плъырын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [pɬǝˈrǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[плъ] + -ы + -р + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "плъырын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	плъырын
щымыӀэныгъэ:	мыплъырын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыплъырын	уплъырын	плъырын	дыплъырын	фыплъырын	плъырын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымыплъырын	умыплъырын	мыплъырын	дымыплъырын	фымыплъырын	мыплъырын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	плъыр!	фыплъыр!
щымыӀэныгъэ:	умыплъыр!	фымыплъыр!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	среплъыр	уреплъыр	иреплъыр	дреплъыр	фреплъыр	иреплъыр
щымыӀэныгъэ:	сремыплъыр	уремыплъыр	иремыплъыр	дремыплъыр	фремыплъыр	иремыплъыр

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	соплъыр(ыр)	уоплъыр(ыр)	мэплъыр(ыр)	доплъыр(ыр)	фоплъыр(ыр)	мэплъыр(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырыркъым	уплъырыркъым	плъырыркъым	дыплъырыркъым	фыплъырыркъым	плъыры(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъыр(ыр)т	уплъыр(ыр)т	плъыр(ыр)т	дыплъыр(ыр)т	фыплъыр(ыр)т	плъыр(ыр)т / плъырхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъыр(ыр)тэкъым	уплъыр(ыр)тэкъым	плъыр(ыр)тэкъым	дыплъыр(ыр)тэкъым	фыплъыр(ыр)тэкъым	плъыр(ыр)тэкъым / плъырхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъыращ	уплъыращ	плъыращ	дыплъыращ	фыплъыращ	плъыра(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъыракъым	уплъыракъым	плъыракъым	дыплъыракъым	фыплъыракъым	плъыра(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъырат	уплъырат	плъырат	дыплъырат	фыплъырат	плъыра(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъыратэкъым	уплъыратэкъым	плъыратэкъым	дыплъыратэкъым	фыплъыратэкъым	плъыра(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъащ	уплъырыгъащ	плъырыгъащ	дыплъырыгъащ	фыплъырыгъащ	плъырыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырыгъакъым	уплъырыгъакъым	плъырыгъакъым	дыплъырыгъакъым	фыплъырыгъакъым	плъырыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъат	уплъырыгъат	плъырыгъат	дыплъырыгъат	фыплъырыгъат	плъырыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырыгъатэкъым	уплъырыгъатэкъым	плъырыгъатэкъым	дыплъырыгъатэкъым	фыплъырыгъатэкъым	плъырыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыплъырщ	уплъырщ	плъырщ	дыплъырщ	фыплъырщ	плъыр(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыплъыркъым	уплъыркъым	плъыркъым	дыплъыркъым	фыплъыркъым	плъыр(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыплъырт	уплъырт	плъырт	дыплъырт	фыплъырт	плъыр(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыплъыртэкъым	уплъыртэкъым	плъыртэкъым	дыплъыртэкъым	фыплъыртэкъым	плъыр(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынщ	уплъырынщ	плъырынщ	дыплъырынщ	фыплъырынщ	плъырын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырынкъым	уплъырынкъым	плъырынкъым	дыплъырынкъым	фыплъырынкъым	плъырын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынущ	уплъырынуш	плъырынущ	дыплъырынущ	фыплъырынущ	плъырыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырынукъым	уплъырынукъым	плъырынукъым	дыплъырынукъым	фыплъырынукъым	плъырыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъыррэ	уплъыррэ	плъыррэ	дыплъыррэ	фыплъыррэ	плъыр(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырыркъэ	уплъырыркъэ	плъырыркъэ	дыплъырыркъэ	фыплъырыркъэ	плъырыркъэ / плъырхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъыр(ыр)т	уплъыр(ыр)т	плъыр(ыр)т	дыплъыр(ыр)т	фыплъыр(ыр)т	плъыр(ыр)т / плъырхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъыр(ыр)тэкъэ	уплъыр(ыр)тэкъэ	плъыр(ыр)тэкъэ	дыплъыр(ыр)тэкъэ	фыплъыр(ыр)тэкъэ	плъыр(ыр)тэкъэ / плъырхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъыра	уплъыра	плъыра	дыплъыра	фыплъыра	плъыра(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъыракъэ	уплъыракъэ	плъыракъэ	дыплъыракъэ	фыплъыракъэ	плъыра(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъырат	уплъырат	плъырат	дыплъырат	фыплъырат	плъыра(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъыратэкъэ	уплъыратэкъэ	плъыратэкъэ	дыплъыратэкъэ	фыплъыратэкъэ	плъыра(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъа	уплъырыгъа	плъырыгъа	дыплъырыгъа	фыплъырыгъа	плъырыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырыгъакъэ	уплъырыгъакъэ	плъырыгъакъэ	дыплъырыгъакъэ	фыплъырыгъакъэ	плъырыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъат	уплъырыгъат	плъырыгъат	дыплъырыгъат	фыплъырыгъат	плъырыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъырыгъатэкъэ	уплъырыгъатэкъэ	плъырыгъатэкъэ	дыплъырыгъатэкъэ	фыплъырыгъатэкъэ	плъырыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыплъыр	уплъыр	плъыр	дыплъыр	фыплъыр	плъыр(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыплъыркъэ	уплъыркъэ	плъыркъэ	дыплъыркъэ	фыплъыркъэ	плъыр(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыплъырт	уплъырт	плъырт	дыплъырт	фыплъырт	плъыр(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыплъыртэкъэ	уплъыртэкъэ	плъыртэкъэ	дыплъыртэкъэ	фыплъыртэкъэ	плъыр(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырын	уплъырын	плъырын	дыплъырын	фыплъырын	плъырын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырынкъэ	уплъырынкъэ	плъырынкъэ	дыплъырынкъэ	фыплъырынкъэ	плъырын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырыну	уплъырыну	плъырыну	дыплъырыну	фыплъырыну	плъырыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырынукъэ	уплъырынукъэ	плъырынукъэ	дыплъырынукъэ	фыплъырынукъэ	плъырыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырмэ	уплъырмэ	плъырмэ	дыплъырмэ	фыплъырмэ	плъыр(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырмэ	умыплъырмэ	мыплъырмэ	дымыплъырмэ	фымыплъырмэ	мыплъыр(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъырамэ	уплъырамэ	плъырамэ	дыплъырамэ	фыплъырамэ	плъыра(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырамэ	умыплъырамэ	мыплъырамэ	дымыплъырамэ	фымыплъырамэ	мыплъыра(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъамэ	уплъырыгъамэ	плъырыгъамэ	дыплъырыгъамэ	фыплъырыгъамэ	плъырыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырыгъамэ	умыплъырыгъамэ	мыплъырыгъамэ	дымыплъырыгъамэ	фымыплъырыгъамэ	мыплъырыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынмэ	уплъырынмэ	плъырынмэ	дыплъырынмэ	фыплъырынмэ	плъырын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынмэ	умыплъырынмэ	мыплъырынмэ	дымыплъырынмэ	фымыплъырынмэ	мыплъырын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынумэ	уплъырынумэ	плъырынумэ	дыплъырынумэ	фыплъырынумэ	плъырыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынумэ	умыплъырынумэ	мыплъырынумэ	дымыплъырынумэ	фымыплъырынумэ	мыплъырыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъыртэмэ	уплъыртэмэ	плъыртэмэ	дыплъыртэмэ	фыплъыртэмэ	плъыр(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъыртэмэ	умыплъыртэмэ	мыплъыртэмэ	дымыплъыртэмэ	фымыплъыртэмэ	мыплъыр(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъыратэмэ	уплъыратэмэ	плъыратэмэ	дыплъыратэмэ	фыплъыратэмэ	плъыра(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъыратэмэ	умыплъыратэмэ	мыплъыратэмэ	дымыплъыратэмэ	фымыплъыратэмэ	мыплъыра(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъатэмэ	уплъырыгъатэмэ	плъырыгъатэмэ	дыплъырыгъатэмэ	фыплъырыгъатэмэ	плъырыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырыгъатэмэ	умыплъырыгъатэмэ	мыплъырыгъатэмэ	дымыплъырыгъатэмэ	фымыплъырыгъатэмэ	мыплъырыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынтэмэ	уплъырынтэмэ	плъырынтэмэ	дыплъырынтэмэ	фыплъырынтэмэ	плъырын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынтэмэ	умыплъырынтэмэ	мыплъырынтэмэ	дымыплъырынтэмэ	фымыплъырынтэмэ	мыплъырын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынутэмэ	уплъырынутэмэ	плъырынутэмэ	дыплъырынутэмэ	фыплъырынутэмэ	плъырыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынутэмэ	умыплъырынутэмэ	мыплъырынутэмэ	дымыплъырынутэмэ	фымыплъырынутэмэ	мыплъырыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынт	уплъырынт	плъырынт	дыплъырынт	фыплъырынт	плъырын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырынтэкъым	уплъырынтэкъым	плъырынтэкъым	дыплъырынтэкъым	фыплъырынтэкъым	плъырын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынут	уплъырынут	плъырынут	дыплъырынут	фыплъырынут	плъырыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъырынутэкъым	уплъырынутэкъым	плъырынутэкъым	дыплъырынутэкъым	фыплъырынутэкъым	плъырыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырми	уплъырми	плъырми	дыплъырми	фыплъырми	плъыр(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырми	умыплъырми	мыплъырми	дымыплъырми	фымыплъырми	мыплъыр(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъырами	уплъырами	плъырами	дыплъырами	фыплъырами	плъыра(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырами	умыплъырами	мыплъырами	дымыплъырами	фымыплъырами	мыплъыра(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъами	уплъырыгъами	плъырыгъами	дыплъырыгъами	фыплъырыгъами	плъырыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырыгъами	умыплъырыгъами	мыплъырыгъами	дымыплъырыгъами	фымыплъырыгъами	мыплъырыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынми	уплъырынми	плъырынми	дыплъырынми	фыплъырынми	плъырын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынми	умыплъырынми	мыплъырынми	дымыплъырынми	фымыплъырынми	мыплъырын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынуми	уплъырынуми	плъырынуми	дыплъырынуми	фыплъырынуми	плъырыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынуми	умыплъырынуми	мыплъырынуми	дымыплъырынуми	фымыплъырынуми	мыплъырыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъыртэми	уплъыртэми	плъыртэми	дыплъыртэми	фыплъыртэми	плъыр(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъыртэми	умыплъыртэми	мыплъыртэми	дымыплъыртэми	фымыплъыртэми	мыплъыр(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъыратэми	уплъыратэми	плъыратэми	дыплъыратэми	фыплъыратэми	плъыра(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъыратэми	умыплъыратэми	мыплъыратэми	дымыплъыратэми	фымыплъыратэми	мыплъыра(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъырыгъатэми	уплъырыгъатэми	плъырыгъатэми	дыплъырыгъатэми	фыплъырыгъатэми	плъырыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырыгъатэми	умыплъырыгъатэми	мыплъырыгъатэми	дымыплъырыгъатэми	фымыплъырыгъатэми	мыплъырыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынтэми	уплъырынтэми	плъырынтэми	дыплъырынтэми	фыплъырынтэми	плъырын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынтэми	умыплъырынтэми	мыплъырынтэми	дымыплъырынтэми	фымыплъырынтэми	мыплъырын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъырынутэми	уплъырынутэми	плъырынутэми	дыплъырынутэми	фыплъырынутэми	плъырыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъырынутэми	умыплъырынутэми	мыплъырынутэми	дымыплъырынутэми	фымыплъырынутэми	мыплъырыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыплъыраи	уплъыраи	плъыраи	дыплъыраи	фыплъыраи	плъыраи
щымыӀэныгъэ:	сымыплъыраи	умыплъыраи	мыплъыраи	дымыплъыраи	фымыплъыраи	мыплъыраи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыплъыращэрэт	уплъыращэрэт	плъыращэрэт	дыплъыращэрэт	фыплъыращэрэт	плъыращэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыплъыращэрэт	умыплъыращэрэт	мыплъыращэрэт	дымыплъыращэрэт	фымыплъыращэрэт	мыплъыращэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнщ	уплъырагъэнщ	плъырагъэнщ	дыплъырагъэнщ	фыплъырагъэнщ	плъырагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнкъым	уплъырагъэнкъым	плъырагъэнкъым	дыплъырагъэнкъым	фыплъырагъэнкъым	плъырагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнт	уплъырагъэнт	плъырагъэнт	дыплъырагъэнт	фыплъырагъэнт	плъырагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнтэкъым	уплъырагъэнтэкъым	плъырагъэнтэкъым	дыплъырагъэнтэкъым	фыплъырагъэнтэкъым	плъырагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэн	уплъырагъэн	плъырагъэн	дыплъырагъэн	фыплъырагъэн	плъырагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнкъэ	уплъырагъэнкъэ	плъырагъэнкъэ	дыплъырагъэнкъэ	фыплъырагъэнкъэ	плъырагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнт	уплъырагъэнт	плъырагъэнт	дыплъырагъэнт	фыплъырагъэнт	плъырагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнтэкъэ	уплъырагъэнтэкъэ	плъырагъэнтэкъэ	дыплъырагъэнтэкъэ	фыплъырагъэнтэкъэ	плъырагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнплъыр	уплъырагъэнплъыр	плъырагъэнплъыр	дыплъырагъэнплъыр	фыплъырагъэнплъыр	плъырагъэнплъыр
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнукъым	уплъырагъэнукъым	плъырагъэнукъым	дыплъырагъэнукъым	фыплъырагъэнукъым	плъырагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнут	уплъырагъэнут	плъырагъэнут	дыплъырагъэнут	фыплъырагъэнут	плъырагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнутэкъым	уплъырагъэнутэкъым	плъырагъэнутэкъым	дыплъырагъэнутэкъым	фыплъырагъэнутэкъым	плъырагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэну	уплъырагъэну	плъырагъэну	дыплъырагъэну	фыплъырагъэну	плъырагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнукъэ	уплъырагъэнукъэ	плъырагъэнукъэ	дыплъырагъэнукъэ	фыплъырагъэнукъэ	плъырагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнут	уплъырагъэнут	плъырагъэнут	дыплъырагъэнут	фыплъырагъэнут	плъырагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъырагъэнутэкъэ	уплъырагъэнутэкъэ	плъырагъэнутэкъэ	дыплъырагъэнутэкъэ	фыплъырагъэнутэкъэ	плъырагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыплъыр	уплъыр	плъыр	дыплъыр	фыплъыр	плъыр(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъыр	умыплъыр	мыплъыр	дымыплъыр	фымыплъыр	мыплъыр(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыплъыра	уплъыра	плъыра	дыплъыра	фыплъыра	плъыра(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъыра	умыплъыра	мыплъыра	дымыплъыра	фымыплъыра	мыплъыра(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыплъырыгъа	уплъырыгъа	плъырыгъа	дыплъырыгъа	фыплъырыгъа	плъырыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъырыгъа	умыплъырыгъа	мыплъырыгъа	дымыплъырыгъа	фымыплъырыгъа	мыплъырыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыплъырын	уплъырын	плъырын	дыплъырын	фыплъырын	плъырын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъырын	умыплъырын	мыплъырын	дымыплъырын	фымыплъырын	мыплъырын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыплъырыну	уплъырыну	плъырыну	дыплъырыну	фыплъырыну	плъырыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъырыну	умыплъырыну	мыплъырыну	дымыплъырыну	фымыплъырыну	мыплъырыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъыр	узэрыплъыр	зэрыплъыр	дызэрыплъыр	фызэрыплъыр	зэрыплъыр(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъыр	узэрымыплъыр	зэрымыплъыр	дызэрымыплъыр	фызэрымыплъыр	мызэрыплъыр(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъыра	узэрыплъыра	зэрыплъыра	дызэрыплъыра	фызэрыплъыра	зэрыплъыра(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъыра	узэрымыплъыра	зэрымыплъыра	дызэрымыплъыра	фызэрымыплъыра	зэрымыплъыра(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъырыгъа	узэрыплъырыгъа	зэрыплъырыгъа	дызэрыплъырыгъа	фызэрыплъырыгъа	зэрыплъырыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъырыгъа	узэрымыплъырыгъа	зэрымыплъырыгъа	дызэрымыплъырыгъа	фызэрымыплъырыгъа	зэрымыплъырыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъырын	узэрыплъырын	зэрыплъырын	дызэрыплъырын	фызэрыплъырын	зэрыплъырын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъырын	узэрымыплъырын	зэрымыплъырын	дызэрымыплъырын	фызэрымыплъырын	зэрымыплъырын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъырыну	узэрыплъырыну	зэрыплъырыну	дызэрыплъырыну	фызэрыплъырыну	зэрыплъырыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъырыну	узэрымыплъырыну	зэрымыплъырыну	дызэрымыплъырыну	фызэрымыплъырыну	зэрымыплъырыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъыр	плъырыплъыр	щыплъыр	дыщыплъыр	фыщыплъыр	щыплъыр(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъыр	плъырымыплъыр	щымыплъыр	дыщымыплъыр	фыщымыплъыр	щымыплъыр(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъыра	плъырыплъыра	щыплъыра	дыщыплъыра	фыщыплъыра	щыплъыра(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъыра	плъырымыплъыра	щымыплъыра	дыщымыплъыра	фыщымыплъыра	щымыплъыра(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъырыгъа	плъырыплъырыгъа	щыплъырыгъа	дыщыплъырыгъа	фыщыплъырыгъа	щыплъырыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъырыгъа	плъырымыплъырыгъа	щымыплъырыгъа	дыщымыплъырыгъа	фыщымыплъырыгъа	щымыплъырыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъырын	плъырыплъырын	щыплъырын	дыщыплъырын	фыщыплъырын	щыплъырын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъырын	плъырымыплъырын	щымыплъырын	дыщымыплъырын	фыщымыплъырын	щымыплъырын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъырыну	плъырыплъырыну	щыплъырыну	дыщыплъырыну	фыщыплъырыну	щыплъырыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъырыну	плъырымыплъырыну	щымыплъырыну	дыщымыплъырыну	фыщымыплъырыну	щымыплъырыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъыр	уздэплъыр	здэплъыр	дыздэплъыр	фыздэплъыр	здэплъыр(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъыр	уздэмыплъыр	здэмыплъыр	дыздэмыплъыр	фыздэмыплъыр	здэмыплъыр(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъыра	уздэплъыра	здэплъыра	дыздэплъыра	фыздэплъыра	здэплъыра(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъыра	уздэмыплъыра	здэмыплъыра	дыздэмыплъыра	фыздэмыплъыра	здэмыплъыра(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъырыгъа	уздэплъырыгъа	здэплъырыгъа	дыздэплъырыгъа	фыздэплъырыгъа	здэплъырыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъырыгъа	уздэмыплъырыгъа	здэмыплъырыгъа	дыздэмыплъырыгъа	фыздэмыплъырыгъа	здэмыплъырыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъырын	уздэплъырын	здэплъырын	дыздэплъырын	фыздэплъырын	здэплъырын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъырын	уздэмыплъырын	здэмыплъырын	дыздэмыплъырын	фыздэмыплъырын	здэмыплъырын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъырыну	уздэплъырыну	здэплъырыну	дыздэплъырыну	фыздэплъырыну	здэплъырыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъырыну	уздэмыплъырыну	здэмыплъырыну	дыздэмыплъырыну	фыздэмыплъырыну	здэмыплъырыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъыр	плъырӀэплъыр	щӀэплъыр	дыщӀэплъыр	фыщӀэплъыр	щӀэплъыр(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъыр	плъырӀэмыплъыр	щӀэмыплъыр	дыщӀэмыплъыр	фыщӀэмыплъыр	щӀэмыплъыр(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъыра	плъырӀэплъыра	щӀэплъыра	дыщӀэплъыра	фыщӀэплъыра	щӀэплъыра(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъыра	плъырӀэмыплъыра	щӀэмыплъыра	дыщӀэмыплъыра	фыщӀэмыплъыра	щӀэмыплъыра(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъырыгъа	плъырӀэплъырыгъа	щӀэплъырыгъа	дыщӀэплъырыгъа	фыщӀэплъырыгъа	щӀэплъырыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъырыгъа	плъырӀэмыплъырыгъа	щӀэмыплъырыгъа	дыщӀэмыплъырыгъа	фыщӀэмыплъырыгъа	щӀэмыплъырыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъырын	плъырӀэплъырын	щӀэплъырын	дыщӀэплъырын	фыщӀэплъырын	щӀэплъырын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъырын	плъырӀэмыплъырын	щӀэмыплъырын	дыщӀэмыплъырын	фыщӀэмыплъырын	щӀэмыплъырын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъырыну	плъырӀэплъырыну	щӀэплъырыну	дыщӀэплъырыну	фыщӀэплъырыну	щӀэплъырыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъырыну	плъырӀэмыплъырыну	щӀэмыплъырыну	дыщӀэмыплъырыну	фыщӀэмыплъырыну	щӀэмыплъырыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыплъыру	уплъыру	плъыру	дыплъыру	фыплъыру	плъыр(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъыру	умыплъыру	мыплъыру	дымыплъыру	фымыплъыру	мыплъыр(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыплъырауэ	уплъырауэ	плъырауэ	дыплъырауэ	фыплъырауэ	плъырауэ / плъырахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъырауэ	умыплъырауэ	мыплъырауэ	дымыплъырауэ	фымыплъырауэ	мыплъырауэ / мыплъырахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыплъырурэ	уплъырурэ	плъырурэ	дыплъырурэ	фыплъырурэ	плъыр(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыплъырурэ	умыплъырурэ	мыплъырурэ	дымыплъырурэ	фымыплъырурэ	мыплъыр(хэ)урэ

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъыр]	[плъыр]ыр	--	[плъыр]хэр
Эргативнэ:	[плъыр]	[плъыр]ым	--	[плъыр]хэм
Послеложнэ:	[плъыр]кӀэ	[плъыр]ымкӀэ	[плъыр]хэкӀэ	[плъыр]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъыр]у	[плъыр]ырауэ	[плъыр]хэу	[плъыр]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъыр]а	[плъыр]ар	--	[плъыр]ахэр
Эргативнэ:	[плъыр]а	[плъыр]ам	--	[плъыр]ахэм
Послеложнэ:	[плъыр]акӀэ	[плъыр]амкӀэ	[плъыр]ахэкӀэ	[плъыр]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъыр]ауэ	[плъыр]арауэ	[плъыр]ахэу	[плъыр]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъыр]ын	[плъыр]ыныр	--	[плъыр]ынхэр
Эргативнэ:	[плъыр]ын	[плъыр]ыным	--	[плъыр]ынхэм
Послеложнэ:	[плъыр]ынкӀэ	[плъыр]ынымкӀэ	[плъыр]ынхэкӀэ	[плъыр]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[плъыр]ыну	[плъыр]ынырауэ	[плъыр]ынхэу	[плъыр]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъыр]ыну	[плъыр]ынур	--	[плъыр]ынухэр
Эргативнэ:	[плъыр]ыну	[плъыр]ынум	--	[плъыр]ынухэм
Послеложнэ:	[плъыр]ынукӀэ	[плъыр]ынумкӀэ	[плъыр]ынухэкӀэ	[плъыр]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъыр]ынууэ	[плъыр]ынурауэ	[плъыр]ынухэу	[плъыр]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Ӏэщ сытхэр пхъумэу жэщыр гъэкӀуэн.

ЩАПХЪЭХЭР

ЛӀыгъур плъырыну жэщым шыхэм пэрыуващ. КӀэрашэ Тембот, Акъсырэ Залымхъан

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

плъырын: be the watchman or guard

УРЫСЫБЗЭ

плъырын: быть дозорным

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын