пхъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [pχɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[пхъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "пхъэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пхъэн
щымыӀэныгъэ:	мыпхъэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхъэн	упхъэн	пхъэн	дыпхъэн	фыпхъэн	пхъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэн	умыпхъэн	мыпхъэн	дымыпхъэн	фымыпхъэн	мыпхъэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пхъэ!	фыпхъэ!
щымыӀэныгъэ:	умыпхъэ!	фымыпхъэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	срепхъэ	урепхъэ	ирепхъэ	дрепхъэ	фрепхъэ	ирепхъэ
щымыӀэныгъэ:	сремыпхъэ	уремыпхъэ	иремыпхъэ	дремыпхъэ	фремыпхъэ	иремыпхъэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сопхъэ(р)	уопхъэ(р)	мапхъэ(р)	допхъэ(р)	фопхъэ(р)	мапхъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэркъым	упхъэркъым	пхъэркъым	дыпхъэркъым	фыпхъэркъым	пхъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъэрт	упхъэрт	пхъэрт	дыпхъэрт	фыпхъэрт	пхъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэртэкъым	упхъэртэкъым	пхъэртэкъым	дыпхъэртэкъым	фыпхъэртэкъым	пхъэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъащ	упхъащ	пхъащ	дыпхъащ	фыпхъащ	пхъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъакъым	упхъакъым	пхъакъым	дыпхъакъым	фыпхъакъым	пхъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъат	упхъат	пхъат	дыпхъат	фыпхъат	пхъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъатэкъым	упхъатэкъым	пхъатэкъым	дыпхъатэкъым	фыпхъатэкъым	пхъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъащ	упхъэгъащ	пхъэгъащ	дыпхъэгъащ	фыпхъэгъащ	пхъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэгъакъым	упхъэгъакъым	пхъэгъакъым	дыпхъэгъакъым	фыпхъэгъакъым	пхъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъат	упхъэгъат	пхъэгъат	дыпхъэгъат	фыпхъэгъат	пхъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэгъатэкъым	упхъэгъатэкъым	пхъэгъатэкъым	дыпхъэгъатэкъым	фыпхъэгъатэкъым	пхъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпхъэщ	упхъэщ	пхъэщ	дыпхъэщ	фыпхъэщ	пхъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэкъым	упхъэкъым	пхъэкъым	дыпхъэкъым	фыпхъэкъым	пхъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпхъэт	упхъэт	пхъэт	дыпхъэт	фыпхъэт	пхъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэтэкъым	упхъэтэкъым	пхъэтэкъым	дыпхъэтэкъым	фыпхъэтэкъым	пхъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнщ	упхъэнщ	пхъэнщ	дыпхъэнщ	фыпхъэнщ	пхъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэнкъым	упхъэнкъым	пхъэнкъым	дыпхъэнкъым	фыпхъэнкъым	пхъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнущ	упхъэнущ	пхъэнущ	дыпхъэнущ	фыпхъэнущ	пхъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэнукъым	упхъэнукъым	пхъэнукъым	дыпхъэнукъым	фыпхъэнукъым	пхъэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэрэ	упхъэрэ	пхъэрэ	дыпхъэрэ	фыпхъэрэ	пхъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэркъэ	упхъэркъэ	пхъэркъэ	дыпхъэркъэ	фыпхъэркъэ	пхъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъэрт	упхъэрт	пхъэрт	дыпхъэрт	фыпхъэрт	пхъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэртэкъэ	упхъэртэкъэ	пхъэртэкъэ	дыпхъэртэкъэ	фыпхъэртэкъэ	пхъэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъа	упхъа	пхъа	дыпхъа	фыпхъа	пхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъакъэ	упхъакъэ	пхъакъэ	дыпхъакъэ	фыпхъакъэ	пхъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъат	упхъат	пхъат	дыпхъат	фыпхъат	пхъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъатэкъэ	упхъатэкъэ	пхъатэкъэ	дыпхъатэкъэ	фыпхъатэкъэ	пхъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъа	упхъэгъа	пхъэгъа	дыпхъэгъа	фыпхъэгъа	пхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэгъакъэ	упхъэгъакъэ	пхъэгъакъэ	дыпхъэгъакъэ	фыпхъэгъакъэ	пхъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъат	упхъэгъат	пхъэгъат	дыпхъэгъат	фыпхъэгъат	пхъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэгъатэкъэ	упхъэгъатэкъэ	пхъэгъатэкъэ	дыпхъэгъатэкъэ	фыпхъэгъатэкъэ	пхъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпхъэ	упхъэ	пхъэ	дыпхъэ	фыпхъэ	пхъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэкъэ	упхъэкъэ	пхъэкъэ	дыпхъэкъэ	фыпхъэкъэ	пхъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпхъэт	упхъэт	пхъэт	дыпхъэт	фыпхъэт	пхъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэтэкъэ	упхъэтэкъэ	пхъэтэкъэ	дыпхъэтэкъэ	фыпхъэтэкъэ	пхъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэн	упхъэн	пхъэн	дыпхъэн	фыпхъэн	пхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэнкъэ	упхъэнкъэ	пхъэнкъэ	дыпхъэнкъэ	фыпхъэнкъэ	пхъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэну	упхъэну	пхъэну	дыпхъэну	фыпхъэну	пхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэнукъэ	упхъэнукъэ	пхъэнукъэ	дыпхъэнукъэ	фыпхъэнукъэ	пхъэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэмэ	упхъэмэ	пхъэмэ	дыпхъэмэ	фыпхъэмэ	пхъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэмэ	умыпхъэмэ	мыпхъэмэ	дымыпхъэмэ	фымыпхъэмэ	мыпхъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъамэ	упхъамэ	пхъамэ	дыпхъамэ	фыпхъамэ	пхъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъамэ	умыпхъамэ	мыпхъамэ	дымыпхъамэ	фымыпхъамэ	мыпхъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъамэ	упхъэгъамэ	пхъэгъамэ	дыпхъэгъамэ	фыпхъэгъамэ	пхъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэгъамэ	умыпхъэгъамэ	мыпхъэгъамэ	дымыпхъэгъамэ	фымыпхъэгъамэ	мыпхъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнмэ	упхъэнмэ	пхъэнмэ	дыпхъэнмэ	фыпхъэнмэ	пхъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнмэ	умыпхъэнмэ	мыпхъэнмэ	дымыпхъэнмэ	фымыпхъэнмэ	мыпхъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнумэ	упхъэнумэ	пхъэнумэ	дыпхъэнумэ	фыпхъэнумэ	пхъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнумэ	умыпхъэнумэ	мыпхъэнумэ	дымыпхъэнумэ	фымыпхъэнумэ	мыпхъэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэтэмэ	упхъэтэмэ	пхъэтэмэ	дыпхъэтэмэ	фыпхъэтэмэ	пхъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэтэмэ	умыпхъэтэмэ	мыпхъэтэмэ	дымыпхъэтэмэ	фымыпхъэтэмэ	мыпхъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъатэмэ	упхъатэмэ	пхъатэмэ	дыпхъатэмэ	фыпхъатэмэ	пхъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъатэмэ	умыпхъатэмэ	мыпхъатэмэ	дымыпхъатэмэ	фымыпхъатэмэ	мыпхъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъатэмэ	упхъэгъатэмэ	пхъэгъатэмэ	дыпхъэгъатэмэ	фыпхъэгъатэмэ	пхъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэгъатэмэ	умыпхъэгъатэмэ	мыпхъэгъатэмэ	дымыпхъэгъатэмэ	фымыпхъэгъатэмэ	мыпхъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнтэмэ	упхъэнтэмэ	пхъэнтэмэ	дыпхъэнтэмэ	фыпхъэнтэмэ	пхъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнтэмэ	умыпхъэнтэмэ	мыпхъэнтэмэ	дымыпхъэнтэмэ	фымыпхъэнтэмэ	мыпхъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнутэмэ	упхъэнутэмэ	пхъэнутэмэ	дыпхъэнутэмэ	фыпхъэнутэмэ	пхъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнутэмэ	умыпхъэнутэмэ	мыпхъэнутэмэ	дымыпхъэнутэмэ	фымыпхъэнутэмэ	мыпхъэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнт	упхъэнт	пхъэнт	дыпхъэнт	фыпхъэнт	пхъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэнтэкъым	упхъэнтэкъым	пхъэнтэкъым	дыпхъэнтэкъым	фыпхъэнтэкъым	пхъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнут	упхъэнут	пхъэнут	дыпхъэнут	фыпхъэнут	пхъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпхъэнутэкъым	упхъэнутэкъым	пхъэнутэкъым	дыпхъэнутэкъым	фыпхъэнутэкъым	пхъэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэми	упхъэми	пхъэми	дыпхъэми	фыпхъэми	пхъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэми	умыпхъэми	мыпхъэми	дымыпхъэми	фымыпхъэми	мыпхъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъами	упхъами	пхъами	дыпхъами	фыпхъами	пхъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъами	умыпхъами	мыпхъами	дымыпхъами	фымыпхъами	мыпхъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъами	упхъэгъами	пхъэгъами	дыпхъэгъами	фыпхъэгъами	пхъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэгъами	умыпхъэгъами	мыпхъэгъами	дымыпхъэгъами	фымыпхъэгъами	мыпхъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнми	упхъэнми	пхъэнми	дыпхъэнми	фыпхъэнми	пхъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнми	умыпхъэнми	мыпхъэнми	дымыпхъэнми	фымыпхъэнми	мыпхъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнуми	упхъэнуми	пхъэнуми	дыпхъэнуми	фыпхъэнуми	пхъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнуми	умыпхъэнуми	мыпхъэнуми	дымыпхъэнуми	фымыпхъэнуми	мыпхъэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэтэми	упхъэтэми	пхъэтэми	дыпхъэтэми	фыпхъэтэми	пхъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэтэми	умыпхъэтэми	мыпхъэтэми	дымыпхъэтэми	фымыпхъэтэми	мыпхъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпхъатэми	упхъатэми	пхъатэми	дыпхъатэми	фыпхъатэми	пхъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъатэми	умыпхъатэми	мыпхъатэми	дымыпхъатэми	фымыпхъатэми	мыпхъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпхъэгъатэми	упхъэгъатэми	пхъэгъатэми	дыпхъэгъатэми	фыпхъэгъатэми	пхъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэгъатэми	умыпхъэгъатэми	мыпхъэгъатэми	дымыпхъэгъатэми	фымыпхъэгъатэми	мыпхъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнтэми	упхъэнтэми	пхъэнтэми	дыпхъэнтэми	фыпхъэнтэми	пхъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнтэми	умыпхъэнтэми	мыпхъэнтэми	дымыпхъэнтэми	фымыпхъэнтэми	мыпхъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпхъэнутэми	упхъэнутэми	пхъэнутэми	дыпхъэнутэми	фыпхъэнутэми	пхъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпхъэнутэми	умыпхъэнутэми	мыпхъэнутэми	дымыпхъэнутэми	фымыпхъэнутэми	мыпхъэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхъаи	упхъаи	пхъаи	дыпхъаи	фыпхъаи	пхъаи
щымыӀэныгъэ:	сыпхъакъыми	упхъакъыми	пхъакъыми	дыпхъакъыми	фыпхъакъыми	пхъакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпхъащэрэт	упхъащэрэт	пхъащэрэт	дыпхъащэрэт	фыпхъащэрэт	пхъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыпхъащэрэт	умыпхъащэрэт	мыпхъащэрэт	дымыпхъащэрэт	фымыпхъащэрэт	мыпхъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнщ	упхъагъэнщ	пхъагъэнщ	дыпхъагъэнщ	фыпхъагъэнщ	пхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнкъым	упхъагъэнкъым	пхъагъэнкъым	дыпхъагъэнкъым	фыпхъагъэнкъым	пхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнт	упхъагъэнт	пхъагъэнт	дыпхъагъэнт	фыпхъагъэнт	пхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнтэкъым	упхъагъэнтэкъым	пхъагъэнтэкъым	дыпхъагъэнтэкъым	фыпхъагъэнтэкъым	пхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэн	упхъагъэн	пхъагъэн	дыпхъагъэн	фыпхъагъэн	пхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнкъэ	упхъагъэнкъэ	пхъагъэнкъэ	дыпхъагъэнкъэ	фыпхъагъэнкъэ	пхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнт	упхъагъэнт	пхъагъэнт	дыпхъагъэнт	фыпхъагъэнт	пхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнтэкъэ	упхъагъэнтэкъэ	пхъагъэнтэкъэ	дыпхъагъэнтэкъэ	фыпхъагъэнтэкъэ	пхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнущ	упхъагъэнущ	пхъагъэнущ	дыпхъагъэнущ	фыпхъагъэнущ	пхъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнукъым	упхъагъэнукъым	пхъагъэнукъым	дыпхъагъэнукъым	фыпхъагъэнукъым	пхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнут	упхъагъэнут	пхъагъэнут	дыпхъагъэнут	фыпхъагъэнут	пхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнутэкъым	упхъагъэнутэкъым	пхъагъэнутэкъым	дыпхъагъэнутэкъым	фыпхъагъэнутэкъым	пхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэну	упхъагъэну	пхъагъэну	дыпхъагъэну	фыпхъагъэну	пхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнукъэ	упхъагъэнукъэ	пхъагъэнукъэ	дыпхъагъэнукъэ	фыпхъагъэнукъэ	пхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнут	упхъагъэнут	пхъагъэнут	дыпхъагъэнут	фыпхъагъэнут	пхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпхъагъэнутэкъэ	упхъагъэнутэкъэ	пхъагъэнутэкъэ	дыпхъагъэнутэкъэ	фыпхъагъэнутэкъэ	пхъагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъэ	упхъэ	пхъэ	дыпхъэ	фыпхъэ	пхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъэ	умыпхъэ	мыпхъэ	дымыпхъэ	фымыпхъэ	мыпхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъа	упхъа	пхъа	дыпхъа	фыпхъа	пхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъа	умыпхъа	мыпхъа	дымыпхъа	фымыпхъа	мыпхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъэгъа	упхъэгъа	пхъэгъа	дыпхъэгъа	фыпхъэгъа	пхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъэгъа	умыпхъэгъа	мыпхъэгъа	дымыпхъэгъа	фымыпхъэгъа	мыпхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъэн	упхъэн	пхъэн	дыпхъэн	фыпхъэн	пхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъэн	умыпхъэн	мыпхъэн	дымыпхъэн	фымыпхъэн	мыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъэну	упхъэну	пхъэну	дыпхъэну	фыпхъэну	пхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъэну	умыпхъэну	мыпхъэну	дымыпхъэну	фымыпхъэну	мыпхъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхъэ	узэрыпхъэ	зэрыпхъэ	дызэрыпхъэ	фызэрыпхъэ	зэрыпхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпхъэ	узэрымыпхъэ	зэрымыпхъэ	дызэрымыпхъэ	фызэрымыпхъэ	мызэрыпхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхъа	узэрыпхъа	зэрыпхъа	дызэрыпхъа	фызэрыпхъа	зэрыпхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпхъа	узэрымыпхъа	зэрымыпхъа	дызэрымыпхъа	фызэрымыпхъа	зэрымыпхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхъэгъа	узэрыпхъэгъа	зэрыпхъэгъа	дызэрыпхъэгъа	фызэрыпхъэгъа	зэрыпхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпхъэгъа	узэрымыпхъэгъа	зэрымыпхъэгъа	дызэрымыпхъэгъа	фызэрымыпхъэгъа	зэрымыпхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхъэн	узэрыпхъэн	зэрыпхъэн	дызэрыпхъэн	фызэрыпхъэн	зэрыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпхъэн	узэрымыпхъэн	зэрымыпхъэн	дызэрымыпхъэн	фызэрымыпхъэн	зэрымыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпхъэну	узэрыпхъэну	зэрыпхъэну	дызэрыпхъэну	фызэрыпхъэну	зэрыпхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпхъэну	узэрымыпхъэну	зэрымыпхъэну	дызэрымыпхъэну	фызэрымыпхъэну	зэрымыпхъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхъэ	ущыпхъэ	щыпхъэ	дыщыпхъэ	фыщыпхъэ	щыпхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпхъэ	ущымыпхъэ	щымыпхъэ	дыщымыпхъэ	фыщымыпхъэ	щымыпхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхъа	ущыпхъа	щыпхъа	дыщыпхъа	фыщыпхъа	щыпхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпхъа	ущымыпхъа	щымыпхъа	дыщымыпхъа	фыщымыпхъа	щымыпхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхъэгъа	ущыпхъэгъа	щыпхъэгъа	дыщыпхъэгъа	фыщыпхъэгъа	щыпхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпхъэгъа	ущымыпхъэгъа	щымыпхъэгъа	дыщымыпхъэгъа	фыщымыпхъэгъа	щымыпхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхъэн	ущыпхъэн	щыпхъэн	дыщыпхъэн	фыщыпхъэн	щыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпхъэн	ущымыпхъэн	щымыпхъэн	дыщымыпхъэн	фыщымыпхъэн	щымыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпхъэну	ущыпхъэну	щыпхъэну	дыщыпхъэну	фыщыпхъэну	щыпхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпхъэну	ущымыпхъэну	щымыпхъэну	дыщымыпхъэну	фыщымыпхъэну	щымыпхъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпхъэ	уздэпхъэ	здэпхъэ	дыздэпхъэ	фыздэпхъэ	здэпхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпхъэ	уздэмыпхъэ	здэмыпхъэ	дыздэмыпхъэ	фыздэмыпхъэ	здэмыпхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпхъа	уздэпхъа	здэпхъа	дыздэпхъа	фыздэпхъа	здэпхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпхъа	уздэмыпхъа	здэмыпхъа	дыздэмыпхъа	фыздэмыпхъа	здэмыпхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпхъэгъа	уздэпхъэгъа	здэпхъэгъа	дыздэпхъэгъа	фыздэпхъэгъа	здэпхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпхъэгъа	уздэмыпхъэгъа	здэмыпхъэгъа	дыздэмыпхъэгъа	фыздэмыпхъэгъа	здэмыпхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпхъэн	уздэпхъэн	здэпхъэн	дыздэпхъэн	фыздэпхъэн	здэпхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпхъэн	уздэмыпхъэн	здэмыпхъэн	дыздэмыпхъэн	фыздэмыпхъэн	здэмыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпхъэну	уздэпхъэну	здэпхъэну	дыздэпхъэну	фыздэпхъэну	здэпхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпхъэну	уздэмыпхъэну	здэмыпхъэну	дыздэмыпхъэну	фыздэмыпхъэну	здэмыпхъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпхъэ	ущӀэпхъэ	щӀэпхъэ	дыщӀэпхъэ	фыщӀэпхъэ	щӀэпхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпхъэ	ущӀэмыпхъэ	щӀэмыпхъэ	дыщӀэмыпхъэ	фыщӀэмыпхъэ	щӀэмыпхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпхъа	ущӀэпхъа	щӀэпхъа	дыщӀэпхъа	фыщӀэпхъа	щӀэпхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпхъа	ущӀэмыпхъа	щӀэмыпхъа	дыщӀэмыпхъа	фыщӀэмыпхъа	щӀэмыпхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпхъэгъа	ущӀэпхъэгъа	щӀэпхъэгъа	дыщӀэпхъэгъа	фыщӀэпхъэгъа	щӀэпхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпхъэгъа	ущӀэмыпхъэгъа	щӀэмыпхъэгъа	дыщӀэмыпхъэгъа	фыщӀэмыпхъэгъа	щӀэмыпхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпхъэн	ущӀэпхъэн	щӀэпхъэн	дыщӀэпхъэн	фыщӀэпхъэн	щӀэпхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпхъэн	ущӀэмыпхъэн	щӀэмыпхъэн	дыщӀэмыпхъэн	фыщӀэмыпхъэн	щӀэмыпхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпхъэну	ущӀэпхъэну	щӀэпхъэну	дыщӀэпхъэну	фыщӀэпхъэну	щӀэпхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпхъэну	ущӀэмыпхъэну	щӀэмыпхъэну	дыщӀэмыпхъэну	фыщӀэмыпхъэну	щӀэмыпхъэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъэуэ	упхъэуэ	пхъэуэ	дыпхъэуэ	фыпхъэуэ	пхъэуэ / пхъэхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъэуэ	умыпхъэуэ	мыпхъэуэ	дымыпхъэуэ	фымыпхъэуэ	мыпхъэуэ / мыпхъэхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпхъауэ	упхъауэ	пхъауэ	дыпхъауэ	фыпхъауэ	пхъауэ / пхъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпхъауэ	умыпхъауэ	мыпхъауэ	дымыпхъауэ	фымыпхъауэ	мыпхъауэ(хэ) / мыпхъа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпхъэурэ	упхъэурэ	пхъэурэ	дыпхъэурэ	фыпхъэурэ	пхъэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыпхъэурэ	умыпхъэурэ	мыпхъэурэ	дымыпхъэурэ	фымыпхъэурэ	мыпхъэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]э	[пхъ]эр	--	[пхъ]эхэр
Эргативнэ:	[пхъ]э	[пхъ]эм	--	[пхъ]эхэм
Послеложнэ:	[пхъ]экӀэ	[пхъ]эмкӀэ	[пхъ]эхэкӀэ	[пхъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]эуэ	[пхъ]эрауэ	[пхъ]эхэу	[пхъ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]а	[пхъ]ар	--	[пхъ]ахэр
Эргативнэ:	[пхъ]а	[пхъ]ам	--	[пхъ]ахэм
Послеложнэ:	[пхъ]акӀэ	[пхъ]амкӀэ	[пхъ]ахэкӀэ	[пхъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]ауэ	[пхъ]арауэ	[пхъ]ахэу	[пхъ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]эн	[пхъ]эныр	--	[пхъ]энхэр
Эргативнэ:	[пхъ]эн	[пхъ]эным	--	[пхъ]энхэм
Послеложнэ:	[пхъ]энкӀэ	[пхъ]энымкӀэ	[пхъ]энхэкӀэ	[пхъ]энхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]эну	[пхъ]энырауэ	[пхъ]энхэу	[пхъ]энхэрауэ

		-энж-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пхъ]эну	[пхъ]энур	--	[пхъ]энухэр
Эргативнэ:	[пхъ]эну	[пхъ]энум	--	[пхъ]энухэм
Послеложнэ:	[пхъ]энукӀэ	[пхъ]энумкӀэ	[пхъ]энухэкӀэ	[пхъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пхъ]энууэ	[пхъ]энурауэ	[пхъ]энухэу	[пхъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Еплъ псалъафэ зэпыщӀахэр.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

пхъэн: see псалъафэ зэпыщӀахэр

УРЫСЫБЗЭ

пхъэн: см. псалъафэ зэпыщӀахэр

псалъафэ зэпыщӀахэр

гур пхъэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: seek, strive, pursue sth, aspire to sth
     Урысыбзэ: рваться душой, стремиться к кому-чему-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын