псчэуӏун
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [pstʂɐwǝˈʔʷǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [псч] + -э + [уӏу] + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]
Глагол лъэмыӏэс "псчэуӏун"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | псчэуӏуын |
| щымыӀэныгъэ: | мыпсчэуӏуын |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуын | упсчэуӏуын | псчэуӏуын | дыпсчэуӏуын | фыпсчэуӏуын | псчэуӏуын(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуын | умыпсчэуӏуын | мыпсчэуӏуын | дымыпсчэуӏуын | фымыпсчэуӏуын | мыпсчэуӏуын(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | псчэуӏу! | фыпсчэуӏу! |
| щымыӀэныгъэ: | умыпсчэуӏу! | фымыпсчэуӏу! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срепсчэуӏу | урепсчэуӏу | ирепсчэуӏу | дрепсчэуӏу | фрепсчэуӏу | ирепсчэуӏу |
| щымыӀэныгъэ: | сремыпсчэуӏу | уремыпсчэуӏу | иремыпсчэуӏу | дремыпсчэуӏу | фремыпсчэуӏу | иремыпсчэуӏу |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сопсчэуӏу(ыр) | уопсчэуӏу(ыр) | мэпсчэуӏу(ыр) | допсчэуӏу(ыр) | фопсчэуӏу(ыр) | мэпсчэуӏу(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыркъым | упсчэуӏуыркъым | псчэуӏуыркъым | дыпсчэуӏуыркъым | фыпсчэуӏуыркъым | псчэуӏуы(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуырт | упсчэуӏуырт | псчэуӏуырт | дыпсчэуӏуырт | фыпсчэуӏуырт | псчэуӏуырт / псчэуӏухэрт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыртэкъым | упсчэуӏуыртэкъым | псчэуӏуыртэкъым | дыпсчэуӏуыртэкъым | фыпсчэуӏуыртэкъым | псчэуӏуыртэкъым / псчэуӏухэртэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуащ | упсчэуӏуащ | псчэуӏуащ | дыпсчэуӏуащ | фыпсчэуӏуащ | псчэуӏуа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуакъым | упсчэуӏуакъым | псчэуӏуакъым | дыпсчэуӏуакъым | фыпсчэуӏуакъым | псчэуӏуа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуат | упсчэуӏуат | псчэуӏуат | дыпсчэуӏуат | фыпсчэуӏуат | псчэуӏуа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуатэкъым | упсчэуӏуатэкъым | псчэуӏуатэкъым | дыпсчэуӏуатэкъым | фыпсчэуӏуатэкъым | псчэуӏуа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъащ | упсчэуӏуыгъащ | псчэуӏуыгъащ | дыпсчэуӏуыгъащ | фыпсчэуӏуыгъащ | псчэуӏуыгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъакъым | упсчэуӏуыгъакъым | псчэуӏуыгъакъым | дыпсчэуӏуыгъакъым | фыпсчэуӏуыгъакъым | псчэуӏуыгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъат | упсчэуӏуыгъат | псчэуӏуыгъат | дыпсчэуӏуыгъат | фыпсчэуӏуыгъат | псчэуӏуыгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъатэкъым | упсчэуӏуыгъатэкъым | псчэуӏуыгъатэкъым | дыпсчэуӏуыгъатэкъым | фыпсчэуӏуыгъатэкъым | псчэуӏуыгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏущ | упсчэуӏущ | псчэуӏущ | дыпсчэуӏущ | фыпсчэуӏущ | псчэуӏу(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏукъым | упсчэуӏукъым | псчэуӏукъым | дыпсчэуӏукъым | фыпсчэуӏукъым | псчэуӏу(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏут | упсчэуӏут | псчэуӏут | дыпсчэуӏут | фыпсчэуӏут | псчэуӏу(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏутэкъым | упсчэуӏутэкъым | псчэуӏутэкъым | дыпсчэуӏутэкъым | фыпсчэуӏутэкъым | псчэуӏу(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынщ | упсчэуӏуынщ | псчэуӏуынщ | дыпсчэуӏуынщ | фыпсчэуӏуынщ | псчэуӏуын(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынкъым | упсчэуӏуынкъым | псчэуӏуынкъым | дыпсчэуӏуынкъым | фыпсчэуӏуынкъым | псчэуӏуын(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынущ | упсчэуӏуынуш | псчэуӏуынущ | дыпсчэуӏуынущ | фыпсчэуӏуынущ | псчэуӏуыну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынукъым | упсчэуӏуынукъым | псчэуӏуынукъым | дыпсчэуӏуынукъым | фыпсчэуӏуынукъым | псчэуӏуыну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏурэ | упсчэуӏурэ | псчэуӏурэ | дыпсчэуӏурэ | фыпсчэуӏурэ | псчэуӏу(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыркъэ | упсчэуӏуыркъэ | псчэуӏуыркъэ | дыпсчэуӏуыркъэ | фыпсчэуӏуыркъэ | псчэуӏуыркъэ / псчэуӏухэркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуырт | упсчэуӏуырт | псчэуӏуырт | дыпсчэуӏуырт | фыпсчэуӏуырт | псчэуӏуырт / псчэуӏухэрт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыртэкъэ | упсчэуӏуыртэкъэ | псчэуӏуыртэкъэ | дыпсчэуӏуыртэкъэ | фыпсчэуӏуыртэкъэ | псчэуӏуыртэкъэ / псчэуӏухэртэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуа | упсчэуӏуа | псчэуӏуа | дыпсчэуӏуа | фыпсчэуӏуа | псчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуакъэ | упсчэуӏуакъэ | псчэуӏуакъэ | дыпсчэуӏуакъэ | фыпсчэуӏуакъэ | псчэуӏуа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуат | упсчэуӏуат | псчэуӏуат | дыпсчэуӏуат | фыпсчэуӏуат | псчэуӏуа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуатэкъэ | упсчэуӏуатэкъэ | псчэуӏуатэкъэ | дыпсчэуӏуатэкъэ | фыпсчэуӏуатэкъэ | псчэуӏуа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъа | упсчэуӏуыгъа | псчэуӏуыгъа | дыпсчэуӏуыгъа | фыпсчэуӏуыгъа | псчэуӏуыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъакъэ | упсчэуӏуыгъакъэ | псчэуӏуыгъакъэ | дыпсчэуӏуыгъакъэ | фыпсчэуӏуыгъакъэ | псчэуӏуыгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъат | упсчэуӏуыгъат | псчэуӏуыгъат | дыпсчэуӏуыгъат | фыпсчэуӏуыгъат | псчэуӏуыгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъатэкъэ | упсчэуӏуыгъатэкъэ | псчэуӏуыгъатэкъэ | дыпсчэуӏуыгъатэкъэ | фыпсчэуӏуыгъатэкъэ | псчэуӏуыгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏу | упсчэуӏу | псчэуӏу | дыпсчэуӏу | фыпсчэуӏу | псчэуӏу(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏукъэ | упсчэуӏукъэ | псчэуӏукъэ | дыпсчэуӏукъэ | фыпсчэуӏукъэ | псчэуӏу(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏут | упсчэуӏут | псчэуӏут | дыпсчэуӏут | фыпсчэуӏут | псчэуӏу(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏутэкъэ | упсчэуӏутэкъэ | псчэуӏутэкъэ | дыпсчэуӏутэкъэ | фыпсчэуӏутэкъэ | псчэуӏу(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуын | упсчэуӏуын | псчэуӏуын | дыпсчэуӏуын | фыпсчэуӏуын | псчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынкъэ | упсчэуӏуынкъэ | псчэуӏуынкъэ | дыпсчэуӏуынкъэ | фыпсчэуӏуынкъэ | псчэуӏуын(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыну | упсчэуӏуыну | псчэуӏуыну | дыпсчэуӏуыну | фыпсчэуӏуыну | псчэуӏуыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынукъэ | упсчэуӏуынукъэ | псчэуӏуынукъэ | дыпсчэуӏуынукъэ | фыпсчэуӏуынукъэ | псчэуӏуыну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏумэ | упсчэуӏумэ | псчэуӏумэ | дыпсчэуӏумэ | фыпсчэуӏумэ | псчэуӏу(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏумэ | умыпсчэуӏумэ | мыпсчэуӏумэ | дымыпсчэуӏумэ | фымыпсчэуӏумэ | мыпсчэуӏу(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуамэ | упсчэуӏуамэ | псчэуӏуамэ | дыпсчэуӏуамэ | фыпсчэуӏуамэ | псчэуӏуа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуамэ | умыпсчэуӏуамэ | мыпсчэуӏуамэ | дымыпсчэуӏуамэ | фымыпсчэуӏуамэ | мыпсчэуӏуа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъамэ | упсчэуӏуыгъамэ | псчэуӏуыгъамэ | дыпсчэуӏуыгъамэ | фыпсчэуӏуыгъамэ | псчэуӏуыгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуыгъамэ | умыпсчэуӏуыгъамэ | мыпсчэуӏуыгъамэ | дымыпсчэуӏуыгъамэ | фымыпсчэуӏуыгъамэ | мыпсчэуӏуыгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынмэ | упсчэуӏуынмэ | псчэуӏуынмэ | дыпсчэуӏуынмэ | фыпсчэуӏуынмэ | псчэуӏуын(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынмэ | умыпсчэуӏуынмэ | мыпсчэуӏуынмэ | дымыпсчэуӏуынмэ | фымыпсчэуӏуынмэ | мыпсчэуӏуын(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынумэ | упсчэуӏуынумэ | псчэуӏуынумэ | дыпсчэуӏуынумэ | фыпсчэуӏуынумэ | псчэуӏуыну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынумэ | умыпсчэуӏуынумэ | мыпсчэуӏуынумэ | дымыпсчэуӏуынумэ | фымыпсчэуӏуынумэ | мыпсчэуӏуыну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏутэмэ | упсчэуӏутэмэ | псчэуӏутэмэ | дыпсчэуӏутэмэ | фыпсчэуӏутэмэ | псчэуӏу(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏутэмэ | умыпсчэуӏутэмэ | мыпсчэуӏутэмэ | дымыпсчэуӏутэмэ | фымыпсчэуӏутэмэ | мыпсчэуӏу(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуатэмэ | упсчэуӏуатэмэ | псчэуӏуатэмэ | дыпсчэуӏуатэмэ | фыпсчэуӏуатэмэ | псчэуӏуа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуатэмэ | умыпсчэуӏуатэмэ | мыпсчэуӏуатэмэ | дымыпсчэуӏуатэмэ | фымыпсчэуӏуатэмэ | мыпсчэуӏуа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъатэмэ | упсчэуӏуыгъатэмэ | псчэуӏуыгъатэмэ | дыпсчэуӏуыгъатэмэ | фыпсчэуӏуыгъатэмэ | псчэуӏуыгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуыгъатэмэ | умыпсчэуӏуыгъатэмэ | мыпсчэуӏуыгъатэмэ | дымыпсчэуӏуыгъатэмэ | фымыпсчэуӏуыгъатэмэ | мыпсчэуӏуыгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынтэмэ | упсчэуӏуынтэмэ | псчэуӏуынтэмэ | дыпсчэуӏуынтэмэ | фыпсчэуӏуынтэмэ | псчэуӏуын(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынтэмэ | умыпсчэуӏуынтэмэ | мыпсчэуӏуынтэмэ | дымыпсчэуӏуынтэмэ | фымыпсчэуӏуынтэмэ | мыпсчэуӏуын(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынутэмэ | упсчэуӏуынутэмэ | псчэуӏуынутэмэ | дыпсчэуӏуынутэмэ | фыпсчэуӏуынутэмэ | псчэуӏуыну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынутэмэ | умыпсчэуӏуынутэмэ | мыпсчэуӏуынутэмэ | дымыпсчэуӏуынутэмэ | фымыпсчэуӏуынутэмэ | мыпсчэуӏуыну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынт | упсчэуӏуынт | псчэуӏуынт | дыпсчэуӏуынт | фыпсчэуӏуынт | псчэуӏуын(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынтэкъым | упсчэуӏуынтэкъым | псчэуӏуынтэкъым | дыпсчэуӏуынтэкъым | фыпсчэуӏуынтэкъым | псчэуӏуын(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынут | упсчэуӏуынут | псчэуӏуынут | дыпсчэуӏуынут | фыпсчэуӏуынут | псчэуӏуыну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынутэкъым | упсчэуӏуынутэкъым | псчэуӏуынутэкъым | дыпсчэуӏуынутэкъым | фыпсчэуӏуынутэкъым | псчэуӏуыну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуми | упсчэуӏуми | псчэуӏуми | дыпсчэуӏуми | фыпсчэуӏуми | псчэуӏу(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуми | умыпсчэуӏуми | мыпсчэуӏуми | дымыпсчэуӏуми | фымыпсчэуӏуми | мыпсчэуӏу(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуами | упсчэуӏуами | псчэуӏуами | дыпсчэуӏуами | фыпсчэуӏуами | псчэуӏуа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуами | умыпсчэуӏуами | мыпсчэуӏуами | дымыпсчэуӏуами | фымыпсчэуӏуами | мыпсчэуӏуа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъами | упсчэуӏуыгъами | псчэуӏуыгъами | дыпсчэуӏуыгъами | фыпсчэуӏуыгъами | псчэуӏуыгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуыгъами | умыпсчэуӏуыгъами | мыпсчэуӏуыгъами | дымыпсчэуӏуыгъами | фымыпсчэуӏуыгъами | мыпсчэуӏуыгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынми | упсчэуӏуынми | псчэуӏуынми | дыпсчэуӏуынми | фыпсчэуӏуынми | псчэуӏуын(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынми | умыпсчэуӏуынми | мыпсчэуӏуынми | дымыпсчэуӏуынми | фымыпсчэуӏуынми | мыпсчэуӏуын(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынуми | упсчэуӏуынуми | псчэуӏуынуми | дыпсчэуӏуынуми | фыпсчэуӏуынуми | псчэуӏуыну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынуми | умыпсчэуӏуынуми | мыпсчэуӏуынуми | дымыпсчэуӏуынуми | фымыпсчэуӏуынуми | мыпсчэуӏуыну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏутэми | упсчэуӏутэми | псчэуӏутэми | дыпсчэуӏутэми | фыпсчэуӏутэми | псчэуӏу(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏутэми | умыпсчэуӏутэми | мыпсчэуӏутэми | дымыпсчэуӏутэми | фымыпсчэуӏутэми | мыпсчэуӏу(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуатэми | упсчэуӏуатэми | псчэуӏуатэми | дыпсчэуӏуатэми | фыпсчэуӏуатэми | псчэуӏуа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуатэми | умыпсчэуӏуатэми | мыпсчэуӏуатэми | дымыпсчэуӏуатэми | фымыпсчэуӏуатэми | мыпсчэуӏуа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуыгъатэми | упсчэуӏуыгъатэми | псчэуӏуыгъатэми | дыпсчэуӏуыгъатэми | фыпсчэуӏуыгъатэми | псчэуӏуыгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуыгъатэми | умыпсчэуӏуыгъатэми | мыпсчэуӏуыгъатэми | дымыпсчэуӏуыгъатэми | фымыпсчэуӏуыгъатэми | мыпсчэуӏуыгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынтэми | упсчэуӏуынтэми | псчэуӏуынтэми | дыпсчэуӏуынтэми | фыпсчэуӏуынтэми | псчэуӏуын(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынтэми | умыпсчэуӏуынтэми | мыпсчэуӏуынтэми | дымыпсчэуӏуынтэми | фымыпсчэуӏуынтэми | мыпсчэуӏуын(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуынутэми | упсчэуӏуынутэми | псчэуӏуынутэми | дыпсчэуӏуынутэми | фыпсчэуӏуынутэми | псчэуӏуыну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуынутэми | умыпсчэуӏуынутэми | мыпсчэуӏуынутэми | дымыпсчэуӏуынутэми | фымыпсчэуӏуынутэми | мыпсчэуӏуыну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуаи | упсчэуӏуаи | псчэуӏуаи | дыпсчэуӏуаи | фыпсчэуӏуаи | псчэуӏуаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуакъыми | упсчэуӏуакъыми | псчэуӏуакъыми | дыпсчэуӏуакъыми | фыпсчэуӏуакъыми | псчэуӏуакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуащэрэт | упсчэуӏуащэрэт | псчэуӏуащэрэт | дыпсчэуӏуащэрэт | фыпсчэуӏуащэрэт | псчэуӏуащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сымыпсчэуӏуащэрэт | умыпсчэуӏуащэрэт | мыпсчэуӏуащэрэт | дымыпсчэуӏуащэрэт | фымыпсчэуӏуащэрэт | мыпсчэуӏуащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнщ | упсчэуӏуагъэнщ | псчэуӏуагъэнщ | дыпсчэуӏуагъэнщ | фыпсчэуӏуагъэнщ | псчэуӏуагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнкъым | упсчэуӏуагъэнкъым | псчэуӏуагъэнкъым | дыпсчэуӏуагъэнкъым | фыпсчэуӏуагъэнкъым | псчэуӏуагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнт | упсчэуӏуагъэнт | псчэуӏуагъэнт | дыпсчэуӏуагъэнт | фыпсчэуӏуагъэнт | псчэуӏуагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнтэкъым | упсчэуӏуагъэнтэкъым | псчэуӏуагъэнтэкъым | дыпсчэуӏуагъэнтэкъым | фыпсчэуӏуагъэнтэкъым | псчэуӏуагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэн | упсчэуӏуагъэн | псчэуӏуагъэн | дыпсчэуӏуагъэн | фыпсчэуӏуагъэн | псчэуӏуагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнкъэ | упсчэуӏуагъэнкъэ | псчэуӏуагъэнкъэ | дыпсчэуӏуагъэнкъэ | фыпсчэуӏуагъэнкъэ | псчэуӏуагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнт | упсчэуӏуагъэнт | псчэуӏуагъэнт | дыпсчэуӏуагъэнт | фыпсчэуӏуагъэнт | псчэуӏуагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнтэкъэ | упсчэуӏуагъэнтэкъэ | псчэуӏуагъэнтэкъэ | дыпсчэуӏуагъэнтэкъэ | фыпсчэуӏуагъэнтэкъэ | псчэуӏуагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнпсчэуӏу | упсчэуӏуагъэнпсчэуӏу | псчэуӏуагъэнпсчэуӏу | дыпсчэуӏуагъэнпсчэуӏу | фыпсчэуӏуагъэнпсчэуӏу | псчэуӏуагъэнпсчэуӏу |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнукъым | упсчэуӏуагъэнукъым | псчэуӏуагъэнукъым | дыпсчэуӏуагъэнукъым | фыпсчэуӏуагъэнукъым | псчэуӏуагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнут | упсчэуӏуагъэнут | псчэуӏуагъэнут | дыпсчэуӏуагъэнут | фыпсчэуӏуагъэнут | псчэуӏуагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнутэкъым | упсчэуӏуагъэнутэкъым | псчэуӏуагъэнутэкъым | дыпсчэуӏуагъэнутэкъым | фыпсчэуӏуагъэнутэкъым | псчэуӏуагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэну | упсчэуӏуагъэну | псчэуӏуагъэну | дыпсчэуӏуагъэну | фыпсчэуӏуагъэну | псчэуӏуагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнукъэ | упсчэуӏуагъэнукъэ | псчэуӏуагъэнукъэ | дыпсчэуӏуагъэнукъэ | фыпсчэуӏуагъэнукъэ | псчэуӏуагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнут | упсчэуӏуагъэнут | псчэуӏуагъэнут | дыпсчэуӏуагъэнут | фыпсчэуӏуагъэнут | псчэуӏуагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсчэуӏуагъэнутэкъэ | упсчэуӏуагъэнутэкъэ | псчэуӏуагъэнутэкъэ | дыпсчэуӏуагъэнутэкъэ | фыпсчэуӏуагъэнутэкъэ | псчэуӏуагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏу | упсчэуӏу | псчэуӏу | дыпсчэуӏу | фыпсчэуӏу | псчэуӏу(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏу | умыпсчэуӏу | мыпсчэуӏу | дымыпсчэуӏу | фымыпсчэуӏу | мыпсчэуӏу(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуа | упсчэуӏуа | псчэуӏуа | дыпсчэуӏуа | фыпсчэуӏуа | псчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуа | умыпсчэуӏуа | мыпсчэуӏуа | дымыпсчэуӏуа | фымыпсчэуӏуа | мыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуыгъа | упсчэуӏуыгъа | псчэуӏуыгъа | дыпсчэуӏуыгъа | фыпсчэуӏуыгъа | псчэуӏуыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуыгъа | умыпсчэуӏуыгъа | мыпсчэуӏуыгъа | дымыпсчэуӏуыгъа | фымыпсчэуӏуыгъа | мыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуын | упсчэуӏуын | псчэуӏуын | дыпсчэуӏуын | фыпсчэуӏуын | псчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуын | умыпсчэуӏуын | мыпсчэуӏуын | дымыпсчэуӏуын | фымыпсчэуӏуын | мыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуыну | упсчэуӏуыну | псчэуӏуыну | дыпсчэуӏуыну | фыпсчэуӏуыну | псчэуӏуыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуыну | умыпсчэуӏуыну | мыпсчэуӏуыну | дымыпсчэуӏуыну | фымыпсчэуӏуыну | мыпсчэуӏуыну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсчэуӏу | узэрыпсчэуӏу | зэрыпсчэуӏу | дызэрыпсчэуӏу | фызэрыпсчэуӏу | зэрыпсчэуӏу(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсчэуӏу | узэрымыпсчэуӏу | зэрымыпсчэуӏу | дызэрымыпсчэуӏу | фызэрымыпсчэуӏу | мызэрыпсчэуӏу(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсчэуӏуа | узэрыпсчэуӏуа | зэрыпсчэуӏуа | дызэрыпсчэуӏуа | фызэрыпсчэуӏуа | зэрыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсчэуӏуа | узэрымыпсчэуӏуа | зэрымыпсчэуӏуа | дызэрымыпсчэуӏуа | фызэрымыпсчэуӏуа | зэрымыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсчэуӏуыгъа | узэрыпсчэуӏуыгъа | зэрыпсчэуӏуыгъа | дызэрыпсчэуӏуыгъа | фызэрыпсчэуӏуыгъа | зэрыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсчэуӏуыгъа | узэрымыпсчэуӏуыгъа | зэрымыпсчэуӏуыгъа | дызэрымыпсчэуӏуыгъа | фызэрымыпсчэуӏуыгъа | зэрымыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсчэуӏуын | узэрыпсчэуӏуын | зэрыпсчэуӏуын | дызэрыпсчэуӏуын | фызэрыпсчэуӏуын | зэрыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсчэуӏуын | узэрымыпсчэуӏуын | зэрымыпсчэуӏуын | дызэрымыпсчэуӏуын | фызэрымыпсчэуӏуын | зэрымыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсчэуӏуыну | узэрыпсчэуӏуыну | зэрыпсчэуӏуыну | дызэрыпсчэуӏуыну | фызэрыпсчэуӏуыну | зэрыпсчэуӏуыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсчэуӏуыну | узэрымыпсчэуӏуыну | зэрымыпсчэуӏуыну | дызэрымыпсчэуӏуыну | фызэрымыпсчэуӏуыну | зэрымыпсчэуӏуыну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсчэуӏу | ущыпсчэуӏу | щыпсчэуӏу | дыщыпсчэуӏу | фыщыпсчэуӏу | щыпсчэуӏу(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсчэуӏу | ущымыпсчэуӏу | щымыпсчэуӏу | дыщымыпсчэуӏу | фыщымыпсчэуӏу | щымыпсчэуӏу(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсчэуӏуа | ущыпсчэуӏуа | щыпсчэуӏуа | дыщыпсчэуӏуа | фыщыпсчэуӏуа | щыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсчэуӏуа | ущымыпсчэуӏуа | щымыпсчэуӏуа | дыщымыпсчэуӏуа | фыщымыпсчэуӏуа | щымыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсчэуӏуыгъа | ущыпсчэуӏуыгъа | щыпсчэуӏуыгъа | дыщыпсчэуӏуыгъа | фыщыпсчэуӏуыгъа | щыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсчэуӏуыгъа | ущымыпсчэуӏуыгъа | щымыпсчэуӏуыгъа | дыщымыпсчэуӏуыгъа | фыщымыпсчэуӏуыгъа | щымыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсчэуӏуын | ущыпсчэуӏуын | щыпсчэуӏуын | дыщыпсчэуӏуын | фыщыпсчэуӏуын | щыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсчэуӏуын | ущымыпсчэуӏуын | щымыпсчэуӏуын | дыщымыпсчэуӏуын | фыщымыпсчэуӏуын | щымыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсчэуӏуыну | ущыпсчэуӏуыну | щыпсчэуӏуыну | дыщыпсчэуӏуыну | фыщыпсчэуӏуыну | щыпсчэуӏуыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсчэуӏуыну | ущымыпсчэуӏуыну | щымыпсчэуӏуыну | дыщымыпсчэуӏуыну | фыщымыпсчэуӏуыну | щымыпсчэуӏуыну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсчэуӏу | уздэпсчэуӏу | здэпсчэуӏу | дыздэпсчэуӏу | фыздэпсчэуӏу | здэпсчэуӏу(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсчэуӏу | уздэмыпсчэуӏу | здэмыпсчэуӏу | дыздэмыпсчэуӏу | фыздэмыпсчэуӏу | здэмыпсчэуӏу(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсчэуӏуа | уздэпсчэуӏуа | здэпсчэуӏуа | дыздэпсчэуӏуа | фыздэпсчэуӏуа | здэпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсчэуӏуа | уздэмыпсчэуӏуа | здэмыпсчэуӏуа | дыздэмыпсчэуӏуа | фыздэмыпсчэуӏуа | здэмыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсчэуӏуыгъа | уздэпсчэуӏуыгъа | здэпсчэуӏуыгъа | дыздэпсчэуӏуыгъа | фыздэпсчэуӏуыгъа | здэпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсчэуӏуыгъа | уздэмыпсчэуӏуыгъа | здэмыпсчэуӏуыгъа | дыздэмыпсчэуӏуыгъа | фыздэмыпсчэуӏуыгъа | здэмыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсчэуӏуын | уздэпсчэуӏуын | здэпсчэуӏуын | дыздэпсчэуӏуын | фыздэпсчэуӏуын | здэпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсчэуӏуын | уздэмыпсчэуӏуын | здэмыпсчэуӏуын | дыздэмыпсчэуӏуын | фыздэмыпсчэуӏуын | здэмыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсчэуӏуыну | уздэпсчэуӏуыну | здэпсчэуӏуыну | дыздэпсчэуӏуыну | фыздэпсчэуӏуыну | здэпсчэуӏуыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсчэуӏуыну | уздэмыпсчэуӏуыну | здэмыпсчэуӏуыну | дыздэмыпсчэуӏуыну | фыздэмыпсчэуӏуыну | здэмыпсчэуӏуыну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсчэуӏу | ущӀэпсчэуӏу | щӀэпсчэуӏу | дыщӀэпсчэуӏу | фыщӀэпсчэуӏу | щӀэпсчэуӏу(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсчэуӏу | ущӀэмыпсчэуӏу | щӀэмыпсчэуӏу | дыщӀэмыпсчэуӏу | фыщӀэмыпсчэуӏу | щӀэмыпсчэуӏу(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсчэуӏуа | ущӀэпсчэуӏуа | щӀэпсчэуӏуа | дыщӀэпсчэуӏуа | фыщӀэпсчэуӏуа | щӀэпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсчэуӏуа | ущӀэмыпсчэуӏуа | щӀэмыпсчэуӏуа | дыщӀэмыпсчэуӏуа | фыщӀэмыпсчэуӏуа | щӀэмыпсчэуӏуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсчэуӏуыгъа | ущӀэпсчэуӏуыгъа | щӀэпсчэуӏуыгъа | дыщӀэпсчэуӏуыгъа | фыщӀэпсчэуӏуыгъа | щӀэпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсчэуӏуыгъа | ущӀэмыпсчэуӏуыгъа | щӀэмыпсчэуӏуыгъа | дыщӀэмыпсчэуӏуыгъа | фыщӀэмыпсчэуӏуыгъа | щӀэмыпсчэуӏуыгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсчэуӏуын | ущӀэпсчэуӏуын | щӀэпсчэуӏуын | дыщӀэпсчэуӏуын | фыщӀэпсчэуӏуын | щӀэпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсчэуӏуын | ущӀэмыпсчэуӏуын | щӀэмыпсчэуӏуын | дыщӀэмыпсчэуӏуын | фыщӀэмыпсчэуӏуын | щӀэмыпсчэуӏуын(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсчэуӏуыну | ущӀэпсчэуӏуыну | щӀэпсчэуӏуыну | дыщӀэпсчэуӏуыну | фыщӀэпсчэуӏуыну | щӀэпсчэуӏуыну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсчэуӏуыну | ущӀэмыпсчэуӏуыну | щӀэмыпсчэуӏуыну | дыщӀэмыпсчэуӏуыну | фыщӀэмыпсчэуӏуыну | щӀэмыпсчэуӏуыну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуыу | упсчэуӏуыу | псчэуӏуыу | дыпсчэуӏуыу | фыпсчэуӏуыу | псчэуӏу(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуыу | умыпсчэуӏуыу | мыпсчэуӏуыу | дымыпсчэуӏуыу | фымыпсчэуӏуыу | мыпсчэуӏу(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуауэ | упсчэуӏуауэ | псчэуӏуауэ | дыпсчэуӏуауэ | фыпсчэуӏуауэ | псчэуӏуауэ / псчэуӏуахэу |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуауэ | умыпсчэуӏуауэ | мыпсчэуӏуауэ | дымыпсчэуӏуауэ | фымыпсчэуӏуауэ | мыпсчэуӏуауэ / мыпсчэуӏуахэу |
| -урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыпсчэуӏуыурэ | упсчэуӏуыурэ | псчэуӏуыурэ | дыпсчэуӏуыурэ | фыпсчэуӏуыурэ | псчэуӏу(хэ)урэ |
| -урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сымыпсчэуӏуыурэ | умыпсчэуӏуыурэ | мыпсчэуӏуыурэ | дымыпсчэуӏуыурэ | фымыпсчэуӏуыурэ | мыпсчэуӏу(хэ)урэ |
| -ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [псчэуӏу] | [псчэуӏу]ыр | -- | [псчэуӏу]хэр |
| Эргативнэ: | [псчэуӏу] | [псчэуӏу]ым | -- | [псчэуӏу]хэм |
| Послеложнэ: | [псчэуӏу]кӀэ | [псчэуӏу]ымкӀэ | [псчэуӏу]хэкӀэ | [псчэуӏу]хэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [псчэуӏу]ыу | [псчэуӏу]ырауэ | [псчэуӏу]хэу | [псчэуӏу]хэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [псчэуӏу]а | [псчэуӏу]ар | -- | [псчэуӏу]ахэр |
| Эргативнэ: | [псчэуӏу]а | [псчэуӏу]ам | -- | [псчэуӏу]ахэм |
| Послеложнэ: | [псчэуӏу]акӀэ | [псчэуӏу]амкӀэ | [псчэуӏу]ахэкӀэ | [псчэуӏу]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [псчэуӏу]ауэ | [псчэуӏу]арауэ | [псчэуӏу]ахэу | [псчэуӏу]ахэрауэ |
| -ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [псчэуӏу]ын | [псчэуӏу]ыныр | -- | [псчэуӏу]ынхэр |
| Эргативнэ: | [псчэуӏу]ын | [псчэуӏу]ыным | -- | [псчэуӏу]ынхэм |
| Послеложнэ: | [псчэуӏу]ынкӀэ | [псчэуӏу]ынымкӀэ | [псчэуӏу]ынхэкӀэ | [псчэуӏу]ынхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [псчэуӏу]ыну | [псчэуӏу]ынырауэ | [псчэуӏу]ынхэу | [псчэуӏу]ынхэрауэ |
| -ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [псчэуӏу]ыну | [псчэуӏу]ынур | -- | [псчэуӏу]ынухэр |
| Эргативнэ: | [псчэуӏу]ыну | [псчэуӏу]ынум | -- | [псчэуӏу]ынухэм |
| Послеложнэ: | [псчэуӏу]ынукӀэ | [псчэуӏу]ынумкӀэ | [псчэуӏу]ынухэкӀэ | [псчэуӏу]ынухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [псчэуӏу]ынууэ | [псчэуӏу]ынурауэ | [псчэуӏу]ынухэу | [псчэуӏу]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Тэмакъым зегъэлъэщӀын папщӀэ псчэн.
- Гу зылъригъэтэну псчэн.
ЩАПХЪЭХЭР
- Бидолэ газетыр зэкӀуэцӀихщ, и макъым зригъэлъэщӀу псчэуӀури, къеджэу щӀидзащ. Къуэдзокъуэ Хьэсэн
- Мурадин а тӀум [Щокъарэрэ Щэныбэрэ] чэзууэ еплъащ, гумызагъэ зэриӀэри къигъэлъагъуэу мащӀэуи псчэуӀури зигъэсабырыжащ. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- псчэуӏун: 1. cough slightly (usually to clear the airways) 2. cough (to draw attention)
УРЫСЫБЗЭ
- псчэуӏун: 1. слегка покашлять (обычно для очистки дыхательных путей) 2. кашлянуть (для привлечения внимания)
БИБЛИОГРАФИЕ