пхъын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pχǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [пхъ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "пхъын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пхъын
щымыӀэныгъэ:	мыпхъын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	спхъын	ппхъын	ипхъын	тпхъын	фпхъын	япхъын
щымыӀэныгъэ:	сымыпхъын	умыпхъын	имыпхъын	дымыпхъын	фымыпхъын	ямыпхъын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пхъы!	фпхъы!
щымыӀэныгъэ:	умыпхъ!	фымыпхъ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срепхъ	урепхъ	ирепхъ	дрепхъ	фрепхъ	ирепхъ
щымыӀэныгъэ:	сремыпхъ	уремыпхъ	иремыпхъ	дремыпхъ	фремыпхъ	иремыпхъ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сопхъ(ыр)	уопхъ(ыр) / бопхъ(ыр)	епхъ(ыр)	допхъ(ыр)	фопхъ(ыр)	япхъ(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъыркъым	ппхъыркъым	ипхъыркъым	тпхъыркъым	фпхъыркъым	япхъыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	спхъы(р)т	ппхъы(р)т	ипхъы(р)т	тпхъы(р)т	фпхъы(р)т	япхъы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъы(р)тэкъым	ппхъы(р)тэкъым	ипхъы(р)тэкъым	тпхъы(р)тэкъым	фпхъы(р)тэкъым	япхъы(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	спхъащ	ппхъащ	ипхъащ	тпхъащ	фпхъащ	япхъащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъакъым	ппхъакъым	ипхъакъым	тпхъакъым	фпхъакъым	япхъакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	спхъат	ппхъат	ипхъат	тпхъат	фпхъат	япхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъатэкъым	ппхъатэкъым	ипхъатэкъым	тпхъатэкъым	фпхъатэкъым	япхъатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	спхъыгъащ	ппхъыгъащ	ипхъыгъащ	тпхъыгъащ	фпхъыгъащ	япхъыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъыгъакъым	ппхъыгъакъым	ипхъыгъакъым	тпхъыгъакъым	фпхъыгъакъым	япхъыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъыгъат	ппхъыгъат	ипхъыгъат	тпхъыгъат	фпхъыгъат	япхъыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъыгъатэкъым	ппхъыгъатэкъым	ипхъыгъатэкъым	тпхъыгъатэкъым	фпхъыгъатэкъым	япхъыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	спхъыщ	ппхъыщ	ипхъщ	тпхъыщ	фпхъыщ	япхъщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	спхъыкъым	ппхъыкъым	ипхъкъым	тпхъыкъым	фпхъыкъым	япхъкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	спхъыт	ппхъыт	ипхът	тпхъыт	фпхъыт	япхът
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	спхъытэкъым	ппхъытэкъым	ипхътэкъым	тпхъытэкъым	фпхъытэкъым	япхътэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынщ	ппхъынщ	ипхъынщ	тпхъынщ	фпхъынщ	япхъынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъынкъым	ппхъынкъым	ипхъынкъым	тпхъынкъым	фпхъынкъым	япхъынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынущ	ппхъынущ	ипхъынущ	тпхъынущ	фпхъынущ	япхъынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъынукъым	ппхъынукъым	ипхъынукъым	тпхъынукъым	фпхъынукъым	япхъынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъырэ	ппхъырэ	ипхърэ	тпхъырэ	фпхъырэ	япхърэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъыркъэ	ппхъыркъэ	ипхъыркъэ	тпхъыркъэ	фпхъыркъэ	япхъыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	спхъы(р)т	ппхъы(р)т	ипхъы(р)т	тпхъы(р)т	фпхъы(р)т	япхъы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъы(р)тэкъэ	ппхъы(р)тэкъэ	ипхъ(ыр)тэкъэ	тпхъы(р)тэкъэ	фпхъы(р)тэкъэ	япхъ(ыр)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	спхъа	ппхъа	ипхъа	тпхъа	фпхъа	япхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъакъэ	ппхъакъэ	ипхъакъэ	тпхъакъэ	фпхъакъэ	япхъакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	спхъат	ппхъат	ипхъат	тпхъат	фпхъат	япхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъатэкъэ	ппхъатэкъэ	ипхъатэкъэ	тпхъатэкъэ	фпхъатэкъэ	япхъатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	спхъыгъа	ппхъыгъа	ипхъыгъа	тпхъыгъа	фпхъыгъа	япхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	спхъыгъакъэ	ппхъыгъакъэ	ипхъыгъакъэ	тпхъыгъакъэ	фпхъыгъакъэ	япхъыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъыгъат	ппхъыгъат	ипхъыгъат	тпхъыгъат	фпхъыгъат	япхъыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	спхъыгъатэкъэ	ппхъыгъатэкъэ	ипхъыгъатэкъэ	тпхъыгъатэкъэ	фпхъыгъатэкъэ	япхъыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	спхъы	ппхъы	ипхъ	тпхъы	фпхъы	япхъ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	спхъыкъэ	ппхъыкъэ	ипхъкъэ	тпхъыкъэ	фпхъыкъэ	япхъкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	спхъыт	ппхъыт	ипхът	тпхъыт	фпхъыт	япхът
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	спхъытэкъэ	ппхъытэкъэ	ипхътэкъэ	тпхъытэкъэ	фпхъытэкъэ	япхътэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъын	ппхъын	ипхъын	тпхъын	фпхъын	япхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъынкъэ	ппхъынкъэ	ипхъынкъэ	тпхъынкъэ	фпхъынкъэ	япхъынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъыну	ппхъыну	ипхъыну	тпхъыну	фпхъыну	япхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъынукъэ	ппхъынукъэ	ипхъынукъэ	тпхъынукъэ	фпхъынукъэ	япхъынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъымэ	ппхъымэ	ипхъмэ	тпхъымэ	фпхъымэ	япхъмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъмэ	умыпхъмэ	имыпхъмэ	дымыпхъмэ	фымыпхъмэ	ямыпхъмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	спхъамэ	ппхъамэ	ипхъамэ	тпхъамэ	фпхъамэ	япхъамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъамэ	умыпхъамэ	имыпхъамэ	дымыпхъамэ	фымыпхъамэ	ямыпхъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	спхъыгъамэ	ппхъыгъамэ	ипхъыгъамэ	тпхъыгъамэ	фпхъыгъамэ	япхъыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъыгъамэ	умыпхъыгъамэ	имыпхъыгъамэ	дымыпхъыгъамэ	фымыпхъыгъамэ	ямыпхъыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынмэ	ппхъынмэ	ипхъынмэ	тпхъынмэ	фпхъынмэ	япхъынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынмэ	умыпхъынмэ	имыпхъынмэ	дымыпхъынмэ	фымыпхъынмэ	ямыпхъынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынумэ	ппхъынумэ	ипхъынумэ	тпхъынумэ	фпхъынумэ	япхъынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынумэ	умыпхъынумэ	имыпхъынумэ	дымыпхъынумэ	фымыпхъынумэ	ямыпхъынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъытэмэ	ппхъытэмэ	ипхътэмэ	тпхъытэмэ	фпхъытэмэ	япхътэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхътэмэ	умыпхътэмэ	имыпхътэмэ	дымыпхътэмэ	фымыпхътэмэ	ямыпхътэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	спхъатэмэ	ппхъатэмэ	ипхъатэмэ	тпхъатэмэ	фпхъатэмэ	япхъатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъатэмэ	умыпхъатэмэ	имыпхъатэмэ	дымыпхъатэмэ	фымыпхъатэмэ	ямыпхъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	спхъыгъатэмэ	ппхъыгъатэмэ	ипхъыгъатэмэ	тпхъыгъатэмэ	фпхъыгъатэмэ	япхъыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъыгъатэмэ	умыпхъыгъатэмэ	имыпхъыгъатэмэ	дымыпхъыгъатэмэ	фымыпхъыгъатэмэ	ямыпхъыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынтэмэ	ппхъынтэмэ	ипхъынтэмэ	тпхъынтэмэ	фпхъынтэмэ	япхъынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынтэмэ	умыпхъынтэмэ	имыпхъынтэмэ	дымыпхъынтэмэ	фымыпхъынтэмэ	ямыпхъынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынутэмэ	ппхъынутэмэ	ипхъынутэмэ	тпхъынутэмэ	фпхъынутэмэ	япхъынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынутэмэ	умыпхъынутэмэ	имыпхъынутэмэ	дымыпхъынутэмэ	фымыпхъынутэмэ	ямыпхъынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынт	ппхъынт	ипхъынт	тпхъынт	фпхъынт	япхъынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъынтэкъым	ппхъынтэкъым	ипхъынтэкъым	тпхъынтэкъым	фпхъынтэкъым	япхъынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынут	ппхъынут	ипхъынут	тпхъынут	фпхъынут	япхъынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	спхъынутэкъым	ппхъынутэкъым	ипхъынутэкъым	тпхъынутэкъым	фпхъынутэкъым	япхъынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъыми	ппхъыми	ипхъми	тпхъыми	фпхъыми	япхъми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъми	умыпхъми	имыпхъми	дымыпхъми	фымыпхъми	ямыпхъми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	спхъами	ппхъами	ипхъами	тпхъами	фпхъами	япхъами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъами	умыпхъами	имыпхъами	дымыпхъами	фымыпхъами	ямыпхъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	спхъыгъами	ппхъыгъами	ипхъыгъами	тпхъыгъами	фпхъыгъами	япхъыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъыгъами	умыпхъыгъами	имыпхъыгъами	дымыпхъыгъами	фымыпхъыгъами	ямыпхъыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынми	ппхъынми	ипхъынми	тпхъынми	фпхъынми	япхъынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынми	умыпхъынми	имыпхъынми	дымыпхъынми	фымыпхъынми	ямыпхъынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынуми	ппхъынуми	ипхъынуми	тпхъынуми	фпхъынуми	япхъынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынуми	умыпхъынуми	имыпхъынуми	дымыпхъынуми	фымыпхъынуми	ямыпхъынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	спхъытэми	ппхъытэми	ипхътэми	тпхъытэми	фпхъытэми	япхътэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхътэми	умыпхътэми	имыпхътэми	дымыпхътэми	фымыпхътэми	ямыпхътэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	спхъатэми	ппхъатэми	ипхъатэми	тпхъатэми	фпхъатэми	япхъатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъатэми	умыпхъатэми	имыпхъатэми	дымыпхъатэми	фымыпхъатэми	ямыпхъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	спхъыгъатэми	ппхъыгъатэми	ипхъыгъатэми	тпхъыгъатэми	фпхъыгъатэми	япхъыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъыгъатэми	умыпхъыгъатэми	имыпхъыгъатэми	дымыпхъыгъатэми	фымыпхъыгъатэми	ямыпхъыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынтэми	ппхъынтэми	ипхъынтэми	тпхъынтэми	фпхъынтэми	япхъынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынтэми	умыпхъынтэми	имыпхъынтэми	дымыпхъынтэми	фымыпхъынтэми	ямыпхъынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	спхъынутэми	ппхъынутэми	ипхъынутэми	тпхъынутэми	фпхъэнутэми	япхъэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъынутэми	умыпхъынутэми	имыпхъынутэми	дымыпхъынутэми	фымыпхъынутэми	ямыпхъынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	спхъаи	ппхъаи	ипхъаи	тпхъаи	фпхъаи	япхъаи
щымыӀэныгъэ:	сымыпхъаи	умыпхъаи	имыпхъаи	дымыпхъаи	фымыпхъаи	ямыпхъаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	спхъащэрэт	ппхъащэрэт	ипхъащэрэт	тпхъащэрэт	фпхъащэрэт	япхъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыпхъащэрэт	умыпхъащэрэт	имыпхъащэрэт	дымыпхъащэрэт	фымыпхъащэрэт	ямыпхъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	спхъагъэнщ	ппхъагъэнщ	ипхъагъэнщ	тпхъагъэнщ	фпхъагъэнщ	япхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнкъым	ппхъагъэнкъым	ипхъагъэнкъым	тпхъагъэнкъым	фпхъагъэнкъым	япхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	спхъагъэнт	ппхъагъэнт	ипхъагъэнт	тпхъагъэнт	фпхъагъэнт	япхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнтэкъым	ппхъагъэнтэкъым	ипхъагъэнтэкъым	тпхъагъэнтэкъым	фпхъагъэнтэкъым	япхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	спхъагъэн	ппхъагъэн	ипхъагъэн	тпхъагъэн	фпхъагъэн	япхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнкъэ	ппхъагъэнкъэ	ипхъагъэнкъэ	тпхъагъэнкъэ	фпхъагъэнкъэ	япхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	спхъагъэнт	ппхъагъэнт	ипхъагъэнт	тпхъагъэнт	фпхъагъэнт	япхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнтэкъэ	ппхъагъэнтэкъэ	ипхъагъэнтэкъэ	тпхъагъэнтэкъэ	фпхъагъэнтэкъэ	япхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	спхъагъэнущ	ппхъагъэнущ	ипхъагъэнущ	тпхъагъэнущ	фпхъагъэнущ	япхъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнукъым	ппхъагъэнукъым	ипхъагъэнукъым	тпхъагъэнукъым	фпхъагъэнукъым	япхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	спхъагъэнут	ппхъагъэнут	ипхъагъэнут	тпхъагъэнут	фпхъагъэнут	япхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнутэкъым	ппхъагъэнутэкъым	ипхъагъэнутэкъым	тпхъагъэнутэкъым	фпхъагъэнутэкъым	япхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	спхъагъэну	ппхъагъэну	ипхъагъэну	тпхъагъэну	фпхъагъэну	япхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнукъэ	ппхъагъэнукъэ	ипхъагъэнукъэ	тпхъагъэнукъэ	фпхъагъэнукъэ	япхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	спхъагъэнут	ппхъагъэнут	ипхъагъэнут	тпхъагъэнут	фпхъагъэнут	япхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	спхъагъэнутэкъэ	ппхъагъэнутэкъэ	ипхъагъэнутэкъэ	тпхъагъэнутэкъэ	фпхъагъэнутэкъэ	япхъагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыпхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыпхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыпхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыпхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыпхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыпхъыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	спхъы	ппхъы	ипхъ	тпхъы	фпхъы	япхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъ	умыпхъ	имыпхъ	дымыпхъ	фымыпхъ	ямыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	спхъа	ппхъа	ипхъа	тпхъа	фпхъа	япхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъа	умыпхъа	имыпхъа	дымыпхъа	фымыпхъа	ямыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	спхъыгъа	ппхъыгъа	ипхъыгъа	тпхъыгъа	фпхъыгъа	япхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъыгъа	умыпхъыгъа	имыпхъыгъа	дымыпхъыгъа	фымыпхъыгъа	ямыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	спхъын	ппхъын	ипхъын	тпхъын	фпхъын	япхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъын	умыпхъын	имыпхъын	дымыпхъын	фымыпхъын	ямыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	спхъыну	ппхъыну	ипхъыну	тпхъыну	фпхъыну	япхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъыну	умыпхъыну	имыпхъыну	дымыпхъыну	фымыпхъыну	ямыпхъыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	пхъы
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	пхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	пхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	пхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	пхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыпхъыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыспхъ	зэрыппхъ	зэрипхъ	зэрытпхъ	зэрыфпхъ	зэрапхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыпхъ	зэрумыпхъ	зэримыпхъ	зэрыдмыпхъ	зэрывмыпхъ	зэрамыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыспхъа	зэрыппхъа	зэрипхъа	зэрытпхъа	зэрыфпхъа	зэрапхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыпхъа	зэрумыпхъа	зэримыпхъа	зэрыдмыпхъа	зэрывмыпхъа	зэрамыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыспхъыгъа	зэрыппхъыгъа	зэрипхъыгъа	зэрытпхъыгъа	зэрыфпхъыгъа	зэрапхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыпхъыгъа	зэрумыпхъыгъа	зэримыпхъыгъа	зэрыдмыпхъыгъа	зэрывмыпхъыгъа	зэрамыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыспхъын	зэрыппхъын	зэрипхъын	зэрытпхъын	зэрыфпхъын	зэрапхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыпхъын	зэрумыпхъын	зэримыпхъын	зэрыдмыпхъын	зэрывмыпхъын	зэрамыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыспхъыну	зэрыппхъыну	зэрипхъыну	зэрытпхъыну	зэрыфпхъыну	зэрапхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыпхъыну	зэрумыпхъыну	зэримыпхъыну	зэрыдмыпхъыну	зэрывмыпхъыну	зэрамыпхъыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыспхъ	щыппхъ	щипхъ	щытпхъ	щыфпхъ	щапхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыпхъ	щумыпхъ	щимыпхъ	щыдмыпхъ	щывмыпхъ	щамыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыспхъа	щыппхъа	щипхъа	щытпхъа	щыфпхъа	щапхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыпхъа	щумыпхъа	щимыпхъа	щыдмыпхъа	щывмыпхъа	щамыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыспхъыгъа	щыппхъыгъа	щипхъыгъа	щытпхъыгъа	щыфпхъыгъа	щапхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыпхъыгъа	щумыпхъыгъа	щимыпхъыгъа	щыдмыпхъыгъа	щывмыпхъыгъа	щамыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыспхъын	щыппхъын	щипхъын	щытпхъын	щыфпхъын	щапхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыпхъын	щумыпхъын	щимыпхъын	щыдмыпхъын	щывмыпхъын	щамыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыспхъыну	щыппхъыну	щипхъыну	щытпхъыну	щыфпхъыну	щапхъыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыпхъыну	щумыпхъыну	щимыпхъыну	щыдмыпхъыну	щывмыпхъыну	щамыпхъыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэспхъ	здэппхъ	здипхъ	здэтпхъ	здэфпхъ	здапхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыпхъ	здумыпхъ	здимыпхъ	здэдмыпхъ	здэвмыпхъ	здамыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэспхъа	здэппхъа	здипхъа	здэтпхъа	здэфпхъа	здапхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыпхъа	здумыпхъа	здимыпхъа	здэдмыпхъа	здэвмыпхъа	здамыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэспхъыгъа	здэппхъыгъа	здипхъыгъа	здэтпхъыгъа	здэфпхъыгъа	здапхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыпхъыгъа	здумыпхъыгъа	здимыпхъыгъа	здэдмыпхъыгъа	здэвмыпхъыгъа	здамыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэспхъын	здэппхъын	здипхъын	здэтпхъын	здэфпхъын	здапхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыпхъын	здумыпхъын	здимыпхъын	здэдмыпхъын	здэвмыпхъын	здамыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэспхъыну	здэппхъыну	здипхъыну	здэтпхъыну	здэфпхъыну	здапхъыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыпхъыну	здумыпхъыну	здимыпхъыну	здэдмыпхъыну	здэвмыпхъыну	здамыпхъыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэспхъ	щӀэппхъ	щӀипхъ	щӀэтпхъ	щӀэфпхъ	щӀапхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыпхъ	щӀумыпхъ	щӀимыпхъ	щӀэдмыпхъ	щӀэвмыпхъ	щӀамыпхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэспхъа	щӀэппхъа	щӀипхъа	щӀэтпхъа	щӀэфпхъа	щӀапхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыпхъа	щӀумыпхъа	щӀимыпхъа	щӀэдмыпхъа	щӀэвмыпхъа	щӀамыпхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэспхъыгъа	щӀэппхъыгъа	щӀипхъыгъа	щӀэтпхъыгъа	щӀэфпхъыгъа	щӀапхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыпхъыгъа	щӀумыпхъыгъа	щӀимыпхъыгъа	щӀэдмыпхъыгъа	щӀэвмыпхъыгъа	щӀамыпхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэспхъын	щӀэппхъын	щӀипхъын	щӀэтпхъын	щӀэфпхъын	щӀапхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыпхъын	щӀумыпхъын	щӀимыпхъын	щӀэдмыпхъын	щӀэвмыпхъын	щӀамыпхъын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэспхъыну	щӀэппхъыну	щӀипхъыну	щӀэтпхъыну	щӀэфпхъыну	щӀапхъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыпхъыну	щӀумыпхъыну	щӀимыпхъыну	щӀэдмыпхъыну	щӀэвмыпхъыну	щӀамыпхъыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	спхъыуэ	ппхъыуэ	ипхъыу	тпхъыуэ	фпхъыуэ	япхъыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъыу	умыпхъыу	имыпхъыу	дымыпхъыу	фымыпхъыу	ямыпхъыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	спхъауэ	ппхъауэ	ипхъауэ	тпхъауэ	фпхъауэ	япхъауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъауэ	умыпхъауэ	имыпхъауэ	дымыпхъауэ	фымыпхъауэ	ямыпхъауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	спхъыурэ	ппхъыурэ	ипхъыурэ	тпхъыурэ	фпхъыурэ	япхъыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыпхъыурэ	умыпхъыурэ	имыпхъыурэ	дымыпхъыурэ	фымыпхъыурэ	ямыпхъыурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узопхъ	сопхъ	--	фызопхъ	сопхъ(хэ)
уэ	сыбопхъ	--	уопхъ / бопхъ	дыбопхъ	--	уопхъ(хэ) / бопхъ(хэ)
абы	сепхъ	уепхъ	епхъ	депхъ	фепхъ	епхъ(хэ)
дэ	--	удопхъ	допхъ	--	фыдопхъ	допхъ(хэ)
фэ	сывопхъ	--	фопхъ	дывопхъ	--	фопхъ(хэ)
абыхэм	сапхъ	уапхъ	япхъ	дапхъ	фапхъ	япхъ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	ус[пхърэ]	с[пхъырэ]	--	фыс[пхърэ]	с[пхъы(хэ)рэ]
уэ	сып[пхърэ]	--	п[пхъырэ]	дып[пхърэ]	--	п[пхъы(хэ)рэ]
абы	си[пхърэ]	уи[пхърэ]	и[пхърэ]	ди[пхърэ]	фи[пхърэ]	и[пхъ(хэ)рэ]
дэ	--	ут[пхърэ]	т[пхъырэ]	--	фыт[пхърэ]	т[пхъы(хэ)рэ]
фэ	сыф[пхърэ]	--	ф[пхъырэ]	дыф[пхърэ]	--	ф[пхъы(хэ)рэ]
абыхэм	са[пхърэ]	уа[пхърэ]	я[пхърэ]	да[пхърэ]	фа[пхърэ]	я[пхъ(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]ы	[пхъ]ыр	--	[пхъ]ыхэр
Эргативнэ:	[пхъ]ы	[пхъ]ым	--	[пхъ]ыхэм
Послеложнэ:	[пхъ]ыкӀэ	[пхъ]ымкӀэ	[пхъ]ыхэкӀэ	[пхъ]ыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]ыу	[пхъ]ырауэ	[пхъ]ыхэу	[пхъ]ыхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]а	[пхъ]ар	--	[пхъ]ахэр
Эргативнэ:	[пхъ]а	[пхъ]ам	--	[пхъ]ахэм
Послеложнэ:	[пхъ]акӀэ	[пхъ]амкӀэ	[пхъ]ахэкӀэ	[пхъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]ауэ	[пхъ]арауэ	[пхъ]ахэу	[пхъ]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]ын	[пхъ]ыныр	--	[пхъ]ынхэр
Эргативнэ:	[пхъ]ын	[пхъ]ыным	--	[пхъ]ынхэм
Послеложнэ:	[пхъ]ынкӀэ	[пхъ]ынымкӀэ	[пхъ]ынхэкӀэ	[пхъ]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[пхъ]ыну	[пхъ]ынырауэ	[пхъ]ынхэу	[пхъ]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]ыну	[пхъ]ынур	--	[пхъ]ынухэр
Эргативнэ:	[пхъ]ыну	[пхъ]ынум	--	[пхъ]ынухэм
Послеложнэ:	[пхъ]ынукӀэ	[пхъ]ынумкӀэ	[пхъ]ынухэкӀэ	[пхъ]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]ынууэ	[пхъ]ынурауэ	[пхъ]ынухэу	[пхъ]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ЗэкӀэрыщэщ гуэр бдзыуэрэ ипкъухьын.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Нартыху пхъын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пхъын: scatter, sprinkle
• Нартыху пхъын: scatter corn

УРЫСЫБЗЭ

• пхъын: рассыпать, разбросать что-л.
• Нартыху пхъын: рассыпать кукурузу

псалъафэ зэпыщӀахэр

Бацэ пхъын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: shed, molt (about animals)
     Урысыбзэ: линять (о животных)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Жылэ пхъын

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: spawn, lay eggs (fish)
     Урысыбзэ: метать икру
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын