къэушын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐwǝ'ʂǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къэ- + [уш] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къэушын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэушын
щымыӀэныгъэ:	къэмыушын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэушын	укъэушын	къэушын	дыкъэушын	фыкъэушын	къэушын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушын	укъэмыушын	къэмыушын	дыкъэмыушын	фыкъэмыушын	къэмыушын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къэуш!	фыкъэуш!
щымыӀэныгъэ:	укъэмыуш!	фыкъэмыуш!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъреуш	укъреуш	къреуш	дыкъреуш	фыкъреуш	къреуш
щымыӀэныгъэ:	сыкъремыуш	укъремыуш	къремыуш	дыкъремыуш	фыкъремыуш	къремыуш

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъоуш(ыр)	укъоуш(ыр)	къоуш(ыр)	дыкъоуш(ыр)	фыкъоуш(ыр)	къоуш(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушыркъым	укъэушыркъым	къэушыркъым	дыкъэушыркъым	фыкъэушыркъым	къэушы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэуш(ыр)т	укъэуш(ыр)т	къэуш(ыр)т	дыкъэуш(ыр)т	фыкъэуш(ыр)т	къэуш(ыр)т / къэушхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэуш(ыр)тэкъым	укъэуш(ыр)тэкъым	къэуш(ыр)тэкъым	дыкъэуш(ыр)тэкъым	фыкъэуш(ыр)тэкъым	къэуш(ыр)тэкъым / къэушхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушащ	укъэушащ	къэушащ	дыкъэушащ	фыкъэушащ	къэуша(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушакъым	укъэушакъым	къэушакъым	дыкъэушакъым	фыкъэушакъым	къэуша(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушат	укъэушат	къэушат	дыкъэушат	фыкъэушат	къэуша(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушатэкъым	укъэушатэкъым	къэушатэкъым	дыкъэушатэкъым	фыкъэушатэкъым	къэуша(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъащ	укъэушыгъащ	къэушыгъащ	дыкъэушыгъащ	фыкъэушыгъащ	къэушыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъакъым	укъэушыгъакъым	къэушыгъакъым	дыкъэушыгъакъым	фыкъэушыгъакъым	къэушыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъат	укъэушыгъат	къэушыгъат	дыкъэушыгъат	фыкъэушыгъат	къэушыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъатэкъым	укъэушыгъатэкъым	къэушыгъатэкъым	дыкъэушыгъатэкъым	фыкъэушыгъатэкъым	къэушыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъэушщ	укъэушщ	къэушщ	дыкъэушщ	фыкъэушщ	къэуш(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушкъым	укъэушкъым	къэушкъым	дыкъэушкъым	фыкъэушкъым	къэуш(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъэушт	укъэушт	къэушт	дыкъэушт	фыкъэушт	къэуш(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъэуштэкъым	укъэуштэкъым	къэуштэкъым	дыкъэуштэкъым	фыкъэуштэкъым	къэуш(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынщ	укъэушынщ	къэушынщ	дыкъэушынщ	фыкъэушынщ	къэушын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушынкъым	укъэушынкъым	къэушынкъым	дыкъэушынкъым	фыкъэушынкъым	къэушын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынущ	укъэушынущ	къэушынущ	дыкъэушынущ	фыкъэушынущ	къэушыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушынукъым	укъэушынукъым	къэушынукъым	дыкъэушынукъым	фыкъэушынукъым	къэушыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушрэ	укъэушрэ	къэушрэ	дыкъэушрэ	фыкъэушрэ	къэуш(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушыркъэ	укъэушыркъэ	къэушыркъэ	дыкъэушыркъэ	фыкъэушыркъэ	къэушыркъэ / къэушхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэуш(ыр)т	укъэуш(ыр)т	къэуш(ыр)т	дыкъэуш(ыр)т	фыкъэуш(ыр)т	къэуш(ыр)т / къэушхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэуш(ыр)тэкъэ	укъэуш(ыр)тэкъэ	къэуш(ыр)тэкъэ	дыкъэуш(ыр)тэкъэ	фыкъэуш(ыр)тэкъэ	къэуш(ыр)тэкъэ / къэушхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэуша	укъэуша	къэуша	дыкъэуша	фыкъэуша	къэуша(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушакъэ	укъэушакъэ	къэушакъэ	дыкъэушакъэ	фыкъэушакъэ	къэуша(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушат	укъэушат	къэушат	дыкъэушат	фыкъэушат	къэуша(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушатэкъэ	укъэушатэкъэ	къэушатэкъэ	дыкъэушатэкъэ	фыкъэушатэкъэ	къэуша(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъа	укъэушыгъа	къэушыгъа	дыкъэушыгъа	фыкъэушыгъа	къэушыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъакъэ	укъэушыгъакъэ	къэушыгъакъэ	дыкъэушыгъакъэ	фыкъэушыгъакъэ	къэушыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъат	укъэушыгъат	къэушыгъат	дыкъэушыгъат	фыкъэушыгъат	къэушыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъатэкъэ	укъэушыгъатэкъэ	къэушыгъатэкъэ	дыкъэушыгъатэкъэ	фыкъэушыгъатэкъэ	къэушыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъэуш	укъэуш	къэуш	дыкъэуш	фыкъэуш	къэуш(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушкъэ	укъэушкъэ	къэушкъэ	дыкъэушкъэ	фыкъэушкъэ	къэуш(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъэушт	укъэушт	къэушт	дыкъэушт	фыкъэушт	къэуш(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъэуштэкъэ	укъэуштэкъэ	къэуштэкъэ	дыкъэуштэкъэ	фыкъэуштэкъэ	къэуш(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушын	укъэушын	къэушын	дыкъэушын	фыкъэушын	къэушын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушынкъэ	укъэушынкъэ	къэушынкъэ	дыкъэушынкъэ	фыкъэушынкъэ	къэушын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушыну	укъэушыну	къэушыну	дыкъэушыну	фыкъэушыну	къэушыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушынукъэ	укъэушынукъэ	къэушынукъэ	дыкъэушынукъэ	фыкъэушынукъэ	къэушыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушмэ	укъэушмэ	къэушмэ	дыкъэушмэ	фыкъэушмэ	къэуш(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушмэ	укъэмыушмэ	къэмыушмэ	дыкъэмыушмэ	фыкъэмыушмэ	къэмыуш(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушамэ	укъэушамэ	къэ{{{псалъэпкъ2}}}амэ	дыкъэушамэ	фыкъэушамэ	къэуша(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушамэ	укъэмыушамэ	къэмыушамэ	дыкъэмыушамэ	фыкъэмыушамэ	къэмыуша(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъамэ	укъэушыгъамэ	къэушыгъамэ	дыкъэушыгъамэ	фыкъэушыгъамэ	къэушыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушыгъамэ	укъэмыушыгъамэ	къэмыушыгъамэ	дыкъэмыушыгъамэ	фыкъэмыушыгъамэ	къэмыушыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынмэ	укъэушынмэ	къэушынмэ	дыкъэушынмэ	фыкъэушынмэ	къэушын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынмэ	укъэмыушынмэ	къэмыушынмэ	дыкъэмыушынмэ	фыкъэмыушынмэ	къэмыушын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынумэ	укъэушынумэ	къэушынумэ	дыкъэушынумэ	фыкъэушынумэ	къэушыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынумэ	укъэмыушынумэ	къэмыушынумэ	дыкъэмыушынумэ	фыкъэмыушынумэ	къэмыушыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэуштэмэ	укъэуштэмэ	къэуштэмэ	дыкъэуштэмэ	фыкъэуштэмэ	къэуш(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыуштэмэ	укъэмыуштэмэ	къэмыуштэмэ	дыкъэмыуштэмэ	фыкъэмыуштэмэ	къэмыуш(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушатэмэ	укъэушатэмэ	къэушатэмэ	дыкъэушатэмэ	фыкъэушатэмэ	къэуша(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушатэмэ	укъэмыушатэмэ	къэмыушатэмэ	дыкъэмыушатэмэ	фыкъэмыушатэмэ	къэмыуша(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъатэмэ	укъэушыгъатэмэ	къэушыгъатэмэ	дыкъэушыгъатэмэ	фыкъэушыгъатэмэ	къэушыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушыгъатэмэ	укъэмыушыгъатэмэ	къэмыушыгъатэмэ	дыкъэмыушыгъатэмэ	фыкъэмыушыгъатэмэ	къэмыушыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынтэмэ	укъэушынтэмэ	къэушынтэмэ	дыкъэушынтэмэ	фыкъэушынтэмэ	къэушын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынтэмэ	укъэмыушынтэмэ	къэмыушынтэмэ	дыкъэмыушынтэмэ	фыкъэмыушынтэмэ	къэмыушын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынутэмэ	укъэушынутэмэ	къэушынутэмэ	дыкъэушынутэмэ	фыкъэушынутэмэ	къэушыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынутэмэ	укъэмыушынутэмэ	къэмыушынутэмэ	дыкъэмыушынутэмэ	фыкъэмыушынутэмэ	къэмыушыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынт	укъэушынт	къэушынт	дыкъэушынт	фыкъэушынт	къэушын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушынтэкъым	укъэушынтэкъым	къэушынтэкъым	дыкъэушынтэкъым	фыкъэушынтэкъым	къэушын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынут	укъэушынут	къэушынут	дыкъэушынут	фыкъэушынут	къэушыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэушынутэкъым	укъэушынутэкъым	къэушынутэкъым	дыкъэушынутэкъым	фыкъэушынутэкъым	къэушыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушми	укъэушми	къэушми	дыкъэушми	фыкъэушми	къэуш(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушми	укъэмыушми	къэмыушми	дыкъэмыушми	фыкъэмыушми	къэмыуш(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушами	укъэушами	къэушами	дыкъэушами	фыкъэушами	къэуша(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушами	укъэмыушами	къэмыушами	дыкъэмыушами	фыкъэмыушами	къэмыуша(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъами	укъэушыгъами	къэушыгъами	дыкъэушыгъами	фыкъэушыгъами	къэушыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушыгъами	укъэмыушыгъами	къэмыушыгъами	дыкъэмыушыгъами	фыкъэмыушыгъами	къэмыушыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынми	укъэушынми	къэушынми	дыкъэушынми	фыкъэушынми	къэушын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынми	укъэмыушынми	къэмыушынми	дыкъэмыушынми	фыкъэмыушынми	къэмыушын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынуми	укъэушынуми	къэушынуми	дыкъэушынуми	фыкъэушынуми	къэушыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынуми	укъэмыушынуми	къэмыушынуми	дыкъэмыушынуми	фыкъэмыушынуми	къэмыушыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэуштэми	укъэуштэми	къэуштэми	дыкъэуштэми	фыкъэуштэми	къэуш(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыуштэми	укъэмыуштэми	къэмыуштэми	дыкъэмыуштэми	фыкъэмыуштэми	къэмыуш(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэушатэми	укъэушатэми	къэушатэми	дыкъэушатэми	фыкъэушатэми	къэуша(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушатэми	укъэмыушатэми	къэмыушатэми	дыкъэмыушатэми	фыкъэмыушатэми	къэмыуша(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэушыгъатэми	укъэушыгъатэми	къэушыгъатэми	дыкъэушыгъатэми	фыкъэушыгъатэми	къэушыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушыгъатэми	укъэмыушыгъатэми	къэмыушыгъатэми	дыкъэмыушыгъатэми	фыкъэмыушыгъатэми	къэмыушыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынтэми	укъэушынтэми	къэушынтэми	дыкъэушынтэми	фыкъэушынтэми	къэушын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынтэми	укъэмыушынтэми	къэмыушынтэми	дыкъэмыушынтэми	фыкъэмыушынтэми	къэмыушын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэушынутэми	укъэушынутэми	къэушынутэми	дыкъэушынутэми	фыкъэушынутэми	къэушыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушынутэми	укъэмыушынутэми	къэмыушынутэми	дыкъэмыушынутэми	фыкъэмыушынутэми	къэмыушыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэушаи	укъэушаи	къэушаи	дыкъэушаи	фыкъэушаи	къэушаи
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушаи	укъэмыушаи	къэмыушаи	дыкъэмыушаи	фыкъэмыушаи	къэмыушаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэушащэрэт	укъэушащэрэт	къэушащэрэт	дыкъэушащэрэт	фыкъэушащэрэт	къэушащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыушащэрэт	укъэмыушащэрэт	къэмыушащэрэт	дыкъэмыушащэрэт	фыкъэмыушащэрэт	къэмыушащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнщ	укъэушагъэнщ	къэушагъэнщ	дыкъэушагъэнщ	фыкъэушагъэнщ	къэушагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнкъым	укъэушагъэнкъым	къэушагъэнкъым	дыкъэушагъэнкъым	фыкъэушагъэнкъым	къэушагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнт	укъэушагъэнт	къэушагъэнт	дыкъэушагъэнт	фыкъэушагъэнт	къэушагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнтэкъым	укъэушагъэнтэкъым	къэушагъэнтэкъым	дыкъэушагъэнтэкъым	фыкъэушагъэнтэкъым	къэушагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэн	укъэушагъэн	къэушагъэн	дыкъэушагъэн	фыкъэушагъэн	къэушагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнкъэ	укъэушагъэнкъэ	къэушагъэнкъэ	дыкъэушагъэнкъэ	фыкъэушагъэнкъэ	къэушагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнт	укъэушагъэнт	къэушагъэнт	дыкъэушагъэнт	фыкъэушагъэнт	къэушагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнтэкъэ	укъэушагъэнтэкъэ	къэушагъэнтэкъэ	дыкъэушагъэнтэкъэ	фыкъэушагъэнтэкъэ	къэушагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнуш	укъэушагъэнуш	къэушагъэнуш	дыкъэушагъэнуш	фыкъэушагъэнуш	къэушагъэнуш
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнукъым	укъэушагъэнукъым	къэушагъэнукъым	дыкъэушагъэнукъым	фыкъэушагъэнукъым	къэушагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнут	укъэушагъэнут	къэушагъэнут	дыкъэушагъэнут	фыкъэушагъэнут	къэушагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнутэкъым	укъэушагъэнутэкъым	къэушагъэнутэкъым	дыкъэушагъэнутэкъым	фыкъэушагъэнутэкъым	къэушагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэну	укъэушагъэну	къэушагъэну	дыкъэушагъэну	фыкъэушагъэну	къэушагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнукъэ	укъэушагъэнукъэ	къэушагъэнукъэ	дыкъэушагъэнукъэ	фыкъэушагъэнукъэ	къэушагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнут	укъэушагъэнут	къэушагъэнут	дыкъэушагъэнут	фыкъэушагъэнут	къэушагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэушагъэнутэкъэ	укъэушагъэнутэкъэ	къэушагъэнутэкъэ	дыкъэушагъэнутэкъэ	фыкъэушагъэнутэкъэ	къэушагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэуш	укъэуш	къэуш	дыкъэуш	фыкъэуш	къэуш(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыуш	укъэмыуш	къэмыуш	дыкъэмыуш	фыкъэмыуш	къэмыуш(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэуша	укъэуша	къэуша	дыкъэуша	фыкъэуша	къэуша(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыуша	укъэмыуша	къэмыуша	дыкъэмыуша	фыкъэмыуша	къэмыуша(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэушыгъа	укъэушыгъа	къэушыгъа	дыкъэушыгъа	фыкъэушыгъа	къэушыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыушыгъа	укъэмыушыгъа	къэмыушыгъа	дыкъэмыушыгъа	фыкъэмыушыгъа	къэмыушыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэушын	укъэушын	къэушын	дыкъэушын	фыкъэушын	къэушын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыушын	укъэмыушын	къэмыушын	дыкъэмыушын	фыкъэмыушын	къэмыушын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэушыну	укъэушыну	къэушыну	дыкъэушыну	фыкъэушыну	къэушыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыушыну	укъэмыушыну	къэмыушыну	дыкъэмыушыну	фыкъэмыушыну	къэмыушыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыуш	укъызэрыуш	къызэрыуш	дыкъызэрыуш	фыкъызэрыуш	къызэрыуш(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыуш	укъызэрымыуш	къызэрымыуш	дыкъызэрымыуш	фыкъызэрымыуш	къызэрымыуш(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыуша	укъызэрыуша	къызэрыуша	дыкъызэрыуша	фыкъызэрыуша	къызэрыуша(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыуша	укъызэрымыуша	къызэрымыуша	дыкъызэрымыуша	фыкъызэрымыуша	къызэрымыуша(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыушыгъа	укъызэрыушыгъа	къызэрыушыгъа	дыкъызэрыушыгъа	фыкъызэрыушыгъа	къызэрыушыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыушыгъа	укъызэрымыушыгъа	къызэрымыушыгъа	дыкъызэрымыушыгъа	фыкъызэрымыушыгъа	къызэрымыушыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыушын	укъызэрыушын	къызэрыушын	дыкъызэрыушын	фыкъызэрыушын	къызэрыушын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыушын	укъызэрымыушын	къызэрымыушын	дыкъызэрымыушын	фыкъызэрымыушын	къызэрымыушын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыушыну	укъызэрыушыну	къызэрыушыну	дыкъызэрыушыну	фыкъызэрыушыну	къызэрыушыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыушыну	укъызэрымыушыну	къызэрымыушыну	дыкъызэрымыушыну	фыкъызэрымыушыну	къызэрымыушыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыуш	укъыщыуш	къыщыуш	дыкъыщыуш	фыкъыщыуш	къыщыуш(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыуш	укъыщымыуш	къыщымыуш	дыкъыщымыуш	фыкъыщымыуш	къыщымыуш(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыуша	укъыщыуша	къыщыуша	дыкъыщыуша	фыкъыщыуша	къыщыуша(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыуша	укъыщымыуша	къыщымыуша	дыкъыщымыуша	фыкъыщымыуша	къыщымыуша(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыушыгъа	укъыщыушыгъа	къыщыушыгъа	дыкъыщыушыгъа	фыкъыщыушыгъа	къыщыушыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыушыгъа	укъыщымыушыгъа	къыщымыушыгъа	дыкъыщымыушыгъа	фыкъыщымыушыгъа	къыщымыушыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыушын	укъыщыушын	къыщыушын	дыкъыщыушын	фыкъыщыушын	къыщыушын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыушын	укъыщымыушын	къыщымыушын	дыкъыщымыушын	фыкъыщымыушын	къыщымыушын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыушыну	укъыщыушыну	къыщыушыну	дыкъыщыушыну	фыкъыщыушыну	къыщыушыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыушыну	укъыщымыушыну	къыщымыушыну	дыкъыщымыушыну	фыкъыщымыушыну	къыщымыушыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэуш	укъыздэуш	къыздэуш	дыкъыздэуш	фыкъыздэуш	къыздэуш(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыуш	укъыздэмыуш	къыздэмыуш	дыкъыздэмыуш	фыкъыздэмыуш	къыздэмыуш(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэуша	укъыздэуша	къыздэуша	дыкъыздэуша	фыкъыздэуша	къыздэуша(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыуша	укъыздэмыуша	къыздэмыуша	дыкъыздэмыуша	фыкъыздэмыуша	къыздэмыуша(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэушыгъа	укъыздэушыгъа	къыздэушыгъа	дыкъыздэушыгъа	фыкъыздэушыгъа	къыздэушыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыушыгъа	укъыздэмыушыгъа	къыздэмыушыгъа	дыкъыздэмыушыгъа	фыкъыздэмыушыгъа	къыздэмыушыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэушын	укъыздэушын	къыздэушын	дыкъыздэушын	фыкъыздэушын	къыздэушын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыушын	укъыздэмыушын	къыздэмыушын	дыкъыздэмыушын	фыкъыздэмыушын	къыздэмыушын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэушыну	укъыздэушыну	къыздэушыну	дыкъыздэушыну	фыкъыздэушыну	къыздэушыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыушыну	укъыздэмыушыну	къыздэмыушыну	дыкъыздэмыушыну	фыкъыздэмыушыну	къыздэмыушыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэуш	укъыщӀэуш	къыщӀэуш	дыкъыщӀэуш	фыкъыщӀэуш	къыщӀэуш(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыуш	укъыщӀэмыуш	къыщӀэмыуш	дыкъыщӀэмыуш	фыкъыщӀэмыуш	къыщӀэмыуш(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэуша	укъыщӀэушӀэуша	къыщӀэуша	дыкъыщӀэуша	фыкъыщӀэуша	къыщӀэуша(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыуша	укъыщӀэмыуша	къыщӀэмыуша	дыкъыщӀэмыуша	фыкъыщӀэмыуша	къыщӀэмыуша(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэушыгъа	укъыщӀэушыгъа	къыщӀэушыгъа	дыкъыщӀэушыгъа	фыкъыщӀэушыгъа	къыщӀэушыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыушыгъа	укъыщӀэмыушыгъа	къыщӀэмыушыгъа	дыкъыщӀэмыушыгъа	фыкъыщӀэмыушыгъа	къыщӀэмыушыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэушын	укъыщӀэушын	къыщӀэушын	дыкъыщӀэушын	фыкъыщӀэушын	къыщӀэушын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыушын	укъыщӀэмыушын	къыщӀэмыушын	дыкъыщӀэмыушын	фыкъыщӀэмыушын	къыщӀэмыушын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэушыну	укъыщӀэушыну	къыщӀэушыну	дыкъыщӀэушыну	фыкъыщӀэушыну	къыщӀэушыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыушыну	укъыщӀэмыушыну	къыщӀэмыушыну	дыкъыщӀэмыушыну	фыкъыщӀэмыушыну	къыщӀэмыушыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэушу	укъэушу	къэушу	дыкъэушу	фыкъэушу	къэуш(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыушу	укъэмыушу	къэмыушу	дыкъэмыушу	фыкъэмыушу	къэмыуш(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэушауэ	укъэушауэ	къэушауэ	дыкъэушауэ	фыкъэушауэ	къэушауэ / къэушахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыушауэ	укъэмыушауэ	къэмыушауэ	дыкъэмыушауэ	фыкъэмыушауэ	къэмыушауэ / къэмыушахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкъэушурэ	укъэушурэ	къэушурэ	дыкъэушурэ	фыкъэушурэ	къэуш(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыушурэ	укъэмыушурэ	къэмыушурэ	дыкъэмыушурэ	фыкъэмыушурэ	къэмыуш(хэ)урэ

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[уш]	[уш]ыр	--	[уш]хэр
Эргативнэ:	[уш]	[уш]ым	--	[уш]хэм
Послеложнэ:	[уш]кӀэ	[уш]ымкӀэ	[уш]хэкӀэ	[уш]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[уш]у	[уш]ырауэ	[уш]хэу	[уш]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[уш]а	[уш]ар	--	[уш]ахэр
Эргативнэ:	[уш]а	[уш]ам	--	[уш]ахэм
Послеложнэ:	[уш]акӀэ	[уш]амкӀэ	[уш]ахэкӀэ	[уш]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[уш]ауэ	[уш]арауэ	[уш]ахэу	[уш]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[уш]ын	[уш]ыныр	--	[уш]ынхэр
Эргативнэ:	[уш]ын	[уш]ыным	--	[уш]ынхэм
Послеложнэ:	[уш]ынкӀэ	[уш]ынымкӀэ	[уш]ынхэкӀэ	[уш]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[уш]ыну	[уш]ынырауэ	[уш]ынхэу	[уш]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[уш]ыну	[уш]ынур	--	[уш]ынухэр
Эргативнэ:	[уш]ыну	[уш]ынум	--	[уш]ынухэм
Послеложнэ:	[уш]ынукӀэ	[уш]ынумкӀэ	[уш]ынухэкӀэ	[уш]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[уш]ынууэ	[уш]ынурауэ	[уш]ынухэу	[уш]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Жейр щхьэщыкӀын, къызэщыун

ЩАПХЪЭХЭР

• Шэджагъуэ нэужьым лӀыр къэушри къызэфӀэтӀысхьащ. Жаным Борис

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 90
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Ар мазитху нэс къэмыушу мэжей.	Они спят до пяти месяцев не просыпаясь.	They sleep for up to five months without waking.
		нап. 101
Кэлэмэт пщэдджыжьым жьыуэ къоуш.	Каламат просыпается рано утром.	Kalamat wakes up early in the morning.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• къэушыжын (къоушыж)
• къыщыушын (къыщоуш)

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэушын: wake up
• къэушыжын (къоушыж): wake up once again
• къыщыушын (къыщоуш): wake up swh

УРЫСЫБЗЭ

• къэушын: проснуться
• къэушыжын (къоушыж): снова проснуться
• къыщыушын (къыщоуш): проснуться где-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын