къэнэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐ'nɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къэ- [н] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къэнэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэнэн
щымыӀэныгъэ:	къэмынэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэнэн	укъэнэн	къэнэн	дыкъэнэн	фыкъэнэн	къэнэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэн	укъэмынэн	къэмынэн	дыкъэмынэн	фыкъэмынэн	къэмынэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къанэ!	фыкъанэ!
щымыӀэныгъэ:	укъэмынэ!	фыкъэмынэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъренэ	укъренэ	къренэ	дыкъренэ	фыкъренэ	къренэ
щымыӀэныгъэ:	сыкъремынэ	укъремынэ	къремынэ	дыкъремынэ	фыкъремынэ	къремынэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъонэ(р)	укъонэ(р)	къонэ(р)	дыкъонэ(р)	фыкъонэ(р)	къонэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэркъым	укъанэркъым	къанэркъым	дыкъанэркъым	фыкъанэркъым	къанэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъанэрт	укъанэрт	къанэрт	дыкъанэрт	фыкъанэрт	къанэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэртэкъым	укъанэртэкъым	къанэртэкъым	дыкъанэртэкъым	фыкъанэртэкъым	къанэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнащ	укъэнащ	къэнащ	дыкъэнащ	фыкъэнащ	къэна(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнакъым	укъэнакъым	къэнакъым	дыкъэнакъым	фыкъэнакъым	къэна(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнат	укъэнат	къэнат	дыкъэнат	фыкъэнат	къэна(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнатэкъым	укъэнатэкъым	къэнатэкъым	дыкъэнатэкъым	фыкъэнатэкъым	къэна(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъащ	укъэнэгъащ	къэнэгъащ	дыкъэнэгъащ	фыкъэнэгъащ	къэнэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъакъым	укъэнэгъакъым	къэнэгъакъым	дыкъэнэгъакъым	фыкъэнэгъакъым	къэнэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъат	укъэнэгъат	къэнэгъат	дыкъэнэгъат	фыкъэнэгъат	къэнэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъатэкъым	укъэнэгъатэкъым	къэнэгъатэкъым	дыкъэнэгъатэкъым	фыкъэнэгъатэкъым	къэнэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъанэщ	укъанэщ	къанэщ	дыкъанэщ	фыкъанэщ	къанэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэкъым	укъанэкъым	къанэкъым	дыкъанэкъым	фыкъанэкъым	къанэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъанэт	укъанэт	къанэт	дыкъанэт	фыкъанэт	къанэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэтэкъым	укъанэтэкъым	къанэтэкъым	дыкъанэтэкъым	фыкъанэтэкъым	къанэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнщ	укъэнэнщ	къэнэнщ	дыкъэнэнщ	фыкъэнэнщ	къэнэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэнкъым	укъэнэнкъым	къэнэнкъым	дыкъэнэнкъым	фыкъэнэнкъым	къэнэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнущ	укъэнэнущ	къэнэнущ	дыкъэнэнущ	фыкъэнэнущ	къэнэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэнукъым	укъэнэнукъым	къэнэнукъым	дыкъэнэнукъым	фыкъэнэнукъым	къэнэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъанэрэ	укъанэрэ	къанэрэ	дыкъанэрэ	фыкъанэрэ	къанэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэркъэ	укъанэркъэ	къанэркъэ	дыкъанэркъэ	фыкъанэркъэ	къанэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъанэрт	укъанэрт	къанэрт	дыкъанэрт	фыкъанэрт	къанэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэртэкъэ	укъанэртэкъэ	къанэртэкъэ	дыкъанэртэкъэ	фыкъанэртэкъэ	къанэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэна	укъэна	къэна	дыкъэна	фыкъэна	къэна(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнакъэ	укъэнакъэ	къэнакъэ	дыкъэнакъэ	фыкъэнакъэ	къэна(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнат	укъэнат	къэнат	дыкъэнат	фыкъэнат	къэна(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнатэкъэ	укъэнатэкъэ	къэнатэкъэ	дыкъэнатэкъэ	фыкъэнатэкъэ	къэна(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъа	укъэнэгъа	къэнэгъа	дыкъэнэгъа	фыкъэнэгъа	къэнэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъакъэ	укъэнэгъакъэ	къэнэгъакъэ	дыкъэнэгъакъэ	фыкъэнэгъакъэ	къэнэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъат	укъэнэгъат	къэнэгъат	дыкъэнэгъат	фыкъэнэгъат	къэнэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъатэкъэ	укъэнэгъатэкъэ	къэнэгъатэкъэ	дыкъэнэгъатэкъэ	фыкъэнэгъатэкъэ	къэнэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъанэ	укъанэ	къанэ	дыкъанэ	фыкъанэ	къанэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэкъэ	укъанэкъэ	къанэкъэ	дыкъанэкъэ	фыкъанэкъэ	къанэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъанэт	укъанэт	къанэт	дыкъанэт	фыкъанэт	къанэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъанэтэкъэ	укъанэтэкъэ	къанэтэкъэ	дыкъанэтэкъэ	фыкъанэтэкъэ	къанэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэн	укъэнэн	къэнэн	дыкъэнэн	фыкъэнэн	къэнэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэнкъэ	укъэнэнкъэ	къэнэнкъэ	дыкъэнэнкъэ	фыкъэнэнкъэ	къэнэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэну	укъэнэну	къэнэну	дыкъэнэну	фыкъэнэну	къэнэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэнукъэ	укъэнэнукъэ	къэнэнукъэ	дыкъэнэнукъэ	фыкъэнэнукъэ	къэнэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъанэмэ	укъанэмэ	къанэмэ	дыкъанэмэ	фыкъанэмэ	къанэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэмэ	укъэмынэмэ	къэмынэмэ	дыкъэмынэмэ	фыкъэмынэмэ	къэмынэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнамэ	укъэнамэ	къэнамэ	дыкъэнамэ	фыкъэнамэ	къэна(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынамэ	укъэмынамэ	къэмынамэ	дыкъэмынамэ	фыкъэмынамэ	мына(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъамэ	укъэнэгъамэ	къэнэгъамэ	дыкъэнэгъамэ	фыкъэнэгъамэ	къэнэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэгъамэ	укъэмынэгъамэ	къэмынэгъамэ	дыкъэмынэгъамэ	фыкъэмынэгъамэ	къэмынэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнмэ	укъэнэнмэ	къэнэнмэ	дыкъэнэнмэ	фыкъэнэнмэ	къэнэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнмэ	укъэмынэнмэ	къэмынэнмэ	дыкъэмынэнмэ	фыкъэмынэнмэ	къэмынэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнумэ	укъэнэнумэ	къэнэнумэ	дыкъэнэнумэ	фыкъэнэнумэ	къэнэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнумэ	укъэмынэнумэ	къэмынэнумэ	дыкъэмынэнумэ	фыкъэмынэнумэ	къэмынэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъанэтэмэ	укъанэтэмэ	къанэтэмэ	дыкъанэтэмэ	фыкъанэтэмэ	къанэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэтэмэ	укъэмынэтэмэ	къэмынэтэмэ	дыкъэмынэтэмэ	фыкъэмынэтэмэ	къэмынэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнатэмэ	укъэнатэмэ	къэнатэмэ	дыкъэнатэмэ	фыкъэнатэмэ	къэна(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынатэмэ	укъэмынатэмэ	къэмынатэмэ	дыкъэмынатэмэ	фыкъэмынатэмэ	къэмына(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъатэмэ	укъэнэгъатэмэ	къэнэгъатэмэ	дыкъэнэгъатэмэ	фыкъэнэгъатэмэ	къэнэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэгъатэмэ	укъэмынэгъатэмэ	къэмынэгъатэмэ	дыкъэмынэгъатэмэ	фыкъэмынэгъатэмэ	къэмынэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнтэмэ	укъэнэнтэмэ	къэнэнтэмэ	дыкъэнэнтэмэ	фыкъэнэнтэмэ	къэнэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнтэмэ	укъэмынэнтэмэ	къэмынэнтэмэ	дыкъэмынэнтэмэ	фыкъэмынэнтэмэ	къэмынэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнутэмэ	укъэнэнутэмэ	къэнэнутэмэ	дыкъэнэнутэмэ	фыкъэнэнутэмэ	къэнэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнутэмэ	укъэмынэнутэмэ	къэмынэнутэмэ	дыкъэмынэнутэмэ	фыкъэмынэнутэмэ	къэмынэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнт	укъэнэнт	къэнэнт	дыкъэнэнт	фыкъэнэнт	къэнэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэнтэкъым	укъэнэнтэкъым	къэнэнтэкъым	дыкъэнэнтэкъым	фыкъэнэнтэкъым	къэнэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнут	укъэнэнут	къэнэнут	дыкъэнэнут	фыкъэнэнут	къэнэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэнэнутэкъым	укъэнэнутэкъым	къэнэнутэкъым	дыкъэнэнутэкъым	фыкъэнэнутэкъым	къэнэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъанэми	укъанэми	къанэми	дыкъанэми	фыкъанэми	къанэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэми	укъэмынэми	къэмынэми	дыкъэмынэми	фыкъэмынэми	къэмынэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнами	укъэнами	къэнами	дыкъэнами	фыкъэнами	къэна(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынами	укъэмынами	къэмынами	дыкъэмынами	фыкъэмынами	къэмына(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъами	укъэнэгъами	къэнэгъами	дыкъэнэгъами	фыкъэнэгъами	къэнэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэгъами	укъэмынэгъами	къэмынэгъами	дыкъэмынэгъами	фыкъэмынэгъами	къэмынэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнми	укъэнэнми	къэнэнми	дыкъэнэнми	фыкъэнэнми	къэнэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнми	укъэмынэнми	къэмынэнми	дыкъэмынэнми	фыкъэмынэнми	къэмынэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнуми	укъэнэнуми	къэнэнуми	дыкъэнэнуми	фыкъэнэнуми	къэнэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнуми	укъэмынэнуми	къэмынэнуми	дыкъэмынэнуми	фыкъэмынэнуми	къэмынэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъанэтэми	укъанэтэми	къанэтэми	дыкъанэтэми	фыкъанэтэми	къанэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэтэми	укъэмынэтэми	къэмынэтэми	дыкъэмынэтэми	фыкъэмынэтэми	къэмынэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэнатэми	укъэнатэми	къэнатэми	дыкъэнатэми	фыкъэнатэми	къэна(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынатэми	укъэмынатэми	къэмынатэми	дыкъэмынатэми	фыкъэмынатэми	къэмына(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэнэгъатэми	укъэнэгъатэми	къэнэгъатэми	дыкъэнэгъатэми	фыкъэнэгъатэми	къэнэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэгъатэми	укъэмынэгъатэми	къэмынэгъатэми	дыкъэмынэгъатэми	фыкъэмынэгъатэми	къэмынэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнтэми	укъэнэнтэми	къэнэнтэми	дыкъэнэнтэми	фыкъэнэнтэми	къэнэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнтэми	укъэмынэнтэми	къэмынэнтэми	дыкъэмынэнтэми	фыкъэмынэнтэми	къэмынэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэнэнутэми	укъэнэнутэми	къэнэнутэми	дыкъэнэнутэми	фыкъэнэнутэми	къэнэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынэнутэми	укъэмынэнутэми	къэмынэнутэми	дыкъэмынэнутэми	фыкъэмынэнутэми	къэмынэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэнаи	укъэнаи	къэнаи	дыкъэнаи	фыкъэнаи	къэнаи
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынаи	укъэмынаи	къэмынаи	дыкъэмынаи	фыкъэмынаи	къэмынаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэнащэрэт	укъэнащэрэт	къэнащэрэт	дыкъэнащэрэт	фыкъэнащэрэт	къэнащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмынащэрэт	укъэмынащэрэт	къэмынащэрэт	дыкъэмынащэрэт	фыкъэмынащэрэт	къэмынащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнщ	укъэнагъэнщ	къэнагъэнщ	дыкъэнагъэнщ	фыкъэнагъэнщ	къэнагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнкъым	укъэнагъэнкъым	къэнагъэнкъым	дыкъэнагъэнкъым	фыкъэнагъэнкъым	къэнагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнт	укъэнагъэнт	къэнагъэнт	дыкъэнагъэнт	фыкъэнагъэнт	къэнагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнтэкъым	укъэнагъэнтэкъым	къэнагъэнтэкъым	дыкъэнагъэнтэкъым	фыкъэнагъэнтэкъым	къэнагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэн	укъэнагъэн	къэнагъэн	дыкъэнагъэн	фыкъэнагъэн	къэнагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнкъэ	укъэнагъэнкъэ	къэнагъэнкъэ	дыкъэнагъэнкъэ	фыкъэнагъэнкъэ	къэнагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнт	укъэнагъэнт	къэнагъэнт	дыкъэнагъэнт	фыкъэнагъэнт	къэнагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнтэкъэ	укъэнагъэнтэкъэ	къэнагъэнтэкъэ	дыкъэнагъэнтэкъэ	фыкъэнагъэнтэкъэ	къэнагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнущ	укъэнагъэнущ	къэнагъэнущ	дыкъэнагъэнущ	фыкъэнагъэнущ	къэнагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнукъым	укъэнагъэнукъым	къэнагъэнукъым	дыкъэнагъэнукъым	фыкъэнагъэнукъым	къэнагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнут	укъэнагъэнут	къэнагъэнут	дыкъэнагъэнут	фыкъэнагъэнут	къэнагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнутэкъым	укъэнагъэнутэкъым	къэнагъэнутэкъым	дыкъэнагъэнутэкъым	фыкъэнагъэнутэкъым	къэнагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэну	укъэнагъэну	къэнагъэну	дыкъэнагъэну	фыкъэнагъэну	къэнагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнукъэ	укъэнагъэнукъэ	къэнагъэнукъэ	дыкъэнагъэнукъэ	фыкъэнагъэнукъэ	къэнагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнут	укъэнагъэнут	къэнагъэнут	дыкъэнагъэнут	фыкъэнагъэнут	къэнагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэнагъэнутэкъэ	укъэнагъэнутэкъэ	къэнагъэнутэкъэ	дыкъэнагъэнутэкъэ	фыкъэнагъэнутэкъэ	къэнагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъанэ	укъанэ	къанэ	дыкъанэ	фыкъанэ	къанэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынэ	укъэмынэ	къэмынэ	дыкъэмынэ	фыкъэмынэ	къэмынэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэна	укъэна	къэна	дыкъэна	фыкъэна	къэна(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмына	укъэмына	къэмына	дыкъэмына	фыкъэмына	къэмына(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэнэгъа	укъэнэгъа	къэнэгъа	дыкъэнэгъа	фыкъэнэгъа	къэнэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынэгъа	укъэмынэгъа	къэмынэгъа	дыкъэмынэгъа	фыкъэмынэгъа	къэмынэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэнэн	укъэнэн	къэнэн	дыкъэнэн	фыкъэнэн	къэнэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынэн	укъэмынэн	къэмынэн	дыкъэмынэн	фыкъэмынэн	къэмынэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэнэну	укъэнэну	къэнэну	дыкъэнэну	фыкъэнэну	къэнэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынэну	укъэмынэну	къэмынэну	дыкъэмынэну	фыкъэмынэну	къэмынэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрынэ	укъызэрынэ	къызэрынэ	дыкъызэрынэ	фыкъызэрынэ	къызэрынэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымынэ	укъызэрымынэ	къызэрымынэ	дыкъызэрымынэ	фыкъызэрымынэ	мыкъызэрынэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрына	укъызэрына	къызэрына	дыкъызэрына	фыкъызэрына	къызэрына(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымына	укъызэрымына	къызэрымына	дыкъызэрымына	фыкъызэрымына	къызэрымына(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрынэгъа	укъызэрынэгъа	къызэрынэгъа	дыкъызэрынэгъа	фыкъызэрынэгъа	къызэрынэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымынэгъа	укъызэрымынэгъа	къызэрымынэгъа	дыкъызэрымынэгъа	фыкъызэрымынэгъа	къызэрымынэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрынэн	укъызэрынэн	къызэрынэн	дыкъызэрынэн	фыкъызэрынэн	къызэрынэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымынэн	укъызэрымынэн	къызэрымынэн	дыкъызэрымынэн	фыкъызэрымынэн	къызэрымынэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрынэну	укъызэрынэну	къызэрынэну	дыкъызэрынэну	фыкъызэрынэну	къызэрынэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымынэну	укъызэрымынэну	къызэрымынэну	дыкъызэрымынэну	фыкъызэрымынэну	къызэрымынэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщынэ	укъыщынэ	къыщынэ	дыкъыщынэ	фыкъыщынэ	къыщынэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымынэ	укъыщымынэ	къыщымынэ	дыкъыщымынэ	фыкъыщымынэ	къыщымынэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщына	укъыщына	къыщына	дыкъыщына	фыкъыщына	къыщына(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымына	укъыщымына	къыщымына	дыкъыщымына	фыкъыщымына	къыщымына(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщынэгъа	укъыщынэгъа	къыщынэгъа	дыкъыщынэгъа	фыкъыщынэгъа	къыщынэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымынэгъа	укъыщымынэгъа	къыщымынэгъа	дыкъыщымынэгъа	фыкъыщымынэгъа	къыщымынэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщынэн	укъыщынэн	къыщынэн	дыкъыщынэн	фыкъыщынэн	къыщынэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымынэн	укъыщымынэн	къыщымынэн	дыкъыщымынэн	фыкъыщымынэн	къыщымынэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщынэну	укъыщынэну	къыщынэну	дыкъыщынэну	фыкъыщынэну	къыщынэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымынэну	укъыщымынэну	къыщымынэну	дыкъыщымынэну	фыкъыщымынэну	къыщымынэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэнэ	укъыздэнэ	къыздэнэ	дыкъыздэнэ	фыкъыздэнэ	къыздэнэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмынэ	укъыздэмынэ	къыздэмынэ	дыкъыздэмынэ	фыкъыздэмынэ	къыздэмынэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэна	укъыздэна	къыздэна	дыкъыздэна	фыкъыздэна	къыздэна(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмына	укъыздэмына	къыздэмына	дыкъыздэмына	фыкъыздэмына	къыздэмына(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэнэгъа	укъыздэнэгъа	къыздэнэгъа	дыкъыздэнэгъа	фыкъыздэнэгъа	къыздэнэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмынэгъа	укъыздэмынэгъа	къыздэмынэгъа	дыкъыздэмынэгъа	фыкъыздэмынэгъа	къыздэмынэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэнэн	укъыздэнэн	къыздэнэн	дыкъыздэнэн	фыкъыздэнэн	къыздэнэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмынэн	укъыздэмынэн	къыздэмынэн	дыкъыздэмынэн	фыкъыздэмынэн	къыздэмынэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэнэну	укъыздэнэну	къыздэнэну	дыкъыздэнэну	фыкъыздэнэну	къыздэнэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмынэну	укъыздэмынэну	къыздэмынэну	дыкъыздэмынэну	фыкъыздэмынэну	къыздэмынэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэнэ	укъыщӀэнэ	къыщӀэнэ	дыкъыщӀэнэ	фыкъыщӀэнэ	къыщӀэнэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмынэ	укъыщӀэмынэ	къыщӀэмынэ	дыкъыщӀэмынэ	фыкъыщӀэмынэ	къыщӀэмынэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэна	укъыщӀэна	къыщӀэна	дыкъыщӀэна	фыкъыщӀэна	къыщӀэна(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмына	укъыщӀэмына	къыщӀэмына	дыкъыщӀэмына	фыкъыщӀэмына	къыщӀэмына(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэнэгъа	укъыщӀэнэгъа	къыщӀэнэгъа	дыкъыщӀэнэгъа	фыкъыщӀэнэгъа	къыщӀэнэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмынэгъа	укъыщӀэмынэгъа	къыщӀэмынэгъа	дыкъыщӀэмынэгъа	фыкъыщӀэмынэгъа	къыщӀэмынэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэнэн	укъыщӀэнэн	къыщӀэнэн	дыкъыщӀэнэн	фыкъыщӀэнэн	къыщӀэнэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмынэн	укъыщӀэмынэн	къыщӀэмынэн	дыкъыщӀэмынэн	фыкъыщӀэмынэн	къыщӀэмынэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэнэну	укъыщӀэнэну	къыщӀэнэну	дыкъыщӀэнэну	фыкъыщӀэнэну	къыщӀэнэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмынэну	укъыщӀэмынэну	къыщӀэмынэну	дыкъыщӀэмынэну	фыкъыщӀэмынэну	къыщӀэмынэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъанэу	укъанэу	къанэу	дыкъанэу	фыкъанэу	къанэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынэу	укъэмынэу	къэмынэу	дыкъэмынэу	фыкъэмынэу	къэмынэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэнауэ	укъэнауэ	къэнауэ	дыкъэнауэ	фыкъэнауэ	къэнауэ / къэна(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынауэ	укъэмынауэ	къэмынауэ	дыкъэмынауэ	фыкъэмынауэ	къэмынауэ(хэ) / къэмына(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкъанэурэ	укъанэурэ	къанэурэ	дыкъанэурэ	фыкъанэурэ	къанэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкъэмынэурэ	укъэмынэурэ	къэмынэурэ	дыкъэмынэурэ	фыкъэмынэурэ	къэмынэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[н]э	[н]эр	--	[н]эхэр
Эргативнэ:	[н]э	[н]эм	--	[н]эхэм
Послеложнэ:	[н]экӀэ	[н]эмкӀэ	[н]эхэкӀэ	[н]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[н]эуэ	[н]эрауэ	[н]эхэу	[н]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[н]а	[н]ар	--	[н]ахэр
Эргативнэ:	[н]а	[н]ам	--	[н]ахэм
Послеложнэ:	[н]акӀэ	[н]амкӀэ	[н]ахэкӀэ	[н]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[н]ауэ	[н]арауэ	[н]ахэу	[н]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[н]эн	[н]эныр	--	[н]энхэр
Эргативнэ:	[н]эн	[н]эным	--	[н]энхэм
Послеложнэ:	[н]энкӀэ	[н]энымкӀэ	[н]энхэкӀэ	[н]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[н]эну	[н]энырауэ	[н]энхэу	[н]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[н]эну	[н]энур	--	[н]энухэр
Эргативнэ:	[н]эну	[н]энум	--	[н]энухэм
Послеложнэ:	[н]энукӀэ	[н]энумкӀэ	[н]энухэкӀэ	[н]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[н]энууэ	[н]энурауэ	[н]энухэу	[н]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ЗыщӀыпӀэ, зыгуэрым и деж къыщынэн.
2. Къыдэхуэн, щыӀэжын; хъума хъун.
3. Зы щытыкӀэ гуэрым къинэн, зыгуэру къыщӀидзын, щытыкӀэр мыхъуэжын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Бот.. ищӀэнумрэ жиӀэнумрэ имыщӀэу къонэ. Шортэн Аскэрбий

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• ХьэщӀэхэр ежьэжри, хэгъэрейхэр къэнащ.
• МахуитӀ къэнэн.
• Сом мин къэнэн.
• Ӏыхьэншэу къэнэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэнэн: 1. stay (with sb, swh) 2. remain, be left, be available (about sth) 3. remain in some state, position or quality
• ХьэщӀэхэр ежьэжри, хэгъэрейхэр къэнащ: the guests left and friends stayed.
• МахуитӀ къэнэн: remain (two days).
• Сом мин къэнэн: be left (one thousand roubles)
• Ӏыхьэншэу къэнэн: остаться без своей доли: be left without one’s share

УРЫСЫБЗЭ

• къэнэн: 1. остаться где-л., у кого-л. 2. остаться, оказаться в наличии (о чём-л.) 3. остаться в каком-л. состоянии, положении, качестве
• ХьэщӀэхэр ежьэжри, хэгъэрейхэр къэнащ:
• МахуитӀ къэнэн: остаться (два дня)
• Сом мин къэнэн: остаться (тысяча рублей)
• Ӏыхьэншэу къэнэн: остаться без своей доли

псалъафэ зэпыщӀахэр

Дэнэ къэна

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: not only… but also…
     Урысыбзэ: не только… но и…
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын