лъы

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

лъы

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [ɬǝ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[лъ] + -ы

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	лъы	лъыр	--	лъыхэр
Эргативнэ:	лъы	лъым	--	лъыхэм
Послеложнэ:	лъыкӀэ	лъымкӀэ	лъыхэкӀэ	лъыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	лъыуэ	лъырауэ	лъыхэу	лъыхэрауэ

		еигъэ формэхэр
силъ	уилъ	илъ	дилъ	филъ	ялъ

МЫХЬЭНЭ

Гум къикӀыу лъынтхуэхэмкӀэ Ӏэпкълъэпкъым щызекӀуэ ткӀуаткӀуэ плъыжь.

ЩАПХЪЭХЭР

Къемэт.. и кӀагуэм ӀэгупӀэшхуэу лъыр къызэпхивауэ щилъагъум, ар бащлъыкъымкӀэ щӀиуфащ. Абрэдж, сборник

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

лъы: blood

УРЫСЫБЗЭ

лъы: кровь

псалъафэ зэпыщӀахэр

Лъы гъэжэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: shed blood
     Урысыбзэ: пролить кровь.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы еуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: let blood
     Урысыбзэ: пустить кровь.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы къегъэубжьытхын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: take blood
     Урысыбзэ: брать кровь
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы къыхэшын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: take blood
     Урысыбзэ: брать кровь.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Ӏэпэм лъы къыхэшын.
  Щапхъэхэр:

Лъы къыщӀэлъэдэжын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: get well, recover, return to a normal condition (after an illness)
     Урысыбзэ: поправиться, прийти в нормальное состояние (напр. после болезни).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы нэпе щӀэгъэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: shed bitter tears, shed tears of blood
     Урысыбзэ: проливать горючие, кровавые слезы.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы хэкӀэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: give a blood transfusion (to a patient)
     Урысыбзэ: влить кровь в кого-л. (напр. в больного).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы щӀэжын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: take vengeance on sb
     Урысыбзэ: мстить кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Хейм и лъыр хамэм ещӀэж.  Псалъэжьхэр

Лъы щӀэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to bleed, lose blood
     Урысыбзэ: исходить, истекать кровью.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы щӀэгъэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: enervate, weaken, enfeeble; debilitate; rob of one's strength
     Урысыбзэ: обессилить кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы щӀэгъэткӀун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: enervate, weaken, enfeeble; debilitate; rob of one's strength
     Урысыбзэ: обессилить кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Пэжыр къыупсэлъмэ, [гъэпщылӀакӀуэхэм] лъы пщӀагъэткӀур.  ПащӀэ Бэчмырзэ

Лъы щӀэткӀукӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to become/to grow weak, to lose one's strength
     Урысыбзэ: обессилеть, изнемочь.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы щӀэувэн (къыщӀэувэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: blush, redden
     Урысыбзэ: наливаться кровью.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Балий хъугъэ зыхидзауэ, НэкӀум лъы къыщӀэуват.  ЩоджэнцӀыкӀу Алий

Лъыр щӀэфыкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: drink blood
     Урысыбзэ: пить кровь.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы ӀэмпӀэ къыщӀэмыкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be in a state of rage or anger
     Урысыбзэ: находиться в состоянии гнева.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы ӀэмпӀэ къыщӀэмынэжыху[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to the last drop of blood
     Урысыбзэ: до последней капли крови.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъыпэ къигъэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make a sacrifice
     Урысыбзэ: совершить жертвоприношение.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъыр гъэгъун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: forbid sb for killing sb
     Урысыбзэ: простить кровь (убийство) кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъыр къэвэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: resent, feel indignant
     Урысыбзэ: негодовать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     — Сэ куэд щӀауэ си лъыр къовэ, Астемыр, — жиӀэрт Елдар.  КӀыщокъуэ Алим

[И] лъыр къэгъэкъуэлъэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make sb furious, extremely angry
     Урысыбзэ: сильно разгневать кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] лъыр къэкъуэлъэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: become extremely angry, furious
     Урысыбзэ: сильно гневаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] лъыр къэплъын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: become extremely angry, furious
     Урысыбзэ: сильно гневаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъыр [нэм] къытелъэдэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: become bloodshot
     Урысыбзэ: налиться кровью (о глазах).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъыр мыгъэгъун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: revenge for murder, for killing sb
     Урысыбзэ: отомстить за убийство.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

лъы къэплъыгъуэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: ЩӀалэгъуэ, цӀыхум и Ӏэпкълъэпкъым зыщиужь лъэхъэнэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: period of rapid growth and development (a young person)
     Урысыбзэ: период бурного роста и развития (молодого человека)
  Псалъэ зэпхахэр:
     ЩӀалэ зи лъы къэплъыгъуэ.
  Щапхъэхэр:

лъы уасэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: ЛӀы зыукӀам иукӀам и Ӏыхьлыхэм ярит зэкӀужыпщӀэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: the ransom that the murderer gives to the relatives of the murdered as a sign of reconciliation
     Урысыбзэ: откуп, который даёт убийца родственникам убитого в знак примирения
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Лъы уасэрэ пхъу уасэрэ игъэбея щыӀэкъым.  Псалъэжьхэр

лъы уэтэпс[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: УӀэгъэм, гуэрэфым къиж лъы зыщӀэт шын.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: festering (wound), suppuration
     Урысыбзэ: нагноение
  Псалъэ зэпхахэр:
     УӀэгъэм лъы уэтэпс къижырт.
  Щапхъэхэр:

Гущхьэ лъы уэтэпс хъун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be extremely tired, get very worn out
     Урысыбзэ: сильно измучиться
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы уэтэпс щӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wear sb out, make extremely tired or weary
     Урысыбзэ: измучить кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Уи бампӀэм лъы уэтэпс сищӀащ.
  Щапхъэхэр:

лъы фӀей[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Бзаджэ, бзаджэнаджэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: villain, scoundrel, vile person
     Урысыбзэ: подлец, негодяй
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лъы фӀей щӀэтын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: have a foul, filthy soul
     Урысыбзэ: иметь грязную душу.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын