мывэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

мывэ
мывэ

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA ['mǝvɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[мыв] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	мывэ	мывэр	--	мывэхэр
Эргативнэ:	мывэ	мывэм	--	мывэхэм
Послеложнэ:	мывэкӀэ	мывэмкӀэ	мывэхэкӀэ	мывэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	мывэу	мывэрауэ	мывэхэу	мывэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Зи инагъкӀэ, зи теплъэкӀэ зэхуэмыдэу бгы къырхэкӀ Ӏыхьэхэр.

ЩАПХЪЭХЭР

Мывэр куэдрэ щылъмэ, жыглыц къытокӀэ. Псалъэжьхэр

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 68
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Нарт вэн иухмэ, абыхэм мывэр хашынущ, жыли трасэнущ.	Когда Нарт закончит пахать, они вытащат камни и посадят семена.	When Nart finishes, they will haul away the rocks and plant seeds.
		нап. 78
Псым мывэ куэд кърехьэх.	Река приносит вниз много камней.	The river brings down with it a lot of stones.
Къубатий сымэ мывэ къуэлэнхэр псым къыхах.	Кубатий и другие достают разноцветные камни из реки.	Kwubati and other remove the colourful stones from the river.
		нап. 96
Мывэ фӀамыщӀ.	Каменный уголь.	Сoal.
Мывэ фӀамыщӀыр щӀым къыщӀах.	Каменный уголь добывается из земли.	Coal is extracted from under the ground.
Япэм мывэ фӀамыщӀыр гугъу ехьу ӀэкӀэ къыщӀахырт.	Раньше каменный уголь с большим трудом руками добывали.	Before coal was extracted by hand with great difficulty.
Иджы мывэ фӀамыщӀыр тыншу къыщӀах.	Теперь каменный уголь добывается легко.	Now coal is easy to extract.
Мывэ фӀамыщӀкӀэ хьэкур ягъэплъ.	Каменным углём топят печку.	Coal is used to heat the stove.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

Мывэ быдэ.
Мывэ къэщтэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

мывэ: rock, stone
Мывэ быдэ: hard rock
Мывэ къэщтэн: take a stone

УРЫСЫБЗЭ

мывэ: камень
Мывэ быдэ: твердый камень
Мывэ къэщтэн: взять камень

псалъафэ зэпыщӀахэр

Мывэ зэпыхын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: do a hard job, perform hard work (saw rocks)
     Урысыбзэ: выполнять очень трудную работу. (букв. распиливать камни).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Мывэ уэшх къешхами[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: whatever happens; come rain or snow
     Урысыбзэ: что бы ни случилось.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Мывэ уэшх къешхами, къызэмыхьэлъэкӀыу губгъуэм сыбдисынщ, сэ си псэ. Советскэ Къэбэрдейм и ӀуэрыӀуатэхэр

мывэ джей[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Мывэ хъурей джафэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: cobblestone
     Урысыбзэ: булыжник
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Испыхэм я унэхэр мывэ джей зэупсеят.  Нартхэр

     ЦӀыкӀухэм къыщӀахьэри къыщӀэнауэ мывэ джей хъуреижь щӀэлът хьэщӀэщым.  Нало Заур

мывэ къалэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Мывэм къыхэщӀыкӀа быдапӀэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fortress, fort
        Мывэ къалэ ухуэн: build a fortress
        Мывэ къалэм дэсын: be in a fortress
     Урысыбзэ: крепость
        Мывэ къалэ ухуэн: строить крепость
        Мывэ къалэм дэсын: сидеть в крепости
  Псалъэ зэпхахэр:
     Мывэ къалэ ухуэн.
     Мывэ къалэм дэсын.
  Щапхъэхэр:

мывэ къурш[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: a rocky place
     Урысыбзэ: каменистая местность
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Мывэ къуршым хэту Къущхьэхъу доху Ӏэщхэм я лъэгур щӀихырт.  Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

     Мывэ къуршым мэш трасэркъым.  Псалъэжьхэр

мывэ сэрей[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Хадэ, пщӀантӀэ, щӀыхьэпӀэ сыт хуэдэхэр къызэрыхухьа мывэ блын.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: a stone wall (around a garden or courtyard)
     Урысыбзэ: каменная ограда
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     ТӀэкӀу зебэу ар куэбжэм дэкӀри мывэ сэрей къуапэм къухьащ.  Къущхьэ СулътӀан

мывэ фамыщӀ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: КӀанэурэ, мывэ такъыр теплъэ иӀэу щӀым къыщӀах гъэсыныпхъэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: coal
        Мывэ фӀамыщӀ къыщӀэхын: mine, extract coal
        Мывэ фӀамыщӀ гъэсын: burn coal
     Урысыбзэ: каменный уголь
        Мывэ фӀамыщӀ къыщӀэхын: добывать уголь
        Мывэ фӀамыщӀ гъэсын: жечь уголь
  Псалъэ зэпхахэр:
     Мывэ фӀамыщӀ къыщӀэхын.
     Мывэ фӀамыщӀ гъэсын.
  Щапхъэхэр:

мывэ хэхыпӀэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Ухуэныгъэм е нэгъуэщӀ щӀыпӀэ къыщагъэсэбэп хъун мывэ къыздыдах щӀыпӀэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: a stone quarry
        Мывэ хэхыпӀэм лъэрмывэпхъэ (щхьэл мывэ) къыхэхын. To extract material for whetstones (millstones) from a quarry
     Урысыбзэ: каменный карьер
        Мывэ хэхыпӀэм лъэрмывэпхъэ (щхьэл мывэ) къыхэхын. добыть материал для точильных камней (жерновов) из каменного карьера.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Мывэ хэхыпӀэм лъэрмывэпхъэ (щхьэл мывэ) къыхэхын.
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын