пэ
Appearance
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
пэ (1)
-
пэ (2)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [pɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [п] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | пэ | пэр | -- | пэхэр |
Эргативнэ: | пэ | пэм | -- | пэхэм |
Послеложнэ: | пэкӀэ | пэмкӀэ | пэхэкӀэ | пэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | пэуэ | пэрауэ | пэхэу | пэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Ӏэпкълъэпкъым щыщ Ӏыхьэу зэрыпамэу икӀи зэрыбауэу цӀыхум и напэм, нэгъуэщӀ псэущхьэхэми я нэкӀум хэтыр.
- Къуалэбзухэм, джэдкъазхэм я жьэр щиухым пыт къупщхьэхэр.
- Зыгуэрым и къыщӀэдзапӀэ Ӏыхьэ.
- КӀапэ, папцӀапӀэ.
- Зыгуэрыр уи ужьу, уи кӀэ иту.
- КъегъэжьапӀэ, къыщӀэдзапӀэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Уащхъуэм еджэу джэдыр кӀийуэ Дыдым хуэдэу и пэр хеӀу. Балъкъэр Фоусэт
- Нил щхьэ фэкъур пэкӀэ ибзуэ Кхъухь ин гуэрым дретхъуей. КӀуащ БетӀал
- БжэӀупэм зы чы къурагъ ин гуэрым и пэм хъуржыныр пипхэри Хъуэжэ хитӀащ, зыдэкӀуэм нэсу къэсыжыху илъагъун хуэдэу. Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник
- И пэр умыщӀэу и кӀэр пщӀэркъым. Псалъэжьхэр
- Фэ фи хасэм си къыхыхьэ и пэр хъуэхъуу, и кӀэр хъуанэу.. тхьэм имыщӀкӀэ. Нартхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 44 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Абы пэ ин пытщ. | У него большой нос. | It has got a big nose. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Пэ кӀыхь.
- Къазыпэ.
- Бзуупэ.
- Кхъуафэжьейм и пэ.
- И пэ илъэдэн.
- И пэ иту кӀуэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- пэ: 1. nose 2. beak 3. the front, the forward part of sth 4. end, point 5. before, in front of sb or sth 6. beginning, start of sth
- Пэ кӀыхь: a long nose
- Къазыпэ: a goose’s beak
- Бзуупэ: a bird’s beak
- Кхъуафэжьейм и пэ: the bow of a boat
- И пэ илъэдэн: to run out in front
- И пэ иту кӀуэн: to walk out in front
УРЫСЫБЗЭ
- пэ: 1. нос 2. клюв 3. передняя, носовая часть чего-л. 4. кончик, остриё 5. впереди кого-чего-л. 6. начало чего-л.
- Пэ кӀыхь: длинный нос
- Къазыпэ: гусиный клюв
- Бзуупэ: клюв
- Кхъуафэжьейм и пэ: нос лодки
- И пэ илъэдэн: бежать впереди
- И пэ иту кӀуэн: идти впереди
псалъафэ зэпыщӀахэр
И пэ лъы ивэжауэ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: dunce, booby, goof Урысыбзэ: балбес. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ПэкӀэ къешэкӀын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: lead sb around by the nose Урысыбзэ: водить кого-л. за нос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ПэкӀэ псы ефэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be a fool (literally: drink water with your nose) Урысыбзэ: быть глупцом (букв. пить носом воду). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ПэкӀэ [пэнцӀывкӀэ] щӀегъэвэн (щӀегъэсэн, щӀегъэхуэн)
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: make sb plough with their nose Урысыбзэ: заставить кого-л. пропахать землю носом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ПэкӀэ щӀыр егъэвэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: make sb plough with their nose Урысыбзэ: заставить кого-л. пропахать землю носом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэм изэрыхьын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: accidentally find yourself in front of sb (about a human or animal) Урысыбзэ: случайно оказаться перед кем-л. (о животных, о человеке). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэм ипкуэным хуэдэу щабэ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: unusually soft Урысыбзэ: необычно мягкий. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэм кърихун
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be the source of (for example, a rumour) Урысыбзэ: исходить от кого-л. (напр. о слухе). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пэм (и пащхьэм) къизэрыхьын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: accidentally find yourself in front of sb (about a human or animal) Урысыбзэ: случайно оказаться перед кем-л. (о животных, о человеке). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пэм лъы къихун
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: to smash sb’s nose until it bleeds Урысыбзэ: разбить кому-л. нос до крови. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэм мафӀэ бзий кърихун
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: spark, shoot sparks Урысыбзэ: метать искры. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр дэгъэзеин
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: turn up one’s nose Урысыбзэ: задирать нос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр дэкъеин
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: turn up one’s nose Урысыбзэ: задирать нос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр дэлъэфеин
[зэгъэзэхуэжын]1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: sniffle Урысыбзэ: шмыгать носом Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
2.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: make yourself look pathetic Урысыбзэ: напускать на себя жалкий вид. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр зэкӀуэцӀынэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be congested, all clogged up (about the nose) Урысыбзэ: заложить - о носе. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэр иджыри хуэлъэщӀыжыркъым
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: fresh from the nursery, wet behind the ears, green Урысыбзэ: нос не дорос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр икъэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: turn up one’s nose Урысыбзэ: задирать нос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэр имылъагъужыху (ефэн)
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: drink oneself under the table, drink oneself unconscious Урысыбзэ: напиться до положения риз. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр кудэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: strike the nose (about an acrid, unpleasant smell) Урысыбзэ: ударять в нос (о резком, неприятном запахе). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр къижын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: run – about snot Урысыбзэ: течь - о соплях. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр къилъэфын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: blow your nose Урысыбзэ: сморкаться. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэр къыпыхун
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be depressed, with sunken spirits Урысыбзэ: повесить нос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Си пэр позгъэупщӀынщ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: I swear! (literally: I’ll let you cut off my nose) Урысыбзэ: клянусь! (букв. дам свой нос отрезать, если..). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр хэӀун
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: stick your nose in sth Урысыбзэ: совать (свой) нос куда-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэр хуэлъэщӀын
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: wipe sb’s nose, get the best of sb Урысыбзэ: утереть нос кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пэр щӀивэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: to trip up, fail, flop Урысыбзэ: споткнуться; потерпеть неудачу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пэр щӀым хущыхуэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: I’ll show you a thing or two, give sb hell (literally: wipe sb’s nose on the ground) Урысыбзэ: показать, где раки зимуют (букв. тереть нос о землю). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пэр щӀым щыхъуэн
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: I’ll show you a thing or two, give sb hell (literally: wipe sb’s nose on the ground) Урысыбзэ: показать, где раки зимуют (букв. тереть нос о землю). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
пэ вей
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: Пэшын Ӏув, пэшын гъуа. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: dried snot Урысыбзэ: засохшие сопли Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
пэ гъуанэ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: Пэм иӀэ гъуанэ щыбауэкӀэ жьы зэрыкӀуэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: nostrils Урысыбзэ: ноздри Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
пэ кӀуэцӀ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: Пэм и кум щыӀэхэр, и кӀуэцӀым итхэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: the inside of the nose, the nasal cavity Урысыбзэ: внутренность, полость носа Пэ кӀуэцӀыр къихун. Псалъэ зэпхахэр: Пэ кӀуэцӀыр къихун. Щапхъэхэр:
пэ тӀей
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: И щхьэмкӀэ худэкъея пэ, пэтӀинэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: snub-nosed Урысыбзэ: курносый Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
пэ Ӏушэ
[зэгъэзэхуэжын]Мыхьэнэ: Зи пэр мызахуэ, лъэныкъуэкӀэ ешэкӀа. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: crooked-nosed Урысыбзэ: кривоносый Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ