъым	фыкъэжэгъакъым	къэжэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъат	укъэжэгъат	къэжэгъат	дыкъэжэгъат	фыкъэжэгъат	къэжэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъатэкъым	укъэжэгъатэкъым	къэжэгъатэкъым	дыкъэжэгъатэкъым	фыкъэжэгъатэкъым	къэжэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъажэщ	укъажэщ	къажэщ	дыкъажэщ	фыкъажэщ	къажэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэкъым	укъажэкъым	къажэкъым	дыкъажэкъым	фыкъажэкъым	къажэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъажэт	укъажэт	къажэт	дыкъажэт	фыкъажэт	къажэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэтэкъым	укъажэтэкъым	къажэтэкъым	дыкъажэтэкъым	фыкъажэтэкъым	къажэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнщ	укъэжэнщ	къэжэнщ	дыкъэжэнщ	фыкъэжэнщ	къэжэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэнкъым	укъэжэнкъым	къэжэнкъым	дыкъэжэнкъым	фыкъэжэнкъым	къэжэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнущ	укъэжэнущ	къэжэнущ	дыкъэжэнущ	фыкъэжэнущ	къэжэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэнукъым	укъэжэнукъым	къэжэнукъым	дыкъэжэнукъым	фыкъэжэнукъым	къэжэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъажэрэ	укъажэрэ	къажэрэ	дыкъажэрэ	фыкъажэрэ	къажэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэркъэ	укъажэркъэ	къажэркъэ	дыкъажэркъэ	фыкъажэркъэ	къажэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъажэрт	укъажэрт	къажэрт	дыкъажэрт	фыкъажэрт	къажэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэртэкъэ	укъажэртэкъэ	къажэртэкъэ	дыкъажэртэкъэ	фыкъажэртэкъэ	къажэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжа	укъэжа	къэжа	дыкъэжа	фыкъэжа	къэжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжакъэ	укъэжакъэ	къэжакъэ	дыкъэжакъэ	фыкъэжакъэ	къэжа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжат	укъэжат	къэжат	дыкъэжат	фыкъэжат	къэжа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжатэкъэ	укъэжатэкъэ	къэжатэкъэ	дыкъэжатэкъэ	фыкъэжатэкъэ	къэжа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъа	укъэжэгъа	къэжэгъа	дыкъэжэгъа	фыкъэжэгъа	къэжэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъакъэ	укъэжэгъакъэ	къэжэгъакъэ	дыкъэжэгъакъэ	фыкъэжэгъакъэ	къэжэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъат	укъэжэгъат	къэжэгъат	дыкъэжэгъат	фыкъэжэгъат	къэжэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъатэкъэ	укъэжэгъатэкъэ	къэжэгъатэкъэ	дыкъэжэгъатэкъэ	фыкъэжэгъатэкъэ	къэжэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъажэ	укъажэ	къажэ	дыкъажэ	фыкъажэ	къажэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэкъэ	укъажэкъэ	къажэкъэ	дыкъажэкъэ	фыкъажэкъэ	къажэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъажэт	укъажэт	къажэт	дыкъажэт	фыкъажэт	къажэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъажэтэкъэ	укъажэтэкъэ	къажэтэкъэ	дыкъажэтэкъэ	фыкъажэтэкъэ	къажэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэн	укъэжэн	къэжэн	дыкъэжэн	фыкъэжэн	къэжэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэнкъэ	укъэжэнкъэ	къэжэнкъэ	дыкъэжэнкъэ	фыкъэжэнкъэ	къэжэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэну	укъэжэну	къэжэну	дыкъэжэну	фыкъэжэну	къэжэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэнукъэ	укъэжэнукъэ	къэжэнукъэ	дыкъэжэнукъэ	фыкъэжэнукъэ	къэжэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъажэмэ	укъажэмэ	къажэмэ	дыкъажэмэ	фыкъажэмэ	къажэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэмэ	укъэмыжэмэ	къэмыжэмэ	дыкъэмыжэмэ	фыкъэмыжэмэ	къэмыжэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжамэ	укъэжамэ	къэжамэ	дыкъэжамэ	фыкъэжамэ	къэжа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжамэ	укъэмыжамэ	къэмыжамэ	дыкъэмыжамэ	фыкъэмыжамэ	мыжа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъамэ	укъэжэгъамэ	къэжэгъамэ	дыкъэжэгъамэ	фыкъэжэгъамэ	къэжэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэгъамэ	укъэмыжэгъамэ	къэмыжэгъамэ	дыкъэмыжэгъамэ	фыкъэмыжэгъамэ	къэмыжэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнмэ	укъэжэнмэ	къэжэнмэ	дыкъэжэнмэ	фыкъэжэнмэ	къэжэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнмэ	укъэмыжэнмэ	къэмыжэнмэ	дыкъэмыжэнмэ	фыкъэмыжэнмэ	къэмыжэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнумэ	укъэжэнумэ	къэжэнумэ	дыкъэжэнумэ	фыкъэжэнумэ	къэжэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнумэ	укъэмыжэнумэ	къэмыжэнумэ	дыкъэмыжэнумэ	фыкъэмыжэнумэ	къэмыжэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъажэтэмэ	укъажэтэмэ	къажэтэмэ	дыкъажэтэмэ	фыкъажэтэмэ	къажэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэтэмэ	укъэмыжэтэмэ	къэмыжэтэмэ	дыкъэмыжэтэмэ	фыкъэмыжэтэмэ	къэмыжэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжатэмэ	укъэжатэмэ	къэжатэмэ	дыкъэжатэмэ	фыкъэжатэмэ	къэжа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжатэмэ	укъэмыжатэмэ	къэмыжатэмэ	дыкъэмыжатэмэ	фыкъэмыжатэмэ	къэмыжа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъатэмэ	укъэжэгъатэмэ	къэжэгъатэмэ	дыкъэжэгъатэмэ	фыкъэжэгъатэмэ	къэжэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэгъатэмэ	укъэмыжэгъатэмэ	къэмыжэгъатэмэ	дыкъэмыжэгъатэмэ	фыкъэмыжэгъатэмэ	къэмыжэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнтэмэ	укъэжэнтэмэ	къэжэнтэмэ	дыкъэжэнтэмэ	фыкъэжэнтэмэ	къэжэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнтэмэ	укъэмыжэнтэмэ	къэмыжэнтэмэ	дыкъэмыжэнтэмэ	фыкъэмыжэнтэмэ	къэмыжэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнутэмэ	укъэжэнутэмэ	къэжэнутэмэ	дыкъэжэнутэмэ	фыкъэжэнутэмэ	къэжэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнутэмэ	укъэмыжэнутэмэ	къэмыжэнутэмэ	дыкъэмыжэнутэмэ	фыкъэмыжэнутэмэ	къэмыжэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнт	укъэжэнт	къэжэнт	дыкъэжэнт	фыкъэжэнт	къэжэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэнтэкъым	укъэжэнтэкъым	къэжэнтэкъым	дыкъэжэнтэкъым	фыкъэжэнтэкъым	къэжэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнут	укъэжэнут	къэжэнут	дыкъэжэнут	фыкъэжэнут	къэжэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэжэнутэкъым	укъэжэнутэкъым	къэжэнутэкъым	дыкъэжэнутэкъым	фыкъэжэнутэкъым	къэжэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъажэми	укъажэми	къажэми	дыкъажэми	фыкъажэми	къажэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэми	укъэмыжэми	къэмыжэми	дыкъэмыжэми	фыкъэмыжэми	къэмыжэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжами	укъэжами	къэжами	дыкъэжами	фыкъэжами	къэжа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжами	укъэмыжами	къэмыжами	дыкъэмыжами	фыкъэмыжами	къэмыжа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъами	укъэжэгъами	къэжэгъами	дыкъэжэгъами	фыкъэжэгъами	къэжэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэгъами	укъэмыжэгъами	къэмыжэгъами	дыкъэмыжэгъами	фыкъэмыжэгъами	къэмыжэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнми	укъэжэнми	къэжэнми	дыкъэжэнми	фыкъэжэнми	къэжэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнми	укъэмыжэнми	къэмыжэнми	дыкъэмыжэнми	фыкъэмыжэнми	къэмыжэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнуми	укъэжэнуми	къэжэнуми	дыкъэжэнуми	фыкъэжэнуми	къэжэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнуми	укъэмыжэнуми	къэмыжэнуми	дыкъэмыжэнуми	фыкъэмыжэнуми	къэмыжэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъажэтэми	укъажэтэми	къажэтэми	дыкъажэтэми	фыкъажэтэми	къажэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэтэми	укъэмыжэтэми	къэмыжэтэми	дыкъэмыжэтэми	фыкъэмыжэтэми	къэмыжэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэжатэми	укъэжатэми	къэжатэми	дыкъэжатэми	фыкъэжатэми	къэжа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжатэми	укъэмыжатэми	къэмыжатэми	дыкъэмыжатэми	фыкъэмыжатэми	къэмыжа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэжэгъатэми	укъэжэгъатэми	къэжэгъатэми	дыкъэжэгъатэми	фыкъэжэгъатэми	къэжэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэгъатэми	укъэмыжэгъатэми	къэмыжэгъатэми	дыкъэмыжэгъатэми	фыкъэмыжэгъатэми	къэмыжэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнтэми	укъэжэнтэми	къэжэнтэми	дыкъэжэнтэми	фыкъэжэнтэми	къэжэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнтэми	укъэмыжэнтэми	къэмыжэнтэми	дыкъэмыжэнтэми	фыкъэмыжэнтэми	къэмыжэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэжэнутэми	укъэжэнутэми	къэжэнутэми	дыкъэжэнутэми	фыкъэжэнутэми	къэжэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжэнутэми	укъэмыжэнутэми	къэмыжэнутэми	дыкъэмыжэнутэми	фыкъэмыжэнутэми	къэмыжэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэжаи	укъэжаи	къэжаи	дыкъэжаи	фыкъэжаи	къэжаи
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжаи	укъэмыжаи	къэмыжаи	дыкъэмыжаи	фыкъэмыжаи	къэмыжаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэжащэрэт	укъэжащэрэт	къэжащэрэт	дыкъэжащэрэт	фыкъэжащэрэт	къэжащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыжащэрэт	укъэмыжащэрэт	къэмыжащэрэт	дыкъэмыжащэрэт	фыкъэмыжащэрэт	къэмыжащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнщ	укъэжагъэнщ	къэжагъэнщ	дыкъэжагъэнщ	фыкъэжагъэнщ	къэжагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнкъым	укъэжагъэнкъым	къэжагъэнкъым	дыкъэжагъэнкъым	фыкъэжагъэнкъым	къэжагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнт	укъэжагъэнт	къэжагъэнт	дыкъэжагъэнт	фыкъэжагъэнт	къэжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнтэкъым	укъэжагъэнтэкъым	къэжагъэнтэкъым	дыкъэжагъэнтэкъым	фыкъэжагъэнтэкъым	къэжагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэн	укъэжагъэн	къэжагъэн	дыкъэжагъэн	фыкъэжагъэн	къэжагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнкъэ	укъэжагъэнкъэ	къэжагъэнкъэ	дыкъэжагъэнкъэ	фыкъэжагъэнкъэ	къэжагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнт	укъэжагъэнт	къэжагъэнт	дыкъэжагъэнт	фыкъэжагъэнт	къэжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнтэкъэ	укъэжагъэнтэкъэ	къэжагъэнтэкъэ	дыкъэжагъэнтэкъэ	фыкъэжагъэнтэкъэ	къэжагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнущ	укъэжагъэнущ	къэжагъэнущ	дыкъэжагъэнущ	фыкъэжагъэнущ	къэжагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнукъым	укъэжагъэнукъым	къэжагъэнукъым	дыкъэжагъэнукъым	фыкъэжагъэнукъым	къэжагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнут	укъэжагъэнут	къэжагъэнут	дыкъэжагъэнут	фыкъэжагъэнут	къэжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнутэкъым	укъэжагъэнутэкъым	къэжагъэнутэкъым	дыкъэжагъэнутэкъым	фыкъэжагъэнутэкъым	къэжагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэну	укъэжагъэну	къэжагъэну	дыкъэжагъэну	фыкъэжагъэну	къэжагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнукъэ	укъэжагъэнукъэ	къэжагъэнукъэ	дыкъэжагъэнукъэ	фыкъэжагъэнукъэ	къэжагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнут	укъэжагъэнут	къэжагъэнут	дыкъэжагъэнут	фыкъэжагъэнут	къэжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэжагъэнутэкъэ	укъэжагъэнутэкъэ	къэжагъэнутэкъэ	дыкъэжагъэнутэкъэ	фыкъэжагъэнутэкъэ	къэжагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъажэ	укъажэ	къажэ	дыкъажэ	фыкъажэ	къажэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжэ	укъэмыжэ	къэмыжэ	дыкъэмыжэ	фыкъэмыжэ	къэмыжэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэжа	укъэжа	къэжа	дыкъэжа	фыкъэжа	къэжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжа	укъэмыжа	къэмыжа	дыкъэмыжа	фыкъэмыжа	къэмыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэжэгъа	укъэжэгъа	къэжэгъа	дыкъэжэгъа	фыкъэжэгъа	къэжэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжэгъа	укъэмыжэгъа	къэмыжэгъа	дыкъэмыжэгъа	фыкъэмыжэгъа	къэмыжэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэжэн	укъэжэн	къэжэн	дыкъэжэн	фыкъэжэн	къэжэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжэн	укъэмыжэн	къэмыжэн	дыкъэмыжэн	фыкъэмыжэн	къэмыжэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэжэну	укъэжэну	къэжэну	дыкъэжэну	фыкъэжэну	къэжэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжэну	укъэмыжэну	къэмыжэну	дыкъэмыжэну	фыкъэмыжэну	къэмыжэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыжэ	укъызэрыжэ	къызэрыжэ	дыкъызэрыжэ	фыкъызэрыжэ	къызэрыжэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыжэ	укъызэрымыжэ	къызэрымыжэ	дыкъызэрымыжэ	фыкъызэрымыжэ	мыкъызэрыжэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыжа	укъызэрыжа	къызэрыжа	дыкъызэрыжа	фыкъызэрыжа	къызэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыжа	укъызэрымыжа	къызэрымыжа	дыкъызэрымыжа	фыкъызэрымыжа	къызэрымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыжэгъа	укъызэрыжэгъа	къызэрыжэгъа	дыкъызэрыжэгъа	фыкъызэрыжэгъа	къызэрыжэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыжэгъа	укъызэрымыжэгъа	къызэрымыжэгъа	дыкъызэрымыжэгъа	фыкъызэрымыжэгъа	къызэрымыжэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыжэн	укъызэрыжэн	къызэрыжэн	дыкъызэрыжэн	фыкъызэрыжэн	къызэрыжэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыжэн	укъызэрымыжэн	къызэрымыжэн	дыкъызэрымыжэн	фыкъызэрымыжэн	къызэрымыжэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыжэну	укъызэрыжэну	къызэрыжэну	дыкъызэрыжэну	фыкъызэрыжэну	къызэрыжэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыжэну	укъызэрымыжэну	къызэрымыжэну	дыкъызэрымыжэну	фыкъызэрымыжэну	къызэрымыжэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыжэ	укъыщыжэ	къыщыжэ	дыкъыщыжэ	фыкъыщыжэ	къыщыжэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыжэ	укъыщымыжэ	къыщымыжэ	дыкъыщымыжэ	фыкъыщымыжэ	къыщымыжэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыжа	укъыщыжа	къыщыжа	дыкъыщыжа	фыкъыщыжа	къыщыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыжа	укъыщымыжа	къыщымыжа	дыкъыщымыжа	фыкъыщымыжа	къыщымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыжэгъа	укъыщыжэгъа	къыщыжэгъа	дыкъыщыжэгъа	фыкъыщыжэгъа	къыщыжэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыжэгъа	укъыщымыжэгъа	къыщымыжэгъа	дыкъыщымыжэгъа	фыкъыщымыжэгъа	къыщымыжэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыжэн	укъыщыжэн	къыщыжэн	дыкъыщыжэн	фыкъыщыжэн	къыщыжэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыжэн	укъыщымыжэн	къыщымыжэн	дыкъыщымыжэн	фыкъыщымыжэн	къыщымыжэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыжэну	укъыщыжэну	къыщыжэну	дыкъыщыжэну	фыкъыщыжэну	къыщыжэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыжэну	укъыщымыжэну	къыщымыжэну	дыкъыщымыжэну	фыкъыщымыжэну	къыщымыжэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэжэ	укъыздэжэ	къыздэжэ	дыкъыздэжэ	фыкъыздэжэ	къыздэжэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыжэ	укъыздэмыжэ	къыздэмыжэ	дыкъыздэмыжэ	фыкъыздэмыжэ	къыздэмыжэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэжа	укъыздэжа	къыздэжа	дыкъыздэжа	фыкъыздэжа	къыздэжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыжа	укъыздэмыжа	къыздэмыжа	дыкъыздэмыжа	фыкъыздэмыжа	къыздэмыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэжэгъа	укъыздэжэгъа	къыздэжэгъа	дыкъыздэжэгъа	фыкъыздэжэгъа	къыздэжэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыжэгъа	укъыздэмыжэгъа	къыздэмыжэгъа	дыкъыздэмыжэгъа	фыкъыздэмыжэгъа	къыздэмыжэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэжэн	укъыздэжэн	къыздэжэн	дыкъыздэжэн	фыкъыздэжэн	къыздэжэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыжэн	укъыздэмыжэн	къыздэмыжэн	дыкъыздэмыжэн	фыкъыздэмыжэн	къыздэмыжэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэжэну	укъыздэжэну	къыздэжэну	дыкъыздэжэну	фыкъыздэжэну	къыздэжэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыжэну	укъыздэмыжэну	къыздэмыжэну	дыкъыздэмыжэну	фыкъыздэмыжэну	къыздэмыжэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэжэ	укъыщӀэжэ	къыщӀэжэ	дыкъыщӀэжэ	фыкъыщӀэжэ	къыщӀэжэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыжэ	укъыщӀэмыжэ	къыщӀэмыжэ	дыкъыщӀэмыжэ	фыкъыщӀэмыжэ	къыщӀэмыжэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэжа	укъыщӀэжа	къыщӀэжа	дыкъыщӀэжа	фыкъыщӀэжа	къыщӀэжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыжа	укъыщӀэмыжа	къыщӀэмыжа	дыкъыщӀэмыжа	фыкъыщӀэмыжа	къыщӀэмыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэжэгъа	укъыщӀэжэгъа	къыщӀэжэгъа	дыкъыщӀэжэгъа	фыкъыщӀэжэгъа	къыщӀэжэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыжэгъа	укъыщӀэмыжэгъа	къыщӀэмыжэгъа	дыкъыщӀэмыжэгъа	фыкъыщӀэмыжэгъа	къыщӀэмыжэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэжэн	укъыщӀэжэн	къыщӀэжэн	дыкъыщӀэжэн	фыкъыщӀэжэн	къыщӀэжэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыжэн	укъыщӀэмыжэн	къыщӀэмыжэн	дыкъыщӀэмыжэн	фыкъыщӀэмыжэн	къыщӀэмыжэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэжэну	укъыщӀэжэну	къыщӀэжэну	дыкъыщӀэжэну	фыкъыщӀэжэну	къыщӀэжэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыжэну	укъыщӀэмыжэну	къыщӀэмыжэну	дыкъыщӀэмыжэну	фыкъыщӀэмыжэну	къыщӀэмыжэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъажэу	укъажэу	къажэу	дыкъажэу	фыкъажэу	къажэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжэу	укъэмыжэу	къэмыжэу	дыкъэмыжэу	фыкъэмыжэу	къэмыжэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэжауэ	укъэжауэ	къэжауэ	дыкъэжауэ	фыкъэжауэ	къэжауэ / къэжа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжауэ	укъэмыжауэ	къэмыжауэ	дыкъэмыжауэ	фыкъэмыжауэ	къэмыжауэ(хэ) / къэмыжа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкъажэурэ	укъажэурэ	къажэурэ	дыкъажэурэ	фыкъажэурэ	къажэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыжэурэ	укъэмыжэурэ	къэмыжэурэ	дыкъэмыжэурэ	фыкъэмыжэурэ	къэмыжэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]э	[ж]эр	--	[ж]эхэр
Эргативнэ:	[ж]э	[ж]эм	--	[ж]эхэм
Послеложнэ:	[ж]экӀэ	[ж]эмкӀэ	[ж]эхэкӀэ	[ж]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ж]эуэ	[ж]эрауэ	[ж]эхэу	[ж]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]а	[ж]ар	--	[ж]ахэр
Эргативнэ:	[ж]а	[ж]ам	--	[ж]ахэм
Послеложнэ:	[ж]акӀэ	[ж]амкӀэ	[ж]ахэкӀэ	[ж]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ж]ауэ	[ж]арауэ	[ж]ахэу	[ж]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]эн	[ж]эныр	--	[ж]энхэр
Эргативнэ:	[ж]эн	[ж]эным	--	[ж]энхэм
Послеложнэ:	[ж]энкӀэ	[ж]энымкӀэ	[ж]энхэкӀэ	[ж]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[ж]эну	[ж]энырауэ	[ж]энхэу	[ж]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]эну	[ж]энур	--	[ж]энухэр
Эргативнэ:	[ж]эну	[ж]энум	--	[ж]энухэм
Послеложнэ:	[ж]энукӀэ	[ж]энумкӀэ	[ж]энухэкӀэ	[ж]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ж]энууэ	[ж]энурауэ	[ж]энухэу	[ж]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ЖэрыгъэкӀэ къэкӀуэн.
2. Къежэхын, къэкӀуэн (псыр).

ЩАПХЪЭХЭР

• Фызыжь цӀыкӀур аргуэру къажэри Наурыз къегийуэ щӀидзащ. КӀэрашэ Тембот, Акъсырэ Залымхъан
• ПсыжапӀэщӀэу дэ тхуащӀам Тэрч ӀурыщӀэу тетщи къожэ. ПащӀэ Бэчмырзэ

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэжэн: 1. come running (in the direction of the speaker) 2. flow, run (about a river)

УРЫСЫБЗЭ

• къэжэн: 1. бежать (сюда) 2. бежать, течь (о реке)

псалъафэ зэпыщӀахэр

[И] гурыӀупс къожэ

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: one’s mouth is watering; drooling over sth
     Урысыбзэ: слюна течет
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын