псчэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [[pstʂ] + -ɐ + -n]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[псч] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "псчэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар):
щыӀэныгъэ:	псчэн
щымыӀэныгъэ:	мыпсчэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпсчэн	упсчэн	псчэн	дыпсчэн	фыпсчэн	псчэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэн	умыпсчэн	мыпсчэн	дымыпсчэн	фымыпсчэн	мыпсчэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	псчэ!	фыпсчэ!
щымыӀэныгъэ:	умыпсчэ!	фымыпсчэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	срепсчэ	урепсчэ	ирепсчэ	дрепсчэ	фрепсчэ	ирепсчэ
щымыӀэныгъэ:	сремыпсчэ	уремыпсчэ	иремыпсчэ	дремыпсчэ	фремыпсчэ	иремыпсчэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сопсчэ(р)	уопсчэ(р)	мэпсчэ(р)	допсчэ(р)	фопсчэ(р)	мэпсчэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэркъым	упсчэркъым	псчэркъым	дыпсчэркъым	фыпсчэркъым	псчэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчэ(р)т	упсчэ(р)т	псчэ(р)т	дыпсчэ(р)т	фыпсчэ(р)т	псчэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэ(р)тэкъым	упсчэ(р)тэкъым	псчэ(р)тэкъым	дыпсчэ(р)тэкъым	фыпсчэ(р)тэкъым	псчэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчащ	упсчащ	псчащ	дыпсчащ	фыпсчащ	псча(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчакъым	упсчакъым	псчакъым	дыпсчакъым	фыпсчакъым	псча(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчат	упсчат	псчат	дыпсчат	фыпсчат	псча(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчатэкъым	упсчатэкъым	псчатэкъым	дыпсчатэкъым	фыпсчатэкъым	псча(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъащ	упсчэгъащ	псчэгъащ	дыпсчэгъащ	фыпсчэгъащ	псчэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэгъакъым	упсчэгъакъым	псчэгъакъым	дыпсчэгъакъым	фыпсчэгъакъым	псчэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъат	упсчэгъат	псчэгъат	дыпсчэгъат	фыпсчэгъат	псчэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэгъатэкъым	упсчэгъатэкъым	псчэгъатэкъым	дыпсчэгъатэкъым	фыпсчэгъатэкъым	псчэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпсчэщ	упсчэщ	псчэщ	дыпсчэщ	фыпсчэщ	псчэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэкъым	упсчэкъым	псчэкъым	дыпсчэкъым	фыпсчэкъым	псчэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпсчэт	упсчэт	псчэт	дыпсчэт	фыпсчэт	псчэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэтэкъым	упсчэтэкъым	псчэтэкъым	дыпсчэтэкъым	фыпсчэтэкъым	псчэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнщ	упсчэнщ	псчэнщ	дыпсчэнщ	фыпсчэнщ	псчэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэнкъым	упсчэнкъым	псчэнкъым	дыпсчэнкъым	фыпсчэнкъым	псчэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнущ	упсчэнущ	псчэнущ	дыпсчэнущ	фыпсчэнущ	псчэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэнукъым	упсчэнукъым	псчэнукъым	дыпсчэнукъым	фыпсчэнукъым	псчэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэрэ	упсчэрэ	псчэрэ	дыпсчэрэ	фыпсчэрэ	псчэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэркъэ	упсчэркъэ	псчэркъэ	дыпсчэркъэ	фыпсчэркъэ	псчэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчэ(р)т	упсчэ(р)т	псчэ(р)т	дыпсчэ(р)т	фыпсчэ(р)т	псчэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэ(р)тэкъэ	упсчэ(р)тэкъэ	псчэ(р)тэкъэ	дыпсчэ(р)тэкъэ	фыпсчэ(р)тэкъэ	псчэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсча	упсча	псча	дыпсча	фыпсча	псча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчакъэ	упсчакъэ	псчакъэ	дыпсчакъэ	фыпсчакъэ	псча(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчат	упсчат	псчат	дыпсчат	фыпсчат	псча(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчатэкъэ	упсчатэкъэ	псчатэкъэ	дыпсчатэкъэ	фыпсчатэкъэ	псча(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъа	упсчэгъа	псчэгъа	дыпсчэгъа	фыпсчэгъа	псчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэгъакъэ	упсчэгъакъэ	псчэгъакъэ	дыпсчэгъакъэ	фыпсчэгъакъэ	псчэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъат	упсчэгъат	псчэгъат	дыпсчэгъат	фыпсчэгъат	псчэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэгъатэкъэ	упсчэгъатэкъэ	псчэгъатэкъэ	дыпсчэгъатэкъэ	фыпсчэгъатэкъэ	псчэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпсчэ	упсчэ	псчэ	дыпсчэ	фыпсчэ	псчэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэкъэ	упсчэкъэ	псчэкъэ	дыпсчэкъэ	фыпсчэкъэ	псчэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпсчэт	упсчэт	псчэт	дыпсчэт	фыпсчэт	псчэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэтэкъэ	упсчэтэкъэ	псчэтэкъэ	дыпсчэтэкъэ	фыпсчэтэкъэ	псчэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэн	упсчэн	псчэн	дыпсчэн	фыпсчэн	псчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэнкъэ	упсчэнкъэ	псчэнкъэ	дыпсчэнкъэ	фыпсчэнкъэ	псчэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэну	упсчэну	псчэну	дыпсчэну	фыпсчэну	псчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэнукъэ	упсчэнукъэ	псчэнукъэ	дыпсчэнукъэ	фыпсчэнукъэ	псчэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэмэ	упсчэмэ	псчэмэ	дыпсчэмэ	фыпсчэмэ	псчэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэмэ	умыпсчэмэ	мыпсчэмэ	дымыпсчэмэ	фымыпсчэмэ	мыпсчэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчамэ	упсчамэ	псчамэ	дыпсчамэ	фыпсчамэ	псча(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчамэ	умыпсчамэ	мыпсчамэ	дымыпсчамэ	фымыпсчамэ	мыпсча(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъамэ	упсчэгъамэ	псчэгъамэ	дыпсчэгъамэ	фыпсчэгъамэ	псчэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэгъамэ	умыпсчэгъамэ	мыпсчэгъамэ	дымыпсчэгъамэ	фымыпсчэгъамэ	мыпсчэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнмэ	упсчэнмэ	псчэнмэ	дыпсчэнмэ	фыпсчэнмэ	псчэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнмэ	умыпсчэнмэ	мыпсчэнмэ	дымыпсчэнмэ	фымыпсчэнмэ	мыпсчэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнумэ	упсчэнумэ	псчэнумэ	дыпсчэнумэ	фыпсчэнумэ	псчэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнумэ	умыпсчэнумэ	мыпсчэнумэ	дымыпсчэнумэ	фымыпсчэнумэ	мыпсчэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэтэмэ	упсчэтэмэ	псчэтэмэ	дыпсчэтэмэ	фыпсчэтэмэ	псчэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэтэмэ	умыпсчэтэмэ	мыпсчэтэмэ	дымыпсчэтэмэ	фымыпсчэтэмэ	мыпсчэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчатэмэ	упсчатэмэ	псчатэмэ	дыпсчатэмэ	фыпсчатэмэ	псча(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчатэмэ	умыпсчатэмэ	мыпсчатэмэ	дымыпсчатэмэ	фымыпсчатэмэ	мыпсча(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъатэмэ	упсчэгъатэмэ	псчэгъатэмэ	дыпсчэгъатэмэ	фыпсчэгъатэмэ	псчэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэгъатэмэ	умыпсчэгъатэмэ	мыпсчэгъатэмэ	дымыпсчэгъатэмэ	фымыпсчэгъатэмэ	мыпсчэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнтэмэ	упсчэнтэмэ	псчэнтэмэ	дыпсчэнтэмэ	фыпсчэнтэмэ	псчэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнтэмэ	умыпсчэнтэмэ	мыпсчэнтэмэ	дымыпсчэнтэмэ	фымыпсчэнтэмэ	мыпсчэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнутэмэ	упсчэнутэмэ	псчэнутэмэ	дыпсчэнутэмэ	фыпсчэнутэмэ	псчэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнутэмэ	умыпсчэнутэмэ	мыпсчэнутэмэ	дымыпсчэнутэмэ	фымыпсчэнутэмэ	мыпсчэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнт	упсчэнт	псчэнт	дыпсчэнт	фыпсчэнт	псчэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэнтэкъым	упсчэнтэкъым	псчэнтэкъым	дыпсчэнтэкъым	фыпсчэнтэкъым	псчэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнут	упсчэнут	псчэнут	дыпсчэнут	фыпсчэнут	псчэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпсчэнутэкъым	упсчэнутэкъым	псчэнутэкъым	дыпсчэнутэкъым	фыпсчэнутэкъым	псчэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэми	упсчэми	псчэми	дыпсчэми	фыпсчэми	псчэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэми	умыпсчэми	мыпсчэми	дымыпсчэми	фымыпсчэми	мыпсчэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчами	упсчами	псчами	дыпсчами	фыпсчами	псча(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчами	умыпсчами	мыпсчами	дымыпсчами	фымыпсчами	мыпсча(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъами	упсчэгъами	псчэгъами	дыпсчэгъами	фыпсчэгъами	псчэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэгъами	умыпсчэгъами	мыпсчэгъами	дымыпсчэгъами	фымыпсчэгъами	мыпсчэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнми	упсчэнми	псчэнми	дыпсчэнми	фыпсчэнми	псчэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнми	умыпсчэнми	мыпсчэнми	дымыпсчэнми	фымыпсчэнми	мыпсчэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнуми	упсчэнуми	псчэнуми	дыпсчэнуми	фыпсчэнуми	псчэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнуми	умыпсчэнуми	мыпсчэнуми	дымыпсчэнуми	фымыпсчэнуми	мыпсчэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэтэми	упсчэтэми	псчэтэми	дыпсчэтэми	фыпсчэтэми	псчэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэтэми	умыпсчэтэми	мыпсчэтэми	дымыпсчэтэми	фымыпсчэтэми	мыпсчэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпсчатэми	упсчатэми	псчатэми	дыпсчатэми	фыпсчатэми	псча(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчатэми	умыпсчатэми	мыпсчатэми	дымыпсчатэми	фымыпсчатэми	мыпсча(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпсчэгъатэми	упсчэгъатэми	псчэгъатэми	дыпсчэгъатэми	фыпсчэгъатэми	псчэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэгъатэми	умыпсчэгъатэми	мыпсчэгъатэми	дымыпсчэгъатэми	фымыпсчэгъатэми	мыпсчэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнтэми	упсчэнтэми	псчэнтэми	дыпсчэнтэми	фыпсчэнтэми	псчэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнтэми	умыпсчэнтэми	мыпсчэнтэми	дымыпсчэнтэми	фымыпсчэнтэми	мыпсчэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпсчэнутэми	упсчэнутэми	псчэнутэми	дыпсчэнутэми	фыпсчэнутэми	псчэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпсчэнутэми	умыпсчэнутэми	мыпсчэнутэми	дымыпсчэнутэми	фымыпсчэнутэми	мыпсчэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпсчаи	упсчаи	псчаи	дыпсчаи	фыпсчаи	псчаи
щымыӀэныгъэ:	сыпсчакъыми	упсчакъыми	псчакъыми	дыпсчакъыми	фыпсчакъыми	псчакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпсчащэрэт	упсчащэрэт	псчащэрэт	дыпсчащэрэт	фыпсчащэрэт	псчащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыпсчащэрэт	умыпсчащэрэт	мыпсчащэрэт	дымыпсчащэрэт	фымыпсчащэрэт	мыпсчащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнщ	упсчагъэнщ	псчагъэнщ	дыпсчагъэнщ	фыпсчагъэнщ	псчагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнкъым	упсчагъэнкъым	псчагъэнкъым	дыпсчагъэнкъым	фыпсчагъэнкъым	псчагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнт	упсчагъэнт	псчагъэнт	дыпсчагъэнт	фыпсчагъэнт	псчагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнтэкъым	упсчагъэнтэкъым	псчагъэнтэкъым	дыпсчагъэнтэкъым	фыпсчагъэнтэкъым	псчагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэн	упсчагъэн	псчагъэн	дыпсчагъэн	фыпсчагъэн	псчагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнкъэ	упсчагъэнкъэ	псчагъэнкъэ	дыпсчагъэнкъэ	фыпсчагъэнкъэ	псчагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнт	упсчагъэнт	псчагъэнт	дыпсчагъэнт	фыпсчагъэнт	псчагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнтэкъэ	упсчагъэнтэкъэ	псчагъэнтэкъэ	дыпсчагъэнтэкъэ	фыпсчагъэнтэкъэ	псчагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнущ	упсчагъэнущ	псчагъэнущ	дыпсчагъэнущ	фыпсчагъэнущ	псчагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнукъым	упсчагъэнукъым	псчагъэнукъым	дыпсчагъэнукъым	фыпсчагъэнукъым	псчагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнут	упсчагъэнут	псчагъэнут	дыпсчагъэнут	фыпсчагъэнут	псчагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнутэкъым	упсчагъэнутэкъым	псчагъэнутэкъым	дыпсчагъэнутэкъым	фыпсчагъэнутэкъым	псчагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэну	упсчагъэну	псчагъэну	дыпсчагъэну	фыпсчагъэну	псчагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнукъэ	упсчагъэнукъэ	псчагъэнукъэ	дыпсчагъэнукъэ	фыпсчагъэнукъэ	псчагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнут	упсчагъэнут	псчагъэнут	дыпсчагъэнут	фыпсчагъэнут	псчагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпсчагъэнутэкъэ	упсчагъэнутэкъэ	псчагъэнутэкъэ	дыпсчагъэнутэкъэ	фыпсчагъэнутэкъэ	псчагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпсчэ	упсчэ	псчэ	дыпсчэ	фыпсчэ	псчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсчэ	умыпсчэ	мыпсчэ	дымыпсчэ	фымыпсчэ	мыпсчэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпсча	упсча	псча	дыпсча	фыпсча	псча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсча	умыпсча	мыпсча	дымыпсча	фымыпсча	мыпсча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпсчэгъа	упсчэгъа	псчэгъа	дыпсчэгъа	фыпсчэгъа	псчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсчэгъа	умыпсчэгъа	мыпсчэгъа	дымыпсчэгъа	фымыпсчэгъа	мыпсчэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпсчэн	упсчэн	псчэн	дыпсчэн	фыпсчэн	псчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсчэн	умыпсчэн	мыпсчэн	дымыпсчэн	фымыпсчэн	мыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпсчэну	упсчэну	псчэну	дыпсчэну	фыпсчэну	псчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсчэну	умыпсчэну	мыпсчэну	дымыпсчэну	фымыпсчэну	мыпсчэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпсчэ	узэрыпсчэ	зэрыпсчэ	дызэрыпсчэ	фызэрыпсчэ	зэрыпсчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпсчэ	узэрымыпсчэ	зэрымыпсчэ	дызэрымыпсчэ	фызэрымыпсчэ	мызэрыпсчэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпсча	узэрыпсча	зэрыпсча	дызэрыпсча	фызэрыпсча	зэрыпсча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпсча	узэрымыпсча	зэрымыпсча	дызэрымыпсча	фызэрымыпсча	зэрымыпсча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпсчэгъа	узэрыпсчэгъа	зэрыпсчэгъа	дызэрыпсчэгъа	фызэрыпсчэгъа	зэрыпсчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпсчэгъа	узэрымыпсчэгъа	зэрымыпсчэгъа	дызэрымыпсчэгъа	фызэрымыпсчэгъа	зэрымыпсчэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпсчэн	узэрыпсчэн	зэрыпсчэн	дызэрыпсчэн	фызэрыпсчэн	зэрыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпсчэн	узэрымыпсчэн	зэрымыпсчэн	дызэрымыпсчэн	фызэрымыпсчэн	зэрымыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпсчэну	узэрыпсчэну	зэрыпсчэну	дызэрыпсчэну	фызэрыпсчэну	зэрыпсчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпсчэну	узэрымыпсчэну	зэрымыпсчэну	дызэрымыпсчэну	фызэрымыпсчэну	зэрымыпсчэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпсчэ	ущыпсчэ	щыпсчэ	дыщыпсчэ	фыщыпсчэ	щыпсчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпсчэ	ущымыпсчэ	щымыпсчэ	дыщымыпсчэ	фыщымыпсчэ	щымыпсчэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпсча	ущыпсча	щыпсча	дыщыпсча	фыщыпсча	щыпсча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпсча	ущымыпсча	щымыпсча	дыщымыпсча	фыщымыпсча	щымыпсча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпсчэгъа	ущыпсчэгъа	щыпсчэгъа	дыщыпсчэгъа	фыщыпсчэгъа	щыпсчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпсчэгъа	ущымыпсчэгъа	щымыпсчэгъа	дыщымыпсчэгъа	фыщымыпсчэгъа	щымыпсчэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпсчэн	ущыпсчэн	щыпсчэн	дыщыпсчэн	фыщыпсчэн	щыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпсчэн	ущымыпсчэн	щымыпсчэн	дыщымыпсчэн	фыщымыпсчэн	щымыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпсчэну	ущыпсчэну	щыпсчэну	дыщыпсчэну	фыщыпсчэну	щыпсчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпсчэну	ущымыпсчэну	щымыпсчэну	дыщымыпсчэну	фыщымыпсчэну	щымыпсчэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпсчэ	уздэпсчэ	здэпсчэ	дыздэпсчэ	фыздэпсчэ	здэпсчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпсчэ	уздэмыпсчэ	здэмыпсчэ	дыздэмыпсчэ	фыздэмыпсчэ	здэмыпсчэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпсча	уздэпсча	здэпсча	дыздэпсча	фыздэпсча	здэпсча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпсча	уздэмыпсча	здэмыпсча	дыздэмыпсча	фыздэмыпсча	здэмыпсча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпсчэгъа	уздэпсчэгъа	здэпсчэгъа	дыздэпсчэгъа	фыздэпсчэгъа	здэпсчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпсчэгъа	уздэмыпсчэгъа	здэмыпсчэгъа	дыздэмыпсчэгъа	фыздэмыпсчэгъа	здэмыпсчэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпсчэн	уздэпсчэн	здэпсчэн	дыздэпсчэн	фыздэпсчэн	здэпсчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпсчэн	уздэмыпсчэн	здэмыпсчэн	дыздэмыпсчэн	фыздэмыпсчэн	здэмыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпсчэну	уздэпсчэну	здэпсчэну	дыздэпсчэну	фыздэпсчэну	здэпсчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпсчэну	уздэмыпсчэну	здэмыпсчэну	дыздэмыпсчэну	фыздэмыпсчэну	здэмыпсчэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпсчэ	ущӀэпсчэ	щӀэпсчэ	дыщӀэпсчэ	фыщӀэпсчэ	щӀэпсчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпсчэ	ущӀэмыпсчэ	щӀэмыпсчэ	дыщӀэмыпсчэ	фыщӀэмыпсчэ	щӀэмыпсчэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпсча	ущӀэпсча	щӀэпсча	дыщӀэпсча	фыщӀэпсча	щӀэпсча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпсча	ущӀэмыпсча	щӀэмыпсча	дыщӀэмыпсча	фыщӀэмыпсча	щӀэмыпсча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпсчэгъа	ущӀэпсчэгъа	щӀэпсчэгъа	дыщӀэпсчэгъа	фыщӀэпсчэгъа	щӀэпсчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпсчэгъа	ущӀэмыпсчэгъа	щӀэмыпсчэгъа	дыщӀэмыпсчэгъа	фыщӀэмыпсчэгъа	щӀэмыпсчэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпсчэн	ущӀэпсчэн	щӀэпсчэн	дыщӀэпсчэн	фыщӀэпсчэн	щӀэпсчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпсчэн	ущӀэмыпсчэн	щӀэмыпсчэн	дыщӀэмыпсчэн	фыщӀэмыпсчэн	щӀэмыпсчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпсчэну	ущӀэпсчэну	щӀэпсчэну	дыщӀэпсчэну	фыщӀэпсчэну	щӀэпсчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпсчэну	ущӀэмыпсчэну	щӀэмыпсчэну	дыщӀэмыпсчэну	фыщӀэмыпсчэну	щӀэмыпсчэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпсчэу	упсчэу	псчэу	дыпсчэу	фыпсчэу	псчэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсчэу	умыпсчэу	мыпсчэу	дымыпсчэу	фымыпсчэу	мыпсчэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпсчауэ	упсчауэ	псчауэ	дыпсчауэ	фыпсчауэ	псчауэ / псча(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпсчауэ	умыпсчауэ	мыпсчауэ	дымыпсчауэ	фымыпсчауэ	мыпсчауэ(хэ) / мыпсча(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпсчэурэ	упсчэурэ	псчэурэ	дыпсчэурэ	фыпсчэурэ	псчэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыпсчэурэ	умыпсчэурэ	мыпсчэурэ	дымыпсчэурэ	фымыпсчэурэ	мыпсчэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псч]э	[псч]эр	--	[псч]эхэр
Эргативнэ:	[псч]э	[псч]эм	--	[псч]эхэм
Послеложнэ:	[псч]экӀэ	[псч]эмкӀэ	[псч]эхэкӀэ	[псч]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[псч]эу	[псч]эрауэ	[псч]эхэу	[псч]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псч]а	[псч]ар	--	[псч]ахэр
Эргативнэ:	[псч]а	[псч]ам	--	[псч]ахэм
Послеложнэ:	[псч]акӀэ	[псч]амкӀэ	[псч]ахэкӀэ	[псч]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[псч]ауэ	[псч]арауэ	[псч]ахэу	[псч]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псч]эн	[псч]эныр	--	[псч]энхэр
Эргативнэ:	[псч]эн	[псч]эным	--	[псч]энхэм
Послеложнэ:	[псч]энкӀэ	[псч]энымкӀэ	[псч]энхэкӀэ	[псч]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[псч]эну	[псч]энырауэ	[псч]энхэу	[псч]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псч]эну	[псч]энур	--	[псч]энухэр
Эргативнэ:	[псч]эну	[псч]энум	--	[псч]энухэм
Послеложнэ:	[псч]энукӀэ	[псч]энумкӀэ	[псч]энухэкӀэ	[псч]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[псч]энуэ	[псч]энурауэ	[псч]энухэу	[псч]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Тэмакъыр итхъунщӀу, макъ пхъашэ ищӀу хьэуар зэман зэманкӀэрэ къыжьэдэун.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

Сабийр мапсчэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

псчэн: cough
Сабийр мапсчэ: the child is coughing.

УРЫСЫБЗЭ

псчэн: кашлять
Сабийр мапсчэ: ребенок кашляет

псалъафэ зэпыщӀахэр

[И] псчэн къэкӀуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: want to cough, feel like coughing.
     Урысыбзэ: захотеть кашлять.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын