къэкъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐ'qʹɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [къэкъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къэкъэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэкъэн
щымыӀэныгъэ:	мыкъэкъэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэн	укъэкъэн	къэкъэн	дыкъэкъэн	фыкъэкъэн	къэкъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэн	умыкъэкъэн	мыкъэкъэн	дымыкъэкъэн	фымыкъэкъэн	мыкъэкъэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къакъэ!	фыкъакъэ!
щымыӀэныгъэ:	умыкъакъэ!	фымыкъакъэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	срекъакъэ	урекъакъэ	ирекъакъэ	дрекъакъэ	фрекъакъэ	ирекъакъэ
щымыӀэныгъэ:	сремыкъакъэ	уремыкъакъэ	иремыкъакъэ	дремыкъакъэ	фремыкъакъэ	иремыкъакъэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сокъакъэ(р)	уокъакъэ(р)	мэкъакъэ(р)	докъакъэ(р)	фокъакъэ(р)	мэкъакъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэркъым	укъакъэркъым	къакъэркъым	дыкъакъэркъым	фыкъакъэркъым	къакъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэ(р)т	укъакъэ(р)т	къакъэ(р)т	дыкъакъэ(р)т	фыкъакъэ(р)т	къакъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэ(р)тэкъым	укъакъэ(р)тэкъым	къакъэ(р)тэкъым	дыкъакъэ(р)тэкъым	фыкъакъэ(р)тэкъым	къакъэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъащ	укъэкъащ	къэкъащ	дыкъэкъащ	фыкъэкъащ	къэкъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъакъым	укъэкъакъым	къэкъакъым	дыкъэкъакъым	фыкъэкъакъым	къэкъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъат	укъэкъат	къэкъат	дыкъэкъат	фыкъэкъат	къэкъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъатэкъым	укъэкъатэкъым	къэкъатэкъым	дыкъэкъатэкъым	фыкъэкъатэкъым	къэкъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъащ	укъэкъэгъащ	къэкъэгъащ	дыкъэкъэгъащ	фыкъэкъэгъащ	къэкъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъакъым	укъэкъэгъакъым	къэкъэгъакъым	дыкъэкъэгъакъым	фыкъэкъэгъакъым	къэкъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъат	укъэкъэгъат	къэкъэгъат	дыкъэкъэгъат	фыкъэкъэгъат	къэкъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъатэкъым	укъэкъэгъатэкъым	къэкъэгъатэкъым	дыкъэкъэгъатэкъым	фыкъэкъэгъатэкъым	къэкъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэщ	укъакъэщ	къакъэщ	дыкъакъэщ	фыкъакъэщ	къакъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэкъым	укъакъэкъым	къакъэкъым	дыкъакъэкъым	фыкъакъэкъым	къакъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэт	укъакъэт	къакъэт	дыкъакъэт	фыкъакъэт	къакъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэтэкъым	укъакъэтэкъым	къакъэтэкъым	дыкъакъэтэкъым	фыкъакъэтэкъым	къакъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнщ	укъэкъэнщ	къэкъэнщ	дыкъэкъэнщ	фыкъэкъэнщ	къэкъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнкъым	укъэкъэнкъым	къэкъэнкъым	дыкъэкъэнкъым	фыкъэкъэнкъым	къэкъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнущ	укъэкъэнущ	къэкъэнущ	дыкъэкъэнущ	фыкъэкъэнущ	къэкъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнукъым	укъэкъэнукъым	къэкъэнукъым	дыкъэкъэнукъым	фыкъэкъэнукъым	къэкъэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэрэ	укъакъэрэ	къакъэрэ	дыкъакъэрэ	фыкъакъэрэ	къакъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэркъэ	укъакъэркъэ	къакъэркъэ	дыкъакъэркъэ	фыкъакъэркъэ	къакъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэ(р)т	укъакъэ(р)т	къакъэ(р)т	дыкъакъэ(р)т	фыкъакъэ(р)т	къакъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэ(р)тэкъэ	укъакъэ(р)тэкъэ	къакъэ(р)тэкъэ	дыкъакъэ(р)тэкъэ	фыкъакъэ(р)тэкъэ	къакъэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъа	укъэкъа	къэкъа	дыкъэкъа	фыкъэкъа	къэкъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъакъэ	укъэкъакъэ	къэкъакъэ	дыкъэкъакъэ	фыкъэкъакъэ	къэкъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъат	укъэкъат	къэкъат	дыкъэкъат	фыкъэкъат	къэкъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъатэкъэ	укъэкъатэкъэ	къэкъатэкъэ	дыкъэкъатэкъэ	фыкъэкъатэкъэ	къэкъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъа	укъэкъэгъа	къэкъэгъа	дыкъэкъэгъа	фыкъэкъэгъа	къэкъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъакъэ	укъэкъэгъакъэ	къэкъэгъакъэ	дыкъэкъэгъакъэ	фыкъэкъэгъакъэ	къэкъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъат	укъэкъэгъат	къэкъэгъат	дыкъэкъэгъат	фыкъэкъэгъат	къэкъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъатэкъэ	укъэкъэгъатэкъэ	къэкъэгъатэкъэ	дыкъэкъэгъатэкъэ	фыкъэкъэгъатэкъэ	къэкъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэ	укъакъэ	къакъэ	дыкъакъэ	фыкъакъэ	къакъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэкъэ	укъакъэкъэ	къакъэкъэ	дыкъакъэкъэ	фыкъакъэкъэ	къакъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэт	укъакъэт	къакъэт	дыкъакъэт	фыкъакъэт	къакъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъакъэтэкъэ	укъакъэтэкъэ	къакъэтэкъэ	дыкъакъэтэкъэ	фыкъакъэтэкъэ	къакъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэн	укъэкъэн	къэкъэн	дыкъэкъэн	фыкъэкъэн	къэкъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнкъэ	укъэкъэнкъэ	къэкъэнкъэ	дыкъэкъэнкъэ	фыкъэкъэнкъэ	къэкъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэну	укъэкъэну	къэкъэну	дыкъэкъэну	фыкъэкъэну	къэкъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнукъэ	укъэкъэнукъэ	къэкъэнукъэ	дыкъэкъэнукъэ	фыкъэкъэнукъэ	къэкъэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэмэ	укъакъэмэ	къакъэмэ	дыкъакъэмэ	фыкъакъэмэ	къакъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъакъэмэ	умыкъакъэмэ	мыкъакъэмэ	дымыкъакъэмэ	фымыкъакъэмэ	мыкъакъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъамэ	укъэкъамэ	къэкъамэ	дыкъэкъамэ	фыкъэкъамэ	къэкъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъамэ	умыкъэкъамэ	мыкъэкъамэ	дымыкъэкъамэ	фымыкъэкъамэ	мыкъэкъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъамэ	укъэкъэгъамэ	къэкъэгъамэ	дыкъэкъэгъамэ	фыкъэкъэгъамэ	къэкъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэгъамэ	умыкъэкъэгъамэ	мыкъэкъэгъамэ	дымыкъэкъэгъамэ	фымыкъэкъэгъамэ	мыкъэкъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнмэ	укъэкъэнмэ	къэкъэнмэ	дыкъэкъэнмэ	фыкъэкъэнмэ	къэкъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнмэ	умыкъэкъэнмэ	мыкъэкъэнмэ	дымыкъэкъэнмэ	фымыкъэкъэнмэ	мыкъэкъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнумэ	укъэкъэнумэ	къэкъэнумэ	дыкъэкъэнумэ	фыкъэкъэнумэ	къэкъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнумэ	умыкъэкъэнумэ	мыкъэкъэнумэ	дымыкъэкъэнумэ	фымыкъэкъэнумэ	мыкъэкъэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэтэмэ	укъакъэтэмэ	къакъэтэмэ	дыкъакъэтэмэ	фыкъакъэтэмэ	къакъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъакъэтэмэ	умыкъакъэтэмэ	мыкъакъэтэмэ	дымыкъакъэтэмэ	фымыкъакъэтэмэ	мыкъакъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъатэмэ	укъэкъатэмэ	къэкъатэмэ	дыкъэкъатэмэ	фыкъэкъатэмэ	къэкъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъатэмэ	умыкъэкъатэмэ	мыкъэкъатэмэ	дымыкъэкъатэмэ	фымыкъэкъатэмэ	мыкъэкъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъатэмэ	укъэкъэгъатэмэ	къэкъэгъатэмэ	дыкъэкъэгъатэмэ	фыкъэкъэгъатэмэ	къэкъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэгъатэмэ	умыкъэкъэгъатэмэ	мыкъэкъэгъатэмэ	дымыкъэкъэгъатэмэ	фымыкъэкъэгъатэмэ	мыкъэкъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнтэмэ	укъэкъэнтэмэ	къэкъэнтэмэ	дыкъэкъэнтэмэ	фыкъэкъэнтэмэ	къэкъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнтэмэ	умыкъэкъэнтэмэ	мыкъэкъэнтэмэ	дымыкъэкъэнтэмэ	фымыкъэкъэнтэмэ	мыкъэкъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнутэмэ	укъэкъэнутэмэ	къэкъэнутэмэ	дыкъэкъэнутэмэ	фыкъэкъэнутэмэ	къэкъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнутэмэ	умыкъэкъэнутэмэ	мыкъэкъэнутэмэ	дымыкъэкъэнутэмэ	фымыкъэкъэнутэмэ	мыкъэкъэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнт	укъэкъэнт	къэкъэнт	дыкъэкъэнт	фыкъэкъэнт	къэкъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнтэкъым	укъэкъэнтэкъым	къэкъэнтэкъым	дыкъэкъэнтэкъым	фыкъэкъэнтэкъым	къэкъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнут	укъэкъэнут	къэкъэнут	дыкъэкъэнут	фыкъэкъэнут	къэкъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнутэкъым	укъэкъэнутэкъым	къэкъэнутэкъым	дыкъэкъэнутэкъым	фыкъэкъэнутэкъым	къэкъэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэми	укъакъэми	къакъэми	дыкъакъэми	фыкъакъэми	къакъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъакъэми	умыкъакъэми	мыкъакъэми	дымыкъакъэми	фымыкъакъэми	мыкъакъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъами	укъэкъами	къэкъами	дыкъэкъами	фыкъэкъами	къэкъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъами	умыкъэкъами	мыкъэкъами	дымыкъэкъами	фымыкъэкъами	мыкъэкъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъами	укъэкъэгъами	къэкъэгъами	дыкъэкъэгъами	фыкъэкъэгъами	къэкъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэгъами	умыкъэкъэгъами	мыкъэкъэгъами	дымыкъэкъэгъами	фымыкъэкъэгъами	мыкъэкъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнми	укъэкъэнми	къэкъэнми	дыкъэкъэнми	фыкъэкъэнми	къэкъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнми	умыкъэкъэнми	мыкъэкъэнми	дымыкъэкъэнми	фымыкъэкъэнми	мыкъэкъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнуми	укъэкъэнуми	къэкъэнуми	дыкъэкъэнуми	фыкъэкъэнуми	къэкъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнуми	умыкъэкъэнуми	мыкъэкъэнуми	дымыкъэкъэнуми	фымыкъэкъэнуми	мыкъэкъэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъакъэтэми	укъакъэтэми	къакъэтэми	дыкъакъэтэми	фыкъакъэтэми	къакъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъакъэтэми	умыкъакъэтэми	мыкъакъэтэми	дымыкъакъэтэми	фымыкъакъэтэми	мыкъакъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъатэми	укъэкъатэми	къэкъатэми	дыкъэкъатэми	фыкъэкъатэми	къэкъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъатэми	умыкъэкъатэми	мыкъэкъатэми	дымыкъэкъатэми	фымыкъэкъатэми	мыкъэкъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэгъатэми	укъэкъэгъатэми	къэкъэгъатэми	дыкъэкъэгъатэми	фыкъэкъэгъатэми	къэкъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэгъатэми	умыкъэкъэгъатэми	мыкъэкъэгъатэми	дымыкъэкъэгъатэми	фымыкъэкъэгъатэми	мыкъэкъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнтэми	укъэкъэнтэми	къэкъэнтэми	дыкъэкъэнтэми	фыкъэкъэнтэми	къэкъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнтэми	умыкъэкъэнтэми	мыкъэкъэнтэми	дымыкъэкъэнтэми	фымыкъэкъэнтэми	мыкъэкъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэкъэнутэми	укъэкъэнутэми	къэкъэнутэми	дыкъэкъэнутэми	фыкъэкъэнутэми	къэкъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъэнутэми	умыкъэкъэнутэми	мыкъэкъэнутэми	дымыкъэкъэнутэми	фымыкъэкъэнутэми	мыкъэкъэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъкъэкъэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэкъаи	укъэкъаи	къэкъаи	дыкъэкъаи	фыкъэкъаи	къэкъаи
щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъакъыми	укъэкъакъыми	къэкъакъыми	дыкъэкъакъыми	фыкъэкъакъыми	къэкъакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэкъащэрэт	укъэкъащэрэт	къэкъащэрэт	дыкъэкъащэрэт	фыкъэкъащэрэт	къэкъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыкъэкъащэрэт	умыкъэкъащэрэт	мыкъэкъащэрэт	дымыкъэкъащэрэт	фымыкъэкъащэрэт	мыкъэкъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнщ	укъэкъагъэнщ	къэкъагъэнщ	дыкъэкъагъэнщ	фыкъэкъагъэнщ	къэкъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнкъым	укъэкъагъэнкъым	къэкъагъэнкъым	дыкъэкъагъэнкъым	фыкъэкъагъэнкъым	къэкъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнт	укъэкъагъэнт	къэкъагъэнт	дыкъэкъагъэнт	фыкъэкъагъэнт	къэкъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнтэкъым	укъэкъагъэнтэкъым	къэкъагъэнтэкъым	дыкъэкъагъэнтэкъым	фыкъэкъагъэнтэкъым	къэкъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэн	укъэкъагъэн	къэкъагъэн	дыкъэкъагъэн	фыкъэкъагъэн	къэкъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнкъэ	укъэкъагъэнкъэ	къэкъагъэнкъэ	дыкъэкъагъэнкъэ	фыкъэкъагъэнкъэ	къэкъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнт	укъэкъагъэнт	къэкъагъэнт	дыкъэкъагъэнт	фыкъэкъагъэнт	къэкъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнтэкъэ	укъэкъагъэнтэкъэ	къэкъагъэнтэкъэ	дыкъэкъагъэнтэкъэ	фыкъэкъагъэнтэкъэ	къэкъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнущ	укъэкъагъэнущ	къэкъагъэнущ	дыкъэкъагъэнущ	фыкъэкъагъэнущ	къэкъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнукъым	укъэкъагъэнукъым	къэкъагъэнукъым	дыкъэкъагъэнукъым	фыкъэкъагъэнукъым	къэкъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнут	укъэкъагъэнут	къэкъагъэнут	дыкъэкъагъэнут	фыкъэкъагъэнут	къэкъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнутэкъым	укъэкъагъэнутэкъым	къэкъагъэнутэкъым	дыкъэкъагъэнутэкъым	фыкъэкъагъэнутэкъым	къэкъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэну	укъэкъагъэну	къэкъагъэну	дыкъэкъагъэну	фыкъэкъагъэну	къэкъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнукъэ	укъэкъагъэнукъэ	къэкъагъэнукъэ	дыкъэкъагъэнукъэ	фыкъэкъагъэнукъэ	къэкъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнут	укъэкъагъэнут	къэкъагъэнут	дыкъэкъагъэнут	фыкъэкъагъэнут	къэкъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэкъагъэнутэкъэ	укъэкъагъэнутэкъэ	къэкъагъэнутэкъэ	дыкъэкъагъэнутэкъэ	фыкъэкъагъэнутэкъэ	къэкъагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъакъэ	укъакъэ	къакъэ	дыкъакъэ	фыкъакъэ	къакъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъакъэ	умыкъакъэ	мыкъакъэ	дымыкъакъэ	фымыкъакъэ	мыкъакъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэкъа	укъэкъа	къэкъа	дыкъэкъа	фыкъэкъа	къэкъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъэкъа	умыкъэкъа	мыкъэкъа	дымыкъэкъа	фымыкъэкъа	мыкъэкъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэкъэгъа	укъэкъэгъа	къэкъэгъа	дыкъэкъэгъа	фыкъэкъэгъа	къэкъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъэкъэгъа	умыкъэкъэгъа	мыкъэкъэгъа	дымыкъэкъэгъа	фымыкъэкъэгъа	мыкъэкъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэкъэн	укъэкъэн	къэкъэн	дыкъэкъэн	фыкъэкъэн	къэкъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъэкъэн	умыкъэкъэн	мыкъэкъэн	дымыкъэкъэн	фымыкъэкъэн	мыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэкъэну	укъэкъэну	къэкъэну	дыкъэкъэну	фыкъэкъэну	къэкъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъэкъэну	умыкъэкъэну	мыкъэкъэну	дымыкъэкъэну	фымыкъэкъэну	мыкъэкъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъакъэ	узэрыкъакъэ	зэрыкъакъэ	дызэрыкъакъэ	фызэрыкъакъэ	зэрыкъакъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыкъакъэ	узэрымыкъакъэ	зэрымыкъакъэ	дызэрымыкъакъэ	фызэрымыкъакъэ	мызэрыкъакъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъэкъа	узэрыкъэкъа	зэрыкъэкъа	дызэрыкъэкъа	фызэрыкъэкъа	зэрыкъэкъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыкъэкъа	узэрымыкъэкъа	зэрымыкъэкъа	дызэрымыкъэкъа	фызэрымыкъэкъа	зэрымыкъэкъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъэкъэгъа	узэрыкъэкъэгъа	зэрыкъэкъэгъа	дызэрыкъэкъэгъа	фызэрыкъэкъэгъа	зэрыкъэкъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыкъэкъэгъа	узэрымыкъэкъэгъа	зэрымыкъэкъэгъа	дызэрымыкъэкъэгъа	фызэрымыкъэкъэгъа	зэрымыкъэкъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъэкъэн	узэрыкъэкъэн	зэрыкъэкъэн	дызэрыкъэкъэн	фызэрыкъэкъэн	зэрыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыкъэкъэн	узэрымыкъэкъэн	зэрымыкъэкъэн	дызэрымыкъэкъэн	фызэрымыкъэкъэн	зэрымыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкъэкъэну	узэрыкъэкъэну	зэрыкъэкъэну	дызэрыкъэкъэну	фызэрыкъэкъэну	зэрыкъэкъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыкъэкъэну	узэрымыкъэкъэну	зэрымыкъэкъэну	дызэрымыкъэкъэну	фызэрымыкъэкъэну	зэрымыкъэкъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъакъэ	ущыкъакъэ	щыкъакъэ	дыщыкъакъэ	фыщыкъакъэ	щыкъакъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыкъакъэ	ущымыкъакъэ	щымыкъакъэ	дыщымыкъакъэ	фыщымыкъакъэ	щымыкъакъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъэкъа	ущыкъэкъа	щыкъэкъа	дыщыкъэкъа	фыщыкъэкъа	щыкъэкъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыкъэкъа	ущымыкъэкъа	щымыкъэкъа	дыщымыкъэкъа	фыщымыкъэкъа	щымыкъэкъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъэкъэгъа	ущыкъэкъэгъа	щыкъэкъэгъа	дыщыкъэкъэгъа	фыщыкъэкъэгъа	щыкъэкъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыкъэкъэгъа	ущымыкъэкъэгъа	щымыкъэкъэгъа	дыщымыкъэкъэгъа	фыщымыкъэкъэгъа	щымыкъэкъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъэкъэн	ущыкъэкъэн	щыкъэкъэн	дыщыкъэкъэн	фыщыкъэкъэн	щыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыкъэкъэн	ущымыкъэкъэн	щымыкъэкъэн	дыщымыкъэкъэн	фыщымыкъэкъэн	щымыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкъэкъэну	ущыкъэкъэну	щыкъэкъэну	дыщыкъэкъэну	фыщыкъэкъэну	щыкъэкъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыкъэкъэну	ущымыкъэкъэну	щымыкъэкъэну	дыщымыкъэкъэну	фыщымыкъэкъэну	щымыкъэкъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэкъакъэ	уздэкъакъэ	здэкъакъэ	дыздэкъакъэ	фыздэкъакъэ	здэкъакъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыкъакъэ	уздэмыкъакъэ	здэмыкъакъэ	дыздэмыкъакъэ	фыздэмыкъакъэ	здэмыкъакъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэкъэкъа	уздэкъэкъа	здэкъэкъа	дыздэкъэкъа	фыздэкъэкъа	здэкъэкъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыкъэкъа	уздэмыкъэкъа	здэмыкъэкъа	дыздэмыкъэкъа	фыздэмыкъэкъа	здэмыкъэкъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэкъэкъэгъа	уздэкъэкъэгъа	здэкъэкъэгъа	дыздэкъэкъэгъа	фыздэкъэкъэгъа	здэкъэкъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыкъэкъэгъа	уздэмыкъэкъэгъа	здэмыкъэкъэгъа	дыздэмыкъэкъэгъа	фыздэмыкъэкъэгъа	здэмыкъэкъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэкъэкъэн	уздэкъэкъэн	здэкъэкъэн	дыздэкъэкъэн	фыздэкъэкъэн	здэкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыкъэкъэн	уздэмыкъэкъэн	здэмыкъэкъэн	дыздэмыкъэкъэн	фыздэмыкъэкъэн	здэмыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэкъэкъэну	уздэкъэкъэну	здэкъэкъэну	дыздэкъэкъэну	фыздэкъэкъэну	здэкъэкъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыкъэкъэну	уздэмыкъэкъэну	здэмыкъэкъэну	дыздэмыкъэкъэну	фыздэмыкъэкъэну	здэмыкъэкъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэкъакъэ	ущӀэкъакъэ	щӀэкъакъэ	дыщӀэкъакъэ	фыщӀэкъакъэ	щӀэкъакъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыкъакъэ	ущӀэмыкъакъэ	щӀэмыкъакъэ	дыщӀэмыкъакъэ	фыщӀэмыкъакъэ	щӀэмыкъакъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэкъэкъа	ущӀэкъэкъа	щӀэкъэкъа	дыщӀэкъэкъа	фыщӀэкъэкъа	щӀэкъэкъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыкъэкъа	ущӀэмыкъэкъа	щӀэмыкъэкъа	дыщӀэмыкъэкъа	фыщӀэмыкъэкъа	щӀэмыкъэкъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэкъэкъэгъа	ущӀэкъэкъэгъа	щӀэкъэкъэгъа	дыщӀэкъэкъэгъа	фыщӀэкъэкъэгъа	щӀэкъэкъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыкъэкъэгъа	ущӀэмыкъэкъэгъа	щӀэмыкъэкъэгъа	дыщӀэмыкъэкъэгъа	фыщӀэмыкъэкъэгъа	щӀэмыкъэкъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэкъэкъэн	ущӀэкъэкъэн	щӀэкъэкъэн	дыщӀэкъэкъэн	фыщӀэкъэкъэн	щӀэкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыкъэкъэн	ущӀэмыкъэкъэн	щӀэмыкъэкъэн	дыщӀэмыкъэкъэн	фыщӀэмыкъэкъэн	щӀэмыкъэкъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэкъэкъэну	ущӀэкъэкъэну	щӀэкъэкъэну	дыщӀэкъэкъэну	фыщӀэкъэкъэну	щӀэкъэкъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыкъэкъэну	ущӀэмыкъэкъэну	щӀэмыкъэкъэну	дыщӀэмыкъэкъэну	фыщӀэмыкъэкъэну	щӀэмыкъэкъэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъакъэу	укъакъэу	къакъэу	дыкъакъэу	фыкъакъэу	къакъэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъакъэу	умыкъакъэу	мыкъакъэу	дымыкъакъэу	фымыкъакъэу	мыкъакъэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэкъауэ	укъэкъауэ	къэкъауэ	дыкъэкъауэ	фыкъэкъауэ	къэкъауэ / къэкъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыкъэкъауэ	умыкъэкъауэ	мыкъэкъауэ	дымыкъэкъауэ	фымыкъэкъауэ	мыкъэкъауэ(хэ) / мыкъэкъа(хэ)у
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкъакъэурэ	укъакъэурэ	къакъэурэ	дыкъакъэурэ	фыкъакъэурэ	къакъэ(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыкъакъэурэ	умыкъакъэурэ	мыкъакъэурэ	дымыкъакъэурэ	фымыкъакъэурэ	мыкъакъэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[къакъ]э	[къакъ]эр	--	[къакъ]эхэр
Эргативнэ:	[къакъ]э	[къакъ]эм	--	[къакъ]эхэм
Послеложнэ:	[къакъ]экӀэ	[къакъ]эмкӀэ	[къакъ]эхэкӀэ	[къакъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[къакъ]эуэ	[къакъ]эрауэ	[къакъ]эхэу	[къакъ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[къэкъ]а	[къэкъ]ар	--	[къэкъ]ахэр
Эргативнэ:	[къэкъ]а	[къэкъ]ам	--	[къэкъ]ахэм
Послеложнэ:	[къэкъ]акӀэ	[къэкъ]амкӀэ	[къэкъ]ахэкӀэ	[къэкъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[къэкъ]ауэ	[къэкъ]арауэ	[къэкъ]ахэу	[къэкъ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[къэкъ]эн	[къэкъ]эныр	--	[къэкъ]энхэр
Эргативнэ:	[къэкъ]эн	[къэкъ]эным	--	[къэкъ]энхэм
Послеложнэ:	[къэкъ]энкӀэ	[къэкъ]энымкӀэ	[къэкъ]энхэкӀэ	[къэкъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[къэкъ]эну	[къэкъ]энырауэ	[къэкъ]энхэу	[къэкъ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[къэкъ]эну	[къэкъ]энур	--	[къэкъ]энухэр
Эргативнэ:	[къэкъ]эну	[къэкъ]энум	--	[къэкъ]энухэм
Послеложнэ:	[къэкъ]энукӀэ	[къэкъ]энумкӀэ	[къэкъ]энухэкӀэ	[къэкъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[къэкъ]энууэ	[къэкъ]энурауэ	[къэкъ]энухэу	[къэкъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. КӀий макъ гъэӀун (джэдым щхьэкӀэ жаӀэ).

ЩАПХЪЭХЭР

• ЗыщӀыпӀэ щокъакъэ, нэгъуэщӀ щӀыпӀэ щокӀэцӀ. Псалъэжьхэр

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэкъэн: cluck or cackle (about a hen)

УРЫСЫБЗЭ

• къэкъэн: кудахтать (о курице)

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын