пцӏэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ptʹsɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [пцӏ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пцӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пцӏэн
щымыӀэныгъэ:	мыпцӏэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпцӏэн	упцӏэн	пцӏэн	дыпцӏэн	фыпцӏэн	пцӏэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэн	умыпцӏэн	мыпцӏэн	дымыпцӏэн	фымыпцӏэн	мыпцӏэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пцӏэ!	фыпцӏэ!
щымыӀэныгъэ:	умыпцӏэ!	фымыпцӏэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	срепцӏэ	урепцӏэ	ирепцӏэ	дрепцӏэ	фрепцӏэ	ирепцӏэ
щымыӀэныгъэ:	сремыпцӏэ	уремыпцӏэ	иремыпцӏэ	дремыпцӏэ	фремыпцӏэ	иремыпцӏэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сопцӏэ(р)	уопцӏэ(р)	мапцӏэ(р)	допцӏэ(р)	фопцӏэ(р)	мапцӏэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэркъым	упцӏэркъым	пцӏэркъым	дыпцӏэркъым	фыпцӏэркъым	пцӏэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэрт	упцӏэрт	пцӏэрт	дыпцӏэрт	фыпцӏэрт	пцӏэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэртэкъым	упцӏэртэкъым	пцӏэртэкъым	дыпцӏэртэкъым	фыпцӏэртэкъым	пцӏэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏащ	упцӏащ	пцӏащ	дыпцӏащ	фыпцӏащ	пцӏа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏакъым	упцӏакъым	пцӏакъым	дыпцӏакъым	фыпцӏакъым	пцӏа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏат	упцӏат	пцӏат	дыпцӏат	фыпцӏат	пцӏа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏатэкъым	упцӏатэкъым	пцӏатэкъым	дыпцӏатэкъым	фыпцӏатэкъым	пцӏа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъащ	упцӏэгъащ	пцӏэгъащ	дыпцӏэгъащ	фыпцӏэгъащ	пцӏэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъакъым	упцӏэгъакъым	пцӏэгъакъым	дыпцӏэгъакъым	фыпцӏэгъакъым	пцӏэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъат	упцӏэгъат	пцӏэгъат	дыпцӏэгъат	фыпцӏэгъат	пцӏэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъатэкъым	упцӏэгъатэкъым	пцӏэгъатэкъым	дыпцӏэгъатэкъым	фыпцӏэгъатэкъым	пцӏэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэщ	упцӏэщ	пцӏэщ	дыпцӏэщ	фыпцӏэщ	пцӏэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэкъым	упцӏэкъым	пцӏэкъым	дыпцӏэкъым	фыпцӏэкъым	пцӏэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэт	упцӏэт	пцӏэт	дыпцӏэт	фыпцӏэт	пцӏэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэтэкъым	упцӏэтэкъым	пцӏэтэкъым	дыпцӏэтэкъым	фыпцӏэтэкъым	пцӏэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнщ	упцӏэнщ	пцӏэнщ	дыпцӏэнщ	фыпцӏэнщ	пцӏэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэнкъым	упцӏэнкъым	пцӏэнкъым	дыпцӏэнкъым	фыпцӏэнкъым	пцӏэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнущ	упцӏэнущ	пцӏэнущ	дыпцӏэнущ	фыпцӏэнущ	пцӏэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэнукъым	упцӏэнукъым	пцӏэнукъым	дыпцӏэнукъым	фыпцӏэнукъым	пцӏэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэрэ	упцӏэрэ	пцӏэрэ	дыпцӏэрэ	фыпцӏэрэ	пцӏэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэркъэ	упцӏэркъэ	пцӏэркъэ	дыпцӏэркъэ	фыпцӏэркъэ	пцӏэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэрт	упцӏэрт	пцӏэрт	дыпцӏэрт	фыпцӏэрт	пцӏэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэртэкъэ	упцӏэртэкъэ	пцӏэртэкъэ	дыпцӏэртэкъэ	фыпцӏэртэкъэ	пцӏэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏа	упцӏа	пцӏа	дыпцӏа	фыпцӏа	пцӏа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏакъэ	упцӏакъэ	пцӏакъэ	дыпцӏакъэ	фыпцӏакъэ	пцӏа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏат	упцӏат	пцӏат	дыпцӏат	фыпцӏат	пцӏа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏатэкъэ	упцӏатэкъэ	пцӏатэкъэ	дыпцӏатэкъэ	фыпцӏатэкъэ	пцӏа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъа	упцӏэгъа	пцӏэгъа	дыпцӏэгъа	фыпцӏэгъа	пцӏэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъакъэ	упцӏэгъакъэ	пцӏэгъакъэ	дыпцӏэгъакъэ	фыпцӏэгъакъэ	пцӏэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъат	упцӏэгъат	пцӏэгъат	дыпцӏэгъат	фыпцӏэгъат	пцӏэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъатэкъэ	упцӏэгъатэкъэ	пцӏэгъатэкъэ	дыпцӏэгъатэкъэ	фыпцӏэгъатэкъэ	пцӏэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэ	упцӏэ	пцӏэ	дыпцӏэ	фыпцӏэ	пцӏэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэкъэ	упцӏэкъэ	пцӏэкъэ	дыпцӏэкъэ	фыпцӏэкъэ	пцӏэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэт	упцӏэт	пцӏэт	дыпцӏэт	фыпцӏэт	пцӏэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэтэкъэ	упцӏэтэкъэ	пцӏэтэкъэ	дыпцӏэтэкъэ	фыпцӏэтэкъэ	пцӏэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэн	упцӏэн	пцӏэн	дыпцӏэн	фыпцӏэн	пцӏэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэнкъэ	упцӏэнкъэ	пцӏэнкъэ	дыпцӏэнкъэ	фыпцӏэнкъэ	пцӏэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэну	упцӏэну	пцӏэну	дыпцӏэну	фыпцӏэну	пцӏэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэнукъэ	упцӏэнукъэ	пцӏэнукъэ	дыпцӏэнукъэ	фыпцӏэнукъэ	пцӏэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэмэ	упцӏэмэ	пцӏэмэ	дыпцӏэмэ	фыпцӏэмэ	пцӏэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэмэ	умыпцӏэмэ	мыпцӏэмэ	дымыпцӏэмэ	фымыпцӏэмэ	мыпцӏэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏамэ	упцӏамэ	пцӏамэ	дыпцӏамэ	фыпцӏамэ	пцӏа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏамэ	умыпцӏамэ	мыпцӏамэ	дымыпцӏамэ	фымыпцӏамэ	мыпцӏа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъамэ	упцӏэгъамэ	пцӏэгъамэ	дыпцӏэгъамэ	фыпцӏэгъамэ	пцӏэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэгъамэ	умыпцӏэгъамэ	мыпцӏэгъамэ	дымыпцӏэгъамэ	фымыпцӏэгъамэ	мыпцӏэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнмэ	упцӏэнмэ	пцӏэнмэ	дыпцӏэнмэ	фыпцӏэнмэ	пцӏэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнмэ	умыпцӏэнмэ	мыпцӏэнмэ	дымыпцӏэнмэ	фымыпцӏэнмэ	мыпцӏэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнумэ	упцӏэнумэ	пцӏэнумэ	дыпцӏэнумэ	фыпцӏэнумэ	пцӏэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнумэ	умыпцӏэнумэ	мыпцӏэнумэ	дымыпцӏэнумэ	фымыпцӏэнумэ	мыпцӏэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэтэмэ	упцӏэтэмэ	пцӏэтэмэ	дыпцӏэтэмэ	фыпцӏэтэмэ	пцӏэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэтэмэ	умыпцӏэтэмэ	мыпцӏэтэмэ	дымыпцӏэтэмэ	фымыпцӏэтэмэ	мыпцӏэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏатэмэ	упцӏатэмэ	пцӏатэмэ	дыпцӏатэмэ	фыпцӏатэмэ	пцӏа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏатэмэ	умыпцӏатэмэ	мыпцӏатэмэ	дымыпцӏатэмэ	фымыпцӏатэмэ	мыпцӏа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъатэмэ	упцӏэгъатэмэ	пцӏэгъатэмэ	дыпцӏэгъатэмэ	фыпцӏэгъатэмэ	пцӏэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэгъатэмэ	умыпцӏэгъатэмэ	мыпцӏэгъатэмэ	дымыпцӏэгъатэмэ	фымыпцӏэгъатэмэ	мыпцӏэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнтэмэ	упцӏэнтэмэ	пцӏэнтэмэ	дыпцӏэнтэмэ	фыпцӏэнтэмэ	пцӏэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнтэмэ	умыпцӏэнтэмэ	мыпцӏэнтэмэ	дымыпцӏэнтэмэ	фымыпцӏэнтэмэ	мыпцӏэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнутэмэ	упцӏэнутэмэ	пцӏэнутэмэ	дыпцӏэнутэмэ	фыпцӏэнутэмэ	пцӏэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнутэмэ	умыпцӏэнутэмэ	мыпцӏэнутэмэ	дымыпцӏэнутэмэ	фымыпцӏэнутэмэ	мыпцӏэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнт	упцӏэнт	пцӏэнт	дыпцӏэнт	фыпцӏэнт	пцӏэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэнтэкъым	упцӏэнтэкъым	пцӏэнтэкъым	дыпцӏэнтэкъым	фыпцӏэнтэкъым	пцӏэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнут	упцӏэнут	пцӏэнут	дыпцӏэнут	фыпцӏэнут	пцӏэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпцӏэнутэкъым	упцӏэнутэкъым	пцӏэнутэкъым	дыпцӏэнутэкъым	фыпцӏэнутэкъым	пцӏэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэми	упцӏэми	пцӏэми	дыпцӏэми	фыпцӏэми	пцӏэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэми	умыпцӏэми	мыпцӏэми	дымыпцӏэми	фымыпцӏэми	мыпцӏэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏами	упцӏами	пцӏами	дыпцӏами	фыпцӏами	пцӏа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏами	умыпцӏами	мыпцӏами	дымыпцӏами	фымыпцӏами	мыпцӏа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъами	упцӏэгъами	пцӏэгъами	дыпцӏэгъами	фыпцӏэгъами	пцӏэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэгъами	умыпцӏэгъами	мыпцӏэгъами	дымыпцӏэгъами	фымыпцӏэгъами	мыпцӏэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнми	упцӏэнми	пцӏэнми	дыпцӏэнми	фыпцӏэнми	пцӏэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнми	умыпцӏэнми	мыпцӏэнми	дымыпцӏэнми	фымыпцӏэнми	мыпцӏэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнуми	упцӏэнуми	пцӏэнуми	дыпцӏэнуми	фыпцӏэнуми	пцӏэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнуми	умыпцӏэнуми	мыпцӏэнуми	дымыпцӏэнуми	фымыпцӏэнуми	мыпцӏэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэтэми	упцӏэтэми	пцӏэтэми	дыпцӏэтэми	фыпцӏэтэми	пцӏэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэтэми	умыпцӏэтэми	мыпцӏэтэми	дымыпцӏэтэми	фымыпцӏэтэми	мыпцӏэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпцӏатэми	упцӏатэми	пцӏатэми	дыпцӏатэми	фыпцӏатэми	пцӏа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏатэми	умыпцӏатэми	мыпцӏатэми	дымыпцӏатэми	фымыпцӏатэми	мыпцӏа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпцӏэгъатэми	упцӏэгъатэми	пцӏэгъатэми	дыпцӏэгъатэми	фыпцӏэгъатэми	пцӏэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэгъатэми	умыпцӏэгъатэми	мыпцӏэгъатэми	дымыпцӏэгъатэми	фымыпцӏэгъатэми	мыпцӏэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнтэми	упцӏэнтэми	пцӏэнтэми	дыпцӏэнтэми	фыпцӏэнтэми	пцӏэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнтэми	умыпцӏэнтэми	мыпцӏэнтэми	дымыпцӏэнтэми	фымыпцӏэнтэми	мыпцӏэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпцӏэнутэми	упцӏэнутэми	пцӏэнутэми	дыпцӏэнутэми	фыпцӏэнутэми	пцӏэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏэнутэми	умыпцӏэнутэми	мыпцӏэнутэми	дымыпцӏэнутэми	фымыпцӏэнутэми	мыпцӏэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпцӏаи	упцӏаи	пцӏаи	дыпцӏаи	фыпцӏаи	пцӏаи
щымыӀэныгъэ:	сыпцӏакъыми	упцӏакъыми	пцӏакъыми	дыпцӏакъыми	фыпцӏакъыми	пцӏакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпцӏащэрэт	упцӏащэрэт	пцӏащэрэт	дыпцӏащэрэт	фыпцӏащэрэт	пцӏащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыпцӏащэрэт	умыпцӏащэрэт	мыпцӏащэрэт	дымыпцӏащэрэт	фымыпцӏащэрэт	мыпцӏащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнщ	упцӏагъэнщ	пцӏагъэнщ	дыпцӏагъэнщ	фыпцӏагъэнщ	пцӏагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнкъым	упцӏагъэнкъым	пцӏагъэнкъым	дыпцӏагъэнкъым	фыпцӏагъэнкъым	пцӏагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнт	упцӏагъэнт	пцӏагъэнт	дыпцӏагъэнт	фыпцӏагъэнт	пцӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнтэкъым	упцӏагъэнтэкъым	пцӏагъэнтэкъым	дыпцӏагъэнтэкъым	фыпцӏагъэнтэкъым	пцӏагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэн	упцӏагъэн	пцӏагъэн	дыпцӏагъэн	фыпцӏагъэн	пцӏагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнкъэ	упцӏагъэнкъэ	пцӏагъэнкъэ	дыпцӏагъэнкъэ	фыпцӏагъэнкъэ	пцӏагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнт	упцӏагъэнт	пцӏагъэнт	дыпцӏагъэнт	фыпцӏагъэнт	пцӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнтэкъэ	упцӏагъэнтэкъэ	пцӏагъэнтэкъэ	дыпцӏагъэнтэкъэ	фыпцӏагъэнтэкъэ	пцӏагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнущ	упцӏагъэнущ	пцӏагъэнущ	дыпцӏагъэнущ	фыпцӏагъэнущ	пцӏагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнукъым	упцӏагъэнукъым	пцӏагъэнукъым	дыпцӏагъэнукъым	фыпцӏагъэнукъым	пцӏагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнут	упцӏагъэнут	пцӏагъэнут	дыпцӏагъэнут	фыпцӏагъэнут	пцӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнутэкъым	упцӏагъэнутэкъым	пцӏагъэнутэкъым	дыпцӏагъэнутэкъым	фыпцӏагъэнутэкъым	пцӏагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэну	упцӏагъэну	пцӏагъэну	дыпцӏагъэну	фыпцӏагъэну	пцӏагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнукъэ	упцӏагъэнукъэ	пцӏагъэнукъэ	дыпцӏагъэнукъэ	фыпцӏагъэнукъэ	пцӏагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнут	упцӏагъэнут	пцӏагъэнут	дыпцӏагъэнут	фыпцӏагъэнут	пцӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпцӏагъэнутэкъэ	упцӏагъэнутэкъэ	пцӏагъэнутэкъэ	дыпцӏагъэнутэкъэ	фыпцӏагъэнутэкъэ	пцӏагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏэ	упцӏэ	пцӏэ	дыпцӏэ	фыпцӏэ	пцӏэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏэ	умыпцӏэ	мыпцӏэ	дымыпцӏэ	фымыпцӏэ	мыпцӏэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏа	упцӏа	пцӏа	дыпцӏа	фыпцӏа	пцӏа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏа	умыпцӏа	мыпцӏа	дымыпцӏа	фымыпцӏа	мыпцӏа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏэгъа	упцӏэгъа	пцӏэгъа	дыпцӏэгъа	фыпцӏэгъа	пцӏэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏэгъа	умыпцӏэгъа	мыпцӏэгъа	дымыпцӏэгъа	фымыпцӏэгъа	мыпцӏэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏэн	упцӏэн	пцӏэн	дыпцӏэн	фыпцӏэн	пцӏэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏэн	умыпцӏэн	мыпцӏэн	дымыпцӏэн	фымыпцӏэн	мыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏэну	упцӏэну	пцӏэну	дыпцӏэну	фыпцӏэну	пцӏэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏэну	умыпцӏэну	мыпцӏэну	дымыпцӏэну	фымыпцӏэну	мыпцӏэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпцӏэ	узэрыпцӏэ	зэрыпцӏэ	дызэрыпцӏэ	фызэрыпцӏэ	зэрыпцӏэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпцӏэ	узэрымыпцӏэ	зэрымыпцӏэ	дызэрымыпцӏэ	фызэрымыпцӏэ	мызэрыпцӏэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпцӏа	узэрыпцӏа	зэрыпцӏа	дызэрыпцӏа	фызэрыпцӏа	зэрыпцӏа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпцӏа	узэрымыпцӏа	зэрымыпцӏа	дызэрымыпцӏа	фызэрымыпцӏа	зэрымыпцӏа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпцӏэгъа	узэрыпцӏэгъа	зэрыпцӏэгъа	дызэрыпцӏэгъа	фызэрыпцӏэгъа	зэрыпцӏэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпцӏэгъа	узэрымыпцӏэгъа	зэрымыпцӏэгъа	дызэрымыпцӏэгъа	фызэрымыпцӏэгъа	зэрымыпцӏэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпцӏэн	узэрыпцӏэн	зэрыпцӏэн	дызэрыпцӏэн	фызэрыпцӏэн	зэрыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпцӏэн	узэрымыпцӏэн	зэрымыпцӏэн	дызэрымыпцӏэн	фызэрымыпцӏэн	зэрымыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпцӏэну	узэрыпцӏэну	зэрыпцӏэну	дызэрыпцӏэну	фызэрыпцӏэну	зэрыпцӏэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымыпцӏэну	узэрымыпцӏэну	зэрымыпцӏэну	дызэрымыпцӏэну	фызэрымыпцӏэну	зэрымыпцӏэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпцӏэ	ущыпцӏэ	щыпцӏэ	дыщыпцӏэ	фыщыпцӏэ	щыпцӏэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпцӏэ	ущымыпцӏэ	щымыпцӏэ	дыщымыпцӏэ	фыщымыпцӏэ	щымыпцӏэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпцӏа	ущыпцӏа	щыпцӏа	дыщыпцӏа	фыщыпцӏа	щыпцӏа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпцӏа	ущымыпцӏа	щымыпцӏа	дыщымыпцӏа	фыщымыпцӏа	щымыпцӏа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпцӏэгъа	ущыпцӏэгъа	щыпцӏэгъа	дыщыпцӏэгъа	фыщыпцӏэгъа	щыпцӏэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпцӏэгъа	ущымыпцӏэгъа	щымыпцӏэгъа	дыщымыпцӏэгъа	фыщымыпцӏэгъа	щымыпцӏэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпцӏэн	ущыпцӏэн	щыпцӏэн	дыщыпцӏэн	фыщыпцӏэн	щыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпцӏэн	ущымыпцӏэн	щымыпцӏэн	дыщымыпцӏэн	фыщымыпцӏэн	щымыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпцӏэну	ущыпцӏэну	щыпцӏэну	дыщыпцӏэну	фыщыпцӏэну	щыпцӏэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымыпцӏэну	ущымыпцӏэну	щымыпцӏэну	дыщымыпцӏэну	фыщымыпцӏэну	щымыпцӏэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпцӏэ	уздэпцӏэ	здэпцӏэ	дыздэпцӏэ	фыздэпцӏэ	здэпцӏэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпцӏэ	уздэмыпцӏэ	здэмыпцӏэ	дыздэмыпцӏэ	фыздэмыпцӏэ	здэмыпцӏэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпцӏа	уздэпцӏа	здэпцӏа	дыздэпцӏа	фыздэпцӏа	здэпцӏа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпцӏа	уздэмыпцӏа	здэмыпцӏа	дыздэмыпцӏа	фыздэмыпцӏа	здэмыпцӏа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпцӏэгъа	уздэпцӏэгъа	здэпцӏэгъа	дыздэпцӏэгъа	фыздэпцӏэгъа	здэпцӏэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпцӏэгъа	уздэмыпцӏэгъа	здэмыпцӏэгъа	дыздэмыпцӏэгъа	фыздэмыпцӏэгъа	здэмыпцӏэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпцӏэн	уздэпцӏэн	здэпцӏэн	дыздэпцӏэн	фыздэпцӏэн	здэпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпцӏэн	уздэмыпцӏэн	здэмыпцӏэн	дыздэмыпцӏэн	фыздэмыпцӏэн	здэмыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпцӏэну	уздэпцӏэну	здэпцӏэну	дыздэпцӏэну	фыздэпцӏэну	здэпцӏэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмыпцӏэну	уздэмыпцӏэну	здэмыпцӏэну	дыздэмыпцӏэну	фыздэмыпцӏэну	здэмыпцӏэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпцӏэ	ущӀэпцӏэ	щӀэпцӏэ	дыщӀэпцӏэ	фыщӀэпцӏэ	щӀэпцӏэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпцӏэ	ущӀэмыпцӏэ	щӀэмыпцӏэ	дыщӀэмыпцӏэ	фыщӀэмыпцӏэ	щӀэмыпцӏэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпцӏа	ущӀэпцӏа	щӀэпцӏа	дыщӀэпцӏа	фыщӀэпцӏа	щӀэпцӏа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпцӏа	ущӀэмыпцӏа	щӀэмыпцӏа	дыщӀэмыпцӏа	фыщӀэмыпцӏа	щӀэмыпцӏа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпцӏэгъа	ущӀэпцӏэгъа	щӀэпцӏэгъа	дыщӀэпцӏэгъа	фыщӀэпцӏэгъа	щӀэпцӏэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпцӏэгъа	ущӀэмыпцӏэгъа	щӀэмыпцӏэгъа	дыщӀэмыпцӏэгъа	фыщӀэмыпцӏэгъа	щӀэмыпцӏэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпцӏэн	ущӀэпцӏэн	щӀэпцӏэн	дыщӀэпцӏэн	фыщӀэпцӏэн	щӀэпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпцӏэн	ущӀэмыпцӏэн	щӀэмыпцӏэн	дыщӀэмыпцӏэн	фыщӀэмыпцӏэн	щӀэмыпцӏэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпцӏэну	ущӀэпцӏэну	щӀэпцӏэну	дыщӀэпцӏэну	фыщӀэпцӏэну	щӀэпцӏэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмыпцӏэну	ущӀэмыпцӏэну	щӀэмыпцӏэну	дыщӀэмыпцӏэну	фыщӀэмыпцӏэну	щӀэмыпцӏэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏэуэ	упцӏэуэ	пцӏэуэ	дыпцӏэуэ	фыпцӏэуэ	пцӏэуэ / пцӏэхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏэуэ	умыпцӏэуэ	мыпцӏэуэ	дымыпцӏэуэ	фымыпцӏэуэ	мыпцӏэуэ / мыпцӏэхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпцӏауэ	упцӏауэ	пцӏауэ	дыпцӏауэ	фыпцӏауэ	пцӏауэ / пцӏа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏауэ	умыпцӏауэ	мыпцӏауэ	дымыпцӏауэ	фымыпцӏауэ	мыпцӏауэ(хэ) / мыпцӏа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпцӏэурэ	упцӏэурэ	пцӏэурэ	дыпцӏэурэ	фыпцӏэурэ	пцӏэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыпцӏэурэ	умыпцӏэурэ	мыпцӏэурэ	дымыпцӏэурэ	фымыпцӏэурэ	мыпцӏэ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пцӏ]э	[пцӏ]эр	--	[пцӏ]эхэр
Эргативнэ:	[пцӏ]э	[пцӏ]эм	--	[пцӏ]эхэм
Послеложнэ:	[пцӏ]экӀэ	[пцӏ]эмкӀэ	[пцӏ]эхэкӀэ	[пцӏ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пцӏ]эуэ	[пцӏ]эрауэ	[пцӏ]эхэу	[пцӏ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пцӏ]а	[пцӏ]ар	--	[пцӏ]ахэр
Эргативнэ:	[пцӏ]а	[пцӏ]ам	--	[пцӏ]ахэм
Послеложнэ:	[пцӏ]акӀэ	[пцӏ]амкӀэ	[пцӏ]ахэкӀэ	[пцӏ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пцӏ]ауэ	[пцӏ]арауэ	[пцӏ]ахэу	[пцӏ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пцӏ]эн	[пцӏ]эныр	--	[пцӏ]энхэр
Эргативнэ:	[пцӏ]эн	[пцӏ]эным	--	[пцӏ]энхэм
Послеложнэ:	[пцӏ]энкӀэ	[пцӏ]энымкӀэ	[пцӏ]энхэкӀэ	[пцӏ]энхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пцӏ]эну	[пцӏ]энырауэ	[пцӏ]энхэу	[пцӏ]энхэрауэ

		-энж-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пцӏ]эну	[пцӏ]энур	--	[пцӏ]энухэр
Эргативнэ:	[пцӏ]эну	[пцӏ]энум	--	[пцӏ]энухэм
Послеложнэ:	[пцӏ]энукӀэ	[пцӏ]энумкӀэ	[пцӏ]энухэкӀэ	[пцӏ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пцӏ]энууэ	[пцӏ]энурауэ	[пцӏ]энухэу	[пцӏ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Ӏув хъун.
2. Цы, бацэ сыт хуэдэхэр зэтетӀысхьэн, зэтеубэн, зэӀынэн.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Шэр пцӀащ.
• Лъеипхъэу яуда цыр пцӀат.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пцӏэн: 1. curdle; coagulate (about milk, blood, etc.) 2. thicken, full, mill, mat, tangle (about wool, hair)
• Шэр пцӀащ: the milk curdled.
• Лъеипхъэу яуда цыр пцӀат: the legging material became thick from milling.

УРЫСЫБЗЭ

• пцӏэн: 1. свернуться (о молоке, крови и т. п.) 2. сваляться, спутаться (о шерсти, волосах)
• Шэр пцӀащ: молоко свернулолсь
• Лъеипхъэу яуда цыр пцӀат: материя для ноговиц свалялась от сбивания.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын