плъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pɬɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [плъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "плъэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	плъэн
щымыӀэныгъэ:	мыплъэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыплъэн	уплъэн	плъэн	дыплъэн	фыплъэн	плъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымыплъэн	умыплъэн	мыплъэн	дымыплъэн	фымыплъэн	мыплъэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	плъэ!	фыплъэ!
щымыӀэныгъэ:	умыплъэ!	фымыплъэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	среплъэ	уреплъэ	иреплъэ	дреплъэ	фреплъэ	иреплъэ
щымыӀэныгъэ:	сремыплъэ	уремыплъэ	иремыплъэ	дремыплъэ	фремыплъэ	иремыплъэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	соплъэ(р)	уоплъэ(р)	маплъэ(р)	доплъэ(р)	фоплъэ(р)	маплъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэркъым	уплъэркъым	плъэркъым	дыплъэркъым	фыплъэркъым	плъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъэрт	уплъэрт	плъэрт	дыплъэрт	фыплъэрт	плъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъэртэкъым	уплъэртэкъым	плъэртэкъым	дыплъэртэкъым	фыплъэртэкъым	плъэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъащ	уплъащ	плъащ	дыплъащ	фыплъащ	плъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъакъым	уплъакъым	плъакъым	дыплъакъым	фыплъакъым	плъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъат	уплъат	плъат	дыплъат	фыплъат	плъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъатэкъым	уплъатэкъым	плъатэкъым	дыплъатэкъым	фыплъатэкъым	плъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэгъащ	уплъэгъащ	плъэгъащ	дыплъэгъащ	фыплъэгъащ	плъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэгъакъым	уплъэгъакъым	плъэгъакъым	дыплъэгъакъым	фыплъэгъакъым	плъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэгъат	уплъэгъат	плъэгъат	дыплъэгъат	фыплъэгъат	плъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэгъатэкъым	уплъэгъатэкъым	плъэгъатэкъым	дыплъэгъатэкъым	фыплъэгъатэкъым	плъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыплъэщ	уплъэщ	плъэщ	дыплъэщ	фыплъэщ	плъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыплъэкъым	уплъэкъым	плъэкъым	дыплъэкъым	фыплъэкъым	плъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыплъэт	уплъэт	плъэт	дыплъэт	фыплъэт	плъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыплъэтэкъым	уплъэтэкъым	плъэтэкъым	дыплъэтэкъым	фыплъэтэкъым	плъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнщ	уплъэнщ	плъэнщ	дыплъэнщ	фыплъэнщ	плъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэнкъым	уплъэнкъым	плъэнкъым	дыплъэнкъым	фыплъэнкъым	плъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнущ	уплъэнущ	плъэнущ	дыплъэнущ	фыплъэнущ	плъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэнукъым	уплъэнукъым	плъэнукъым	дыплъэнукъым	фыплъэнукъым	плъэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэрэ	уплъэрэ	плъэрэ	дыплъэрэ	фыплъэрэ	плъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэркъэ	уплъэркъэ	плъэркъэ	дыплъэркъэ	фыплъэркъэ	плъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъэрт	уплъэрт	плъэрт	дыплъэрт	фыплъэрт	плъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъэртэкъэ	уплъэртэкъэ	плъэртэкъэ	дыплъэртэкъэ	фыплъэртэкъэ	плъэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъа	уплъа	плъа	дыплъа	фыплъа	плъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъакъэ	уплъакъэ	плъакъэ	дыплъакъэ	фыплъакъэ	плъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъат	уплъат	плъат	дыплъат	фыплъат	плъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъатэкъэ	уплъатэкъэ	плъатэкъэ	дыплъатэкъэ	фыплъатэкъэ	плъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэгъа	уплъэгъа	плъэгъа	дыплъэгъа	фыплъэгъа	плъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэгъакъэ	уплъэгъакъэ	плъэгъакъэ	дыплъэгъакъэ	фыплъэгъакъэ	плъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэгъат	уплъэгъат	плъэгъат	дыплъэгъат	фыплъэгъат	плъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыплъэгъатэкъэ	уплъэгъатэкъэ	плъэгъатэкъэ	дыплъэгъатэкъэ	фыплъэгъатэкъэ	плъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыплъэ	уплъэ	плъэ	дыплъэ	фыплъэ	плъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыплъэкъэ	уплъэкъэ	плъэкъэ	дыплъэкъэ	фыплъэкъэ	плъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыплъэт	уплъэт	плъэт	дыплъэт	фыплъэт	плъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыплъэтэкъэ	уплъэтэкъэ	плъэтэкъэ	дыплъэтэкъэ	фыплъэтэкъэ	плъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэн	уплъэн	плъэн	дыплъэн	фыплъэн	плъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэнкъэ	уплъэнкъэ	плъэнкъэ	дыплъэнкъэ	фыплъэнкъэ	плъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэну	уплъэну	плъэну	дыплъэну	фыплъэну	плъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэнукъэ	уплъэнукъэ	плъэнукъэ	дыплъэнукъэ	фыплъэнукъэ	плъэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэмэ	уплъэмэ	плъэмэ	дыплъэмэ	фыплъэмэ	плъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэмэ	умыплъэмэ	мыплъэмэ	дымыплъэмэ	фымыплъэмэ	мыплъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъамэ	уплъамэ	плъамэ	дыплъамэ	фыплъамэ	плъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъамэ	умыплъамэ	мыплъамэ	дымыплъамэ	фымыплъамэ	мыплъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъэгъамэ	уплъэгъамэ	плъэгъамэ	дыплъэгъамэ	фыплъэгъамэ	плъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэгъамэ	умыплъэгъамэ	мыплъэгъамэ	дымыплъэгъамэ	фымыплъэгъамэ	мыплъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнмэ	уплъэнмэ	плъэнмэ	дыплъэнмэ	фыплъэнмэ	плъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнмэ	умыплъэнмэ	мыплъэнмэ	дымыплъэнмэ	фымыплъэнмэ	мыплъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнумэ	уплъэнумэ	плъэнумэ	дыплъэнумэ	фыплъэнумэ	плъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнумэ	умыплъэнумэ	мыплъэнумэ	дымыплъэнумэ	фымыплъэнумэ	мыплъэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэтэмэ	уплъэтэмэ	плъэтэмэ	дыплъэтэмэ	фыплъэтэмэ	плъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэтэмэ	умыплъэтэмэ	мыплъэтэмэ	дымыплъэтэмэ	фымыплъэтэмэ	мыплъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъатэмэ	уплъатэмэ	плъатэмэ	дыплъатэмэ	фыплъатэмэ	плъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъатэмэ	умыплъатэмэ	мыплъатэмэ	дымыплъатэмэ	фымыплъатэмэ	мыплъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъэгъатэмэ	уплъэгъатэмэ	плъэгъатэмэ	дыплъэгъатэмэ	фыплъэгъатэмэ	плъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэгъатэмэ	умыплъэгъатэмэ	мыплъэгъатэмэ	дымыплъэгъатэмэ	фымыплъэгъатэмэ	мыплъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнтэмэ	уплъэнтэмэ	плъэнтэмэ	дыплъэнтэмэ	фыплъэнтэмэ	плъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнтэмэ	умыплъэнтэмэ	мыплъэнтэмэ	дымыплъэнтэмэ	фымыплъэнтэмэ	мыплъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнутэмэ	уплъэнутэмэ	плъэнутэмэ	дыплъэнутэмэ	фыплъэнутэмэ	плъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнутэмэ	умыплъэнутэмэ	мыплъэнутэмэ	дымыплъэнутэмэ	фымыплъэнутэмэ	мыплъэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнт	уплъэнт	плъэнт	дыплъэнт	фыплъэнт	плъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэнтэкъым	уплъэнтэкъым	плъэнтэкъым	дыплъэнтэкъым	фыплъэнтэкъым	плъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнут	уплъэнут	плъэнут	дыплъэнут	фыплъэнут	плъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыплъэнутэкъым	уплъэнутэкъым	плъэнутэкъым	дыплъэнутэкъым	фыплъэнутэкъым	плъэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэми	уплъэми	плъэми	дыплъэми	фыплъэми	плъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэми	умыплъэми	мыплъэми	дымыплъэми	фымыплъэми	мыплъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъами	уплъами	плъами	дыплъами	фыплъами	плъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъами	умыплъами	мыплъами	дымыплъами	фымыплъами	мыплъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъэгъами	уплъэгъами	плъэгъами	дыплъэгъами	фыплъэгъами	плъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэгъами	умыплъэгъами	мыплъэгъами	дымыплъэгъами	фымыплъэгъами	мыплъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнми	уплъэнми	плъэнми	дыплъэнми	фыплъэнми	плъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнми	умыплъэнми	мыплъэнми	дымыплъэнми	фымыплъэнми	мыплъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнуми	уплъэнуми	плъэнуми	дыплъэнуми	фыплъэнуми	плъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнуми	умыплъэнуми	мыплъэнуми	дымыплъэнуми	фымыплъэнуми	мыплъэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэтэми	уплъэтэми	плъэтэми	дыплъэтэми	фыплъэтэми	плъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэтэми	умыплъэтэми	мыплъэтэми	дымыплъэтэми	фымыплъэтэми	мыплъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыплъатэми	уплъатэми	плъатэми	дыплъатэми	фыплъатэми	плъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъатэми	умыплъатэми	мыплъатэми	дымыплъатэми	фымыплъатэми	мыплъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыплъэгъатэми	уплъэгъатэми	плъэгъатэми	дыплъэгъатэми	фыплъэгъатэми	плъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэгъатэми	умыплъэгъатэми	мыплъэгъатэми	дымыплъэгъатэми	фымыплъэгъатэми	мыплъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнтэми	уплъэнтэми	плъэнтэми	дыплъэнтэми	фыплъэнтэми	плъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнтэми	умыплъэнтэми	мыплъэнтэми	дымыплъэнтэми	фымыплъэнтэми	мыплъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыплъэнутэми	уплъэнутэми	плъэнутэми	дыплъэнутэми	фыплъэнутэми	плъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыплъэнутэми	умыплъэнутэми	мыплъэнутэми	дымыплъэнутэми	фымыплъэнутэми	мыплъэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыплъаи	уплъаи	плъаи	дыплъаи	фыплъаи	плъаи
щымыӀэныгъэ:	сыплъакъыми	уплъакъыми	плъакъыми	дыплъакъыми	фыплъакъыми	плъакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыплъащэрэт	уплъащэрэт	плъащэрэт	дыплъащэрэт	фыплъащэрэт	плъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыплъащэрэт	умыплъащэрэт	мыплъащэрэт	дымыплъащэрэт	фымыплъащэрэт	мыплъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэнщ	уплъагъэнщ	плъагъэнщ	дыплъагъэнщ	фыплъагъэнщ	плъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнкъым	уплъагъэнкъым	плъагъэнкъым	дыплъагъэнкъым	фыплъагъэнкъым	плъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэнт	уплъагъэнт	плъагъэнт	дыплъагъэнт	фыплъагъэнт	плъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнтэкъым	уплъагъэнтэкъым	плъагъэнтэкъым	дыплъагъэнтэкъым	фыплъагъэнтэкъым	плъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэн	уплъагъэн	плъагъэн	дыплъагъэн	фыплъагъэн	плъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнкъэ	уплъагъэнкъэ	плъагъэнкъэ	дыплъагъэнкъэ	фыплъагъэнкъэ	плъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэнт	уплъагъэнт	плъагъэнт	дыплъагъэнт	фыплъагъэнт	плъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнтэкъэ	уплъагъэнтэкъэ	плъагъэнтэкъэ	дыплъагъэнтэкъэ	фыплъагъэнтэкъэ	плъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэнущ	уплъагъэнущ	плъагъэнущ	дыплъагъэнущ	фыплъагъэнущ	плъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнукъым	уплъагъэнукъым	плъагъэнукъым	дыплъагъэнукъым	фыплъагъэнукъым	плъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэнут	уплъагъэнут	плъагъэнут	дыплъагъэнут	фыплъагъэнут	плъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнутэкъым	уплъагъэнутэкъым	плъагъэнутэкъым	дыплъагъэнутэкъым	фыплъагъэнутэкъым	плъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэну	уплъагъэну	плъагъэну	дыплъагъэну	фыплъагъэну	плъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнукъэ	уплъагъэнукъэ	плъагъэнукъэ	дыплъагъэнукъэ	фыплъагъэнукъэ	плъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыплъагъэнут	уплъагъэнут	плъагъэнут	дыплъагъэнут	фыплъагъэнут	плъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыплъагъэнутэкъэ	уплъагъэнутэкъэ	плъагъэнутэкъэ	дыплъагъэнутэкъэ	фыплъагъэнутэкъэ	плъагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыплъэ	уплъэ	плъэ	дыплъэ	фыплъэ	плъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъэ	умыплъэ	мыплъэ	дымыплъэ	фымыплъэ	мыплъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыплъа	уплъа	плъа	дыплъа	фыплъа	плъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъа	умыплъа	мыплъа	дымыплъа	фымыплъа	мыплъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыплъэгъа	уплъэгъа	плъэгъа	дыплъэгъа	фыплъэгъа	плъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъэгъа	умыплъэгъа	мыплъэгъа	дымыплъэгъа	фымыплъэгъа	мыплъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыплъэн	уплъэн	плъэн	дыплъэн	фыплъэн	плъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъэн	умыплъэн	мыплъэн	дымыплъэн	фымыплъэн	мыплъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыплъэну	уплъэну	плъэну	дыплъэну	фыплъэну	плъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъэну	умыплъэну	мыплъэну	дымыплъэну	фымыплъэну	мыплъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъэ	узэрыплъэ	зэрыплъэ	дызэрыплъэ	фызэрыплъэ	зэрыплъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъэ	узэрымыплъэ	зэрымыплъэ	дызэрымыплъэ	фызэрымыплъэ	мызэрыплъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъа	узэрыплъа	зэрыплъа	дызэрыплъа	фызэрыплъа	зэрыплъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъа	узэрымыплъа	зэрымыплъа	дызэрымыплъа	фызэрымыплъа	зэрымыплъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъэгъа	узэрыплъэгъа	зэрыплъэгъа	дызэрыплъэгъа	фызэрыплъэгъа	зэрыплъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъэгъа	узэрымыплъэгъа	зэрымыплъэгъа	дызэрымыплъэгъа	фызэрымыплъэгъа	зэрымыплъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъэн	узэрыплъэн	зэрыплъэн	дызэрыплъэн	фызэрыплъэн	зэрыплъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъэн	узэрымыплъэн	зэрымыплъэн	дызэрымыплъэн	фызэрымыплъэн	зэрымыплъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыплъэну	узэрыплъэну	зэрыплъэну	дызэрыплъэну	фызэрыплъэну	зэрыплъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыплъэну	узэрымыплъэну	зэрымыплъэну	дызэрымыплъэну	фызэрымыплъэну	зэрымыплъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъэ	ущыплъэ	щыплъэ	дыщыплъэ	фыщыплъэ	щыплъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъэ	ущымыплъэ	щымыплъэ	дыщымыплъэ	фыщымыплъэ	щымыплъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъа	ущыплъа	щыплъа	дыщыплъа	фыщыплъа	щыплъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъа	ущымыплъа	щымыплъа	дыщымыплъа	фыщымыплъа	щымыплъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъэгъа	ущыплъэгъа	щыплъэгъа	дыщыплъэгъа	фыщыплъэгъа	щыплъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъэгъа	ущымыплъэгъа	щымыплъэгъа	дыщымыплъэгъа	фыщымыплъэгъа	щымыплъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъэн	ущыплъэн	щыплъэн	дыщыплъэн	фыщыплъэн	щыплъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъэн	ущымыплъэн	щымыплъэн	дыщымыплъэн	фыщымыплъэн	щымыплъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыплъэну	ущыплъэну	щыплъэну	дыщыплъэну	фыщыплъэну	щыплъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыплъэну	ущымыплъэну	щымыплъэну	дыщымыплъэну	фыщымыплъэну	щымыплъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъэ	уздэплъэ	здэплъэ	дыздэплъэ	фыздэплъэ	здэплъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъэ	уздэмыплъэ	здэмыплъэ	дыздэмыплъэ	фыздэмыплъэ	здэмыплъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъа	уздэплъа	здэплъа	дыздэплъа	фыздэплъа	здэплъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъа	уздэмыплъа	здэмыплъа	дыздэмыплъа	фыздэмыплъа	здэмыплъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъэгъа	уздэплъэгъа	здэплъэгъа	дыздэплъэгъа	фыздэплъэгъа	здэплъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъэгъа	уздэмыплъэгъа	здэмыплъэгъа	дыздэмыплъэгъа	фыздэмыплъэгъа	здэмыплъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъэн	уздэплъэн	здэплъэн	дыздэплъэн	фыздэплъэн	здэплъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъэн	уздэмыплъэн	здэмыплъэн	дыздэмыплъэн	фыздэмыплъэн	здэмыплъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэплъэну	уздэплъэну	здэплъэну	дыздэплъэну	фыздэплъэну	здэплъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыплъэну	уздэмыплъэну	здэмыплъэну	дыздэмыплъэну	фыздэмыплъэну	здэмыплъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъэ	ущӀэплъэ	щӀэплъэ	дыщӀэплъэ	фыщӀэплъэ	щӀэплъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъэ	ущӀэмыплъэ	щӀэмыплъэ	дыщӀэмыплъэ	фыщӀэмыплъэ	щӀэмыплъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъа	ущӀэплъа	щӀэплъа	дыщӀэплъа	фыщӀэплъа	щӀэплъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъа	ущӀэмыплъа	щӀэмыплъа	дыщӀэмыплъа	фыщӀэмыплъа	щӀэмыплъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъэгъа	ущӀэплъэгъа	щӀэплъэгъа	дыщӀэплъэгъа	фыщӀэплъэгъа	щӀэплъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъэгъа	ущӀэмыплъэгъа	щӀэмыплъэгъа	дыщӀэмыплъэгъа	фыщӀэмыплъэгъа	щӀэмыплъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъэн	ущӀэплъэн	щӀэплъэн	дыщӀэплъэн	фыщӀэплъэн	щӀэплъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъэн	ущӀэмыплъэн	щӀэмыплъэн	дыщӀэмыплъэн	фыщӀэмыплъэн	щӀэмыплъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэплъэну	ущӀэплъэну	щӀэплъэну	дыщӀэплъэну	фыщӀэплъэну	щӀэплъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыплъэну	ущӀэмыплъэну	щӀэмыплъэну	дыщӀэмыплъэну	фыщӀэмыплъэну	щӀэмыплъэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыплъэуэ	уплъэуэ	плъэуэ	дыплъэуэ	фыплъэуэ	плъэуэ / плъэхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъэуэ	умыплъэуэ	мыплъэуэ	дымыплъэуэ	фымыплъэуэ	мыплъэуэ / мыплъэхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыплъауэ	уплъауэ	плъауэ	дыплъауэ	фыплъауэ	плъауэ / плъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыплъауэ	умыплъауэ	мыплъауэ	дымыплъауэ	фымыплъауэ	мыплъауэ(хэ) / мыплъа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыплъэурэ	уплъэурэ	плъэурэ	дыплъэурэ	фыплъэурэ	плъэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыплъэурэ	умыплъэурэ	мыплъэурэ	дымыплъэурэ	фымыплъэурэ	мыплъэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъ]э	[плъ]эр	--	[плъ]эхэр
Эргативнэ:	[плъ]э	[плъ]эм	--	[плъ]эхэм
Послеложнэ:	[плъ]экӀэ	[плъ]эмкӀэ	[плъ]эхэкӀэ	[плъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъ]эуэ	[плъ]эрауэ	[плъ]эхэу	[плъ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъ]а	[плъ]ар	--	[плъ]ахэр
Эргативнэ:	[плъ]а	[плъ]ам	--	[плъ]ахэм
Послеложнэ:	[плъ]акӀэ	[плъ]амкӀэ	[плъ]ахэкӀэ	[плъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъ]ауэ	[плъ]арауэ	[плъ]ахэу	[плъ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъ]эн	[плъ]эныр	--	[плъ]энхэр
Эргативнэ:	[плъ]эн	[плъ]эным	--	[плъ]энхэм
Послеложнэ:	[плъ]энкӀэ	[плъ]энымкӀэ	[плъ]энхэкӀэ	[плъ]энхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъ]эну	[плъ]энырауэ	[плъ]энхэу	[плъ]энхэрауэ

		-энж-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[плъ]эну	[плъ]энур	--	[плъ]энухэр
Эргативнэ:	[плъ]эну	[плъ]энум	--	[плъ]энухэм
Послеложнэ:	[плъ]энукӀэ	[плъ]энумкӀэ	[плъ]энухэкӀэ	[плъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[плъ]энууэ	[плъ]энурауэ	[плъ]энухэу	[плъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Нэр зыщӀыпӀэкӀэ унэтӀын, нэр зыгуэрым теубыдэн.

ЩАПХЪЭХЭР

• КӀулинэ лъапэпцӀий зищӀурэ маплъэ, и тхьэкӀумэхэр гъэкӀауэ мэдаӀуэ. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
• Гур мыппъэмэ, нэр плъэркъым. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• НэрыплъэкӀэ плъэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• плъэн: look swh
• НэрыплъэкӀэ плъэн: look through binoculars (a spyglass)

УРЫСЫБЗЭ

• плъэн: смотреть куда-л.
• НэрыплъэкӀэ плъэн: смотреть через бинокль (подзорную трубу)

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын