кӏыхь

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [tʹʂǝħ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [кӀыхь]

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	кӀыхь	кӀыхьыр	--	кӀыхьхэр
Эргативнэ:	кӀыхь	кӀыхьым	--	кӀыхьхэм
Послеложнэ:	кӀыхькӀэ	кӀыхьымкӀэ	кӀыхьхэкӀэ	кӀыхьхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	кӀыхьу	кӀыхьырауэ	кӀыхьхэу	кӀыхьхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. МыкӀэщӀ, жыжьэ кӀуэ, нэс, лъагэ.
2. ЗэманкӀэ укъуэдия, зэман куэд зыхь.

ЩАПХЪЭХЭР

• ХьэматӀ нэмыщӀ шыхъуэфын ди къуажэ кӀыхьым дэсыжкъэ иджы? Къашыргъэ ХьэпащӀэ
• Гъуэгу кӀыхьым иригъэзэша уэркъыжьым зигъэпсэхуну мурад ещӀ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 94
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
ЩӀымахуэм махуэр кӀэщӀщ, жэщыр кӀыхьщ.	Зимой, день короткий и ночь длинная.	In winter the day is short and the night is long.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• ЩӀалэ кӀыхь.
• ГъащӀэ кӀыхь.
• ПӀалъэ кӀыхь.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• кӏыхь: 1. long (distance), distant; tall, high 2. long (time)
• ЩӀалэ кӀыхь: a tall boy
• ГъащӀэ кӀыхь: a long life
• ПӀалъэ кӀыхь: a long time, a long while

УРЫСЫБЗЭ

• кӏыхь: 1. длинный 2. длительный, продолжительный
• ЩӀалэ кӀыхь: мальчик высокого роста
• ГъащӀэ кӀыхь: долгая жизнь
• ПӀалъэ кӀыхь: длительный срок

псалъафэ зэпыщӀахэр

КӀыхь зегъэщӀын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: stretch sth out, extend, draw out (work, efforts)
     Урысыбзэ: растянуть что-л. (напр. работу).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Щхъуэжьым хуэму къригъэжьауэ, кӀыхьи зригъэщӀурэ къугъыр къришырт, гуээвэгъуэшхуэ телъу зыгуэр игъей хуэдэу.  Теунэ Хьэчим

[И] кӀыхь [и] кӀэщӀми

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: for the duration, throughout (night, life)
        Абы дунейр и кӀыхь и кӀэщӀми и сэбэп къыуигъэкӀынукъым. Whether his life is long or short, there is never any good from him.
     Урысыбзэ: на протяжении (напр. ночи, жизни и т.п.).
        Абы дунейр и кӀыхь и кӀэщӀми и сэбэп къыуигъэкӀынукъым. Долгая ли, короткая ли его жизнь, от него никогда нет никакой пользы.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Абы дунейр и кӀыхь и кӀэщӀми и сэбэп къыуигъэкӀынукъым.
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын