пхрыхун

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pxrǝˈxʷǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• пхры- + [ху] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пхрыхун"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пхрыхун
щымыӀэныгъэ:	пхрымыхун

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхрыхун	упхрыхун	пхрыхун	дыпхрыхун	фыпхрыхун	пхрыхун(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхун	упхрымыхун	пхрымыхун	дыпхрымыхун	фыпхрымыхун	пхрымыхун(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пхрыху!	фыпхрыху!
щымыӀэныгъэ:	упхрымыху!	фыпхрымыху!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхрыреху	упхрыреху	пхрыреху	дыпхрыреху	фыпхрыреху	пхрыреху
щымыӀэныгъэ:	сыпхрыремыху	упхрыремыху	пхрыремыху	дыпхрыремыху	фыпхрыремыху	пхрыремыху

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхроху(р)	упхроху(р)	пхроху(р)	дыпхроху(р)	фыпхроху(р)	пхроху(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуркъым	упхрыхуркъым	пхрыхуркъым	дыпхрыхуркъым	фыпхрыхуркъым	пхрыху(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхурт	упхрыхурт	пхрыхурт	дыпхрыхурт	фыпхрыхурт	пхрыхурт / пхрыху(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуртэкъым	упхрыхуртэкъым	пхрыхуртэкъым	дыпхрыхуртэкъым	фыпхрыхуртэкъым	пхрыхуртэкъым / пхрыху(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуащ	упхрыхуащ	пхрыхуащ	дыпхрыхуащ	фыпхрыхуащ	пхрыхуа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуакъым	упхрыхуакъым	пхрыхуакъым	дыпхрыхуакъым	фыпхрыхуакъым	пхрыхуа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуат	упхрыхуат	пхрыхуат	дыпхрыхуат	фыпхрыхуат	пхрыхуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуатэкъым	упхрыхуатэкъым	пхрыхуатэкъым	дыпхрыхуатэкъым	фыпхрыхуатэкъым	пхрыхуа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъащ	упхрыхугъащ	пхрыхугъащ	дыпхрыхугъащ	фыпхрыхугъащ	пхрыхугъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъакъым	упхрыхугъакъым	пхрыхугъакъым	дыпхрыхугъакъым	фыпхрыхугъакъым	пхрыхугъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъат	упхрыхугъат	пхрыхугъат	дыпхрыхугъат	фыпхрыхугъат	пхрыхугъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъатэкъым	упхрыхугъатэкъым	пхрыхугъатэкъым	дыпхрыхугъатэкъым	фыпхрыхугъатэкъым	пхрыхугъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхущ	упхрыхущ	пхрыхущ	дыпхрыхущ	фыпхрыхущ	пхрыху(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхукъым	упхрыхукъым	пхрыхукъым	дыпхрыхукъым	фыпхрыхукъым	пхрыху(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхут	упхрыхут	пхрыхут	дыпхрыхут	фыпхрыхут	пхрыху(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхутэкъым	упхрыхутэкъым	пхрыхутэкъым	дыпхрыхутэкъым	фыпхрыхутэкъым	пхрыху(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунщ	упхрыхунщ	пхрыхунщ	дыпхрыхунщ	фыпхрыхунщ	пхрыхун(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхункъым	упхрыхункъым	пхрыхункъым	дыпхрыхункъым	фыпхрыхункъым	пхрыхун(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунущ	упхрыхунущ	пхрыхунущ	дыпхрыхунущ	фыпхрыхунущ	пхрыхуну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхунукъым	упхрыхунукъым	пхрыхунукъым	дыпхрыхунукъым	фыпхрыхунукъым	пхрыхуну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхурэ	упхрыхурэ	пхрыхурэ	дыпхрыхурэ	фыпхрыхурэ	пхрыху(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуркъэ	упхрыхуркъэ	пхрыхуркъэ	дыпхрыхуркъэ	фыпхрыхуркъэ	пхрыхуркъэ / пхрыхухэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхурт	упхрыхурт	пхрыхурт	дыпхрыхурт	фыпхрыхурт	пхрыхурт / пхрыху(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуртэкъэ	упхрыхуртэкъэ	пхрыхуртэкъэ	дыпхрыхуртэкъэ	фыпхрыхуртэкъэ	пхрыхуртэкъэ / пхрыху(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуа	упхрыхуа	пхрыхуа	дыпхрыхуа	фыпхрыхуа	пхрыхуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуакъэ	упхрыхуакъэ	пхрыхуакъэ	дыпхрыхуакъэ	фыпхрыхуакъэ	пхрыхуа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуат	упхрыхуат	пхрыхуат	дыпхрыхуат	фыпхрыхуат	пхрыхуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуатэкъэ	упхрыхуатэкъэ	пхрыхуатэкъэ	дыпхрыхуатэкъэ	фыпхрыхуатэкъэ	пхрыхуа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъа	упхрыхугъа	пхрыхугъа	дыпхрыхугъа	фыпхрыхугъа	пхрыхугъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъакъэ	упхрыхугъакъэ	пхрыхугъакъэ	дыпхрыхугъакъэ	фыпхрыхугъакъэ	пхрыхугъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъат	упхрыхугъат	пхрыхугъат	дыпхрыхугъат	фыпхрыхугъат	пхрыхугъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъатэкъэ	упхрыхугъатэкъэ	пхрыхугъатэкъэ	дыпхрыхугъатэкъэ	фыпхрыхугъатэкъэ	пхрыхугъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпхрыху	упхрыху	пхрыху	дыпхрыху	фыпхрыху	пхрыху(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхукъэ	упхрыхукъэ	пхрыхукъэ	дыпхрыхукъэ	фыпхрыхукъэ	пхрыху(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхут	упхрыхут	пхрыхут	дыпхрыхут	фыпхрыхут	пхрыху(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхутэкъэ	упхрыхутэкъэ	пхрыхутэкъэ	дыпхрыхутэкъэ	фыпхрыхутэкъэ	пхрыху(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхун	упхрыхун	пхрыхун	дыпхрыхун	фыпхрыхун	пхрыхун(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхункъэ	упхрыхункъэ	пхрыхункъэ	дыпхрыхункъэ	фыпхрыхункъэ	пхрыхун(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуну	упхрыхуну	пхрыхуну	дыпхрыхуну	фыпхрыхуну	пхрыхуну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхунукъэ	упхрыхунукъэ	пхрыхунукъэ	дыпхрыхунукъэ	фыпхрыхунукъэ	пхрыхуну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхумэ	упхрыхумэ	пхрыхумэ	дыпхрыхумэ	фыпхрыхумэ	пхрыху(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхумэ	упхрымыхумэ	пхрымыхумэ	дыпхрымыхумэ	фыпхрымыхумэ	пхрымыху(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуамэ	упхрыхуамэ	пхрыхуамэ	дыпхрыхуамэ	фыпхрыхуамэ	пхрыхуа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхуамэ	упхрымыхуамэ	пхрымыхуамэ	дыпхрымыхуамэ	фыпхрымыхуамэ	пхрымыхуа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъамэ	упхрыхугъамэ	пхрыхугъамэ	дыпхрыхугъамэ	фыпхрыхугъамэ	пхрыхугъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхугъамэ	упхрымыхугъамэ	пхрымыхугъамэ	дыпхрымыхугъамэ	фыпхрымыхугъамэ	пхрымыхугъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунмэ	упхрыхунмэ	пхрыхунмэ	дыпхрыхунмэ	фыпхрыхунмэ	пхрыхун(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунмэ	упхрымыхунмэ	пхрымыхунмэ	дыпхрымыхунмэ	фыпхрымыхунмэ	пхрымыхун(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунумэ	упхрыхунумэ	пхрыхунумэ	дыпхрыхунумэ	фыпхрыхунумэ	пхрыхуну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунумэ	упхрымыхунумэ	пхрымыхунумэ	дыпхрымыхунумэ	фыпхрымыхунумэ	пхрымыхуну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхутэмэ	упхрыхутэмэ	пхрыхутэмэ	дыпхрыхутэмэ	фыпхрыхутэмэ	пхрыху(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхутэмэ	упхрымыхутэмэ	пхрымыхутэмэ	дыпхрымыхутэмэ	фыпхрымыхутэмэ	пхрымыху(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуатэмэ	упхрыхуатэмэ	пхрыхуатэмэ	дыпхрыхуатэмэ	фыпхрыхуатэмэ	пхрыхуа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхуатэмэ	упхрымыхуатэмэ	пхрымыхуатэмэ	дыпхрымыхуатэмэ	фыпхрымыхуатэмэ	пхрымыхуа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъатэмэ	упхрыхугъатэмэ	пхрыхугъатэмэ	дыпхрыхугъатэмэ	фыпхрыхугъатэмэ	пхрыхугъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхугъатэмэ	упхрымыхугъатэмэ	пхрымыхугъатэмэ	дыпхрымыхугъатэмэ	фыпхрымыхугъатэмэ	пхрымыхугъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунтэмэ	упхрыхунтэмэ	пхрыхунтэмэ	дыпхрыхунтэмэ	фыпхрыхунтэмэ	пхрыхун(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунтэмэ	упхрымыхунтэмэ	пхрымыхунтэмэ	дыпхрымыхунтэмэ	фыпхрымыхунтэмэ	пхрымыхун(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунутэмэ	упхрыхунутэмэ	пхрыхунутэмэ	дыпхрыхунутэмэ	фыпхрыхунутэмэ	пхрыхуну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунутэмэ	упхрымыхунутэмэ	пхрымыхунутэмэ	дыпхрымыхунутэмэ	фыпхрымыхунутэмэ	пхрымыхуну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунт	упхрыхунт	пхрыхунт	дыпхрыхунт	фыпхрыхунт	пхрыхун(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхунтэкъым	упхрыхунтэкъым	пхрыхунтэкъым	дыпхрыхунтэкъым	фыпхрыхунтэкъым	пхрыхун(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунут	упхрыхунут	пхрыхунут	дыпхрыхунут	фыпхрыхунут	пхрыхуну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхунутэкъым	упхрыхунутэкъым	пхрыхунутэкъым	дыпхрыхунутэкъым	фыпхрыхунутэкъым	пхрыхуну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуми	упхрыхуми	пхрыхуми	дыпхрыхуми	фыпхрыхуми	пхрыху(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхуми	упхрымыхуми	пхрымыхуми	дыпхрымыхуми	фыпхрымыхуми	пхрымыху(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуами	упхрыхуами	пхрыхуами	дыпхрыхуами	фыпхрыхуами	пхрыхуа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхуами	упхрымыхуами	пхрымыхуами	дыпхрымыхуами	фыпхрымыхуами	пхрымыхуа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъами	упхрыхугъами	пхрыхугъами	дыпхрыхугъами	фыпхрыхугъами	пхрыхугъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхугъами	упхрымыхугъами	пхрымыхугъами	дыпхрымыхугъами	фыпхрымыхугъами	пхрымыхугъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунми	упхрыхунми	пхрыхунми	дыпхрыхунми	фыпхрыхунми	пхрыхун(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунми	упхрымыхунми	пхрымыхунми	дыпхрымыхунми	фыпхрымыхунми	пхрымыхун(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунуми	упхрыхунуми	пхрыхунуми	дыпхрыхунуми	фыпхрыхунуми	пхрыхуну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунуми	упхрымыхунуми	пхрымыхунуми	дыпхрымыхунуми	фыпхрымыхунуми	пхрымыхуну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхутэми	упхрыхутэми	пхрыхутэми	дыпхрыхутэми	фыпхрыхутэми	пхрыху(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхутэми	упхрымыхутэми	пхрымыхутэми	дыпхрымыхутэми	фыпхрымыхутэми	пхрымыху(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуатэми	упхрыхуатэми	пхрыхуатэми	дыпхрыхуатэми	фыпхрыхуатэми	пхрыхуа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхуатэми	упхрымыхуатэми	пхрымыхуатэми	дыпхрымыхуатэми	фыпхрымыхуатэми	пхрымыхуа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхрыхугъатэми	упхрыхугъатэми	пхрыхугъатэми	дыпхрыхугъатэми	фыпхрыхугъатэми	пхрыхугъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхугъатэми	упхрымыхугъатэми	пхрымыхугъатэми	дыпхрымыхугъатэми	фыпхрымыхугъатэми	пхрымыхугъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунтэми	упхрыхунтэми	пхрыхунтэми	дыпхрыхунтэми	фыпхрыхунтэми	пхрыхун(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунтэми	упхрымыхунтэми	пхрымыхунтэми	дыпхрымыхунтэми	фыпхрымыхунтэми	пхрымыхун(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхрыхунутэми	упхрыхунутэми	пхрыхунутэми	дыпхрыхунутэми	фыпхрыхунутэми	пхрыхуну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхунутэми	упхрымыхунутэми	пхрымыхунутэми	дыпхрымыхунутэми	фыпхрымыхунутэми	пхрымыхуну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуаи	упхрыхуаи	пхрыхуаи	дыпхрыхуаи	фыпхрыхуаи	пхрыхуаи
щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуакъыми	упхрыхуакъыми	пхрыхуакъыми	дыпхрыхуакъыми	фыпхрыхуакъыми	пхрыхуакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуащэрэт	упхрыхуащэрэт	пхрыхуащэрэт	дыпхрыхуащэрэт	фыпхрыхуащэрэт	пхрыхуащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпхрымыхуащэрэт	упхрымыхуащэрэт	пхрымыхуащэрэт	дыпхрымыхуащэрэт	фыпхрымыхуащэрэт	пхрымыхуащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнщ	упхрыхуагъэнщ	пхрыхуагъэнщ	дыпхрыхуагъэнщ	фыпхрыхуагъэнщ	пхрыхуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнкъым	упхрыхуагъэнкъым	пхрыхуагъэнкъым	дыпхрыхуагъэнкъым	фыпхрыхуагъэнкъым	пхрыхуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнт	упхрыхуагъэнт	пхрыхуагъэнт	дыпхрыхуагъэнт	фыпхрыхуагъэнт	пхрыхуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнтэкъым	упхрыхуагъэнтэкъым	пхрыхуагъэнтэкъым	дыпхрыхуагъэнтэкъым	фыпхрыхуагъэнтэкъым	пхрыхуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэн	упхрыхуагъэн	пхрыхуагъэн	дыпхрыхуагъэн	фыпхрыхуагъэн	пхрыхуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнкъэ	упхрыхуагъэнкъэ	пхрыхуагъэнкъэ	дыпхрыхуагъэнкъэ	фыпхрыхуагъэнкъэ	пхрыхуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнт	упхрыхуагъэнт	пхрыхуагъэнт	дыпхрыхуагъэнт	фыпхрыхуагъэнт	пхрыхуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнтэкъэ	упхрыхуагъэнтэкъэ	пхрыхуагъэнтэкъэ	дыпхрыхуагъэнтэкъэ	фыпхрыхуагъэнтэкъэ	пхрыхуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнху	упхрыхуагъэнху	пхрыхуагъэнху	дыпхрыхуагъэнху	фыпхрыхуагъэнху	пхрыхуагъэнху
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнукъым	упхрыхуагъэнукъым	пхрыхуагъэнукъым	дыпхрыхуагъэнукъым	фыпхрыхуагъэнукъым	пхрыхуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнут	упхрыхуагъэнут	пхрыхуагъэнут	дыпхрыхуагъэнут	фыпхрыхуагъэнут	пхрыхуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнутэкъым	упхрыхуагъэнутэкъым	пхрыхуагъэнутэкъым	дыпхрыхуагъэнутэкъым	фыпхрыхуагъэнутэкъым	пхрыхуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэну	упхрыхуагъэну	пхрыхуагъэну	дыпхрыхуагъэну	фыпхрыхуагъэну	пхрыхуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнукъэ	упхрыхуагъэнукъэ	пхрыхуагъэнукъэ	дыпхрыхуагъэнукъэ	фыпхрыхуагъэнукъэ	пхрыхуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнут	упхрыхуагъэнут	пхрыхуагъэнут	дыпхрыхуагъэнут	фыпхрыхуагъэнут	пхрыхуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхрыхуагъэнутэкъэ	упхрыхуагъэнутэкъэ	пхрыхуагъэнутэкъэ	дыпхрыхуагъэнутэкъэ	фыпхрыхуагъэнутэкъэ	пхрыхуагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыху	упхрыху	пхрыху	дыпхрыху	фыпхрыху	пхрыху(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыху	упхрымыху	пхрымыху	дыпхрымыху	фыпхрымыху	пхрымыху(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыхуа	упхрыхуа	пхрыхуа	дыпхрыхуа	фыпхрыхуа	пхрыхуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхуа	упхрымыхуа	пхрымыхуа	дыпхрымыхуа	фыпхрымыхуа	пхрымыхуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыхугъа	упхрыхугъа	пхрыхугъа	дыпхрыхугъа	фыпхрыхугъа	пхрыхугъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхугъа	упхрымыхугъа	пхрымыхугъа	дыпхрымыхугъа	фыпхрымыхугъа	пхрымыхугъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыхун	упхрыхун	пхрыхун	дыпхрыхун	фыпхрыхун	пхрыхун(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхун	упхрымыхун	пхрымыхун	дыпхрымыхун	фыпхрымыхун	пхрымыхун(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыхуну	упхрыхуну	пхрыхуну	дыпхрыхуну	фыпхрыхуну	пхрыхуну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхуну	упхрымыхуну	пхрымыхуну	дыпхрымыхуну	фыпхрымыхуну	пхрымыхуну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъупхр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхрыху	узэрыпхрыху	зэрыпхрыху	дызэрыпхрыху	фызэрыпхрыху	зэрыпхрыху(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпхрымыху	узэрыпхрымыху	зэрыпхрымыху	дызэрыпхрымыху	фызэрыпхрымыху	зэрыпхрымыху(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхрыхуа	узэрыпхрыхуа	зэрыпхрыхуа	дызэрыпхрыхуа	фызэрыпхрыхуа	зэрыпхрыхуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпхрымыхуа	узэрыпхрымыхуа	зэрыпхрымыхуа	дызэрыпхрымыхуа	фызэрыпхрымыхуа	зэрыпхрымыхуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхрыхугъа	узэрыпхрыхугъа	зэрыпхрыхугъа	дызэрыпхрыхугъа	фызэрыпхрыхугъа	зэрыпхрыхугъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпхрымыхугъа	узэрыпхрымыхугъа	зэрыпхрымыхугъа	дызэрыпхрымыхугъа	фызэрыпхрымыхугъа	зэрыпхрымыхугъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхрыхун	узэрыпхрыхун	зэрыпхрыхун	дызэрыпхрыхун	фызэрыпхрыхун	зэрыпхрыхун(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпхрымыхун	узэрыпхрымыхун	зэрыпхрымыхун	дызэрыпхрымыхун	фызэрыпхрымыхун	зэрыпхрымыхун(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхрыхуну	узэрыпхрыхуну	зэрыпхрыхуну	дызэрыпхрыхуну	фызэрыпхрыхуну	зэрыпхрыхуну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпхрымыхуну	узэрыпхрымыхуну	зэрыпхрымыхуну	дызэрыпхрымыхуну	фызэрыпхрымыхуну	зэрыпхрымыхуну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхрыху	ущыпхрыху	щыпхрыху	дыщыпхрыху	фыщыпхрыху	щыпхрыху(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпхрымыху	ущыпхрымыху	щыпхрымыху	дыщыпхрымыху	фыщыпхрымыху	щыпхрымыху(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхрыхуа	ущыпхрыхуа	ущыпхрыхуа	дыщыпхрыхуа	фыщыпхрыхуа	щыпхрыхуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпхрымыхуа	фыщипхрымыхуа	щыпхрымыхуа	дыщыпхрымыхуа	фыщыпхрымыхуа	щыпхрымыхуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхрыхугъа	ущыпхрыхугъа	щыпхрыхугъа	дыщыпхрыхугъа	фыщыпхрыхугъа	щыпхрыхугъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпхрымыхугъа	ущыпхрымыхугъа	щыпхрымыхугъа	дыщыпхрымыхугъа	фыщыпхрымыхугъа	щыпхрымыхугъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхрыхун	ущыпхрыхун	щыпхрыхун	дыщыпхрыхун	фыщыпхрыхун	щыпхрыхун(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпхрымыхун	ущыпхрыхун	щыпхрымыхун	дыщыпхрымыхун	фыщыпхрымыхун	щыпхрымыхун(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхрыхуну	ущыпхрыхуну	щыпхрыхуну	дыщыпхрыхуну	фыщыпхрыхуну	щыпхрыхуну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпхрымыхуну	ущыпхрымыхуну	щыпхрымыхуну	дыщыпхрымыхуну	фыщыпхрымыхуну	щыпхрымыхуну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпхрыху	уздыпхрыху	здыпхрыху	дыздыпхрыху	фыздыпхрыху	здыпхрыху(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпхрымыху	уздыпхрымыху	здыпхрымыху	дыздыпхрымыху	фыздыпхрымыху	здыпхрымыху(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпхрыхуа	уздыпхрыхуа	здыпхрыхуа	дыздыпхрыхуа	фыздыпхрыхуа	здыпхрыхуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпхрымыхуа	уздыпхрымыхуа	здыпхрымыхуа	дыздыпхрымыхуа	фыздыпхрымыхуа	здыпхрымыхуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпхрыхугъа	уздыпхрыхугъа	здыпхрыхугъа	дыздыпхрыхугъа	фыздыпхрыхугъа	здыпхрыхугъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпхрымыхугъа	уздыпхрымыхугъа	здыпхрымыхугъа	дыздыпхрымыхугъа	фыздыпхрымыхугъа	здыпхрымыхугъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпхрыхун	уздыпхрыхун	здыпхрыхун	дыздыпхрыхун	фыздыпхрыхун	здыпхрыхун(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпхрымыхун	уздыпхрымыхун	здыпхрымыхун	дыздыпхрымыхун	фыздыпхрымыхун	здыпхрымыхун(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпхрыхуну	уздыпхрыхуну	здыпхрыхуну	дыздыпхрыхуну	фыздыпхрыхуну	здыпхрыхуну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпхрымыхуну	уздыпхрымыхуну	здыпхрымыхуну	дыздыпхрымыхуну	фыздыпхрымыхуну	здыпхрымыхуну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпхрыху	ущӀыпхрыху	щӀыпхрыху	дыщӀыпхрыху	фыщӀыпхрыху	щӀыпхрыху(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпхрымыху	ущӀыпхрымыху	щӀыпхрымыху	дыщӀыпхрымыху	фыщӀыпхрымыху	щӀыпхрымыху(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпхрыхуа	ущӀыпхрыхуӀэхуа	щӀыпхрыхуа	дыщӀыпхрыхуа	фыщӀыпхрыхуа	щӀыпхрыхуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпхрымыхуа	ущӀыпхрымыхуа	щӀыпхрымыхуа	дыщӀыпхрымыхуа	фыщӀыпхрымыхуа	щӀыпхрымыхуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпхрыхугъа	ущӀыпхрыхугъа	щӀыпхрыхугъа	дыщӀыпхрыхугъа	фыщӀыпхрыхугъа	щӀыпхрыхугъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпхрымыхугъа	ущӀыпхрымыхугъа	щӀыпхрымыхугъа	дыщӀыпхрымыхугъа	фыщӀыпхрымыхугъа	щӀыпхрымыхугъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпхрыхун	ущӀыпхрыхун	щӀыпхрыхун	дыщӀыпхрыхун	фыщӀыпхрыхун	щӀыпхрыхун(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпхрымыхун	ущӀыпхрымыхун	щӀыпхрымыхун	дыщӀыпхрымыхун	фыщӀыпхрымыхун	щӀыпхрымыхун(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпхрыхуну	ущӀыпхрыхуну	щӀыпхрыхуну	дыщӀыпхрыхуну	фыщӀыпхрыхуну	щӀыпхрыхуну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпхрымыхуну	ущӀыпхрымыхуну	щӀыпхрымыхуну	дыщӀыпхрымыхуну	фыщӀыпхрымыхуну	щӀыпхрымыхуну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыхуу	упхрыхуу	пхрыхуу	дыпхрыхуу	фыпхрыхуу	пхрыху(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхуу	упхрымыхуу	пхрымыхуу	дыпхрымыхуу	фыпхрымыхуу	пхрымыху(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпхрыхуауэ	упхрыхуауэ	пхрыхуауэ	дыпхрыхуауэ	фыпхрыхуауэ	пхрыхуауэ / пхрыхуахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхуауэ	упхрымыхуауэ	пхрымыхуауэ	дыпхрымыхуауэ	фыпхрымыхуауэ	пхрымыхуауэ / пхрымыхуахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпхрыхуурэ	упхрыхуурэ	пхрыхуурэ	дыпхрыхуурэ	фыпхрыхуурэ	пхрыху(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпхрымыхуурэ	упхрымыхуурэ	пхрымыхуурэ	дыпхрымыхуурэ	фыпхрымыхуурэ	пхрымыху(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппхроху	сыпхроху	--	сыфпхроху	сапхроху
уэ	успхроху	--	упхроху	утпхроху	--	уапхроху
ар	спхроху	ппхроху	пхроху	тпхроху	фпхроху	япхроху
дэ	--	дыппхроху	дыпхроху	--	дыфпхроху	дапхроху
фэ	фыспхроху	--	фыпхроху	фытпхроху	--	фапхроху
ахэр	спхроху(хэ)	ппхроху(хэ)	пхроху(хэ)	тпхроху(хэ)	фпхроху(хэ)	япхроху(хэ)

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ху]	[ху]р	--	[ху]хэр
Эргативнэ:	[ху]	[ху]м	--	[ху]хэм
Послеложнэ:	[ху]кӀэ	[ху]мкӀэ	[ху]хэкӀэ	[ху]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ху]у	[ху]рауэ	[ху]хэу	[ху]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ху]а	[ху]ар	--	[ху]ахэр
Эргативнэ:	[ху]а	[ху]ам	--	[ху]ахэм
Послеложнэ:	[ху]акӀэ	[ху]амкӀэ	[ху]ахэкӀэ	[ху]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ху]ауэ	[ху]арауэ	[ху]ахэу	[ху]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ху]н	[ху]ныр	--	[ху]нхэр
Эргативнэ:	[ху]н	[ху]ным	--	[ху]нхэм
Послеложнэ:	[ху]нкӀэ	[ху]нымкӀэ	[ху]нхэкӀэ	[ху]нхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[ху]ну	[ху]нырауэ	[ху]нхэу	[ху]нхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ху]ну	[ху]нур	--	[ху]нухэр
Эргативнэ:	[ху]ну	[ху]нум	--	[ху]нухэм
Послеложнэ:	[ху]нукӀэ	[ху]нумкӀэ	[ху]нухэкӀэ	[ху]нухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ху]нууэ	[ху]нурауэ	[ху]нухэу	[ху]нухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым кӀуэцӀрыхун, пхыхун.
2. Хьэлъагъ трищӀэр хуэмышэчу зыгуэр пхыкъутыкӀын, ехуэхын, етӀысэхын, пхыхун.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пхрыхун: 1. fall through sth (ice) 2. fall down, collapse (from gravity)

УРЫСЫБЗЭ

• пхрыхун: 1. провалиться куда-л., сквозь что-л. 2. провалиться, обрушиться (от тяжести)

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын