къэлъхун

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [qʹɐɬ'xʷǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

къэ- + [лъху] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэӏэс "къэлъхун"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэлъхун
щымыӀэныгъэ:	къэмылъхун

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэслъхун	къэплъхун	къилъхун	къэтлъхун	къэфлъхун	къалъхун
щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхун	къыумылъхун	къимылъхун	къэдмылъхун	къэвмылъхун	къамылъхун

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къэлъху!	къэфлъху!
щымыӀэныгъэ:	къыумылъху!	къэвмылъху!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыкърелъху	укърелъху	кърелъху	дыкърелъху	фыкърелъху	кърелъху
щымыӀэныгъэ:	сыкъремылъху	укъремылъху	къремылъху	дыкъремылъху	фыкъремылъху	къремылъху

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къызолъху(р)	къыболъху(р)	къелъху(р)	къыдолъху(р)	къыволъху(р)	къалъху(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуркъым	къэплъхуркъым	къилъхуркъым	къэтлъхуркъым	къэфлъхуркъым	къалъхуркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхурт	къэплъхурт	къилъхурт	къэтлъхурт	къэфлъхурт	къалъхурт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуртэкъым	къэплъхуртэкъым	къилъхуртэкъым	къэтлъхуртэкъым	къэфлъхуртэкъым	къалъхуртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуащ	къэплъхуащ	къилъхуащ	къэтлъхуащ	къэфлъхуащ	къалъхуащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуакъым	къэплъхуакъым	къилъхуакъым	къэтлъхуакъым	къэфлъхуакъым	къалъхуакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуат	къэплъхуат	къилъхуат	къэтлъхуат	къэфлъхуат	къалъхуат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуатэкъым	къэплъхуатэкъым	къилъхуатэкъым	къэтлъхуатэкъым	къэфлъхуатэкъым	къалъхуатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъащ	къэплъхугъащ	къилъхугъащ	къэтлъхугъащ	къэфлъхугъащ	къалъхугъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхугъакъым	къэплъхугъакъым	къилъхугъакъым	къэтлъхугъакъым	къэфлъхугъакъым	къалъхугъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъат	къэплъхугъат	къилъхугъат	къэтлъхугъат	къэфлъхугъат	къалъхугъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэкъым	къэплъхугъатэкъым	къилъхугъатэкъым	къэтлъхугъатэкъым	къэфлъхугъатэкъым	къалъхугъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къэслъхущ	къэплъхущ	къилъхущ	къэтлъхущ	къэфлъхущ	къалъхущ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къэслъхукъым	къэплъхукъым	къилъхукъым	къэтлъхукъым	къэфлъхукъым	къалъхукъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къэслъхут	къэплъхут	къилъхут	къэтлъхут	къэфлъхут	къалъхут
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къэслъхутэкъым	къэплъхутэкъым	къилъхутэкъым	къэтлъхутэкъым	къэфлъхутэкъым	къалъхутэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунщ	къэплъхунщ	къилъхунщ	къэтлъхунщ	къэфлъхунщ	къалъхунщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхункъым	къэплъхункъым	къилъхункъым	къэтлъхункъым	къэфлъхункъым	къалъхункъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунущ	къэплъхунущ	къилъхунущ	къэтлъхунущ	къэфлъхунущ	къалъхунущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунукъым	къэплъхунукъым	къилъхунукъым	къэтлъхунукъым	къэфлъхунукъым	къалъхунукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхурэ	къэплъхурэ	къилъхурэ	къэтлъхурэ	къэфлъхурэ	къалъхурэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуркъэ	къэплъхуркъэ	къилъхуркъэ	къэтлъхуркъэ	къэфлъхуркъэ	къалъхуркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхурт	къэплъхурт	къилъхурт	къэтлъхурт	къэфлъхурт	къалъхурт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуртэкъэ	къэплъхуртэкъэ	къилъхуртэкъэ	къэтлъхуртэкъэ	къэфлъхуртэкъэ	къалъхуртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуа	къэплъхуа	къилъхуа	къэтлъхуа	къэфлъхуа	къалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуакъэ	къэплъхуакъэ	къилъхуакъэ	къэтлъхуакъэ	къэфлъхуакъэ	къалъхуакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуат	къэплъхуат	къилъхуат	къэтлъхуат	къэфлъхуат	къалъхуат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуатэкъэ	къэплъхуатэкъэ	къилъхуатэкъэ	къэтлъхуатэкъэ	къэфлъхуатэкъэ	къалъхуатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъа	къэплъхугъа	къилъхугъа	къэтлъхугъа	къэфлъхугъа	къалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	къэслъхугъакъэ	къэплъхугъакъэ	къилъхугъакъэ	къэтлъхугъакъэ	къэфлъхугъакъэ	къалъхугъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъат	къэплъхугъат	къилъхугъат	къэтлъхугъат	къэфлъхугъат	къалъхугъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэкъэ	къэплъхугъатэкъэ	къилъхугъатэкъэ	къэтлъхугъатэкъэ	къэфлъхугъатэкъэ	къалъхугъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къэслъху	къэплъху	къилъху	къэтлъху	къэфлъху	къалъху
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къэслъхукъэ	къэплъхукъэ	къилъхукъэ	къэтлъхукъэ	къэфлъхукъэ	къалъхукъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къэслъхут	къэплъхут	къилъхут	къэтлъхут	къэфлъхут	къалъхут
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къэслъхутэкъэ	къэплъхутэкъэ	къилъхутэкъэ	къэтлъхутэкъэ	къэфлъхутэкъэ	къалъхутэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхун	къэплъхун	къилъхун	къэтлъхун	къэфлъхун	къалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхункъэ	къэплъхункъэ	къилъхункъэ	къэтлъхункъэ	къэфлъхункъэ	къалъхункъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхуну	къэплъхуну	къилъхуну	къэтлъхуну	къэфлъхуну	къалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунукъэ	къэплъхунукъэ	къилъхунукъэ	къэтлъхунукъэ	къэфлъхунукъэ	къалъхунукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхумэ	къэплъхумэ	къилъхумэ	къэтлъхумэ	къэфлъхумэ	къалъхумэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхумэ	къыумылъхумэ	къимылъхумэ	къэдмылъхумэ	къэвмылъхумэ	къамылъхумэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуамэ	къэплъхуамэ	къилъхуамэ	къэтлъхуамэ	къэфлъхуамэ	къалъхуамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуамэ	къыумылъхуамэ	къимылъхуамэ	къэдмылъхуамэ	къэвмылъхуамэ	къамылъхуамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъамэ	къэплъхугъамэ	къилъхугъамэ	къэтлъхугъамэ	къэфлъхугъамэ	къалъхугъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъамэ	къыумылъхугъамэ	къимылъхугъамэ	къэдмылъхугъамэ	къэвмылъхугъамэ	къамылъхугъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунмэ	къэплъхунмэ	къилъхунмэ	къэтлъхунмэ	къэфлъхунмэ	къалъхунмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунмэ	къыумылъхунмэ	къимылъхунмэ	къэдмылъхунмэ	къэвмылъхунмэ	къамылъхунмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунумэ	къэплъхунумэ	къилъхунумэ	къэтлъхунумэ	къэфлъхунумэ	къалъхунумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунумэ	къыумылъхунумэ	къимылъхунумэ	къэдмылъхунумэ	къэвмылъхунумэ	къамылъхунумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхутэмэ	къэплъхутэмэ	къилъхутэмэ	къэтлъхутэмэ	къэфлъхутэмэ	къалъхутэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхутэмэ	къыумылъхутэмэ	къимылъхутэмэ	къэдмылъхутэмэ	къэвмылъхутэмэ	къамылъхутэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуатэмэ	къэплъхуатэмэ	къилъхуатэмэ	къэтлъхуатэмэ	къэфлъхуатэмэ	къалъхуатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуатэмэ	къыумылъхуатэмэ	къимылъхуатэмэ	къэдмылъхуатэмэ	къэвмылъхуатэмэ	къамылъхуатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэмэ	къэплъхугъатэмэ	къилъхугъатэмэ	къэтлъхугъатэмэ	къэфлъхугъатэмэ	къалъхугъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъатэмэ	къыумылъхугъатэмэ	къимылъхугъатэмэ	къэдмылъхугъатэмэ	къэвмылъхугъатэмэ	къамылъхугъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунтэмэ	къэплъхунтэмэ	къилъхунтэмэ	къэтлъхунтэмэ	къэфлъхунтэмэ	къалъхунтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунтэмэ	къыумылъхунтэмэ	къимылъхунтэмэ	къэдмылъхунтэмэ	къэвмылъхунтэмэ	къамылъхунтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунутэмэ	къэплъхунутэмэ	къилъхунутэмэ	къэтлъхунутэмэ	къэфлъхунутэмэ	къалъхунутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунутэмэ	къыумылъхунутэмэ	къимылъхунутэмэ	къэдмылъхунутэмэ	къэвмылъхунутэмэ	къамылъхунутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунт	къэплъхунт	къилъхунт	къэтлъхунт	къэфлъхунт	къалъхунт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунтэкъым	къэплъхунтэкъым	къилъхунтэкъым	къэтлъхунтэкъым	къэфлъхунтэкъым	къалъхунтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунут	къэплъхунут	къилъхунут	къэтлъхунут	къэфлъхунут	къалъхунут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунутэкъым	къэплъхунутэкъым	къилъхунутэкъым	къэтлъхунутэкъым	къэфлъхунутэкъым	къалъхунутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхуми	къэплъхуми	къилъхуми	къэтлъхуми	къэфлъхуми	къалъхуми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуми	къыумылъхуми	къимылъхуми	къэдмылъхуми	къэвмылъхуми	къамылъхуми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуами	къэплъхуами	къилъхуами	къэтлъхуами	къэфлъхуами	къалъхуами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуами	къыумылъхуами	къимылъхуами	къэдмылъхуами	къэвмылъхуами	къамылъхуами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъами	къэплъхугъами	къилъхугъами	къэтлъхугъами	къэфлъхугъами	къалъхугъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъами	къыумылъхугъами	къимылъхугъами	къэдмылъхугъами	къэвмылъхугъами	къамылъхугъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунми	къэплъхунми	къилъхунми	къэтлъхунми	къэфлъхунми	къалъхунми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунми	къыумылъхунми	къимылъхунми	къэдмылъхунми	къэвмылъхунми	къамылъхунми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунуми	къэплъхунуми	къилъхунуми	къэтлъхунуми	къэфлъхунуми	къалъхунуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунуми	къыумылъхунуми	къимылъхунуми	къэдмылъхунуми	къэвмылъхунуми	къамылъхунуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхутэми	къэплъхутэми	къилъхутэми	къэтлъхутэми	къэфлъхутэми	къалъхутэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхутэми	къыумылъхутэми	къимылъхутэми	къэдмылъхутэми	къэвмылъхутэми	къамылъхутэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуатэми	къэплъхуатэми	къилъхуатэми	къэтлъхуатэми	къэфлъхуатэми	къалъхуатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуатэми	къыумылъхуатэми	къимылъхуатэми	къэдмылъхуатэми	къэвмылъхуатэми	къамылъхуатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэми	къэплъхугъатэми	къилъхугъатэми	къэтлъхугъатэми	къэфлъхугъатэми	къалъхугъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъатэми	къыумылъхугъатэми	къимылъхугъатэми	къэдмылъхугъатэми	къэвмылъхугъатэми	къамылъхугъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунтэми	къэплъхунтэми	къилъхунтэми	къэтлъхунтэми	къэфлъхунтэми	къалъхунтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунтэми	къыумылъхунтэми	къимылъхунтэми	къэдмылъхунтэми	къэвмылъхунтэми	къамылъхунтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунутэми	къэплъхунутэми	къилъхунутэми	къэтлъхунутэми	къэфлъхуэнутэми	къалъхуэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунутэми	къыумылъхунутэми	къимылъхунутэми	къэдмылъхунутэми	къэвмылъхунутэми	къамылъхунутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэслъхуаи	къэплъхуаи	къилъхуаи	къэтлъхуаи	къэфлъхуаи	къалъхуаи
щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуаи	къыумылъхуаи	къимылъхуаи	къэдмылъхуаи	къэвмылъхуаи	къамылъхуаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэслъхуащэрэт	къэплъхуащэрэт	къилъхуащэрэт	къэтлъхуащэрэт	къэфлъхуащэрэт	къалъхуащэрэт
щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуащэрэт	къыумылъхуащэрэт	къимылъхуащэрэт	къэдмылъхуащэрэт	къэвмылъхуащэрэт	къамылъхуащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнщ	къэплъхуагъэнщ	къилъхуагъэнщ	къэтлъхуагъэнщ	къэфлъхуагъэнщ	къалъхуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнкъым	къэплъхуагъэнкъым	къилъхуагъэнкъым	къэтлъхуагъэнкъым	къэфлъхуагъэнкъым	къалъхуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнт	къэплъхуагъэнт	къилъхуагъэнт	къэтлъхуагъэнт	къэфлъхуагъэнт	къалъхуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнтэкъым	къэплъхуагъэнтэкъым	къилъхуагъэнтэкъым	къэтлъхуагъэнтэкъым	къэфлъхуагъэнтэкъым	къалъхуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэн	къэплъхуагъэн	къилъхуагъэн	къэтлъхуагъэн	къэфлъхуагъэн	къалъхуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнкъэ	къэплъхуагъэнкъэ	къилъхуагъэнкъэ	къэтлъхуагъэнкъэ	къэфлъхуагъэнкъэ	къалъхуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнт	къэплъхуагъэнт	къилъхуагъэнт	къэтлъхуагъэнт	къэфлъхуагъэнт	къалъхуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнтэкъэ	къэплъхуагъэнтэкъэ	къилъхуагъэнтэкъэ	къэтлъхуагъэнтэкъэ	къэфлъхуагъэнтэкъэ	къалъхуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнущ	къэплъхуагъэнущ	къилъхуагъэнущ	къэтлъхуагъэнущ	къэфлъхуагъэнущ	къалъхуагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнукъым	къэплъхуагъэнукъым	къилъхуагъэнукъым	къэтлъхуагъэнукъым	къэфлъхуагъэнукъым	къалъхуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнут	къэплъхуагъэнут	къилъхуагъэнут	къэтлъхуагъэнут	къэфлъхуагъэнут	къалъхуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнутэкъым	къэплъхуагъэнутэкъым	къилъхуагъэнутэкъым	къэтлъхуагъэнутэкъым	къэфлъхуагъэнутэкъым	къалъхуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэну	къэплъхуагъэну	къилъхуагъэну	къэтлъхуагъэну	къэфлъхуагъэну	къалъхуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнукъэ	къэплъхуагъэнукъэ	къилъхуагъэнукъэ	къэтлъхуагъэнукъэ	къэфлъхуагъэнукъэ	къалъхуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнут	къэплъхуагъэнут	къилъхуагъэнут	къэтлъхуагъэнут	къэфлъхуагъэнут	къалъхуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнутэкъэ	къэплъхуагъэнутэкъэ	къилъхуагъэнутэкъэ	къэтлъхуагъэнутэкъэ	къэфлъхуагъэнутэкъэ	къалъхуагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхуну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэслъху	къэплъху	къилъху	къэтлъху	къэфлъху	къалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъху	къыумылъху	къимылъху	къэдмылъху	къэвмылъху	къамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуа	къэплъхуа	къилъхуа	къэтлъхуа	къэфлъхуа	къалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуа	къыумылъхуа	къимылъхуа	къэдмылъхуа	къэвмылъхуа	къамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхугъа	къэплъхугъа	къилъхугъа	къэтлъхугъа	къэфлъхугъа	къалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхугъа	къыумылъхугъа	къимылъхугъа	къэдмылъхугъа	къэвмылъхугъа	къамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхун	къэплъхун	къилъхун	къэтлъхун	къэфлъхун	къалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхун	къыумылъхун	къимылъхун	къэдмылъхун	къэвмылъхун	къамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуну	къэплъхуну	къилъхуну	къэтлъхуну	къэфлъхуну	къалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуну	къыумылъхуну	къимылъхуну	къэдмылъхуну	къэвмылъхуну	къамылъхуну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэлъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхуну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъху	къызэрыплъху	къызэрилъху	къызэрытлъху	къызэрыфлъху	къызэралъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъху	къызэрумылъху	къызэримылъху	къызэрыдмылъху	къызэрывмылъху	къызэрамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхуа	къызэрыплъхуа	къызэрилъхуа	къызэрытлъхуа	къызэрыфлъхуа	къызэралъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхуа	къызэрумылъхуа	къызэримылъхуа	къызэрыдмылъхуа	къызэрывмылъхуа	къызэрамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхугъа	къызэрыплъхугъа	къызэрилъхугъа	къызэрытлъхугъа	къызэрыфлъхугъа	къызэралъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхугъа	къызэрумылъхугъа	къызэримылъхугъа	къызэрыдмылъхугъа	къызэрывмылъхугъа	къызэрамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхун	къызэрыплъхун	къызэрилъхун	къызэрытлъхун	къызэрыфлъхун	къызэралъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхун	къызэрумылъхун	къызэримылъхун	къызэрыдмылъхун	къызэрывмылъхун	къызэрамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхуну	къызэрыплъхуну	къызэрилъхуну	къызэрытлъхуну	къызэрыфлъхуну	къызэралъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхуну	къызэрумылъхуну	къызэримылъхуну	къызэрыдмылъхуну	къызэрывмылъхуну	къызэрамылъхуну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъху	къыщыплъху	къыщилъху	къыщытлъху	къыщыфлъху	къыщалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъху	къыщумылъху	къыщимылъху	къыщыдмылъху	къыщывмылъху	къыщамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхуа	къыщыплъхуа	къыщилъхуа	къыщытлъхуа	къыщыфлъхуа	къыщалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхуа	къыщумылъхуа	къыщимылъхуа	къыщыдмылъхуа	къыщывмылъхуа	къыщамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхугъа	къыщыплъхугъа	къыщилъхугъа	къыщытлъхугъа	къыщыфлъхугъа	къыщалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхугъа	къыщумылъхугъа	къыщимылъхугъа	къыщыдмылъхугъа	къыщывмылъхугъа	къыщамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхун	къыщыплъхун	къыщилъхун	къыщытлъхун	къыщыфлъхун	къыщалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхун	къыщумылъхун	къыщимылъхун	къыщыдмылъхун	къыщывмылъхун	къыщамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхуну	къыщыплъхуну	къыщилъхуну	къыщытлъхуну	къыщыфлъхуну	къыщалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхуну	къыщумылъхуну	къыщимылъхуну	къыщыдмылъхуну	къыщывмылъхуну	къыщамылъхуну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъху	къыздэплъху	къыздилъху	къыздэтлъху	къыздэфлъху	къыздалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъху	къыздумылъху	къыздимылъху	къыздэдмылъху	къыздэвмылъху	къыздамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхуа	къыздэплъхуа	къыздилъхуа	къыздэтлъхуа	къыздэфлъхуа	къыздалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъхуа	къыздумылъхуа	къыздимылъхуа	къыздэдмылъхуа	къыздэвмылъхуа	къыздамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхугъа	къыздэплъхугъа	къыздилъхугъа	къыздэтлъхугъа	къыздэфлъхугъа	къыздалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэбъэдэзмылъхугъа	къыздумылъхугъа	къыздимылъхугъа	къыздэдмылъхугъа	къыздэвмылъхугъа	къыздамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхун	къыздэплъхун	къыздилъхун	къыздэтлъхун	къыздэфлъхун	къыздалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъхун	къыздумылъхун	къыздимылъхун	къыздэдмылъхун	къыздэвмылъхун	къыздамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхуну	къыздэплъхуну	къыздилъхуну	къыздэтлъхуну	къыздэфлъхуну	къыздалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъхуну	къыздумылъхуну	къыздимылъхуну	къыздэдмылъхуну	къыздэвмылъхуну	къыздамылъхуну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъху	къыщӀэплъху	къыщӀилъху	къыщӀэтлъху	къыщӀэфлъху	къыщӀалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъху	къыщӀумылъху	къыщӀимылъху	къыщӀэдмылъху	къыщӀэвмылъху	къыщӀамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхуа	къыщӀэплъхуа	къыщӀилъхуа	къыщӀэтлъхуа	къыщӀэфлъхуа	къыщӀалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхуа	къыщӀумылъхуа	къыщӀимылъхуа	къыщӀэдмылъхуа	къыщӀэвмылъхуа	къыщӀамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхугъа	щӀэкъэплъхугъа	къыщӀилъхугъа	щӀэкъэтлъхугъа	щӀэкъэфлъхугъа	къыщӀалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхугъа	къыщӀумылъхугъа	къыщӀимылъхугъа	къыщӀэдмылъхугъа	къыщӀэвмылъхугъа	къыщӀамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхун	къыщӀэплъхун	къыщӀилъхун	къыщӀэтлъхун	къыщӀэфлъхун	къыщӀалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхун	къыщӀумылъхун	къыщӀимылъхун	къыщӀэдмылъхун	къыщӀэвмылъхун	къыщӀамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхуну	къыщӀэплъхуну	къыщӀилъхуну	къыщӀэтлъхуну	къыщӀэфлъхуну	къыщӀалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхуну	къыщӀумылъхуну	къыщӀимылъхуну	къыщӀэдмылъхуну	къыщӀэвмылъхуну	къыщӀамылъхуну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуу	къэплъхуу	къилъхуу	къэтлъхуу	къэфлъхуу	къалъхуу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуу	къыумылъхуу	къимылъхуу	къэдмылъхуу	къэвмылъхуу	къамылъхуу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуауэ	къэплъхуауэ	къилъхуауэ	къэтлъхуауэ	къэфлъхуауэ	къалъхуауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуауэ	къыумылъхуауэ	къимылъхуауэ	къэдмылъхуауэ	къэвмылъхуауэ	къамылъхуауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	къэслъхуурэ	къэплъхуурэ	къилъхуурэ	къэтлъхуурэ	къэфлъхуурэ	къалъхуурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуурэ	къыумылъхуурэ	къимылъхуурэ	къэдмылъхуурэ	къэвмылъхуурэ	къамылъхуурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	укъызолъху	къызолъху	--	фыкъызолъху	къызолъху(хэ)
уэ	сыкъыболъху	--	къыболъху	дыкъыболъху	--	къыболъху(хэ)
абы	сыкъелъху	укъелъху	къелъху	дыкъелъху	фыкъелъху	къелъху(хэ)
дэ	--	укъыдолъху	къыдолъху	--	фыкъыдолъху	къыдолъху(хэ)
фэ	сыкъыволъху	--	къыволъху	дыкъыволъху	--	къыволъху(хэ)
абыхэм	сыкъалъху	укъалъху	къалъху	дыкъалъху	фыкъалъху	къалъху(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	укъэс[лъхурэ]	къэс[лъхурэ]	--	фыкъэс[лъхурэ]	къэс[лъху(хэ)рэ]
уэ	сыкъэп[лъхурэ]	--	къэп[лъхурэ]	дыкъэп[лъхурэ]	--	къэп[лъху(хэ)рэ]
абы	сыкъи[лъхурэ]	укъи[лъхурэ]	къи[лъхурэ]	дыкъи[лъхурэ]	фыкъи[лъхурэ]	къи[лъху(хэ)рэ]
дэ	--	укъэт[лъхурэ]	къэт[лъхурэ]	--	фыкъэт[лъхурэ]	къэт[лъху(хэ)рэ]
фэ	сыкъэф[лъхурэ]	--	къэф[лъхурэ]	дыкъэф[лъхурэ]	--	къэф[лъху(хэ)рэ]
абыхэм	сыкъа[лъхурэ]	укъа[лъхурэ]	къа[лъхурэ]	дыкъа[лъхурэ]	фыкъа[лъхурэ]	къа[лъху(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]	[лъху]р	--	[лъху]хэр
Эргативнэ:	[лъху]	[лъху]м	--	[лъху]хэм
Послеложнэ:	[лъху]кӀэ	[лъху]мкӀэ	[лъху]хэкӀэ	[лъху]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъху]у	[лъху]рауэ	[лъху]хэу	[лъху]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]а	[лъху]ар	--	[лъху]ахэр
Эргативнэ:	[лъху]а	[лъху]ам	--	[лъху]ахэм
Послеложнэ:	[лъху]акӀэ	[лъху]амкӀэ	[лъху]ахэкӀэ	[лъху]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъху]ауэ	[лъху]арауэ	[лъху]ахэу	[лъху]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]н	[лъху]ныр	--	[лъху]нхэр
Эргативнэ:	[лъху]н	[лъху]ным	--	[лъху]нхэм
Послеложнэ:	[лъху]нкӀэ	[лъху]нымкӀэ	[лъху]нхэкӀэ	[лъху]нхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[лъху]ну	[лъху]нырауэ	[лъху]нхэу	[лъху]нхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]ну	[лъху]нур	--	[лъху]нухэр
Эргативнэ:	[лъху]ну	[лъху]нум	--	[лъху]нухэм
Послеложнэ:	[лъху]нукӀэ	[лъху]нумкӀэ	[лъху]нухэкӀэ	[лъху]нухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъху]нууэ	[лъху]нурауэ	[лъху]нухэу	[лъху]нухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Бын гъуэтын, щӀэжьей къыщӀэхъуэн.

ЩАПХЪЭХЭР

Ар лъхуэрэ пщащэ къилъхумэ, гуащэу щыӀэм лъхуэн щагъэтыжынущ, нартхэри бзылъхугъэншэу къэнэнущ. Нартхэр

Зэш псори зы анэ къилъхуркъым. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

къэлъхун: give birth to sb, have, bear a child

УРЫСЫБЗЭ

къэлъхун: родить кого-л.

псалъафэ зэпыщӀахэр

Хьэмэ къилъхуа[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: son of a bitch
     Урысыбзэ: сукин сын
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЗинэкӀэ къалъхуа[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: a bastard, an illegitimate child
     Урысыбзэ: выродок, незаконнорожденный
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын