къэхын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐ'xǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къэ- + [х] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "къэхын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэхын
щымыӀэныгъэ:	къэмыхын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэсхын	къэпхын	къихын	къэтхын	къэфхын	къахын
щымыӀэныгъэ:	къэзмыхын	къыумыхын	къимыхын	къэдмыхын	къэвмыхын	къамыхын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къэх!	къэфх!
щымыӀэныгъэ:	къыумых!	къэвмых!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэсрех	къыурех	кърех	къэтрех	къэфрех	кърех
щымыӀэныгъэ:	къэсремых	къыуремых	къремых	къэтремых	къэфремых	къремых

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къызох(ыр)	къыбох(ыр)	къех(ыр)	къыдох(ыр)	къывох(ыр)	къах(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхыркъым	къэпхыркъым	къихыркъым	къэтхыркъым	къэфхыркъым	къахыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхырт	къэпхырт	къихырт	къэтхырт	къэфхырт	къахырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхыртэкъым	къэпхыртэкъым	къихыртэкъым	къэтхыртэкъым	къэфхыртэкъым	къахыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхащ	къэпхащ	къихащ	къэтхащ	къэфхащ	къахащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхакъым	къэпхакъым	къихакъым	къэтхакъым	къэфхакъым	къахакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхат	къэпхат	къихат	къэтхат	къэфхат	къахат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхатэкъым	къэпхатэкъым	къихатэкъым	къэтхатэкъым	къэфхатэкъым	къахатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхыгъащ	къэпхыгъащ	къихыгъащ	къэтхыгъащ	къэфхыгъащ	къахыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхыгъакъым	къэпхыгъакъым	къихыгъакъым	къэтхыгъакъым	къэфхыгъакъым	къахыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхыгъат	къэпхыгъат	къихыгъат	къэтхыгъат	къэфхыгъат	къахыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхыгъатэкъым	къэпхыгъатэкъым	къихыгъатэкъым	къэтхыгъатэкъым	къэфхыгъатэкъым	къахыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къэсхщ	къэпхщ	къихщ	къэтхщ	къэфхщ	къахщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къэсхкъым	къэпхкъым	къихкъым	къэтхкъым	къэфхкъым	къахкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къэсхт	къэпхт	къихт	къэтхт	къэфхт	къахт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къэсхтэкъым	къэпхтэкъым	къихтэкъым	къэтхтэкъым	къэфхтэкъым	къахтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынщ	къэпхынщ	къихынщ	къэтхынщ	къэфхынщ	къахынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхынкъым	къэпхынкъым	къихынкъым	къэтхынкъым	къэфхынкъым	къахынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынущ	къэпхынущ	къихынущ	къэтхынущ	къэфхынущ	къахынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхынукъым	къэпхынукъым	къихынукъым	къэтхынукъым	къэфхынукъым	къахынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхрэ	къэпхрэ	къихрэ	къэтхрэ	къэфхрэ	къахрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхыркъэ	къэпхыркъэ	къихыркъэ	къэтхыркъэ	къэфхыркъэ	къахыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхырт	къэпхырт	къихырт	къэтхырт	къэфхырт	къахырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхыртэкъэ	къэпхыртэкъэ	къихыртэкъэ	къэтхыртэкъэ	къэфхыртэкъэ	къахыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэсха	къэпха	къиха	къэтха	къэфха	къаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхакъэ	къэпхакъэ	къихакъэ	къэтхакъэ	къэфхакъэ	къахакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхат	къэпхат	къихат	къэтхат	къэфхат	къахат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхатэкъэ	къэпхатэкъэ	къихатэкъэ	къэтхатэкъэ	къэфхатэкъэ	къахатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхыгъа	къэпхыгъа	къихыгъа	къэтхыгъа	къэфхыгъа	къахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	къэсхыгъакъэ	къэпхыгъакъэ	къихыгъакъэ	къэтхыгъакъэ	къэфхыгъакъэ	къахыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхыгъат	къэпхыгъат	къихыгъат	къэтхыгъат	къэфхыгъат	къахыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэсхыгъатэкъэ	къэпхыгъатэкъэ	къихыгъатэкъэ	къэтхыгъатэкъэ	къэфхыгъатэкъэ	къахыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къэсх	къэпх	къих	къэтх	къэфх	къах
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къэсхкъэ	къэпхкъэ	къихкъэ	къэтхкъэ	къэфхкъэ	къахкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къэсхт	къэпхт	къихт	къэтхт	къэфхт	къахт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къэсхтэкъэ	къэпхтэкъэ	къихтэкъэ	къэтхтэкъэ	къэфхтэкъэ	къахтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхын	къэпхын	къихын	къэтхын	къэфхын	къахын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхынкъэ	къэпхынкъэ	къихынкъэ	къэтхынкъэ	къэфхынкъэ	къахынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхыну	къэпхыну	къихыну	къэтхыну	къэфхыну	къахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхынукъэ	къэпхынукъэ	къихынукъэ	къэтхынукъэ	къэфхынукъэ	къахынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхмэ	къэпхмэ	къихмэ	къэтхмэ	къэфхмэ	къахмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхмэ	къыумыхмэ	къимыхмэ	къэдмыхмэ	къэвмыхмэ	къамыхмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхамэ	къэпхамэ	къихамэ	къэтхамэ	къэфхамэ	къахамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхамэ	къыумыхамэ	къимыхамэ	къэдмыхамэ	къэвмыхамэ	къамыхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэсхыгъамэ	къэпхыгъамэ	къихыгъамэ	къэтхыгъамэ	къэфхыгъамэ	къахыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхыгъамэ	къыумыхыгъамэ	къимыхыгъамэ	къэдмыхыгъамэ	къэвмыхыгъамэ	къамыхыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынмэ	къэпхынмэ	къихынмэ	къэтхынмэ	къэфхынмэ	къахынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынмэ	къыумыхынмэ	къимыхынмэ	къэдмыхынмэ	къэвмыхынмэ	къамыхынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынумэ	къэпхынумэ	къихынумэ	къэтхынумэ	къэфхынумэ	къахынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынумэ	къыумыхынумэ	къимыхынумэ	къэдмыхынумэ	къэвмыхынумэ	къамыхынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхтэмэ	къэпхтэмэ	къихтэмэ	къэтхтэмэ	къэфхтэмэ	къахтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхтэмэ	къыумыхтэмэ	къимыхтэмэ	къэдмыхтэмэ	къэвмыхтэмэ	къамыхтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхатэмэ	къэпхатэмэ	къихатэмэ	къэтхатэмэ	къэфхатэмэ	къахатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхатэмэ	къыумыхатэмэ	къимыхатэмэ	къэдмыхатэмэ	къэвмыхатэмэ	къамыхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэсхыгъатэмэ	къэпхыгъатэмэ	къихыгъатэмэ	къэтхыгъатэмэ	къэфхыгъатэмэ	къахыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхыгъатэмэ	къыумыхыгъатэмэ	къимыхыгъатэмэ	къэдмыхыгъатэмэ	къэвмыхыгъатэмэ	къамыхыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынтэмэ	къэпхынтэмэ	къихынтэмэ	къэтхынтэмэ	къэфхынтэмэ	къахынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынтэмэ	къыумыхынтэмэ	къимыхынтэмэ	къэдмыхынтэмэ	къэвмыхынтэмэ	къамыхынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынутэмэ	къэпхынутэмэ	къихынутэмэ	къэтхынутэмэ	къэфхынутэмэ	къахынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынутэмэ	къыумыхынутэмэ	къимыхынутэмэ	къэдмыхынутэмэ	къэвмыхынутэмэ	къамыхынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынт	къэпхынт	къихынт	къэтхынт	къэфхынт	къахынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхынтэкъым	къэпхынтэкъым	къихынтэкъым	къэтхынтэкъым	къэфхынтэкъым	къахынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынут	къэпхынут	къихынут	къэтхынут	къэфхынут	къахынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэсхынутэкъым	къэпхынутэкъым	къихынутэкъым	къэтхынутэкъым	къэфхынутэкъым	къахынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхми	къэпхми	къихми	къэтхми	къэфхми	къахми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхми	къыумыхми	къимыхми	къэдмыхми	къэвмыхми	къамыхми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхами	къэпхами	къихами	къэтхами	къэфхами	къахами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхами	къыумыхами	къимыхами	къэдмыхами	къэвмыхами	къамыхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэсхыгъами	къэпхыгъами	къихыгъами	къэтхыгъами	къэфхыгъами	къахыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхыгъами	къыумыхыгъами	къимыхыгъами	къэдмыхыгъами	къэвмыхыгъами	къамыхыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынми	къэпхынми	къихынми	къэтхынми	къэфхынми	къахынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынми	къыумыхынми	къимыхынми	къэдмыхынми	къэвмыхынми	къамыхынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынуми	къэпхынуми	къихынуми	къэтхынуми	къэфхынуми	къахынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынуми	къыумыхынуми	къимыхынуми	къэдмыхынуми	къэвмыхынуми	къамыхынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхтэми	къэпхтэми	къихтэми	къэтхтэми	къэфхтэми	къахтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхтэми	къыумыхтэми	къимыхтэми	къэдмыхтэми	къэвмыхтэми	къамыхтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэсхатэми	къэпхатэми	къихатэми	къэтхатэми	къэфхатэми	къахатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхатэми	къыумыхатэми	къимыхатэми	къэдмыхатэми	къэвмыхатэми	къамыхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэсхыгъатэми	къэпхыгъатэми	къихыгъатэми	къэтхыгъатэми	къэфхыгъатэми	къахыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхыгъатэми	къыумыхыгъатэми	къимыхыгъатэми	къэдмыхыгъатэми	къэвмыхыгъатэми	къамыхыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынтэми	къэпхынтэми	къихынтэми	къэтхынтэми	къэфхынтэми	къахынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынтэми	къыумыхынтэми	къимыхынтэми	къэдмыхынтэми	къэвмыхынтэми	къамыхынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэсхынутэми	къэпхынутэми	къихынутэми	къэтхынутэми	къэфхэнутэми	къахэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмыхынутэми	къыумыхынутэми	къимыхынутэми	къэдмыхынутэми	къэвмыхынутэми	къамыхынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэсхаи	къэпхаи	къихаи	къэтхаи	къэфхаи	къахаи
щымыӀэныгъэ:	къэзмыхаи	къыумыхаи	къимыхаи	къэдмыхаи	къэвмыхаи	къамыхаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэсхащэрэт	къэпхащэрэт	къихащэрэт	къэтхащэрэт	къэфхащэрэт	къахащэрэт
щымыӀэныгъэ:	къэзмыхащэрэт	къыумыхащэрэт	къимыхащэрэт	къэдмыхащэрэт	къэвмыхащэрэт	къамыхащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэнщ	къэпхагъэнщ	къихагъэнщ	къэтхагъэнщ	къэфхагъэнщ	къахагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнкъым	къэпхагъэнкъым	къихагъэнкъым	къэтхагъэнкъым	къэфхагъэнкъым	къахагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэнт	къэпхагъэнт	къихагъэнт	къэтхагъэнт	къэфхагъэнт	къахагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнтэкъым	къэпхагъэнтэкъым	къихагъэнтэкъым	къэтхагъэнтэкъым	къэфхагъэнтэкъым	къахагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэн	къэпхагъэн	къихагъэн	къэтхагъэн	къэфхагъэн	къахагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнкъэ	къэпхагъэнкъэ	къихагъэнкъэ	къэтхагъэнкъэ	къэфхагъэнкъэ	къахагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэнт	къэпхагъэнт	къихагъэнт	къэтхагъэнт	къэфхагъэнт	къахагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнтэкъэ	къэпхагъэнтэкъэ	къихагъэнтэкъэ	къэтхагъэнтэкъэ	къэфхагъэнтэкъэ	къахагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэнущ	къэпхагъэнущ	къихагъэнущ	къэтхагъэнущ	къэфхагъэнущ	къахагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнукъым	къэпхагъэнукъым	къихагъэнукъым	къэтхагъэнукъым	къэфхагъэнукъым	къахагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэнут	къэпхагъэнут	къихагъэнут	къэтхагъэнут	къэфхагъэнут	къахагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнутэкъым	къэпхагъэнутэкъым	къихагъэнутэкъым	къэтхагъэнутэкъым	къэфхагъэнутэкъым	къахагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэну	къэпхагъэну	къихагъэну	къэтхагъэну	къэфхагъэну	къахагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнукъэ	къэпхагъэнукъэ	къихагъэнукъэ	къэтхагъэнукъэ	къэфхагъэнукъэ	къахагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэсхагъэнут	къэпхагъэнут	къихагъэнут	къэтхагъэнут	къэфхагъэнут	къахагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэсхагъэнутэкъэ	къэпхагъэнутэкъэ	къихагъэнутэкъэ	къэтхагъэнутэкъэ	къэфхагъэнутэкъэ	къахагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэзых
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэзыха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэзыхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэзыхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэзыхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымыхыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэсх	къэпх	къих	къэтх	къэфх	къах
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмых	къыумых	къимых	къэдмых	къэвмых	къамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэсха	къэпха	къиха	къэтха	къэфха	къаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмыха	къыумыха	къимыха	къэдмыха	къэвмыха	къамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэсхыгъа	къэпхыгъа	къихыгъа	къэтхыгъа	къэфхыгъа	къахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмыхыгъа	къыумыхыгъа	къимыхыгъа	къэдмыхыгъа	къэвмыхыгъа	къамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэсхын	къэпхын	къихын	къэтхын	къэфхын	къахын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмыхын	къыумыхын	къимыхын	къэдмыхын	къэвмыхын	къамыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэсхыну	къэпхыну	къихыну	къэтхыну	къэфхыну	къахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмыхыну	къыумыхыну	къимыхыну	къэдмыхыну	къэвмыхыну	къамыхыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэх
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэмых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэмыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэмыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэмыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэмыхыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къызэрысх	къызэрыпх	къызэрих	къызэрытх	къызэрыфх	къызэрах
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмых	къызэрумых	къызэримых	къызэрыдмых	къызэрывмых	къызэрамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрысха	къызэрыпха	къызэриха	къызэрытха	къызэрыфха	къызэраха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмыха	къызэрумыха	къызэримыха	къызэрыдмыха	къызэрывмыха	къызэрамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрысхыгъа	къызэрыпхыгъа	къызэрихыгъа	къызэрытхыгъа	къызэрыфхыгъа	къызэрахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмыхыгъа	къызэрумыхыгъа	къызэримыхыгъа	къызэрыдмыхыгъа	къызэрывмыхыгъа	къызэрамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрысхын	къызэрыпхын	къызэрихын	къызэрытхын	къызэрыфхын	къызэрахын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмыхын	къызэрумыхын	къызэримыхын	къызэрыдмыхын	къызэрывмыхын	къызэрамыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрысхыну	къызэрыпхыну	къызэрихыну	къызэрытхыну	къызэрыфхыну	къызэрахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмыхыну	къызэрумыхыну	къызэримыхыну	къызэрыдмыхыну	къызэрывмыхыну	къызэрамыхыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщысх	къыщыпх	къыщих	къыщытх	къыщыфх	къыщах
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмых	къыщумых	къыщимых	къыщыдмых	къыщывмых	къыщамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщысха	къыщыпха	къыщиха	къыщытха	къыщыфха	къыщаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмыха	къыщумыха	къыщимыха	къыщыдмыха	къыщывмыха	къыщамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщысхыгъа	къыщыпхыгъа	къыщихыгъа	къыщытхыгъа	къыщыфхыгъа	къыщахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмыхыгъа	къыщумыхыгъа	къыщимыхыгъа	къыщыдмыхыгъа	къыщывмыхыгъа	къыщамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщысхын	къыщыпхын	къыщихын	къыщытхын	къыщыфхын	къыщахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмыхын	къыщумыхын	къыщимыхын	къыщыдмыхын	къыщывмыхын	къыщамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщысхыну	къыщыпхыну	къыщихыну	къыщытхыну	къыщыфхыну	къыщахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмыхыну	къыщумыхыну	къыщимыхыну	къыщыдмыхыну	къыщывмыхыну	къыщамыхыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыздэсх	къыздэпх	къыздих	къыздэтх	къыздэфх	къыздах
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмых	къыздумых	къыздимых	къыздэдмых	къыздэвмых	къыздамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздэсха	къыздэпха	къыздиха	къыздэтха	къыздэфха	къыздаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмыха	къыздумыха	къыздимыха	къыздэдмыха	къыздэвмыха	къыздамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздэсхыгъа	къыздэпхыгъа	къыздихыгъа	къыздэтхыгъа	къыздэфхыгъа	къыздахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэбъэдэзмыхыгъа	къыздумыхыгъа	къыздимыхыгъа	къыздэдмыхыгъа	къыздэвмыхыгъа	къыздамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздэсхын	къыздэпхын	къыздихын	къыздэтхын	къыздэфхын	къыздахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмыхын	къыздумыхын	къыздимыхын	къыздэдмыхын	къыздэвмыхын	къыздамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздэсхыну	къыздэпхыну	къыздихыну	къыздэтхыну	къыздэфхыну	къыздахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмыхыну	къыздумыхыну	къыздимыхыну	къыздэдмыхыну	къыздэвмыхыну	къыздамыхыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэсх	къыщӀэпх	къыщӀих	къыщӀэтх	къыщӀэфх	къыщӀах
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмых	къыщӀумых	къыщӀимых	къыщӀэдмых	къыщӀэвмых	къыщӀамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэсха	къыщӀэпха	къыщӀиха	къыщӀэтха	къыщӀэфха	къыщӀаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмыха	къыщӀумыха	къыщӀимыха	къыщӀэдмыха	къыщӀэвмыха	къыщӀамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэсхыгъа	щӀэкъэпхыгъа	къыщӀихыгъа	щӀэкъэтхыгъа	щӀэкъэфхыгъа	къыщӀахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмыхыгъа	къыщӀумыхыгъа	къыщӀимыхыгъа	къыщӀэдмыхыгъа	къыщӀэвмыхыгъа	къыщӀамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэсхын	къыщӀэпхын	къыщӀихын	къыщӀэтхын	къыщӀэфхын	къыщӀахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмыхын	къыщӀумыхын	къыщӀимыхын	къыщӀэдмыхын	къыщӀэвмыхын	къыщӀамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэсхыну	къыщӀэпхыну	къыщӀихыну	къыщӀэтхыну	къыщӀэфхыну	къыщӀахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмыхыну	къыщӀумыхыну	къыщӀимыхыну	къыщӀэдмыхыну	къыщӀэвмыхыну	къыщӀамыхыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэсхыу	къэпхыу	къихыу	къэтхыу	къэфхыу	къахыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмыхыу	къыумыхыу	къимыхыу	къэдмыхыу	къэвмыхыу	къамыхыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэсхауэ	къэпхауэ	къихауэ	къэтхауэ	къэфхауэ	къахауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмыхауэ	къыумыхауэ	къимыхауэ	къэдмыхауэ	къэвмыхауэ	къамыхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	къэсхыурэ	къэпхыурэ	къихыурэ	къэтхыурэ	къэфхыурэ	къахыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	къэзмыхыурэ	къыумыхыурэ	къимыхыурэ	къэдмыхыурэ	къэвмыхыурэ	къамыхыурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	укъызох	къызох	--	фыкъызох	къызох(хэ)
уэ	сыкъыбох	--	къыбох	дыкъыбох	--	къыбох(хэ)
абы	сыкъех	укъех	къех	дыкъех	фыкъех	къех(хэ)
дэ	--	укъыдох	къыдох	--	фыкъыдох	къыдох(хэ)
фэ	сыкъывох	--	къывох	дыкъывох	--	къывох(хэ)
абыхэм	сыкъах	укъах	къах	дыкъах	фыкъах	къах(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	укъэс[хрэ]	къэс[хрэ]	--	фыкъэс[хрэ]	къэс[х(хэ)рэ]
уэ	сыкъэп[хрэ]	--	къэп[хрэ]	дыкъэп[хрэ]	--	къэп[х(хэ)рэ]
абы	сыкъи[хрэ]	укъи[хрэ]	къи[хрэ]	дыкъи[хрэ]	фыкъи[хрэ]	къи[х(хэ)рэ]
дэ	--	укъэт[хрэ]	къэт[хрэ]	--	фыкъэт[хрэ]	къэт[х(хэ)рэ]
фэ	сыкъэф[хрэ]	--	къэф[хрэ]	дыкъэф[хрэ]	--	къэф[х(хэ)рэ]
абыхэм	сыкъа[хрэ]	укъа[хрэ]	къа[хрэ]	дыкъа[хрэ]	фыкъа[хрэ]	къа[х(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[х]	[х]ыр	--	[х]хэр
Эргативнэ:	[х]	[х]ым	--	[х]хэм
Послеложнэ:	[х]кӀэ	[х]ымкӀэ	[х]хэкӀэ	[х]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[х]ыу	[х]ырауэ	[х]хэу	[х]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[х]а	[х]ар	--	[х]ахэр
Эргативнэ:	[х]а	[х]ам	--	[х]ахэм
Послеложнэ:	[х]акӀэ	[х]амкӀэ	[х]ахэкӀэ	[х]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[х]ауэ	[х]арауэ	[х]ахэу	[х]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[х]ын	[х]ыныр	--	[х]ынхэр
Эргативнэ:	[х]ын	[х]ыным	--	[х]ынхэм
Послеложнэ:	[х]ынкӀэ	[х]ынымкӀэ	[х]ынхэкӀэ	[х]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[х]ыну	[х]ынырауэ	[х]ынхэу	[х]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[х]ыну	[х]ынур	--	[х]ынухэр
Эргативнэ:	[х]ыну	[х]ынум	--	[х]ынухэм
Послеложнэ:	[х]ынукӀэ	[х]ынумкӀэ	[х]ынухэкӀэ	[х]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[х]ынууэ	[х]ынурауэ	[х]ынухэу	[х]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ГъубжэкӀэ пыупщӀын.
2. КъехьэлӀэжын, зэщӀэкъуэжын, пыупщӀыжын, Ӏухыжын (п. п. гуэдз).

ЩАПХЪЭХЭР

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 84
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Абы хьэ къех.	Он срезает серпом ячмень.	He is cutting barley with a sickle.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Къамыл къэхын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэхын: 1. cut with a sickle 2. reap (wheat)
• Къамыл къэхын: cut bullrushes

УРЫСЫБЗЭ

• къэхын: 1. срезать серпом 2. жать (напр. пшеницу)
• Къамыл къэхын: срезать камыш

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын