пэ

Тхыгъэр къыздрахар Википсалъалъэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

  • пэ (1)
    пэ (1)
  • пэ (2)
    пэ (2)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [pɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [п] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжыгъэ Куэд бжыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: пэ пэр -- пэхэр
Эргативнэ: пэ пэм -- пэхэм
Послеложнэ: пэкӀэ пэмкӀэ пэхэкӀэ пэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: пэуэ пэрауэ пэхэу пэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Ӏэпкълъэпкъым щыщ Ӏыхьэу зэрыпамэу икӀи зэрыбауэу цӀыхум и напэм, нэгъуэщӀ псэущхьэхэми я нэкӀум хэтыр.
  2. Къуалэбзухэм, джэдкъазхэм я жьэр щиухым пыт къупщхьэхэр.
  3. Зыгуэрым и къыщӀэдзапӀэ Ӏыхьэ.
  4. КӀапэ, папцӀапӀэ.
  5. Зыгуэрыр уи ужьу, уи кӀэ иту.
  6. КъегъэжьапӀэ, къыщӀэдзапӀэ.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Уащхъуэм еджэу джэдыр кӀийуэ Дыдым хуэдэу и пэр хеӀу. Балъкъэр Фоусэт
  • Нил щхьэ фэкъур пэкӀэ ибзуэ Кхъухь ин гуэрым дретхъуей. КӀуащ БетӀал
  • БжэӀупэм зы чы къурагъ ин гуэрым и пэм хъуржыныр пипхэри Хъуэжэ хитӀащ, зыдэкӀуэм нэсу къэсыжыху илъагъун хуэдэу. Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник
  • И пэр умыщӀэу и кӀэр пщӀэркъым. Псалъэжьхэр
  • Фэ фи хасэм си къыхыхьэ и пэр хъуэхъуу, и кӀэр хъуанэу.. тхьэм имыщӀкӀэ. Нартхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 44
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Абы пэ ин пытщ. У него большой нос. It has got a big nose.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Пэ кӀыхь.
  • Къазыпэ.
  • Бзуупэ.
  • Кхъуафэжьейм и пэ.
  • И пэ илъэдэн.
  • И пэ иту кӀуэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • пэ: 1. nose 2. beak 3. the front, the forward part of sth 4. end, point 5. before, in front of sb or sth 6. beginning, start of sth
  • Пэ кӀыхь: a long nose
  • Къазыпэ: a goose’s beak
  • Бзуупэ: a bird’s beak
  • Кхъуафэжьейм и пэ: the bow of a boat
  • И пэ илъэдэн: to run out in front
  • И пэ иту кӀуэн: to walk out in front
УРЫСЫБЗЭ
  • пэ: 1. нос 2. клюв 3. передняя, носовая часть чего-л. 4. кончик, остриё 5. впереди кого-чего-л. 6. начало чего-л.
  • Пэ кӀыхь: длинный нос
  • Къазыпэ: гусиный клюв
  • Бзуупэ: клюв
  • Кхъуафэжьейм и пэ: нос лодки
  • И пэ илъэдэн: бежать впереди
  • И пэ иту кӀуэн: идти впереди
псалъафэ зэпыщӀахэр

И пэ лъы ивэжауэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: dunce, booby, goof
     Урысыбзэ: балбес.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ПэкӀэ къешэкӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: lead sb around by the nose
     Урысыбзэ: водить кого-л. за нос.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ПэкӀэ псы ефэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be a fool (literally: drink water with your nose) 
     Урысыбзэ: быть глупцом (букв. пить носом воду).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ПэкӀэ [пэнцӀывкӀэ] щӀегъэвэн (щӀегъэсэн, щӀегъэхуэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make sb plough with their nose
     Урысыбзэ: заставить кого-л. пропахать землю носом.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ПэкӀэ щӀыр егъэвэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make sb plough with their nose
     Урысыбзэ: заставить кого-л. пропахать землю носом.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэм изэрыхьын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: accidentally find yourself in front of sb (about a human or animal)
     Урысыбзэ: случайно оказаться перед кем-л. (о животных, о человеке).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэм ипкуэным хуэдэу щабэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: unusually soft
     Урысыбзэ: необычно мягкий.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэм кърихун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be the source of (for example, a rumour)
     Урысыбзэ: исходить от кого-л. (напр. о слухе).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] пэм (и пащхьэм) къизэрыхьын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: accidentally find yourself in front of sb (about a human or animal)
     Урысыбзэ: случайно оказаться перед кем-л. (о животных, о человеке).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] пэм лъы къихун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to smash sb’s nose until it bleeds
     Урысыбзэ: разбить кому-л. нос до крови.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэм мафӀэ бзий кърихун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: spark, shoot sparks
     Урысыбзэ: метать искры.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр дэгъэзеин[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: turn up one’s nose
     Урысыбзэ: задирать нос.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр дэкъеин[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: turn up one’s nose
     Урысыбзэ: задирать нос.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр дэлъэфеин[зэгъэзэхуэжын]

1. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: sniffle
     Урысыбзэ: шмыгать носом
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make yourself look pathetic
     Урысыбзэ: напускать на себя жалкий вид.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр зэкӀуэцӀынэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be congested, all clogged up (about the nose)
     Урысыбзэ: заложить - о носе.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэр иджыри хуэлъэщӀыжыркъым[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fresh from the nursery, wet behind the ears, green
     Урысыбзэ: нос не дорос.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр икъэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: turn up one’s nose
     Урысыбзэ: задирать нос.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэр имылъагъужыху (ефэн)[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: drink oneself under the table, drink oneself unconscious
     Урысыбзэ: напиться до положения риз.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр кудэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: strike the nose (about an acrid, unpleasant smell)
     Урысыбзэ: ударять в нос (о резком, неприятном запахе).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр къижын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: run – about snot
     Урысыбзэ: течь - о соплях.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр къилъэфын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: blow your nose
     Урысыбзэ: сморкаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэр къыпыхун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be depressed, with sunken spirits
     Урысыбзэ: повесить нос.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Си пэр позгъэупщӀынщ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: I swear! (literally: I’ll let you cut off my nose)
     Урысыбзэ: клянусь! (букв. дам свой нос отрезать, если..).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр хэӀун[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: stick your nose in sth
     Урысыбзэ: совать (свой) нос куда-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэр хуэлъэщӀын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wipe sb’s nose, get the best of sb
     Урысыбзэ: утереть нос кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

И пэр щӀивэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to trip up, fail, flop
     Урысыбзэ: споткнуться; потерпеть неудачу.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Пэр щӀым хущыхуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: I’ll show you a thing or two, give sb hell (literally: wipe sb’s nose on the ground)
     Урысыбзэ: показать, где раки зимуют (букв. тереть нос о землю).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] пэр щӀым щыхъуэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: I’ll show you a thing or two, give sb hell (literally: wipe sb’s nose on the ground)
     Урысыбзэ: показать, где раки зимуют (букв. тереть нос о землю).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

пэ вей[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Пэшын Ӏув, пэшын гъуа.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: dried snot
     Урысыбзэ: засохшие сопли
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

пэ гъуанэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Пэм иӀэ гъуанэ щыбауэкӀэ жьы зэрыкӀуэр.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: nostrils
     Урысыбзэ: ноздри
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

пэ кӀуэцӀ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Пэм и кум щыӀэхэр, и кӀуэцӀым итхэр.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: the inside of the nose, the nasal cavity
     Урысыбзэ: внутренность, полость носа
     Пэ кӀуэцӀыр къихун.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Пэ кӀуэцӀыр къихун.
  Щапхъэхэр:

пэ тӀей[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: И щхьэмкӀэ худэкъея пэ, пэтӀинэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: snub-nosed
     Урысыбзэ: курносый
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

пэ Ӏушэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: Зи пэр мызахуэ, лъэныкъуэкӀэ ешэкӀа.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: crooked-nosed
     Урысыбзэ: кривоносый
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

Къыздырахар: "https://kbd.wiktionary.org/w/index.php?title=пэ&oldid=34439"