пщӏэхэфэхъуэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [pʹɕʹɐxɐfɐ'χʷɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

пщӏэ- + хэ- + [фэхъу] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "пщӏэхэфэхъуэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пщӏэхэфэхъуэн
щымыӀэныгъэ:	пщӏэхэмыфэхъуэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэн	упщӏэхэфэхъуэн	пщӏэхэфэхъуэн	дыпщӏэхэфэхъуэн	фыпщӏэхэфэхъуэн	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэн	упщӏэхэмыфэхъуэн	пщӏэхэмыфэхъуэн	дыпщӏэхэмыфэхъуэн	фыпщӏэхэмыфэхъуэн	пщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пщӏэхэфахъуэ!	фыпщӏэхэфахъуэ!
щымыӀэныгъэ:	упщӏэхэмыфахъуэ!	фыпщӏэхэмыфахъуэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхрефахъуэ	упщӏэхрефахъуэ	пщӏэхрефахъуэ	дыпщӏэхрефахъуэ	фыпщӏэхрефахъуэ	пщӏэхрефахъуэ
щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхремыфахъуэ	упщӏэхремыфахъуэ	пщӏэхремыфахъуэ	дыпщӏэхремыфахъуэ	фыпщӏэхремыфахъуэ	пщӏэхремыфахъуэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхофахъуэ(р)	упщӏэхофахъуэ(р)	пщӏэхофахъуэ(р)	дыпщӏэхофахъуэ(р)	фыпщӏэхофахъуэ(р)	пщӏэхофахъуэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэркъым	упщӏэхэфахъуэркъым	пщӏэхэфахъуэркъым	дыпщӏэхэфахъуэркъым	фыпщӏэхэфахъуэркъым	пщӏэхэфахъуэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэрт	упщӏэхэфахъуэрт	пщӏэхэфахъуэрт	дыпщӏэхэфахъуэрт	фыпщӏэхэфахъуэрт	пщӏэхэфахъуэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэртэкъым	упщӏэхэфахъуэртэкъым	пщӏэхэфахъуэртэкъым	дыпщӏэхэфахъуэртэкъым	фыпщӏэхэфахъуэртэкъым	пщӏэхэфахъуэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуащ	упщӏэхэфэхъуащ	пщӏэхэфэхъуащ	дыпщӏэхэфэхъуащ	фыпщӏэхэфэхъуащ	пщӏэхэфэхъуа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуакъым	упщӏэхэфэхъуакъым	пщӏэхэфэхъуакъым	дыпщӏэхэфэхъуакъым	фыпщӏэхэфэхъуакъым	пщӏэхэфэхъуа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуат	упщӏэхэфэхъуат	пщӏэхэфэхъуат	дыпщӏэхэфэхъуат	фыпщӏэхэфэхъуат	пщӏэхэфэхъуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуатэкъым	упщӏэхэфэхъуатэкъым	пщӏэхэфэхъуатэкъым	дыпщӏэхэфэхъуатэкъым	фыпщӏэхэфэхъуатэкъым	пщӏэхэфэхъуа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъащ	упщӏэхэфэхъуэгъащ	пщӏэхэфэхъуэгъащ	дыпщӏэхэфэхъуэгъащ	фыпщӏэхэфэхъуэгъащ	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъакъым	упщӏэхэфэхъуэгъакъым	пщӏэхэфэхъуэгъакъым	дыпщӏэхэфэхъуэгъакъым	фыпщӏэхэфэхъуэгъакъым	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъат	упщӏэхэфэхъуэгъат	пщӏэхэфэхъуэгъат	дыпщӏэхэфэхъуэгъат	фыпщӏэхэфэхъуэгъат	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъатэкъым	упщӏэхэфэхъуэгъатэкъым	пщӏэхэфэхъуэгъатэкъым	дыпщӏэхэфэхъуэгъатэкъым	фыпщӏэхэфэхъуэгъатэкъым	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэщ	упщӏэхэфахъуэщ	пщӏэхэфахъуэщ	дыпщӏэхэфахъуэщ	фыпщӏэхэфахъуэщ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэкъым	упщӏэхэфахъуэкъым	пщӏэхэфахъуэкъым	дыпщӏэхэфахъуэкъым	фыпщӏэхэфахъуэкъым	пщӏэхэфахъуэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэт	упщӏэхэфахъуэт	пщӏэхэфахъуэт	дыпщӏэхэфахъуэт	фыпщӏэхэфахъуэт	пщӏэхэфахъуэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэтэкъым	упщӏэхэфахъуэтэкъым	пщӏэхэфахъуэтэкъым	дыпщӏэхэфахъуэтэкъым	фыпщӏэхэфахъуэтэкъым	пщӏэхэфахъуэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнщ	упщӏэхэфэхъуэнщ	пщӏэхэфэхъуэнщ	дыпщӏэхэфэхъуэнщ	фыпщӏэхэфэхъуэнщ	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнкъым	упщӏэхэфэхъуэнкъым	пщӏэхэфэхъуэнкъым	дыпщӏэхэфэхъуэнкъым	фыпщӏэхэфэхъуэнкъым	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнущ	упщӏэхэфэхъуэнущ	пщӏэхэфэхъуэнущ	дыпщӏэхэфэхъуэнущ	фыпщӏэхэфэхъуэнущ	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнукъым	упщӏэхэфэхъуэнукъым	пщӏэхэфэхъуэнукъым	дыпщӏэхэфэхъуэнукъым	фыпщӏэхэфэхъуэнукъым	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэрэ	упщӏэхэфахъуэрэ	пщӏэхэфахъуэрэ	дыпщӏэхэфахъуэрэ	фыпщӏэхэфахъуэрэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэркъэ	упщӏэхэфахъуэркъэ	пщӏэхэфахъуэркъэ	дыпщӏэхэфахъуэркъэ	фыпщӏэхэфахъуэркъэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэрт	упщӏэхэфахъуэрт	пщӏэхэфахъуэрт	дыпщӏэхэфахъуэрт	фыпщӏэхэфахъуэрт	пщӏэхэфахъуэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэртэкъэ	упщӏэхэфахъуэртэкъэ	пщӏэхэфахъуэртэкъэ	дыпщӏэхэфахъуэртэкъэ	фыпщӏэхэфахъуэртэкъэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуа	упщӏэхэфэхъуа	пщӏэхэфэхъуа	дыпщӏэхэфэхъуа	фыпщӏэхэфэхъуа	пщӏэхэфэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуакъэ	упщӏэхэфэхъуакъэ	пщӏэхэфэхъуакъэ	дыпщӏэхэфэхъуакъэ	фыпщӏэхэфэхъуакъэ	пщӏэхэфэхъуа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуат	упщӏэхэфэхъуат	пщӏэхэфэхъуат	дыпщӏэхэфэхъуат	фыпщӏэхэфэхъуат	пщӏэхэфэхъуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуатэкъэ	упщӏэхэфэхъуатэкъэ	пщӏэхэфэхъуатэкъэ	дыпщӏэхэфэхъуатэкъэ	фыпщӏэхэфэхъуатэкъэ	пщӏэхэфэхъуа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъа	упщӏэхэфэхъуэгъа	пщӏэхэфэхъуэгъа	дыпщӏэхэфэхъуэгъа	фыпщӏэхэфэхъуэгъа	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъакъэ	упщӏэхэфэхъуэгъакъэ	пщӏэхэфэхъуэгъакъэ	дыпщӏэхэфэхъуэгъакъэ	фыпщӏэхэфэхъуэгъакъэ	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъат	упщӏэхэфэхъуэгъат	пщӏэхэфэхъуэгъат	дыпщӏэхэфэхъуэгъат	фыпщӏэхэфэхъуэгъат	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъатэкъэ	упщӏэхэфэхъуэгъатэкъэ	пщӏэхэфэхъуэгъатэкъэ	дыпщӏэхэфэхъуэгъатэкъэ	фыпщӏэхэфэхъуэгъатэкъэ	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэ	упщӏэхэфахъуэ	пщӏэхэфахъуэ	дыпщӏэхэфахъуэ	фыпщӏэхэфахъуэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэкъэ	упщӏэхэфахъуэкъэ	пщӏэхэфахъуэкъэ	дыпщӏэхэфахъуэкъэ	фыпщӏэхэфахъуэкъэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэт	упщӏэхэфахъуэт	пщӏэхэфахъуэт	дыпщӏэхэфахъуэт	фыпщӏэхэфахъуэт	пщӏэхэфахъуэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэтэкъэ	упщӏэхэфахъуэтэкъэ	пщӏэхэфахъуэтэкъэ	дыпщӏэхэфахъуэтэкъэ	фыпщӏэхэфахъуэтэкъэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэн	упщӏэхэфэхъуэн	пщӏэхэфэхъуэн	дыпщӏэхэфэхъуэн	фыпщӏэхэфэхъуэн	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнкъэ	упщӏэхэфэхъуэнкъэ	пщӏэхэфэхъуэнкъэ	дыпщӏэхэфэхъуэнкъэ	фыпщӏэхэфэхъуэнкъэ	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэну	упщӏэхэфэхъуэну	пщӏэхэфэхъуэну	дыпщӏэхэфэхъуэну	фыпщӏэхэфэхъуэну	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнукъэ	упщӏэхэфэхъуэнукъэ	пщӏэхэфэхъуэнукъэ	дыпщӏэхэфэхъуэнукъэ	фыпщӏэхэфэхъуэнукъэ	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэмэ	упщӏэхэфахъуэмэ	пщӏэхэфахъуэмэ	дыпщӏэхэфахъуэмэ	фыпщӏэхэфахъуэмэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфахъуэмэ	упщӏэхэмыфахъуэмэ	пщӏэхэмыфахъуэмэ	дыпщӏэхэмыфахъуэмэ	фыпщӏэхэмыфахъуэмэ	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуамэ	упщӏэхэфэхъуамэ	пщӏэхэфэхъуамэ	дыпщӏэхэфэхъуамэ	фыпщӏэхэфэхъуамэ	пщӏэхэфэхъуа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуамэ	упщӏэхэмыфэхъуамэ	пщӏэхэмыфэхъуамэ	дыпщӏэхэмыфэхъуамэ	фыпщӏэхэмыфэхъуамэ	мыфэхъуа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъамэ	упщӏэхэфэхъуэгъамэ	пщӏэхэфэхъуэгъамэ	дыпщӏэхэфэхъуэгъамэ	фыпщӏэхэфэхъуэгъамэ	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэгъамэ	упщӏэхэмыфэхъуэгъамэ	пщӏэхэмыфэхъуэгъамэ	дыпщӏэхэмыфэхъуэгъамэ	фыпщӏэхэмыфэхъуэгъамэ	пщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнмэ	упщӏэхэфэхъуэнмэ	пщӏэхэфэхъуэнмэ	дыпщӏэхэфэхъуэнмэ	фыпщӏэхэфэхъуэнмэ	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнмэ	упщӏэхэмыфэхъуэнмэ	пщӏэхэмыфэхъуэнмэ	дыпщӏэхэмыфэхъуэнмэ	фыпщӏэхэмыфэхъуэнмэ	пщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнумэ	упщӏэхэфэхъуэнумэ	пщӏэхэфэхъуэнумэ	дыпщӏэхэфэхъуэнумэ	фыпщӏэхэфэхъуэнумэ	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнумэ	упщӏэхэмыфэхъуэнумэ	пщӏэхэмыфэхъуэнумэ	дыпщӏэхэмыфэхъуэнумэ	фыпщӏэхэмыфэхъуэнумэ	пщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэтэмэ	упщӏэхэфахъуэтэмэ	пщӏэхэфахъуэтэмэ	дыпщӏэхэфахъуэтэмэ	фыпщӏэхэфахъуэтэмэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфахъуэтэмэ	упщӏэхэмыфахъуэтэмэ	пщӏэхэмыфахъуэтэмэ	дыпщӏэхэмыфахъуэтэмэ	фыпщӏэхэмыфахъуэтэмэ	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуатэмэ	упщӏэхэфэхъуатэмэ	пщӏэхэфэхъуатэмэ	дыпщӏэхэфэхъуатэмэ	фыпщӏэхэфэхъуатэмэ	пщӏэхэфэхъуа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуатэмэ	упщӏэхэмыфэхъуатэмэ	пщӏэхэмыфэхъуатэмэ	дыпщӏэхэмыфэхъуатэмэ	фыпщӏэхэмыфэхъуатэмэ	пщӏэхэмыфэхъуа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъатэмэ	упщӏэхэфэхъуэгъатэмэ	пщӏэхэфэхъуэгъатэмэ	дыпщӏэхэфэхъуэгъатэмэ	фыпщӏэхэфэхъуэгъатэмэ	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэгъатэмэ	упщӏэхэмыфэхъуэгъатэмэ	пщӏэхэмыфэхъуэгъатэмэ	дыпщӏэхэмыфэхъуэгъатэмэ	фыпщӏэхэмыфэхъуэгъатэмэ	пщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнтэмэ	упщӏэхэфэхъуэнтэмэ	пщӏэхэфэхъуэнтэмэ	дыпщӏэхэфэхъуэнтэмэ	фыпщӏэхэфэхъуэнтэмэ	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнтэмэ	упщӏэхэмыфэхъуэнтэмэ	пщӏэхэмыфэхъуэнтэмэ	дыпщӏэхэмыфэхъуэнтэмэ	фыпщӏэхэмыфэхъуэнтэмэ	пщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнутэмэ	упщӏэхэфэхъуэнутэмэ	пщӏэхэфэхъуэнутэмэ	дыпщӏэхэфэхъуэнутэмэ	фыпщӏэхэфэхъуэнутэмэ	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнутэмэ	упщӏэхэмыфэхъуэнутэмэ	пщӏэхэмыфэхъуэнутэмэ	дыпщӏэхэмыфэхъуэнутэмэ	фыпщӏэхэмыфэхъуэнутэмэ	пщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнт	упщӏэхэфэхъуэнт	пщӏэхэфэхъуэнт	дыпщӏэхэфэхъуэнт	фыпщӏэхэфэхъуэнт	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнтэкъым	упщӏэхэфэхъуэнтэкъым	пщӏэхэфэхъуэнтэкъым	дыпщӏэхэфэхъуэнтэкъым	фыпщӏэхэфэхъуэнтэкъым	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнут	упщӏэхэфэхъуэнут	пщӏэхэфэхъуэнут	дыпщӏэхэфэхъуэнут	фыпщӏэхэфэхъуэнут	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнутэкъым	упщӏэхэфэхъуэнутэкъым	пщӏэхэфэхъуэнутэкъым	дыпщӏэхэфэхъуэнутэкъым	фыпщӏэхэфэхъуэнутэкъым	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэми	упщӏэхэфахъуэми	пщӏэхэфахъуэми	дыпщӏэхэфахъуэми	фыпщӏэхэфахъуэми	пщӏэхэфахъуэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфахъуэми	упщӏэхэмыфахъуэми	пщӏэхэмыфахъуэми	дыпщӏэхэмыфахъуэми	фыпщӏэхэмыфахъуэми	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуами	упщӏэхэфэхъуами	пщӏэхэфэхъуами	дыпщӏэхэфэхъуами	фыпщӏэхэфэхъуами	пщӏэхэфэхъуа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуами	упщӏэхэмыфэхъуами	пщӏэхэмыфэхъуами	дыпщӏэхэмыфэхъуами	фыпщӏэхэмыфэхъуами	пщӏэхэмыфэхъуа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъами	упщӏэхэфэхъуэгъами	пщӏэхэфэхъуэгъами	дыпщӏэхэфэхъуэгъами	фыпщӏэхэфэхъуэгъами	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэгъами	упщӏэхэмыфэхъуэгъами	пщӏэхэмыфэхъуэгъами	дыпщӏэхэмыфэхъуэгъами	фыпщӏэхэмыфэхъуэгъами	пщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнми	упщӏэхэфэхъуэнми	пщӏэхэфэхъуэнми	дыпщӏэхэфэхъуэнми	фыпщӏэхэфэхъуэнми	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнми	упщӏэхэмыфэхъуэнми	пщӏэхэмыфэхъуэнми	дыпщӏэхэмыфэхъуэнми	фыпщӏэхэмыфэхъуэнми	пщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнуми	упщӏэхэфэхъуэнуми	пщӏэхэфэхъуэнуми	дыпщӏэхэфэхъуэнуми	фыпщӏэхэфэхъуэнуми	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнуми	упщӏэхэмыфэхъуэнуми	пщӏэхэмыфэхъуэнуми	дыпщӏэхэмыфэхъуэнуми	фыпщӏэхэмыфэхъуэнуми	пщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфахъуэтэми	упщӏэхэфахъуэтэми	пщӏэхэфахъуэтэми	дыпщӏэхэфахъуэтэми	фыпщӏэхэфахъуэтэми	пщӏэхэфахъуэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфахъуэтэми	упщӏэхэмыфахъуэтэми	пщӏэхэмыфахъуэтэми	дыпщӏэхэмыфахъуэтэми	фыпщӏэхэмыфахъуэтэми	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуатэми	упщӏэхэфэхъуатэми	пщӏэхэфэхъуатэми	дыпщӏэхэфэхъуатэми	фыпщӏэхэфэхъуатэми	пщӏэхэфэхъуа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуатэми	упщӏэхэмыфэхъуатэми	пщӏэхэмыфэхъуатэми	дыпщӏэхэмыфэхъуатэми	фыпщӏэхэмыфэхъуатэми	пщӏэхэмыфэхъуа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэгъатэми	упщӏэхэфэхъуэгъатэми	пщӏэхэфэхъуэгъатэми	дыпщӏэхэфэхъуэгъатэми	фыпщӏэхэфэхъуэгъатэми	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэгъатэми	упщӏэхэмыфэхъуэгъатэми	пщӏэхэмыфэхъуэгъатэми	дыпщӏэхэмыфэхъуэгъатэми	фыпщӏэхэмыфэхъуэгъатэми	пщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнтэми	упщӏэхэфэхъуэнтэми	пщӏэхэфэхъуэнтэми	дыпщӏэхэфэхъуэнтэми	фыпщӏэхэфэхъуэнтэми	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнтэми	упщӏэхэмыфэхъуэнтэми	пщӏэхэмыфэхъуэнтэми	дыпщӏэхэмыфэхъуэнтэми	фыпщӏэхэмыфэхъуэнтэми	пщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуэнутэми	упщӏэхэфэхъуэнутэми	пщӏэхэфэхъуэнутэми	дыпщӏэхэфэхъуэнутэми	фыпщӏэхэфэхъуэнутэми	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуэнутэми	упщӏэхэмыфэхъуэнутэми	пщӏэхэмыфэхъуэнутэми	дыпщӏэхэмыфэхъуэнутэми	фыпщӏэхэмыфэхъуэнутэми	пщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуаи	упщӏэхэфэхъуаи	пщӏэхэфэхъуаи	дыпщӏэхэфэхъуаи	фыпщӏэхэфэхъуаи	пщӏэхэфэхъуаи
щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуакъыми	упщӏэхэфэхъуакъыми	пщӏэхэфэхъуакъыми	дыпщӏэхэфэхъуакъыми	фыпщӏэхэфэхъуакъыми	пщӏэхэфэхъуакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуащэрэт	упщӏэхэфэхъуащэрэт	пщӏэхэфэхъуащэрэт	дыпщӏэхэфэхъуащэрэт	фыпщӏэхэфэхъуащэрэт	пщӏэхэфэхъуащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэмыфэхъуащэрэт	упщӏэхэмыфэхъуащэрэт	пщӏэхэмыфэхъуащэрэт	дыпщӏэхэмыфэхъуащэрэт	фыпщӏэхэмыфэхъуащэрэт	пщӏэхэмыфэхъуащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнщ	упщӏэхэфэхъуагъэнщ	пщӏэхэфэхъуагъэнщ	дыпщӏэхэфэхъуагъэнщ	фыпщӏэхэфэхъуагъэнщ	пщӏэхэфэхъуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнкъым	упщӏэхэфэхъуагъэнкъым	пщӏэхэфэхъуагъэнкъым	дыпщӏэхэфэхъуагъэнкъым	фыпщӏэхэфэхъуагъэнкъым	пщӏэхэфэхъуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнт	упщӏэхэфэхъуагъэнт	пщӏэхэфэхъуагъэнт	дыпщӏэхэфэхъуагъэнт	фыпщӏэхэфэхъуагъэнт	пщӏэхэфэхъуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнтэкъым	упщӏэхэфэхъуагъэнтэкъым	пщӏэхэфэхъуагъэнтэкъым	дыпщӏэхэфэхъуагъэнтэкъым	фыпщӏэхэфэхъуагъэнтэкъым	пщӏэхэфэхъуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэн	упщӏэхэфэхъуагъэн	пщӏэхэфэхъуагъэн	дыпщӏэхэфэхъуагъэн	фыпщӏэхэфэхъуагъэн	пщӏэхэфэхъуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнкъэ	упщӏэхэфэхъуагъэнкъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнкъэ	дыпщӏэхэфэхъуагъэнкъэ	фыпщӏэхэфэхъуагъэнкъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнт	упщӏэхэфэхъуагъэнт	пщӏэхэфэхъуагъэнт	дыпщӏэхэфэхъуагъэнт	фыпщӏэхэфэхъуагъэнт	пщӏэхэфэхъуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнтэкъэ	упщӏэхэфэхъуагъэнтэкъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнтэкъэ	дыпщӏэхэфэхъуагъэнтэкъэ	фыпщӏэхэфэхъуагъэнтэкъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнущ	упщӏэхэфэхъуагъэнущ	пщӏэхэфэхъуагъэнущ	дыпщӏэхэфэхъуагъэнущ	фыпщӏэхэфэхъуагъэнущ	пщӏэхэфэхъуагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнукъым	упщӏэхэфэхъуагъэнукъым	пщӏэхэфэхъуагъэнукъым	дыпщӏэхэфэхъуагъэнукъым	фыпщӏэхэфэхъуагъэнукъым	пщӏэхэфэхъуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнут	упщӏэхэфэхъуагъэнут	пщӏэхэфэхъуагъэнут	дыпщӏэхэфэхъуагъэнут	фыпщӏэхэфэхъуагъэнут	пщӏэхэфэхъуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнутэкъым	упщӏэхэфэхъуагъэнутэкъым	пщӏэхэфэхъуагъэнутэкъым	дыпщӏэхэфэхъуагъэнутэкъым	фыпщӏэхэфэхъуагъэнутэкъым	пщӏэхэфэхъуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэну	упщӏэхэфэхъуагъэну	пщӏэхэфэхъуагъэну	дыпщӏэхэфэхъуагъэну	фыпщӏэхэфэхъуагъэну	пщӏэхэфэхъуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнукъэ	упщӏэхэфэхъуагъэнукъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнукъэ	дыпщӏэхэфэхъуагъэнукъэ	фыпщӏэхэфэхъуагъэнукъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнут	упщӏэхэфэхъуагъэнут	пщӏэхэфэхъуагъэнут	дыпщӏэхэфэхъуагъэнут	фыпщӏэхэфэхъуагъэнут	пщӏэхэфэхъуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпщӏэхэфэхъуагъэнутэкъэ	упщӏэхэфэхъуагъэнутэкъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнутэкъэ	дыпщӏэхэфэхъуагъэнутэкъэ	фыпщӏэхэфэхъуагъэнутэкъэ	пщӏэхэфэхъуагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфахъуэ	упщӏэхэфахъуэ	пщӏэхэфахъуэ	дыпщӏэхэфахъуэ	фыпщӏэхэфахъуэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфахъуэ	упщӏэхэмыфахъуэ	пщӏэхэмыфахъуэ	дыпщӏэхэмыфахъуэ	фыпщӏэхэмыфахъуэ	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфэхъуа	упщӏэхэфэхъуа	пщӏэхэфэхъуа	дыпщӏэхэфэхъуа	фыпщӏэхэфэхъуа	пщӏэхэфэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфэхъуа	упщӏэхэмыфэхъуа	пщӏэхэмыфэхъуа	дыпщӏэхэмыфэхъуа	фыпщӏэхэмыфэхъуа	пщӏэхэмыфэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфэхъуэгъа	упщӏэхэфэхъуэгъа	пщӏэхэфэхъуэгъа	дыпщӏэхэфэхъуэгъа	фыпщӏэхэфэхъуэгъа	пщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	упщӏэхэмыфэхъуэгъа	пщӏэхэмыфэхъуэгъа	дыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	фыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	пщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфэхъуэн	упщӏэхэфэхъуэн	пщӏэхэфэхъуэн	дыпщӏэхэфэхъуэн	фыпщӏэхэфэхъуэн	пщӏэхэфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфэхъуэн	упщӏэхэмыфэхъуэн	пщӏэхэмыфэхъуэн	дыпщӏэхэмыфэхъуэн	фыпщӏэхэмыфэхъуэн	пщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфэхъуэну	упщӏэхэфэхъуэну	пщӏэхэфэхъуэну	дыпщӏэхэфэхъуэну	фыпщӏэхэфэхъуэну	пщӏэхэфэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфэхъуэну	упщӏэхэмыфэхъуэну	пщӏэхэмыфэхъуэну	дыпщӏэхэмыфэхъуэну	фыпщӏэхэмыфэхъуэну	пщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэфахъуэ	узэрыпщӏэхэфахъуэ	зэрыпщӏэхэфахъуэ	дызэрыпщӏэхэфахъуэ	фызэрыпщӏэхэфахъуэ	зэрыпщӏэхэфахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэмыфахъуэ	узэрыпщӏэхэмыфахъуэ	зэрыпщӏэхэмыфахъуэ	дызэрыпщӏэхэмыфахъуэ	фызэрыпщӏэхэмыфахъуэ	зэрыпщӏэхэмыфахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэфэхъуа	узэрыпщӏэхэфэхъуа	зэрыпщӏэхэфэхъуа	дызэрыпщӏэхэфэхъуа	фызэрыпщӏэхэфэхъуа	зэрыпщӏэхэфэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэмыфэхъуа	узэрыпщӏэхэмыфэхъуа	зэрыпщӏэхэмыфэхъуа	дызэрыпщӏэхэмыфэхъуа	фызэрыпщӏэхэмыфэхъуа	зэрыпщӏэхэмыфэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэфэхъуэгъа	узэрыпщӏэхэфэхъуэгъа	зэрыпщӏэхэфэхъуэгъа	дызэрыпщӏэхэфэхъуэгъа	фызэрыпщӏэхэфэхъуэгъа	зэрыпщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	узэрыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	зэрыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	дызэрыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	фызэрыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	зэрыпщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэфэхъуэн	узэрыпщӏэхэфэхъуэн	зэрыпщӏэхэфэхъуэн	дызэрыпщӏэхэфэхъуэн	фызэрыпщӏэхэфэхъуэн	зэрыпщӏэхэфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэмыфэхъуэн	узэрыпщӏэхэмыфэхъуэн	зэрыпщӏэхэмыфэхъуэн	дызэрыпщӏэхэмыфэхъуэн	фызэрыпщӏэхэмыфэхъуэн	зэрыпщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэфэхъуэну	узэрыпщӏэхэфэхъуэну	зэрыпщӏэхэфэхъуэну	дызэрыпщӏэхэфэхъуэну	фызэрыпщӏэхэфэхъуэну	зэрыпщӏэхэфэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпщӏэхэмыфэхъуэну	узэрыпщӏэхэмыфэхъуэну	зэрыпщӏэхэмыфэхъуэну	дызэрыпщӏэхэмыфэхъуэну	фызэрыпщӏэхэмыфэхъуэну	зэрыпщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэфахъуэ	ущыпщӏэхэфахъуэ	щыпщӏэхэфахъуэ	дыщыпщӏэхэфахъуэ	фыщыпщӏэхэфахъуэ	щыпщӏэхэфахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэмыфахъуэ	ущыпщӏэхэмыфахъуэ	щыпщӏэхэмыфахъуэ	дыщыпщӏэхэмыфахъуэ	фыщыпщӏэхэмыфахъуэ	щыпщӏэхэмыфахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэфэхъуа	ущыпщӏэхэфэхъуа	щыпщӏэхэфэхъуа	дыщыпщӏэхэфэхъуа	фыщыпщӏэхэфэхъуа	щыпщӏэхэфэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэмыфэхъуа	ущыпщӏэхэмыфэхъуа	щыпщӏэхэмыфэхъуа	дыщыпщӏэхэмыфэхъуа	фыщыпщӏэхэмыфэхъуа	щыпщӏэхэмыфэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэфэхъуэгъа	ущыпщӏэхэфэхъуэгъа	щыпщӏэхэфэхъуэгъа	дыщыпщӏэхэфэхъуэгъа	фыщыпщӏэхэфэхъуэгъа	щыпщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	ущыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	щыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	дыщыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	фыщыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	щыпщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэфэхъуэн	ущыпщӏэхэфэхъуэн	щыпщӏэхэфэхъуэн	дыщыпщӏэхэфэхъуэн	фыщыпщӏэхэфэхъуэн	щыпщӏэхэфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэмыфэхъуэн	ущыпщӏэхэмыфэхъуэн	щыпщӏэхэмыфэхъуэн	дыщыпщӏэхэмыфэхъуэн	фыщыпщӏэхэмыфэхъуэн	щыпщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэфэхъуэну	ущыпщӏэхэфэхъуэну	щыпщӏэхэфэхъуэну	дыщыпщӏэхэфэхъуэну	фыщыпщӏэхэфэхъуэну	щыпщӏэхэфэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпщӏэхэмыфэхъуэну	ущыпщӏэхэмыфэхъуэну	щыпщӏэхэмыфэхъуэну	дыщыпщӏэхэмыфэхъуэну	фыщыпщӏэхэмыфэхъуэну	щыпщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэфахъуэ	уздыпщӏэхэфахъуэ	здыпщӏэхэфахъуэ	дыздыпщӏэхэфахъуэ	фыздыпщӏэхэфахъуэ	здыпщӏэхэфахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэмыфахъуэ	уздыпщӏэхэмыфахъуэ	здыпщӏэхэмыфахъуэ	дыздыпщӏэхэмыфахъуэ	фыздыпщӏэхэмыфахъуэ	здыпщӏэхэмыфахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэфэхъуа	уздыпщӏэхэфэхъуа	здыпщӏэхэфэхъуа	дыздыпщӏэхэфэхъуа	фыздыпщӏэхэфэхъуа	здыпщӏэхэфэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэмыфэхъуа	уздыпщӏэхэмыфэхъуа	здыпщӏэхэмыфэхъуа	дыздыпщӏэхэмыфэхъуа	фыздыпщӏэхэмыфэхъуа	здыпщӏэхэмыфэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэфэхъуэгъа	уздыпщӏэхэфэхъуэгъа	здыпщӏэхэфэхъуэгъа	дыздыпщӏэхэфэхъуэгъа	фыздыпщӏэхэфэхъуэгъа	здыпщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	уздыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	здыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	дыздыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	фыздыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	здыпщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэфэхъуэн	уздыпщӏэхэфэхъуэн	здыпщӏэхэфэхъуэн	дыздыпщӏэхэфэхъуэн	фыздыпщӏэхэфэхъуэн	здыпщӏэхэфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэмыфэхъуэн	уздыпщӏэхэмыфэхъуэн	здыпщӏэхэмыфэхъуэн	дыздыпщӏэхэмыфэхъуэн	фыздыпщӏэхэмыфэхъуэн	здыпщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэфэхъуэну	уздыпщӏэхэфэхъуэну	здыпщӏэхэфэхъуэну	дыздыпщӏэхэфэхъуэну	фыздыпщӏэхэфэхъуэну	здыпщӏэхэфэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпщӏэхэмыфэхъуэну	уздыпщӏэхэмыфэхъуэну	здыпщӏэхэмыфэхъуэну	дыздыпщӏэхэмыфэхъуэну	фыздыпщӏэхэмыфэхъуэну	здыпщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэфахъуэ	ущӀыпщӏэхэфахъуэ	щӀыпщӏэхэфахъуэ	дыщӀыпщӏэхэфахъуэ	фыщӀыпщӏэхэфахъуэ	щӀыпщӏэхэфахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэмыфахъуэ	ущӀыпщӏэхэмыфахъуэ	щӀыпщӏэхэмыфахъуэ	дыщӀыпщӏэхэмыфахъуэ	фыщӀыпщӏэхэмыфахъуэ	щӀыпщӏэхэмыфахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэфэхъуа	ущӀыпщӏэхэфэхъуа	щӀыпщӏэхэфэхъуа	дыщӀыпщӏэхэфэхъуа	фыщӀыпщӏэхэфэхъуа	щӀыпщӏэхэфэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэмыфэхъуа	ущӀыпщӏэхэмыфэхъуа	щӀыпщӏэхэмыфэхъуа	дыщӀыпщӏэхэмыфэхъуа	фыщӀыпщӏэхэмыфэхъуа	щӀыпщӏэхэмыфэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэфэхъуэгъа	ущӀыпщӏэхэфэхъуэгъа	щӀыпщӏэхэфэхъуэгъа	дыщӀыпщӏэхэфэхъуэгъа	фыщӀыпщӏэхэфэхъуэгъа	щӀыпщӏэхэфэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	ущӀыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	щӀыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	дыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	фыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэгъа	щӀыпщӏэхэмыфэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэфэхъуэн	ущӀыпщӏэхэфэхъуэн	щӀыпщӏэхэфэхъуэн	дыщӀыпщӏэхэфэхъуэн	фыщӀыпщӏэхэфэхъуэн	щӀыпщӏэхэфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэн	ущӀыпщӏэхэмыфэхъуэн	щӀыпщӏэхэмыфэхъуэн	дыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэн	фыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэн	щӀыпщӏэхэмыфэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэфэхъуэну	ущӀыпщӏэхэфэхъуэну	щӀыпщӏэхэфэхъуэну	дыщӀыпщӏэхэфэхъуэну	фыщӀыпщӏэхэфэхъуэну	щӀыпщӏэхэфэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэну	ущӀыпщӏэхэмыфэхъуэну	щӀыпщӏэхэмыфэхъуэну	дыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэну	фыщӀыпщӏэхэмыфэхъуэну	щӀыпщӏэхэмыфэхъуэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфахъуэу	упщӏэхэфахъуэу	пщӏэхэфахъуэу	дыпщӏэхэфахъуэу	фыпщӏэхэфахъуэу	пщӏэхэфахъуэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфахъуэу	упщӏэхэмыфахъуэу	пщӏэхэмыфахъуэу	дыпщӏэхэмыфахъуэу	фыпщӏэхэмыфахъуэу	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфэхъуауэ	упщӏэхэфэхъуауэ	пщӏэхэфэхъуауэ	дыпщӏэхэфэхъуауэ	фыпщӏэхэфэхъуауэ	пщӏэхэфэхъуауэ / пщӏэхэфэхъуа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфэхъуауэ	упщӏэхэмыфэхъуауэ	пщӏэхэмыфэхъуауэ	дыпщӏэхэмыфэхъуауэ	фыпщӏэхэмыфэхъуауэ	пщӏэхэмыфэхъуауэ(хэ) / пщӏэхэмыфэхъуа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпщӏэхэфахъуэурэ	упщӏэхэфахъуэурэ	пщӏэхэфахъуэурэ	дыпщӏэхэфахъуэурэ	фыпщӏэхэфахъуэурэ	пщӏэхэфахъуэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпщӏэхэмыфахъуэурэ	упщӏэхэмыфахъуэурэ	пщӏэхэмыфахъуэурэ	дыпщӏэхэмыфахъуэурэ	фыпщӏэхэмыфахъуэурэ	пщӏэхэмыфахъуэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппщӏэхофахъуэ	сыпщӏэхофахъуэ	--	сыфпщӏэхофахъуэ	сапщӏэхофахъуэ
уэ	успщӏэхофахъуэ	--	упщӏэхофахъуэ	утпщӏэхофахъуэ	--	уапщӏэхофахъуэ
ар	спщӏэхофахъуэ	ппщӏэхофахъуэ	пщӏэхофахъуэ	тпщӏэхофахъуэ	фпщӏэхофахъуэ	япщӏэхофахъуэ
дэ	--	дыппщӏэхофахъуэ	дыпщӏэхофахъуэ	--	дыфпщӏэхофахъуэ	дапщӏэхофахъуэ
фэ	фыспщӏэхофахъуэ	--	фыпщӏэхофахъуэ	фытпщӏэхофахъуэ	--	фапщӏэхофахъуэ
ахэр	спщӏэхофахъуэ(хэ)	ппщӏэхофахъуэ(хэ)	пщӏэхофахъуэ(хэ)	тпщӏэхофахъуэ(хэ)	фпщӏэхофахъуэ(хэ)	япщӏэхофахъуэ(хэ)

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[фахъу]э	[фахъу]эр	--	[фахъу]эхэр
Эргативнэ:	[фахъу]э	[фахъу]эм	--	[фахъу]эхэм
Послеложнэ:	[фахъу]экӀэ	[фахъу]эмкӀэ	[фахъу]эхэкӀэ	[фахъу]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[фахъу]эуэ	[фахъу]эрауэ	[фахъу]эхэу	[фахъу]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[фэхъу]а	[фэхъу]ар	--	[фэхъу]ахэр
Эргативнэ:	[фэхъу]а	[фэхъу]ам	--	[фэхъу]ахэм
Послеложнэ:	[фэхъу]акӀэ	[фэхъу]амкӀэ	[фэхъу]ахэкӀэ	[фэхъу]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[фэхъу]ауэ	[фэхъу]арауэ	[фэхъу]ахэу	[фэхъу]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[фэхъу]эн	[фэхъу]эныр	--	[фэхъу]энхэр
Эргативнэ:	[фэхъу]эн	[фэхъу]эным	--	[фэхъу]энхэм
Послеложнэ:	[фэхъу]энкӀэ	[фэхъу]энымкӀэ	[фэхъу]энхэкӀэ	[фэхъу]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[фэхъу]эну	[фэхъу]энырауэ	[фэхъу]энхэу	[фэхъу]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[фэхъу]эну	[фэхъу]энур	--	[фэхъу]энухэр
Эргативнэ:	[фэхъу]эну	[фэхъу]энум	--	[фэхъу]энухэм
Послеложнэ:	[фэхъу]энукӀэ	[фэхъу]энумкӀэ	[фэхъу]энухэкӀэ	[фэхъу]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[фэхъу]энууэ	[фэхъу]энурауэ	[фэхъу]энухэу	[фэхъу]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Тыншу фӀэхьэн (пщэм), пщӀэхэщэтэн.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

пщӏэхэфэхъуэн: be freely or easily put on the neck.

УРЫСЫБЗЭ

пщӏэхэфэхъуэн: свободно, легко надеваться на шею

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын