къэщхьэлъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

• 
  къэщхьэлъэн

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐɕħɐ'ɬɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къэ- + [щхьэ] + [лъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къэщхьэлъэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэщхьэлъэн
щымыӀэныгъэ:	къэмыщхьэлъэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэн	укъэщхьэлъэн	къэщхьэлъэн	дыкъэщхьэлъэн	фыкъэщхьэлъэн	къэщхьэлъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэн	укъэмыщхьэлъэн	къэмыщхьэлъэн	дыкъэмыщхьэлъэн	фыкъэмыщхьэлъэн	къэмыщхьэлъэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къэщхьэлъэ!	фыкъэщхьэлъэ!
щымыӀэныгъэ:	укъэмыщхьэлъэ!	фыкъэмыщхьэлъэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкърещхьэлъэ	укърещхьэлъэ	кърещхьэлъэ	дыкърещхьэлъэ	фыкърещхьэлъэ	кърещхьэлъэ
щымыӀэныгъэ:	сыкъремыщхьэлъэ	укъремыщхьэлъэ	къремыщхьэлъэ	дыкъремыщхьэлъэ	фыкъремыщхьэлъэ	къремыщхьэлъэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъощхьэлъэ(р)	укъощхьэлъэ(р)	къощхьэлъэ(р)	дыкъощхьэлъэ(р)	фыкъощхьэлъэ(р)	къощхьэлъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэркъым	укъэщхьэлъэркъым	къэщхьэлъэркъым	дыкъэщхьэлъэркъым	фыкъэщхьэлъэркъым	къэщхьэлъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэ(р)т	укъэщхьэлъэ(р)т	къэщхьэлъэ(р)т	дыкъэщхьэлъэ(р)т	фыкъэщхьэлъэ(р)т	къэщхьэлъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэ(р)тэкъым	укъэщхьэлъэ(р)тэкъым	къэщхьэлъэ(р)тэкъым	дыкъэщхьэлъэ(р)тэкъым	фыкъэщхьэлъэ(р)тэкъым	къэщхьэлъэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъащ	укъэщхьэлъащ	къэщхьэлъащ	дыкъэщхьэлъащ	фыкъэщхьэлъащ	къэщхьэлъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъакъым	укъэщхьэлъакъым	къэщхьэлъакъым	дыкъэщхьэлъакъым	фыкъэщхьэлъакъым	къэщхьэлъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъат	укъэщхьэлъат	къэщхьэлъат	дыкъэщхьэлъат	фыкъэщхьэлъат	къэщхьэлъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъатэкъым	укъэщхьэлъатэкъым	къэщхьэлъатэкъым	дыкъэщхьэлъатэкъым	фыкъэщхьэлъатэкъым	къэщхьэлъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъащ	укъэщхьэлъэгъащ	къэщхьэлъэгъащ	дыкъэщхьэлъэгъащ	фыкъэщхьэлъэгъащ	къэщхьэлъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъакъым	укъэщхьэлъэгъакъым	къэщхьэлъэгъакъым	дыкъэщхьэлъэгъакъым	фыкъэщхьэлъэгъакъым	къэщхьэлъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъат	укъэщхьэлъэгъат	къэщхьэлъэгъат	дыкъэщхьэлъэгъат	фыкъэщхьэлъэгъат	къэщхьэлъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъатэкъым	укъэщхьэлъэгъатэкъым	къэщхьэлъэгъатэкъым	дыкъэщхьэлъэгъатэкъым	фыкъэщхьэлъэгъатэкъым	къэщхьэлъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэщ	укъэщхьэлъэщ	къэщхьэлъэщ	дыкъэщхьэлъэщ	фыкъэщхьэлъэщ	къэщхьэлъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэкъым	укъэщхьэлъэкъым	къэщхьэлъэкъым	дыкъэщхьэлъэкъым	фыкъэщхьэлъэкъым	къэщхьэлъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэт	укъэщхьэлъэт	къэщхьэлъэт	дыкъэщхьэлъэт	фыкъэщхьэлъэт	къэщхьэлъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэтэкъым	укъэщхьэлъэтэкъым	къэщхьэлъэтэкъым	дыкъэщхьэлъэтэкъым	фыкъэщхьэлъэтэкъым	къэщхьэлъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнщ	укъэщхьэлъэнщ	къэщхьэлъэнщ	дыкъэщхьэлъэнщ	фыкъэщхьэлъэнщ	къэщхьэлъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнкъым	укъэщхьэлъэнкъым	къэщхьэлъэнкъым	дыкъэщхьэлъэнкъым	фыкъэщхьэлъэнкъым	къэщхьэлъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнущ	укъэщхьэлъэнущ	къэщхьэлъэнущ	дыкъэщхьэлъэнущ	фыкъэщхьэлъэнущ	къэщхьэлъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнукъым	укъэщхьэлъэнукъым	къэщхьэлъэнукъым	дыкъэщхьэлъэнукъым	фыкъэщхьэлъэнукъым	къэщхьэлъэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэрэ	укъэщхьэлъэрэ	къэщхьэлъэрэ	дыкъэщхьэлъэрэ	фыкъэщхьэлъэрэ	къэщхьэлъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэркъэ	укъэщхьэлъэркъэ	къэщхьэлъэркъэ	дыкъэщхьэлъэркъэ	фыкъэщхьэлъэркъэ	къэщхьэлъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэ(р)т	укъэщхьэлъэ(р)т	къэщхьэлъэ(р)т	дыкъэщхьэлъэ(р)т	фыкъэщхьэлъэ(р)т	къэщхьэлъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэ(р)тэкъэ	укъэщхьэлъэ(р)тэкъэ	къэщхьэлъэ(р)тэкъэ	дыкъэщхьэлъэ(р)тэкъэ	фыкъэщхьэлъэ(р)тэкъэ	къэщхьэлъэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъа	укъэщхьэлъа	къэщхьэлъа	дыкъэщхьэлъа	фыкъэщхьэлъа	къэщхьэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъакъэ	укъэщхьэлъакъэ	къэщхьэлъакъэ	дыкъэщхьэлъакъэ	фыкъэщхьэлъакъэ	къэщхьэлъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъат	укъэщхьэлъат	къэщхьэлъат	дыкъэщхьэлъат	фыкъэщхьэлъат	къэщхьэлъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъатэкъэ	укъэщхьэлъатэкъэ	къэщхьэлъатэкъэ	дыкъэщхьэлъатэкъэ	фыкъэщхьэлъатэкъэ	къэщхьэлъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъа	укъэщхьэлъэгъа	къэщхьэлъэгъа	дыкъэщхьэлъэгъа	фыкъэщхьэлъэгъа	къэщхьэлъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъакъэ	укъэщхьэлъэгъакъэ	къэщхьэлъэгъакъэ	дыкъэщхьэлъэгъакъэ	фыкъэщхьэлъэгъакъэ	къэщхьэлъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъат	укъэщхьэлъэгъат	къэщхьэлъэгъат	дыкъэщхьэлъэгъат	фыкъэщхьэлъэгъат	къэщхьэлъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъатэкъэ	укъэщхьэлъэгъатэкъэ	къэщхьэлъэгъатэкъэ	дыкъэщхьэлъэгъатэкъэ	фыкъэщхьэлъэгъатэкъэ	къэщхьэлъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэ	укъэщхьэлъэ	къэщхьэлъэ	дыкъэщхьэлъэ	фыкъэщхьэлъэ	къэщхьэлъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэкъэ	укъэщхьэлъэкъэ	къэщхьэлъэкъэ	дыкъэщхьэлъэкъэ	фыкъэщхьэлъэкъэ	къэщхьэлъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэт	укъэщхьэлъэт	къэщхьэлъэт	дыкъэщхьэлъэт	фыкъэщхьэлъэт	къэщхьэлъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэтэкъэ	укъэщхьэлъэтэкъэ	къэщхьэлъэтэкъэ	дыкъэщхьэлъэтэкъэ	фыкъэщхьэлъэтэкъэ	къэщхьэлъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэн	укъэщхьэлъэн	къэщхьэлъэн	дыкъэщхьэлъэн	фыкъэщхьэлъэн	къэщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнкъэ	укъэщхьэлъэнкъэ	къэщхьэлъэнкъэ	дыкъэщхьэлъэнкъэ	фыкъэщхьэлъэнкъэ	къэщхьэлъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэну	укъэщхьэлъэну	къэщхьэлъэну	дыкъэщхьэлъэну	фыкъэщхьэлъэну	къэщхьэлъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнукъэ	укъэщхьэлъэнукъэ	къэщхьэлъэнукъэ	дыкъэщхьэлъэнукъэ	фыкъэщхьэлъэнукъэ	къэщхьэлъэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэмэ	укъэщхьэлъэмэ	къэщхьэлъэмэ	дыкъэщхьэлъэмэ	фыкъэщхьэлъэмэ	къэщхьэлъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэмэ	укъэмыщхьэлъэмэ	къэмыщхьэлъэмэ	дыкъэмыщхьэлъэмэ	фыкъэмыщхьэлъэмэ	къэмыщхьэлъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъамэ	укъэщхьэлъамэ	къэщхьэлъамэ	дыкъэщхьэлъамэ	фыкъэщхьэлъамэ	къэщхьэлъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъамэ	укъэмыщхьэлъамэ	къэмыщхьэлъамэ	дыкъэмыщхьэлъамэ	фыкъэмыщхьэлъамэ	мыщхьэлъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъамэ	укъэщхьэлъэгъамэ	къэщхьэлъэгъамэ	дыкъэщхьэлъэгъамэ	фыкъэщхьэлъэгъамэ	къэщхьэлъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэгъамэ	укъэмыщхьэлъэгъамэ	къэмыщхьэлъэгъамэ	дыкъэмыщхьэлъэгъамэ	фыкъэмыщхьэлъэгъамэ	къэмыщхьэлъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнмэ	укъэщхьэлъэнмэ	къэщхьэлъэнмэ	дыкъэщхьэлъэнмэ	фыкъэщхьэлъэнмэ	къэщхьэлъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнмэ	укъэмыщхьэлъэнмэ	къэмыщхьэлъэнмэ	дыкъэмыщхьэлъэнмэ	фыкъэмыщхьэлъэнмэ	къэмыщхьэлъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнумэ	укъэщхьэлъэнумэ	къэщхьэлъэнумэ	дыкъэщхьэлъэнумэ	фыкъэщхьэлъэнумэ	къэщхьэлъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнумэ	укъэмыщхьэлъэнумэ	къэмыщхьэлъэнумэ	дыкъэмыщхьэлъэнумэ	фыкъэмыщхьэлъэнумэ	къэмыщхьэлъэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэтэмэ	укъэщхьэлъэтэмэ	къэщхьэлъэтэмэ	дыкъэщхьэлъэтэмэ	фыкъэщхьэлъэтэмэ	къэщхьэлъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэтэмэ	укъэмыщхьэлъэтэмэ	къэмыщхьэлъэтэмэ	дыкъэмыщхьэлъэтэмэ	фыкъэмыщхьэлъэтэмэ	къэмыщхьэлъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъатэмэ	укъэщхьэлъатэмэ	къэщхьэлъатэмэ	дыкъэщхьэлъатэмэ	фыкъэщхьэлъатэмэ	къэщхьэлъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъатэмэ	укъэмыщхьэлъатэмэ	къэмыщхьэлъатэмэ	дыкъэмыщхьэлъатэмэ	фыкъэмыщхьэлъатэмэ	къэмыщхьэлъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъатэмэ	укъэщхьэлъэгъатэмэ	къэщхьэлъэгъатэмэ	дыкъэщхьэлъэгъатэмэ	фыкъэщхьэлъэгъатэмэ	къэщхьэлъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэгъатэмэ	укъэмыщхьэлъэгъатэмэ	къэмыщхьэлъэгъатэмэ	дыкъэмыщхьэлъэгъатэмэ	фыкъэмыщхьэлъэгъатэмэ	къэмыщхьэлъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнтэмэ	укъэщхьэлъэнтэмэ	къэщхьэлъэнтэмэ	дыкъэщхьэлъэнтэмэ	фыкъэщхьэлъэнтэмэ	къэщхьэлъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнтэмэ	укъэмыщхьэлъэнтэмэ	къэмыщхьэлъэнтэмэ	дыкъэмыщхьэлъэнтэмэ	фыкъэмыщхьэлъэнтэмэ	къэмыщхьэлъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнутэмэ	укъэщхьэлъэнутэмэ	къэщхьэлъэнутэмэ	дыкъэщхьэлъэнутэмэ	фыкъэщхьэлъэнутэмэ	къэщхьэлъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнутэмэ	укъэмыщхьэлъэнутэмэ	къэмыщхьэлъэнутэмэ	дыкъэмыщхьэлъэнутэмэ	фыкъэмыщхьэлъэнутэмэ	къэмыщхьэлъэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнт	укъэщхьэлъэнт	къэщхьэлъэнт	дыкъэщхьэлъэнт	фыкъэщхьэлъэнт	къэщхьэлъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнтэкъым	укъэщхьэлъэнтэкъым	къэщхьэлъэнтэкъым	дыкъэщхьэлъэнтэкъым	фыкъэщхьэлъэнтэкъым	къэщхьэлъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнут	укъэщхьэлъэнут	къэщхьэлъэнут	дыкъэщхьэлъэнут	фыкъэщхьэлъэнут	къэщхьэлъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнутэкъым	укъэщхьэлъэнутэкъым	къэщхьэлъэнутэкъым	дыкъэщхьэлъэнутэкъым	фыкъэщхьэлъэнутэкъым	къэщхьэлъэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэми	укъэщхьэлъэми	къэщхьэлъэми	дыкъэщхьэлъэми	фыкъэщхьэлъэми	къэщхьэлъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэми	укъэмыщхьэлъэми	къэмыщхьэлъэми	дыкъэмыщхьэлъэми	фыкъэмыщхьэлъэми	къэмыщхьэлъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъами	укъэщхьэлъами	къэщхьэлъами	дыкъэщхьэлъами	фыкъэщхьэлъами	къэщхьэлъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъами	укъэмыщхьэлъами	къэмыщхьэлъами	дыкъэмыщхьэлъами	фыкъэмыщхьэлъами	къэмыщхьэлъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъами	укъэщхьэлъэгъами	къэщхьэлъэгъами	дыкъэщхьэлъэгъами	фыкъэщхьэлъэгъами	къэщхьэлъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэгъами	укъэмыщхьэлъэгъами	къэмыщхьэлъэгъами	дыкъэмыщхьэлъэгъами	фыкъэмыщхьэлъэгъами	къэмыщхьэлъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнми	укъэщхьэлъэнми	къэщхьэлъэнми	дыкъэщхьэлъэнми	фыкъэщхьэлъэнми	къэщхьэлъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнми	укъэмыщхьэлъэнми	къэмыщхьэлъэнми	дыкъэмыщхьэлъэнми	фыкъэмыщхьэлъэнми	къэмыщхьэлъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнуми	укъэщхьэлъэнуми	къэщхьэлъэнуми	дыкъэщхьэлъэнуми	фыкъэщхьэлъэнуми	къэщхьэлъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнуми	укъэмыщхьэлъэнуми	къэмыщхьэлъэнуми	дыкъэмыщхьэлъэнуми	фыкъэмыщхьэлъэнуми	къэмыщхьэлъэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэтэми	укъэщхьэлъэтэми	къэщхьэлъэтэми	дыкъэщхьэлъэтэми	фыкъэщхьэлъэтэми	къэщхьэлъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэтэми	укъэмыщхьэлъэтэми	къэмыщхьэлъэтэми	дыкъэмыщхьэлъэтэми	фыкъэмыщхьэлъэтэми	къэмыщхьэлъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъатэми	укъэщхьэлъатэми	къэщхьэлъатэми	дыкъэщхьэлъатэми	фыкъэщхьэлъатэми	къэщхьэлъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъатэми	укъэмыщхьэлъатэми	къэмыщхьэлъатэми	дыкъэмыщхьэлъатэми	фыкъэмыщхьэлъатэми	къэмыщхьэлъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэгъатэми	укъэщхьэлъэгъатэми	къэщхьэлъэгъатэми	дыкъэщхьэлъэгъатэми	фыкъэщхьэлъэгъатэми	къэщхьэлъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэгъатэми	укъэмыщхьэлъэгъатэми	къэмыщхьэлъэгъатэми	дыкъэмыщхьэлъэгъатэми	фыкъэмыщхьэлъэгъатэми	къэмыщхьэлъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнтэми	укъэщхьэлъэнтэми	къэщхьэлъэнтэми	дыкъэщхьэлъэнтэми	фыкъэщхьэлъэнтэми	къэщхьэлъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнтэми	укъэмыщхьэлъэнтэми	къэмыщхьэлъэнтэми	дыкъэмыщхьэлъэнтэми	фыкъэмыщхьэлъэнтэми	къэмыщхьэлъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъэнутэми	укъэщхьэлъэнутэми	къэщхьэлъэнутэми	дыкъэщхьэлъэнутэми	фыкъэщхьэлъэнутэми	къэщхьэлъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъэнутэми	укъэмыщхьэлъэнутэми	къэмыщхьэлъэнутэми	дыкъэмыщхьэлъэнутэми	фыкъэмыщхьэлъэнутэми	къэмыщхьэлъэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъаи	укъэщхьэлъаи	къэщхьэлъаи	дыкъэщхьэлъаи	фыкъэщхьэлъаи	къэщхьэлъаи
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъаи	укъэмыщхьэлъаи	къэмыщхьэлъаи	дыкъэмыщхьэлъаи	фыкъэмыщхьэлъаи	къэмыщхьэлъаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъащэрэт	укъэщхьэлъащэрэт	къэщхьэлъащэрэт	дыкъэщхьэлъащэрэт	фыкъэщхьэлъащэрэт	къэщхьэлъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкъэмыщхьэлъащэрэт	укъэмыщхьэлъащэрэт	къэмыщхьэлъащэрэт	дыкъэмыщхьэлъащэрэт	фыкъэмыщхьэлъащэрэт	къэмыщхьэлъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнщ	укъэщхьэлъагъэнщ	къэщхьэлъагъэнщ	дыкъэщхьэлъагъэнщ	фыкъэщхьэлъагъэнщ	къэщхьэлъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнкъым	укъэщхьэлъагъэнкъым	къэщхьэлъагъэнкъым	дыкъэщхьэлъагъэнкъым	фыкъэщхьэлъагъэнкъым	къэщхьэлъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнт	укъэщхьэлъагъэнт	къэщхьэлъагъэнт	дыкъэщхьэлъагъэнт	фыкъэщхьэлъагъэнт	къэщхьэлъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнтэкъым	укъэщхьэлъагъэнтэкъым	къэщхьэлъагъэнтэкъым	дыкъэщхьэлъагъэнтэкъым	фыкъэщхьэлъагъэнтэкъым	къэщхьэлъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэн	укъэщхьэлъагъэн	къэщхьэлъагъэн	дыкъэщхьэлъагъэн	фыкъэщхьэлъагъэн	къэщхьэлъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнкъэ	укъэщхьэлъагъэнкъэ	къэщхьэлъагъэнкъэ	дыкъэщхьэлъагъэнкъэ	фыкъэщхьэлъагъэнкъэ	къэщхьэлъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнт	укъэщхьэлъагъэнт	къэщхьэлъагъэнт	дыкъэщхьэлъагъэнт	фыкъэщхьэлъагъэнт	къэщхьэлъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнтэкъэ	укъэщхьэлъагъэнтэкъэ	къэщхьэлъагъэнтэкъэ	дыкъэщхьэлъагъэнтэкъэ	фыкъэщхьэлъагъэнтэкъэ	къэщхьэлъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнущ	укъэщхьэлъагъэнущ	къэщхьэлъагъэнущ	дыкъэщхьэлъагъэнущ	фыкъэщхьэлъагъэнущ	къэщхьэлъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнукъым	укъэщхьэлъагъэнукъым	къэщхьэлъагъэнукъым	дыкъэщхьэлъагъэнукъым	фыкъэщхьэлъагъэнукъым	къэщхьэлъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнут	укъэщхьэлъагъэнут	къэщхьэлъагъэнут	дыкъэщхьэлъагъэнут	фыкъэщхьэлъагъэнут	къэщхьэлъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнутэкъым	укъэщхьэлъагъэнутэкъым	къэщхьэлъагъэнутэкъым	дыкъэщхьэлъагъэнутэкъым	фыкъэщхьэлъагъэнутэкъым	къэщхьэлъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэну	укъэщхьэлъагъэну	къэщхьэлъагъэну	дыкъэщхьэлъагъэну	фыкъэщхьэлъагъэну	къэщхьэлъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнукъэ	укъэщхьэлъагъэнукъэ	къэщхьэлъагъэнукъэ	дыкъэщхьэлъагъэнукъэ	фыкъэщхьэлъагъэнукъэ	къэщхьэлъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнут	укъэщхьэлъагъэнут	къэщхьэлъагъэнут	дыкъэщхьэлъагъэнут	фыкъэщхьэлъагъэнут	къэщхьэлъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкъэщхьэлъагъэнутэкъэ	укъэщхьэлъагъэнутэкъэ	къэщхьэлъагъэнутэкъэ	дыкъэщхьэлъагъэнутэкъэ	фыкъэщхьэлъагъэнутэкъэ	къэщхьэлъагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъэ	укъэщхьэлъэ	къэщхьэлъэ	дыкъэщхьэлъэ	фыкъэщхьэлъэ	къэщхьэлъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъэ	укъэмыщхьэлъэ	къэмыщхьэлъэ	дыкъэмыщхьэлъэ	фыкъэмыщхьэлъэ	къэмыщхьэлъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъа	укъэщхьэлъа	къэщхьэлъа	дыкъэщхьэлъа	фыкъэщхьэлъа	къэщхьэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъа	укъэмыщхьэлъа	къэмыщхьэлъа	дыкъэмыщхьэлъа	фыкъэмыщхьэлъа	къэмыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъэгъа	укъэщхьэлъэгъа	къэщхьэлъэгъа	дыкъэщхьэлъэгъа	фыкъэщхьэлъэгъа	къэщхьэлъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъэгъа	укъэмыщхьэлъэгъа	къэмыщхьэлъэгъа	дыкъэмыщхьэлъэгъа	фыкъэмыщхьэлъэгъа	къэмыщхьэлъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъэн	укъэщхьэлъэн	къэщхьэлъэн	дыкъэщхьэлъэн	фыкъэщхьэлъэн	къэщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъэн	укъэмыщхьэлъэн	къэмыщхьэлъэн	дыкъэмыщхьэлъэн	фыкъэмыщхьэлъэн	къэмыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъэну	укъэщхьэлъэну	къэщхьэлъэну	дыкъэщхьэлъэну	фыкъэщхьэлъэну	къэщхьэлъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъэну	укъэмыщхьэлъэну	къэмыщхьэлъэну	дыкъэмыщхьэлъэну	фыкъэмыщхьэлъэну	къэмыщхьэлъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыщхьэлъэ	укъызэрыщхьэлъэ	къызэрыщхьэлъэ	дыкъызэрыщхьэлъэ	фыкъызэрыщхьэлъэ	къызэрыщхьэлъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыщхьэлъэ	укъызэрымыщхьэлъэ	къызэрымыщхьэлъэ	дыкъызэрымыщхьэлъэ	фыкъызэрымыщхьэлъэ	мыкъызэрыщхьэлъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыщхьэлъа	укъызэрыщхьэлъа	къызэрыщхьэлъа	дыкъызэрыщхьэлъа	фыкъызэрыщхьэлъа	къызэрыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыщхьэлъа	укъызэрымыщхьэлъа	къызэрымыщхьэлъа	дыкъызэрымыщхьэлъа	фыкъызэрымыщхьэлъа	къызэрымыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыщхьэлъэгъа	укъызэрыщхьэлъэгъа	къызэрыщхьэлъэгъа	дыкъызэрыщхьэлъэгъа	фыкъызэрыщхьэлъэгъа	къызэрыщхьэлъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыщхьэлъэгъа	укъызэрымыщхьэлъэгъа	къызэрымыщхьэлъэгъа	дыкъызэрымыщхьэлъэгъа	фыкъызэрымыщхьэлъэгъа	къызэрымыщхьэлъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыщхьэлъэн	укъызэрыщхьэлъэн	къызэрыщхьэлъэн	дыкъызэрыщхьэлъэн	фыкъызэрыщхьэлъэн	къызэрыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыщхьэлъэн	укъызэрымыщхьэлъэн	къызэрымыщхьэлъэн	дыкъызэрымыщхьэлъэн	фыкъызэрымыщхьэлъэн	къызэрымыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкъызэрыщхьэлъэну	укъызэрыщхьэлъэну	къызэрыщхьэлъэну	дыкъызэрыщхьэлъэну	фыкъызэрыщхьэлъэну	къызэрыщхьэлъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъызэрымыщхьэлъэну	укъызэрымыщхьэлъэну	къызэрымыщхьэлъэну	дыкъызэрымыщхьэлъэну	фыкъызэрымыщхьэлъэну	къызэрымыщхьэлъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыщхьэлъэ	укъыщыщхьэлъэ	къыщыщхьэлъэ	дыкъыщыщхьэлъэ	фыкъыщыщхьэлъэ	къыщыщхьэлъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыщхьэлъэ	укъыщымыщхьэлъэ	къыщымыщхьэлъэ	дыкъыщымыщхьэлъэ	фыкъыщымыщхьэлъэ	къыщымыщхьэлъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыщхьэлъа	укъыщыщхьэлъа	къыщыщхьэлъа	дыкъыщыщхьэлъа	фыкъыщыщхьэлъа	къыщыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыщхьэлъа	укъыщымыщхьэлъа	къыщымыщхьэлъа	дыкъыщымыщхьэлъа	фыкъыщымыщхьэлъа	къыщымыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыщхьэлъэгъа	укъыщыщхьэлъэгъа	къыщыщхьэлъэгъа	дыкъыщыщхьэлъэгъа	фыкъыщыщхьэлъэгъа	къыщыщхьэлъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыщхьэлъэгъа	укъыщымыщхьэлъэгъа	къыщымыщхьэлъэгъа	дыкъыщымыщхьэлъэгъа	фыкъыщымыщхьэлъэгъа	къыщымыщхьэлъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыщхьэлъэн	укъыщыщхьэлъэн	къыщыщхьэлъэн	дыкъыщыщхьэлъэн	фыкъыщыщхьэлъэн	къыщыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыщхьэлъэн	укъыщымыщхьэлъэн	къыщымыщхьэлъэн	дыкъыщымыщхьэлъэн	фыкъыщымыщхьэлъэн	къыщымыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщыщхьэлъэну	укъыщыщхьэлъэну	къыщыщхьэлъэну	дыкъыщыщхьэлъэну	фыкъыщыщхьэлъэну	къыщыщхьэлъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщымыщхьэлъэну	укъыщымыщхьэлъэну	къыщымыщхьэлъэну	дыкъыщымыщхьэлъэну	фыкъыщымыщхьэлъэну	къыщымыщхьэлъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэщхьэлъэ	укъыздэщхьэлъэ	къыздэщхьэлъэ	дыкъыздэщхьэлъэ	фыкъыздэщхьэлъэ	къыздэщхьэлъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыщхьэлъэ	укъыздэмыщхьэлъэ	къыздэмыщхьэлъэ	дыкъыздэмыщхьэлъэ	фыкъыздэмыщхьэлъэ	къыздэмыщхьэлъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэщхьэлъа	укъыздэщхьэлъа	къыздэщхьэлъа	дыкъыздэщхьэлъа	фыкъыздэщхьэлъа	къыздэщхьэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыщхьэлъа	укъыздэмыщхьэлъа	къыздэмыщхьэлъа	дыкъыздэмыщхьэлъа	фыкъыздэмыщхьэлъа	къыздэмыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэщхьэлъэгъа	укъыздэщхьэлъэгъа	къыздэщхьэлъэгъа	дыкъыздэщхьэлъэгъа	фыкъыздэщхьэлъэгъа	къыздэщхьэлъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыщхьэлъэгъа	укъыздэмыщхьэлъэгъа	къыздэмыщхьэлъэгъа	дыкъыздэмыщхьэлъэгъа	фыкъыздэмыщхьэлъэгъа	къыздэмыщхьэлъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэщхьэлъэн	укъыздэщхьэлъэн	къыздэщхьэлъэн	дыкъыздэщхьэлъэн	фыкъыздэщхьэлъэн	къыздэщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыщхьэлъэн	укъыздэмыщхьэлъэн	къыздэмыщхьэлъэн	дыкъыздэмыщхьэлъэн	фыкъыздэмыщхьэлъэн	къыздэмыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыздэщхьэлъэну	укъыздэщхьэлъэну	къыздэщхьэлъэну	дыкъыздэщхьэлъэну	фыкъыздэщхьэлъэну	къыздэщхьэлъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыздэмыщхьэлъэну	укъыздэмыщхьэлъэну	къыздэмыщхьэлъэну	дыкъыздэмыщхьэлъэну	фыкъыздэмыщхьэлъэну	къыздэмыщхьэлъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэщхьэлъэ	укъыщӀэщхьэлъэ	къыщӀэщхьэлъэ	дыкъыщӀэщхьэлъэ	фыкъыщӀэщхьэлъэ	къыщӀэщхьэлъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыщхьэлъэ	укъыщӀэмыщхьэлъэ	къыщӀэмыщхьэлъэ	дыкъыщӀэмыщхьэлъэ	фыкъыщӀэмыщхьэлъэ	къыщӀэмыщхьэлъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэщхьэлъа	укъыщӀэщхьэлъа	къыщӀэщхьэлъа	дыкъыщӀэщхьэлъа	фыкъыщӀэщхьэлъа	къыщӀэщхьэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыщхьэлъа	укъыщӀэмыщхьэлъа	къыщӀэмыщхьэлъа	дыкъыщӀэмыщхьэлъа	фыкъыщӀэмыщхьэлъа	къыщӀэмыщхьэлъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэщхьэлъэгъа	укъыщӀэщхьэлъэгъа	къыщӀэщхьэлъэгъа	дыкъыщӀэщхьэлъэгъа	фыкъыщӀэщхьэлъэгъа	къыщӀэщхьэлъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыщхьэлъэгъа	укъыщӀэмыщхьэлъэгъа	къыщӀэмыщхьэлъэгъа	дыкъыщӀэмыщхьэлъэгъа	фыкъыщӀэмыщхьэлъэгъа	къыщӀэмыщхьэлъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэщхьэлъэн	укъыщӀэщхьэлъэн	къыщӀэщхьэлъэн	дыкъыщӀэщхьэлъэн	фыкъыщӀэщхьэлъэн	къыщӀэщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыщхьэлъэн	укъыщӀэмыщхьэлъэн	къыщӀэмыщхьэлъэн	дыкъыщӀэмыщхьэлъэн	фыкъыщӀэмыщхьэлъэн	къыщӀэмыщхьэлъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыкъыщӀэщхьэлъэну	укъыщӀэщхьэлъэну	къыщӀэщхьэлъэну	дыкъыщӀэщхьэлъэну	фыкъыщӀэщхьэлъэну	къыщӀэщхьэлъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъыщӀэмыщхьэлъэну	укъыщӀэмыщхьэлъэну	къыщӀэмыщхьэлъэну	дыкъыщӀэмыщхьэлъэну	фыкъыщӀэмыщхьэлъэну	къыщӀэмыщхьэлъэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъэу	укъэщхьэлъэу	къэщхьэлъэу	дыкъэщхьэлъэу	фыкъэщхьэлъэу	къэщхьэлъэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъэу	укъэмыщхьэлъэу	къэмыщхьэлъэу	дыкъэмыщхьэлъэу	фыкъэмыщхьэлъэу	къэмыщхьэлъэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъауэ	укъэщхьэлъауэ	къэщхьэлъауэ	дыкъэщхьэлъауэ	фыкъэщхьэлъауэ	къэщхьэлъауэ / къэщхьэлъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъауэ	укъэмыщхьэлъауэ	къэмыщхьэлъауэ	дыкъэмыщхьэлъауэ	фыкъэмыщхьэлъауэ	къэмыщхьэлъауэ(хэ) / къэмыщхьэлъа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкъэщхьэлъэурэ	укъэщхьэлъэурэ	къэщхьэлъэурэ	дыкъэщхьэлъэурэ	фыкъэщхьэлъэурэ	къэщхьэлъэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкъэмыщхьэлъэурэ	укъэмыщхьэлъэурэ	къэмыщхьэлъэурэ	дыкъэмыщхьэлъэурэ	фыкъэмыщхьэлъэурэ	къэмыщхьэлъэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щхьэлъ]э	[щхьэлъ]эр	--	[щхьэлъ]эхэр
Эргативнэ:	[щхьэлъ]э	[щхьэлъ]эм	--	[щхьэлъ]эхэм
Послеложнэ:	[щхьэлъ]экӀэ	[щхьэлъ]эмкӀэ	[щхьэлъ]эхэкӀэ	[щхьэлъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щхьэлъ]эуэ	[щхьэлъ]эрауэ	[щхьэлъ]эхэу	[щхьэлъ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щхьэлъ]а	[щхьэлъ]ар	--	[щхьэлъ]ахэр
Эргативнэ:	[щхьэлъ]а	[щхьэлъ]ам	--	[щхьэлъ]ахэм
Послеложнэ:	[щхьэлъ]акӀэ	[щхьэлъ]амкӀэ	[щхьэлъ]ахэкӀэ	[щхьэлъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щхьэлъ]ауэ	[щхьэлъ]арауэ	[щхьэлъ]ахэу	[щхьэлъ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щхьэлъ]эн	[щхьэлъ]эныр	--	[щхьэлъ]энхэр
Эргативнэ:	[щхьэлъ]эн	[щхьэлъ]эным	--	[щхьэлъ]энхэм
Послеложнэ:	[щхьэлъ]энкӀэ	[щхьэлъ]энымкӀэ	[щхьэлъ]энхэкӀэ	[щхьэлъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щхьэлъ]эну	[щхьэлъ]энырауэ	[щхьэлъ]энхэу	[щхьэлъ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щхьэлъ]эну	[щхьэлъ]энур	--	[щхьэлъ]энухэр
Эргативнэ:	[щхьэлъ]эну	[щхьэлъ]энум	--	[щхьэлъ]энухэм
Послеложнэ:	[щхьэлъ]энукӀэ	[щхьэлъ]энумкӀэ	[щхьэлъ]энухэкӀэ	[щхьэлъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щхьэлъ]энууэ	[щхьэлъ]энурауэ	[щхьэлъ]энухэу	[щхьэлъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Щхьэмыж къищӀын, къэгъэгъэн.

ЩАПХЪЭХЭР

• Сэтэнейр къэщхьэлъэмэ, гъунэ иумылъыж. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Мэшыр къэщхьэлъащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэщхьэлъэн: form ears, spikes, spires or heads (about cereal grains)
• Мэшыр къэщхьэлъащ: the millet formed heads

УРЫСЫБЗЭ

• къэщхьэлъэн: выбросить колос, заколоситься
• Мэшыр къэщхьэлъащ: просо заколосилось

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын