лы

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

лы
лы

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [ɮǝ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[л] + -ы

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	лы	лыр	--	лыхэр
Эргативнэ:	лы	лым	--	лыхэм
Послеложнэ:	лыкӀэ	лымкӀэ	лыхэкӀэ	лыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	лыуэ	лырауэ	лыхэу	лыхэрауэ

		еигъэ формэхэр
сил	уил	ил	дил	фил	ял

МЫХЬЭНЭ

Ӏэщ (псэущхьэ) яукӀам и пкъым щыщ Ӏыхьэхэу шхын папщӀэу ягъэхьэзырыр.
Псэущхьэ Ӏэпкълъэпкъым щыщу фэмрэ къупщхьэмрэ я зэхуакум дэлъыр.

ЩАПХЪЭХЭР

Муратрэ Зырамыкурэ гупым къащыхыхьэжам удзыпцӀэм хэлъ чийхэм лы гъэвари, лы гъэжьари, мырамысэ убзытахэри ятелът. Теунэ Хьэчим
Сымаджэм и лъакъуэр къутащ, къупщхьэ дзакӀэ жаным лыр къызэпиупщӀри и щӀыӀум къэкӀуащ. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 51
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Хьэм абы лы ирет.	Он дает собаке мясо.	He gives some meat to the dog.
		нап. 100
Ар лы гъэжьами шэми докӀу.	Она подходит жареному мясу и молоку.	It goes well with roasted meat and milk.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

лы: 1. meat (used as food) 2. meat, flesh (muscle tissue)

УРЫСЫБЗЭ

лы: 1. мясо (употребляемое в пищу) 2. мясо (мышечная ткань)

псалъафэ зэпыщӀахэр

Лы зытелъхьэн

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: gain, put on weight, grow fat (about animals)
     Урысыбзэ: набирать вес, жиреть (о животных).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Щынэхэм фӀыуэ заужьащ: лышхуэ зытралъхьащ.  Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

Лы щабэ

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: soft, soft-bodied (about a person)
     Урысыбзэ: мягкотелый (о человеке).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лы щӀын

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: gain, put on weight, grow fat (about animals)
     Урысыбзэ: набирать вес, жиреть (о животных).
  Псалъэ зэпхахэр:
     Къущхьэхъу дахуа Ӏэщхэм лы ящӀащ.
  Щапхъэхэр:

Лыр гъэузын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: bother, trouble, worry sb
     Урысыбзэ: беспокоить, тревожить, волновать кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лыр къищын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wear rags, be dressed in rags
     Урысыбзэ: ходить в отрепьях.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Лыр узын (щӀэузыг)

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: worry about sb, be concerned about sb; support, feel anxious about
     Урысыбзэ: беспокоиться, болеть душой за кого-что-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Шагъырокъуэм и лыр нэхъ узрэ ди колхозым щхьэкӀэ?  Щомахуэ Амырхъан

[И] лыр шхын (къэшхын)

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to make fun of sb, tease sb; make sb nervous or anxious
     Урысыбзэ: издеваться над кем-л., заставить кого-л. нервничать, переживать.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Иджыри къэс щхьэ къызжомыӀарэ, сил мыгъуэр пшхай?
  Щапхъэхэр:

лы гъэгъуа

  Мыхьэнэ: МафӀэм, дыгъэм ирагъэууэрэ гъур ящӀа лы.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: jerky, dried meat
     Урысыбзэ: сушёное мясо
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

лы гъур

  Мыхьэнэ: МафӀэм, дыгъэм ирагъэууэрэ гъур ящӀа лы.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: 
     Инджылыбзэ: jerky, dried meat
     Урысыбзэ: сушёное мясл
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Бысым гуащэм лы гъур гъэжьа Ӏэнэм къытригъэуващ.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

лы цӀынэ

1.

  Мыхьэнэ: ЗэраукӀрэ куэд мыщӀа Ӏэщым ил; лы мывэ е мыжьэ.  
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: 
     Инджылыбзэ: fresh meat, rare meat
        Лы цӀынэр упӀэн. cut fresh meat in layers
        Лы цӀынэр шыун. salt fresh meat
     Урысыбзэ: свежее, парное мясо
        Лы цӀынэр упӀэн. разделать свежее мясо пластами
        Лы цӀынэр шыун. солить свежее мясо
  Псалъэ зэпхахэр:
     Лы цӀынэр упӀэн. 
     Лы цӀынэр шыун. 
  Щапхъэхэр:
2.
  Мыхьэнэ: Фэ темылъу, зэӀухауэ къаплъэ уӀэгъэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: an open wound
     Урысыбзэ: открытая рана
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
    Къупщхьэм телъ лы цӀынэр щызгъэкъабзэм, щӀалэр аргуэру къыхокӀиикӀ.  ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр

лы шыуа

  Мыхьэнэ: Ӏей мыхъун папщӀэ яупӀэу шыгъу зыщахуа, шыгъушыпсым халъхьа лы.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: salted meat, corned beef
     Урысыбзэ: засоленное мясо, солонина
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЛыкӀэ зэгухьэн (гухьэн)

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be a blood relation, be a consanguine relative
     Урысыбзэ: быть в кровном родстве с кем-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын