пэлыдын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pɐɮǝˈdǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• пэ- + [лыд] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пэлыдын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пэлыдын
щымыӀэныгъэ:	пэмылыдын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэлыдын	упэлыдын	пэлыдын	дыпэлыдын	фыпэлыдын	пэлыдын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдын	упэмылыдын	пэмылыдын	дыпэмылыдын	фыпэмылыдын	пэмылыдын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пэлыд!	фыпэлыд!
щымыӀэныгъэ:	упэмылыд!	фыпэмылыд!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпрелыд	упрелыд	прелыд	дыпрелыд	фыпрелыд	прелыд
щымыӀэныгъэ:	сыпремылыд	упремылыд	премылыд	дыпремылыд	фыпремылыд	премылыд

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыполыд(ыр)	уполыд(ыр)	полыд(ыр)	дыполыд(ыр)	фыполыд(ыр)	полыд(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдыркъым	упэлыдыркъым	пэлыдыркъым	дыпэлыдыркъым	фыпэлыдыркъым	пэлыды(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыд(ыр)т	упэлыд(ыр)т	пэлыд(ыр)т	дыпэлыд(ыр)т	фыпэлыд(ыр)т	пэлыд(ыр)т / пэлыдхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыд(ыр)тэкъым	упэлыд(ыр)тэкъым	пэлыд(ыр)тэкъым	дыпэлыд(ыр)тэкъым	фыпэлыд(ыр)тэкъым	пэлыд(ыр)тэкъым / пэлыдхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдащ	упэлыдащ	пэлыдащ	дыпэлыдащ	фыпэлыдащ	пэлыда(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдакъым	упэлыдакъым	пэлыдакъым	дыпэлыдакъым	фыпэлыдакъым	пэлыда(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдат	упэлыдат	пэлыдат	дыпэлыдат	фыпэлыдат	пэлыда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдатэкъым	упэлыдатэкъым	пэлыдатэкъым	дыпэлыдатэкъым	фыпэлыдатэкъым	пэлыда(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъащ	упэлыдыгъащ	пэлыдыгъащ	дыпэлыдыгъащ	фыпэлыдыгъащ	пэлыдыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъакъым	упэлыдыгъакъым	пэлыдыгъакъым	дыпэлыдыгъакъым	фыпэлыдыгъакъым	пэлыдыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъат	упэлыдыгъат	пэлыдыгъат	дыпэлыдыгъат	фыпэлыдыгъат	пэлыдыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъатэкъым	упэлыдыгъатэкъым	пэлыдыгъатэкъым	дыпэлыдыгъатэкъым	фыпэлыдыгъатэкъым	пэлыдыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдщ	упэлыдщ	пэлыдщ	дыпэлыдщ	фыпэлыдщ	пэлыд(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдкъым	упэлыдкъым	пэлыдкъым	дыпэлыдкъым	фыпэлыдкъым	пэлыд(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдт	упэлыдт	пэлыдт	дыпэлыдт	фыпэлыдт	пэлыд(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдтэкъым	упэлыдтэкъым	пэлыдтэкъым	дыпэлыдтэкъым	фыпэлыдтэкъым	пэлыд(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынщ	упэлыдынщ	пэлыдынщ	дыпэлыдынщ	фыпэлыдынщ	пэлыдын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдынкъым	упэлыдынкъым	пэлыдынкъым	дыпэлыдынкъым	фыпэлыдынкъым	пэлыдын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынущ	упэлыдынущ	пэлыдынущ	дыпэлыдынущ	фыпэлыдынущ	пэлыдыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдынукъым	упэлыдынукъым	пэлыдынукъым	дыпэлыдынукъым	фыпэлыдынукъым	пэлыдыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдрэ	упэлыдрэ	пэлыдрэ	дыпэлыдрэ	фыпэлыдрэ	пэлыд(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдыркъэ	упэлыдыркъэ	пэлыдыркъэ	дыпэлыдыркъэ	фыпэлыдыркъэ	пэлыдыркъэ / пэлыдхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыд(ыр)т	упэлыд(ыр)т	пэлыд(ыр)т	дыпэлыд(ыр)т	фыпэлыд(ыр)т	пэлыд(ыр)т / пэлыдхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыд(ыр)тэкъэ	упэлыд(ыр)тэкъэ	пэлыд(ыр)тэкъэ	дыпэлыд(ыр)тэкъэ	фыпэлыд(ыр)тэкъэ	пэлыд(ыр)тэкъэ / пэлыдхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыда	упэлыда	пэлыда	дыпэлыда	фыпэлыда	пэлыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдакъэ	упэлыдакъэ	пэлыдакъэ	дыпэлыдакъэ	фыпэлыдакъэ	пэлыда(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдат	упэлыдат	пэлыдат	дыпэлыдат	фыпэлыдат	пэлыда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдатэкъэ	упэлыдатэкъэ	пэлыдатэкъэ	дыпэлыдатэкъэ	фыпэлыдатэкъэ	пэлыда(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъа	упэлыдыгъа	пэлыдыгъа	дыпэлыдыгъа	фыпэлыдыгъа	пэлыдыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъакъэ	упэлыдыгъакъэ	пэлыдыгъакъэ	дыпэлыдыгъакъэ	фыпэлыдыгъакъэ	пэлыдыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъат	упэлыдыгъат	пэлыдыгъат	дыпэлыдыгъат	фыпэлыдыгъат	пэлыдыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъатэкъэ	упэлыдыгъатэкъэ	пэлыдыгъатэкъэ	дыпэлыдыгъатэкъэ	фыпэлыдыгъатэкъэ	пэлыдыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэлыд	упэлыд	пэлыд	дыпэлыд	фыпэлыд	пэлыд(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдкъэ	упэлыдкъэ	пэлыдкъэ	дыпэлыдкъэ	фыпэлыдкъэ	пэлыд(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдт	упэлыдт	пэлыдт	дыпэлыдт	фыпэлыдт	пэлыд(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдтэкъэ	упэлыдтэкъэ	пэлыдтэкъэ	дыпэлыдтэкъэ	фыпэлыдтэкъэ	пэлыд(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдын	упэлыдын	пэлыдын	дыпэлыдын	фыпэлыдын	пэлыдын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдынкъэ	упэлыдынкъэ	пэлыдынкъэ	дыпэлыдынкъэ	фыпэлыдынкъэ	пэлыдын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыну	упэлыдыну	пэлыдыну	дыпэлыдыну	фыпэлыдыну	пэлыдыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдынукъэ	упэлыдынукъэ	пэлыдынукъэ	дыпэлыдынукъэ	фыпэлыдынукъэ	пэлыдыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдмэ	упэлыдмэ	пэлыдмэ	дыпэлыдмэ	фыпэлыдмэ	пэлыд(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдмэ	упэмылыдмэ	пэмылыдмэ	дыпэмылыдмэ	фыпэмылыдмэ	пэмылыд(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдамэ	упэлыдамэ	пэлыдамэ	дыпэлыдамэ	фыпэлыдамэ	пэлыда(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдамэ	упэмылыдамэ	пэмылыдамэ	дыпэмылыдамэ	фыпэмылыдамэ	пэмылыда(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъамэ	упэлыдыгъамэ	пэлыдыгъамэ	дыпэлыдыгъамэ	фыпэлыдыгъамэ	пэлыдыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдыгъамэ	упэмылыдыгъамэ	пэмылыдыгъамэ	дыпэмылыдыгъамэ	фыпэмылыдыгъамэ	пэмылыдыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынмэ	упэлыдынмэ	пэлыдынмэ	дыпэлыдынмэ	фыпэлыдынмэ	пэлыдын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынмэ	упэмылыдынмэ	пэмылыдынмэ	дыпэмылыдынмэ	фыпэмылыдынмэ	пэмылыдын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынумэ	упэлыдынумэ	пэлыдынумэ	дыпэлыдынумэ	фыпэлыдынумэ	пэлыдыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынумэ	упэмылыдынумэ	пэмылыдынумэ	дыпэмылыдынумэ	фыпэмылыдынумэ	пэмылыдыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдтэмэ	упэлыдтэмэ	пэлыдтэмэ	дыпэлыдтэмэ	фыпэлыдтэмэ	пэлыд(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдтэмэ	упэмылыдтэмэ	пэмылыдтэмэ	дыпэмылыдтэмэ	фыпэмылыдтэмэ	пэмылыд(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдатэмэ	упэлыдатэмэ	пэлыдатэмэ	дыпэлыдатэмэ	фыпэлыдатэмэ	пэлыда(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдатэмэ	упэмылыдатэмэ	пэмылыдатэмэ	дыпэмылыдатэмэ	фыпэмылыдатэмэ	пэмылыда(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъатэмэ	упэлыдыгъатэмэ	пэлыдыгъатэмэ	дыпэлыдыгъатэмэ	фыпэлыдыгъатэмэ	пэлыдыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдыгъатэмэ	упэмылыдыгъатэмэ	пэмылыдыгъатэмэ	дыпэмылыдыгъатэмэ	фыпэмылыдыгъатэмэ	пэмылыдыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынтэмэ	упэлыдынтэмэ	пэлыдынтэмэ	дыпэлыдынтэмэ	фыпэлыдынтэмэ	пэлыдын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынтэмэ	упэмылыдынтэмэ	пэмылыдынтэмэ	дыпэмылыдынтэмэ	фыпэмылыдынтэмэ	пэмылыдын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынутэмэ	упэлыдынутэмэ	пэлыдынутэмэ	дыпэлыдынутэмэ	фыпэлыдынутэмэ	пэлыдыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынутэмэ	упэмылыдынутэмэ	пэмылыдынутэмэ	дыпэмылыдынутэмэ	фыпэмылыдынутэмэ	пэмылыдыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынт	упэлыдынт	пэлыдынт	дыпэлыдынт	фыпэлыдынт	пэлыдын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдынтэкъым	упэлыдынтэкъым	пэлыдынтэкъым	дыпэлыдынтэкъым	фыпэлыдынтэкъым	пэлыдын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынут	упэлыдынут	пэлыдынут	дыпэлыдынут	фыпэлыдынут	пэлыдыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдынутэкъым	упэлыдынутэкъым	пэлыдынутэкъым	дыпэлыдынутэкъым	фыпэлыдынутэкъым	пэлыдыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдми	упэлыдми	пэлыдми	дыпэлыдми	фыпэлыдми	пэлыд(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдми	упэмылыдми	пэмылыдми	дыпэмылыдми	фыпэмылыдми	пэмылыд(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдами	упэлыдами	пэлыдами	дыпэлыдами	фыпэлыдами	пэлыда(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдами	упэмылыдами	пэмылыдами	дыпэмылыдами	фыпэмылыдами	пэмылыда(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъами	упэлыдыгъами	пэлыдыгъами	дыпэлыдыгъами	фыпэлыдыгъами	пэлыдыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдыгъами	упэмылыдыгъами	пэмылыдыгъами	дыпэмылыдыгъами	фыпэмылыдыгъами	пэмылыдыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынми	упэлыдынми	пэлыдынми	дыпэлыдынми	фыпэлыдынми	пэлыдын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынми	упэмылыдынми	пэмылыдынми	дыпэмылыдынми	фыпэмылыдынми	пэмылыдын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынуми	упэлыдынуми	пэлыдынуми	дыпэлыдынуми	фыпэлыдынуми	пэлыдыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынуми	упэмылыдынуми	пэмылыдынуми	дыпэмылыдынуми	фыпэмылыдынуми	пэмылыдыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдтэми	упэлыдтэми	пэлыдтэми	дыпэлыдтэми	фыпэлыдтэми	пэлыд(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдтэми	упэмылыдтэми	пэмылыдтэми	дыпэмылыдтэми	фыпэмылыдтэми	пэмылыд(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдатэми	упэлыдатэми	пэлыдатэми	дыпэлыдатэми	фыпэлыдатэми	пэлыда(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдатэми	упэмылыдатэми	пэмылыдатэми	дыпэмылыдатэми	фыпэмылыдатэми	пэмылыда(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэлыдыгъатэми	упэлыдыгъатэми	пэлыдыгъатэми	дыпэлыдыгъатэми	фыпэлыдыгъатэми	пэлыдыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдыгъатэми	упэмылыдыгъатэми	пэмылыдыгъатэми	дыпэмылыдыгъатэми	фыпэмылыдыгъатэми	пэмылыдыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынтэми	упэлыдынтэми	пэлыдынтэми	дыпэлыдынтэми	фыпэлыдынтэми	пэлыдын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынтэми	упэмылыдынтэми	пэмылыдынтэми	дыпэмылыдынтэми	фыпэмылыдынтэми	пэмылыдын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэлыдынутэми	упэлыдынутэми	пэлыдынутэми	дыпэлыдынутэми	фыпэлыдынутэми	пэлыдыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдынутэми	упэмылыдынутэми	пэмылыдынутэми	дыпэмылыдынутэми	фыпэмылыдынутэми	пэмылыдыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэлыдаи	упэлыдаи	пэлыдаи	дыпэлыдаи	фыпэлыдаи	пэлыдаи
щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдакъыми	упэлыдакъыми	пэлыдакъыми	дыпэлыдакъыми	фыпэлыдакъыми	пэлыдакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэлыдащэрэт	упэлыдащэрэт	пэлыдащэрэт	дыпэлыдащэрэт	фыпэлыдащэрэт	пэлыдащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпэмылыдащэрэт	упэмылыдащэрэт	пэмылыдащэрэт	дыпэмылыдащэрэт	фыпэмылыдащэрэт	пэмылыдащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнщ	упэлыдагъэнщ	пэлыдагъэнщ	дыпэлыдагъэнщ	фыпэлыдагъэнщ	пэлыдагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнкъым	упэлыдагъэнкъым	пэлыдагъэнкъым	дыпэлыдагъэнкъым	фыпэлыдагъэнкъым	пэлыдагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнт	упэлыдагъэнт	пэлыдагъэнт	дыпэлыдагъэнт	фыпэлыдагъэнт	пэлыдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнтэкъым	упэлыдагъэнтэкъым	пэлыдагъэнтэкъым	дыпэлыдагъэнтэкъым	фыпэлыдагъэнтэкъым	пэлыдагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэн	упэлыдагъэн	пэлыдагъэн	дыпэлыдагъэн	фыпэлыдагъэн	пэлыдагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнкъэ	упэлыдагъэнкъэ	пэлыдагъэнкъэ	дыпэлыдагъэнкъэ	фыпэлыдагъэнкъэ	пэлыдагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнт	упэлыдагъэнт	пэлыдагъэнт	дыпэлыдагъэнт	фыпэлыдагъэнт	пэлыдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнтэкъэ	упэлыдагъэнтэкъэ	пэлыдагъэнтэкъэ	дыпэлыдагъэнтэкъэ	фыпэлыдагъэнтэкъэ	пэлыдагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнлыд	упэлыдагъэнлыд	пэлыдагъэнлыд	дыпэлыдагъэнлыд	фыпэлыдагъэнлыд	пэлыдагъэнлыд
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнукъым	упэлыдагъэнукъым	пэлыдагъэнукъым	дыпэлыдагъэнукъым	фыпэлыдагъэнукъым	пэлыдагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнут	упэлыдагъэнут	пэлыдагъэнут	дыпэлыдагъэнут	фыпэлыдагъэнут	пэлыдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнутэкъым	упэлыдагъэнутэкъым	пэлыдагъэнутэкъым	дыпэлыдагъэнутэкъым	фыпэлыдагъэнутэкъым	пэлыдагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэну	упэлыдагъэну	пэлыдагъэну	дыпэлыдагъэну	фыпэлыдагъэну	пэлыдагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнукъэ	упэлыдагъэнукъэ	пэлыдагъэнукъэ	дыпэлыдагъэнукъэ	фыпэлыдагъэнукъэ	пэлыдагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнут	упэлыдагъэнут	пэлыдагъэнут	дыпэлыдагъэнут	фыпэлыдагъэнут	пэлыдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэлыдагъэнутэкъэ	упэлыдагъэнутэкъэ	пэлыдагъэнутэкъэ	дыпэлыдагъэнутэкъэ	фыпэлыдагъэнутэкъэ	пэлыдагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыд	упэлыд	пэлыд	дыпэлыд	фыпэлыд	пэлыд(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыд	упэмылыд	пэмылыд	дыпэмылыд	фыпэмылыд	пэмылыд(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыда	упэлыда	пэлыда	дыпэлыда	фыпэлыда	пэлыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыда	упэмылыда	пэмылыда	дыпэмылыда	фыпэмылыда	пэмылыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыдыгъа	упэлыдыгъа	пэлыдыгъа	дыпэлыдыгъа	фыпэлыдыгъа	пэлыдыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыдыгъа	упэмылыдыгъа	пэмылыдыгъа	дыпэмылыдыгъа	фыпэмылыдыгъа	пэмылыдыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыдын	упэлыдын	пэлыдын	дыпэлыдын	фыпэлыдын	пэлыдын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыдын	упэмылыдын	пэмылыдын	дыпэмылыдын	фыпэмылыдын	пэмылыдын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыдыну	упэлыдыну	пэлыдыну	дыпэлыдыну	фыпэлыдыну	пэлыдыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыдыну	упэмылыдыну	пэмылыдыну	дыпэмылыдыну	фыпэмылыдыну	пэмылыдыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэлыд	узэрыпэлыд	зэрыпэлыд	дызэрыпэлыд	фызэрыпэлыд	зэрыпэлыд(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэмылыд	узэрыпэмылыд	зэрыпэмылыд	дызэрыпэмылыд	фызэрыпэмылыд	зэрыпэмылыд(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэлыда	узэрыпэлыда	зэрыпэлыда	дызэрыпэлыда	фызэрыпэлыда	зэрыпэлыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэмылыда	узэрыпэмылыда	зэрыпэмылыда	дызэрыпэмылыда	фызэрыпэмылыда	зэрыпэмылыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэлыдыгъа	узэрыпэлыдыгъа	зэрыпэлыдыгъа	дызэрыпэлыдыгъа	фызэрыпэлыдыгъа	зэрыпэлыдыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэмылыдыгъа	узэрыпэмылыдыгъа	зэрыпэмылыдыгъа	дызэрыпэмылыдыгъа	фызэрыпэмылыдыгъа	зэрыпэмылыдыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэлыдын	узэрыпэлыдын	зэрыпэлыдын	дызэрыпэлыдын	фызэрыпэлыдын	зэрыпэлыдын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэмылыдын	узэрыпэмылыдын	зэрыпэмылыдын	дызэрыпэмылыдын	фызэрыпэмылыдын	зэрыпэмылыдын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэлыдыну	узэрыпэлыдыну	зэрыпэлыдыну	дызэрыпэлыдыну	фызэрыпэлыдыну	зэрыпэлыдыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэмылыдыну	узэрыпэмылыдыну	зэрыпэмылыдыну	дызэрыпэмылыдыну	фызэрыпэмылыдыну	зэрыпэмылыдыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэлыд	ущыпэлыд	щыпэлыд	дыщыпэлыд	фыщыпэлыд	щыпэлыд(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэмылыд	ущыпэмылыд	щыпэмылыд	дыщыпэмылыд	фыщыпэмылыд	щыпэмылыд(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэлыда	ущыпэлыда	щыпэлыда	дыщыпэлыда	фыщыпэлыда	щыпэлыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэмылыда	ущипэмылыда	щыпэмылыда	дыщыпэмылыда	фыщыпэмылыда	щыпэмылыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэлыдыгъа	ущыпэлыдыгъа	щыпэлыдыгъа	дыщыпэлыдыгъа	фыщыпэлыдыгъа	щыпэлыдыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэмылыдыгъа	ущыпэмылыдыгъа	щыпэмылыдыгъа	дыщыпэмылыдыгъа	фыщыпэмылыдыгъа	щыпэмылыдыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэлыдын	ущыпэлыдын	щыпэлыдын	дыщыпэлыдын	фыщыпэлыдын	щыпэлыдын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэмылыдын	ущыпэлыдын	щыпэмылыдын	дыщыпэмылыдын	фыщыпэмылыдын	щыпэмылыдын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэлыдыну	ущыпэлыдыну	щыпэлыдыну	дыщыпэлыдыну	фыщыпэлыдыну	щыпэлыдыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэмылыдыну	ущыпэмылыдыну	щыпэмылыдыну	дыщыпэмылыдыну	фыщыпэмылыдыну	щыпэмылыдыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэлыд	уздыпэлыд	здыпэлыд	дыздыпэлыд	фыздыпэлыд	здыпэлыд(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэмылыд	уздыпэмылыд	здыпэмылыд	дыздыпэмылыд	фыздыпэмылыд	здыпэмылыд(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэлыда	уздыпэлыда	здыпэлыда	дыздыпэлыда	фыздыпэлыда	здыпэлыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэмылыда	уздыпэмылыда	здыпэмылыда	дыздыпэмылыда	фыздыпэмылыда	здыпэмылыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэлыдыгъа	уздыпэлыдыгъа	здыпэлыдыгъа	дыздыпэлыдыгъа	фыздыпэлыдыгъа	здыпэлыдыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэмылыдыгъа	уздыпэмылыдыгъа	здыпэмылыдыгъа	дыздыпэмылыдыгъа	фыздыпэмылыдыгъа	здыпэмылыдыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэлыдын	уздыпэлыдын	здыпэлыдын	дыздыпэлыдын	фыздыпэлыдын	здыпэлыдын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэмылыдын	уздыпэмылыдын	здыпэмылыдын	дыздыпэмылыдын	фыздыпэмылыдын	здыпэмылыдын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэлыдыну	уздыпэлыдыну	здыпэлыдыну	дыздыпэлыдыну	фыздыпэлыдыну	здыпэлыдыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэмылыдыну	уздыпэмылыдыну	здыпэмылыдыну	дыздыпэмылыдыну	фыздыпэмылыдыну	здыпэмылыдыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэлыд	ущӀыпэлыд	щӀыпэлыд	дыщӀыпэлыд	фыщӀыпэлыд	щӀыпэлыд(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэмылыд	ущӀыпэмылыд	щӀыпэмылыд	дыщӀыпэмылыд	фыщӀыпэмылыд	щӀыпэмылыд(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэлыда	ущӀыпэлыдӀэлыда	щӀыпэлыда	дыщӀыпэлыда	фыщӀыпэлыда	щӀыпэлыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэмылыда	ущӀыпэмылыда	щӀыпэмылыда	дыщӀыпэмылыда	фыщӀыпэмылыда	щӀыпэмылыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэлыдыгъа	ущӀыпэлыдыгъа	щӀыпэлыдыгъа	дыщӀыпэлыдыгъа	фыщӀыпэлыдыгъа	щӀыпэлыдыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэмылыдыгъа	ущӀыпэмылыдыгъа	щӀыпэмылыдыгъа	дыщӀыпэмылыдыгъа	фыщӀыпэмылыдыгъа	щӀыпэмылыдыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэлыдын	ущӀыпэлыдын	щӀыпэлыдын	дыщӀыпэлыдын	фыщӀыпэлыдын	щӀыпэлыдын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэмылыдын	ущӀыпэмылыдын	щӀыпэмылыдын	дыщӀыпэмылыдын	фыщӀыпэмылыдын	щӀыпэмылыдын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэлыдыну	ущӀыпэлыдыну	щӀыпэлыдыну	дыщӀыпэлыдыну	фыщӀыпэлыдыну	щӀыпэлыдыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэмылыдыну	ущӀыпэмылыдыну	щӀыпэмылыдыну	дыщӀыпэмылыдыну	фыщӀыпэмылыдыну	щӀыпэмылыдыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыду	упэлыду	пэлыду	дыпэлыду	фыпэлыду	пэлыд(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыду	упэмылыду	пэмылыду	дыпэмылыду	фыпэмылыду	пэмылыд(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэлыдауэ	упэлыдауэ	пэлыдауэ	дыпэлыдауэ	фыпэлыдауэ	пэлыдауэ / пэлыдахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыдауэ	упэмылыдауэ	пэмылыдауэ	дыпэмылыдауэ	фыпэмылыдауэ	пэмылыдауэ / пэмылыдахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпэлыдурэ	упэлыдурэ	пэлыдурэ	дыпэлыдурэ	фыпэлыдурэ	пэлыд(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпэмылыдурэ	упэмылыдурэ	пэмылыдурэ	дыпэмылыдурэ	фыпэмылыдурэ	пэмылыд(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпполыд	сыполыд	--	сыфполыд	саполыд
уэ	усполыд	--	уполыд	утполыд	--	уаполыд
ар	сполыд	пполыд	полыд	тполыд	фполыд	яполыд
дэ	--	дыпполыд	дыполыд	--	дыфполыд	даполыд
фэ	фысполыд	--	фыполыд	фытполыд	--	фаполыд
ахэр	сполыд(хэ)	пполыд(хэ)	полыд(хэ)	тполыд(хэ)	фполыд(хэ)	яполыд(хэ)

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лыд]	[лыд]ыр	--	[лыд]хэр
Эргативнэ:	[лыд]	[лыд]ым	--	[лыд]хэм
Послеложнэ:	[лыд]кӀэ	[лыд]ымкӀэ	[лыд]хэкӀэ	[лыд]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лыд]у	[лыд]ырауэ	[лыд]хэу	[лыд]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лыд]а	[лыд]ар	--	[лыд]ахэр
Эргативнэ:	[лыд]а	[лыд]ам	--	[лыд]ахэм
Послеложнэ:	[лыд]акӀэ	[лыд]амкӀэ	[лыд]ахэкӀэ	[лыд]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лыд]ауэ	[лыд]арауэ	[лыд]ахэу	[лыд]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лыд]ын	[лыд]ыныр	--	[лыд]ынхэр
Эргативнэ:	[лыд]ын	[лыд]ыным	--	[лыд]ынхэм
Послеложнэ:	[лыд]ынкӀэ	[лыд]ынымкӀэ	[лыд]ынхэкӀэ	[лыд]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[лыд]ыну	[лыд]ынырауэ	[лыд]ынхэу	[лыд]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лыд]ыну	[лыд]ынур	--	[лыд]ынухэр
Эргативнэ:	[лыд]ыну	[лыд]ынум	--	[лыд]ынухэм
Послеложнэ:	[лыд]ынукӀэ	[лыд]ынумкӀэ	[лыд]ынухэкӀэ	[лыд]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лыд]ынууэ	[лыд]ынурауэ	[лыд]ынухэу	[лыд]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым пэнэхун, пэцӀуун.

ЩАПХЪЭХЭР

• Тажыр пщэдджыжь дыгъэм палыд. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

• Лей зымыгъэгъуу уи бынхэм я сэшхуэр дыгъэм пэлыдырт. ПащӀэ Бэчмырзэ

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пэлыдын: sparkle, shine brightly, gleam (reflected light)

УРЫСЫБЗЭ

• пэлыдын: сверкать, ярко блестеть, сиять (отражённым светом)

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын