пэрыбжьэнтхъуэн
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [pɐrǝbʑɐˈntχʷɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- пэ- + ры- + [бжьэнтхъу] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]
Глагол лъэмыӏэс "пэрыбжьэнтхъуэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | пэрыбжьэнтхъуэн |
| щымыӀэныгъэ: | пэрымыбжьэнтхъуэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэн | упэрыбжьэнтхъуэн | пэрыбжьэнтхъуэн | дыпэрыбжьэнтхъуэн | фыпэрыбжьэнтхъуэн | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэн | упэрымыбжьэнтхъуэн | пэрымыбжьэнтхъуэн | дыпэрымыбжьэнтхъуэн | фыпэрымыбжьэнтхъуэн | пэрымыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | пэрыбжьантхъуэ! | фыпэрыбжьантхъуэ! |
| щымыӀэныгъэ: | упэрымыбжьантхъуэ! | фыпэрымыбжьантхъуэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпэрыребжьантхъуэ | упэрыребжьантхъуэ | пэрыребжьантхъуэ | дыпэрыребжьантхъуэ | фыпэрыребжьантхъуэ | пэрыребжьантхъуэ |
| щымыӀэныгъэ: | сыпэрыремыбжьантхъуэ | упэрыремыбжьантхъуэ | пэрыремыбжьантхъуэ | дыпэрыремыбжьантхъуэ | фыпэрыремыбжьантхъуэ | пэрыремыбжьантхъуэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэробжьантхъуэ(р) | упэробжьантхъуэ(р) | пэробжьантхъуэ(р) | пэробжьантхъуэ(р) | фыпэробжьантхъуэ(р) | пэробжьантхъуэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэркъым | упэрыбжьантхъуэркъым | пэрыбжьантхъуэркъым | дыпэрыбжьантхъуэркъым | фыпэрыбжьантхъуэркъым | пэрыбжьантхъуэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэ(р)т | упэрыбжьантхъуэ(р)т | пэрыбжьантхъуэ(р)т | дыпэрыбжьантхъуэ(р)т | фыпэрыбжьантхъуэ(р)т | пэрыбжьантхъуэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэ(р)тэкъым | упэрыбжьантхъуэ(р)тэкъым | пэрыбжьантхъуэ(р)тэкъым | дыпэрыбжьантхъуэ(р)тэкъым | фыпэрыбжьантхъуэ(р)тэкъым | пэрыбжьантхъуэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуащ | упэрыбжьэнтхъуащ | пэрыбжьэнтхъуащ | дыпэрыбжьэнтхъуащ | фыпэрыбжьэнтхъуащ | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуакъым | упэрыбжьэнтхъуакъым | пэрыбжьэнтхъуакъым | дыпэрыбжьэнтхъуакъым | фыпэрыбжьэнтхъуакъым | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуат | упэрыбжьэнтхъуат | пэрыбжьэнтхъуат | дыпэрыбжьэнтхъуат | фыпэрыбжьэнтхъуат | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуатэкъым | упэрыбжьэнтхъуатэкъым | пэрыбжьэнтхъуатэкъым | дыпэрыбжьэнтхъуатэкъым | фыпэрыбжьэнтхъуатэкъым | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъащ | упэрыбжьэнтхъуэгъащ | пэрыбжьэнтхъуэгъащ | дыпэрыбжьэнтхъуэгъащ | фыпэрыбжьэнтхъуэгъащ | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъакъым | упэрыбжьэнтхъуэгъакъым | пэрыбжьэнтхъуэгъакъым | дыпэрыбжьэнтхъуэгъакъым | фыпэрыбжьэнтхъуэгъакъым | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъат | упэрыбжьэнтхъуэгъат | пэрыбжьэнтхъуэгъат | дыпэрыбжьэнтхъуэгъат | фыпэрыбжьэнтхъуэгъат | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъатэкъым | упэрыбжьэнтхъуэгъатэкъым | пэрыбжьэнтхъуэгъатэкъым | дыпэрыбжьэнтхъуэгъатэкъым | фыпэрыбжьэнтхъуэгъатэкъым | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэщ | упэрыбжьантхъуэщ | пэрыбжьантхъуэщ | дыпэрыбжьантхъуэщ | фыпэрыбжьантхъуэщ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэкъым | упэрыбжьантхъуэкъым | пэрыбжьантхъуэкъым | дыпэрыбжьантхъуэкъым | фыпэрыбжьантхъуэкъым | пэрыбжьантхъуэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэт | упэрыбжьантхъуэт | пэрыбжьантхъуэт | дыпэрыбжьантхъуэт | фыпэрыбжьантхъуэт | пэрыбжьантхъуэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэтэкъым | упэрыбжьантхъуэтэкъым | пэрыбжьантхъуэтэкъым | дыпэрыбжьантхъуэтэкъым | фыпэрыбжьантхъуэтэкъым | пэрыбжьантхъуэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнщ | упэрыбжьэнтхъуэнщ | пэрыбжьэнтхъуэнщ | дыпэрыбжьэнтхъуэнщ | фыпэрыбжьэнтхъуэнщ | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнкъым | упэрыбжьэнтхъуэнкъым | пэрыбжьэнтхъуэнкъым | дыпэрыбжьэнтхъуэнкъым | фыпэрыбжьэнтхъуэнкъым | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнущ | упэрыбжьэнтхъуэнущ | пэрыбжьэнтхъуэнущ | дыпэрыбжьэнтхъуэнущ | фыпэрыбжьэнтхъуэнущ | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнукъым | упэрыбжьэнтхъуэнукъым | пэрыбжьэнтхъуэнукъым | дыпэрыбжьэнтхъуэнукъым | фыпэрыбжьэнтхъуэнукъым | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэрэ | упэрыбжьантхъуэрэ | пэрыбжьантхъуэрэ | дыпэрыбжьантхъуэрэ | фыпэрыбжьантхъуэрэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэркъэ | упэрыбжьантхъуэркъэ | пэрыбжьантхъуэркъэ | дыпэрыбжьантхъуэркъэ | фыпэрыбжьантхъуэркъэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэ(р)т | упэрыбжьантхъуэ(р)т | пэрыбжьантхъуэ(р)т | дыпэрыбжьантхъуэ(р)т | фыпэрыбжьантхъуэ(р)т | пэрыбжьантхъуэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэ(р)тэкъэ | упэрыбжьантхъуэ(р)тэкъэ | пэрыбжьантхъуэ(р)тэкъэ | дыпэрыбжьантхъуэ(р)тэкъэ | фыпэрыбжьантхъуэ(р)тэкъэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуа | упэрыбжьэнтхъуа | пэрыбжьэнтхъуа | дыпэрыбжьэнтхъуа | фыпэрыбжьэнтхъуа | пэрыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуакъэ | упэрыбжьэнтхъуакъэ | пэрыбжьэнтхъуакъэ | дыпэрыбжьэнтхъуакъэ | фыпэрыбжьэнтхъуакъэ | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуат | упэрыбжьэнтхъуат | пэрыбжьэнтхъуат | дыпэрыбжьэнтхъуат | фыпэрыбжьэнтхъуат | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуатэкъэ | упэрыбжьэнтхъуатэкъэ | пэрыбжьэнтхъуатэкъэ | дыпэрыбжьэнтхъуатэкъэ | фыпэрыбжьэнтхъуатэкъэ | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъа | упэрыбжьэнтхъуэгъа | пэрыбжьэнтхъуэгъа | дыпэрыбжьэнтхъуэгъа | фыпэрыбжьэнтхъуэгъа | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъакъэ | упэрыбжьэнтхъуэгъакъэ | пэрыбжьэнтхъуэгъакъэ | дыпэрыбжьэнтхъуэгъакъэ | фыпэрыбжьэнтхъуэгъакъэ | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъат | упэрыбжьэнтхъуэгъат | пэрыбжьэнтхъуэгъат | дыпэрыбжьэнтхъуэгъат | фыпэрыбжьэнтхъуэгъат | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъатэкъэ | упэрыбжьэнтхъуэгъатэкъэ | пэрыбжьэнтхъуэгъатэкъэ | дыпэрыбжьэнтхъуэгъатэкъэ | фыпэрыбжьэнтхъуэгъатэкъэ | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэ | упэрыбжьантхъуэ | пэрыбжьантхъуэ | дыпэрыбжьантхъуэ | фыпэрыбжьантхъуэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэкъэ | упэрыбжьантхъуэкъэ | пэрыбжьантхъуэкъэ | дыпэрыбжьантхъуэкъэ | фыпэрыбжьантхъуэкъэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэт | упэрыбжьантхъуэт | пэрыбжьантхъуэт | дыпэрыбжьантхъуэт | фыпэрыбжьантхъуэт | пэрыбжьантхъуэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэтэкъэ | упэрыбжьантхъуэтэкъэ | пэрыбжьантхъуэтэкъэ | дыпэрыбжьантхъуэтэкъэ | фыпэрыбжьантхъуэтэкъэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэн | упэрыбжьэнтхъуэн | пэрыбжьэнтхъуэн | дыпэрыбжьэнтхъуэн | фыпэрыбжьэнтхъуэн | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнкъэ | упэрыбжьэнтхъуэнкъэ | пэрыбжьэнтхъуэнкъэ | дыпэрыбжьэнтхъуэнкъэ | фыпэрыбжьэнтхъуэнкъэ | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэну | упэрыбжьэнтхъуэну | пэрыбжьэнтхъуэну | дыпэрыбжьэнтхъуэну | фыпэрыбжьэнтхъуэну | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнукъэ | упэрыбжьэнтхъуэнукъэ | пэрыбжьэнтхъуэнукъэ | дыпэрыбжьэнтхъуэнукъэ | фыпэрыбжьэнтхъуэнукъэ | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэмэ | упэрыбжьантхъуэмэ | пэрыбжьантхъуэмэ | дыпэрыбжьантхъуэмэ | фыпэрыбжьантхъуэмэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьантхъуэмэ | упэрымыбжьантхъуэмэ | пэрымыбжьантхъуэмэ | дыпэрымыбжьантхъуэмэ | фыпэрымыбжьантхъуэмэ | пэрымыбжьантхъуэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуамэ | упэрыбжьэнтхъуамэ | пэрыбжьэнтхъуамэ | дыпэрыбжьэнтхъуамэ | фыпэрыбжьэнтхъуамэ | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуамэ | упэрымыбжьэнтхъуамэ | пэрымыбжьэнтхъуамэ | дыпэрымыбжьэнтхъуамэ | фыпэрымыбжьэнтхъуамэ | пэрмыбжьэнтхъуа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъамэ | упэрыбжьэнтхъуэгъамэ | пэрыбжьэнтхъуэгъамэ | дыпэрыбжьэнтхъуэгъамэ | фыпэрыбжьэнтхъуэгъамэ | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэгъамэ | упэрымыбжьэнтхъуэгъамэ | пэрымыбжьэнтхъуэгъамэ | дыпэрымыбжьэнтхъуэгъамэ | фыпэрымыбжьэнтхъуэгъамэ | пэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнмэ | упэрыбжьэнтхъуэнмэ | пэрыбжьэнтхъуэнмэ | дыпэрыбжьэнтхъуэнмэ | фыпэрыбжьэнтхъуэнмэ | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнмэ | упэрымыбжьэнтхъуэнмэ | пэрымыбжьэнтхъуэнмэ | дыпэрымыбжьэнтхъуэнмэ | фыпэрымыбжьэнтхъуэнмэ | пэрымыбжьэнтхъуэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнумэ | упэрыбжьэнтхъуэнумэ | пэрыбжьэнтхъуэнумэ | дыпэрыбжьэнтхъуэнумэ | фыпэрыбжьэнтхъуэнумэ | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнумэ | упэрымыбжьэнтхъуэнумэ | пэрымыбжьэнтхъуэнумэ | дыпэрымыбжьэнтхъуэнумэ | фыпэрымыбжьэнтхъуэнумэ | пэрымыбжьэнтхъуэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэтэмэ | упэрыбжьантхъуэтэмэ | пэрыбжьантхъуэтэмэ | дыпэрыбжьантхъуэтэмэ | фыпэрыбжьантхъуэтэмэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьантхъуэтэмэ | упэрымыбжьантхъуэтэмэ | пэрымыбжьантхъуэтэмэ | дыпэрымыбжьантхъуэтэмэ | фыпэрымыбжьантхъуэтэмэ | пэрымыбжьантхъуэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуатэмэ | упэрыбжьэнтхъуатэмэ | пэрыбжьэнтхъуатэмэ | дыпэрыбжьэнтхъуатэмэ | фыпэрыбжьэнтхъуатэмэ | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуатэмэ | упэрымыбжьэнтхъуатэмэ | пэрымыбжьэнтхъуатэмэ | дыпэрымыбжьэнтхъуатэмэ | фыпэрымыбжьэнтхъуатэмэ | пэрымыбжьэнтхъуа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъатэмэ | упэрыбжьэнтхъуэгъатэмэ | пэрыбжьэнтхъуэгъатэмэ | дыпэрыбжьэнтхъуэгъатэмэ | фыпэрыбжьэнтхъуэгъатэмэ | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэгъатэмэ | упэрымыбжьэнтхъуэгъатэмэ | пэрымыбжьэнтхъуэгъатэмэ | дыпэрымыбжьэнтхъуэгъатэмэ | фыпэрымыбжьэнтхъуэгъатэмэ | пэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнтэмэ | упэрыбжьэнтхъуэнтэмэ | пэрыбжьэнтхъуэнтэмэ | дыпэрыбжьэнтхъуэнтэмэ | фыпэрыбжьэнтхъуэнтэмэ | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнтэмэ | упэрымыбжьэнтхъуэнтэмэ | пэрымыбжьэнтхъуэнтэмэ | дыпэрымыбжьэнтхъуэнтэмэ | фыпэрымыбжьэнтхъуэнтэмэ | пэрымыбжьэнтхъуэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнутэмэ | упэрыбжьэнтхъуэнутэмэ | пэрыбжьэнтхъуэнутэмэ | дыпэрыбжьэнтхъуэнутэмэ | фыпэрыбжьэнтхъуэнутэмэ | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнутэмэ | упэрымыбжьэнтхъуэнутэмэ | пэрымыбжьэнтхъуэнутэмэ | дыпэрымыбжьэнтхъуэнутэмэ | фыпэрымыбжьэнтхъуэнутэмэ | пэрымыбжьэнтхъуэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнт | упэрыбжьэнтхъуэнт | пэрыбжьэнтхъуэнт | дыпэрыбжьэнтхъуэнт | фыпэрыбжьэнтхъуэнт | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнтэкъым | упэрыбжьэнтхъуэнтэкъым | пэрыбжьэнтхъуэнтэкъым | дыпэрыбжьэнтхъуэнтэкъым | фыпэрыбжьэнтхъуэнтэкъым | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнут | упэрыбжьэнтхъуэнут | пэрыбжьэнтхъуэнут | дыпэрыбжьэнтхъуэнут | фыпэрыбжьэнтхъуэнут | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнутэкъым | упэрыбжьэнтхъуэнутэкъым | пэрыбжьэнтхъуэнутэкъым | дыпэрыбжьэнтхъуэнутэкъым | фыпэрыбжьэнтхъуэнутэкъым | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэми | упэрыбжьантхъуэми | пэрыбжьантхъуэми | дыпэрыбжьантхъуэми | фыпэрыбжьантхъуэми | пэрыбжьантхъуэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьантхъуэми | упэрымыбжьантхъуэми | пэрымыбжьантхъуэми | дыпэрымыбжьантхъуэми | фыпэрымыбжьантхъуэми | пэрымыбжьантхъуэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуами | упэрыбжьэнтхъуами | пэрыбжьэнтхъуами | дыпэрыбжьэнтхъуами | фыпэрыбжьэнтхъуами | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуами | упэрымыбжьэнтхъуами | пэрымыбжьэнтхъуами | дыпэрымыбжьэнтхъуами | фыпэрымыбжьэнтхъуами | пэрымыбжьэнтхъуа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъами | упэрыбжьэнтхъуэгъами | пэрыбжьэнтхъуэгъами | дыпэрыбжьэнтхъуэгъами | фыпэрыбжьэнтхъуэгъами | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэгъами | упэрымыбжьэнтхъуэгъами | пэрымыбжьэнтхъуэгъами | дыпэрымыбжьэнтхъуэгъами | фыпэрымыбжьэнтхъуэгъами | пэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнми | упэрыбжьэнтхъуэнми | пэрыбжьэнтхъуэнми | дыпэрыбжьэнтхъуэнми | фыпэрыбжьэнтхъуэнми | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнми | упэрымыбжьэнтхъуэнми | пэрымыбжьэнтхъуэнми | дыпэрымыбжьэнтхъуэнми | фыпэрымыбжьэнтхъуэнми | пэрымыбжьэнтхъуэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнуми | упэрыбжьэнтхъуэнуми | пэрыбжьэнтхъуэнуми | дыпэрыбжьэнтхъуэнуми | фыпэрыбжьэнтхъуэнуми | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнуми | упэрымыбжьэнтхъуэнуми | пэрымыбжьэнтхъуэнуми | дыпэрымыбжьэнтхъуэнуми | фыпэрымыбжьэнтхъуэнуми | пэрымыбжьэнтхъуэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьантхъуэтэми | упэрыбжьантхъуэтэми | пэрыбжьантхъуэтэми | дыпэрыбжьантхъуэтэми | фыпэрыбжьантхъуэтэми | пэрыбжьантхъуэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьантхъуэтэми | упэрымыбжьантхъуэтэми | пэрымыбжьантхъуэтэми | дыпэрымыбжьантхъуэтэми | фыпэрымыбжьантхъуэтэми | пэрымыбжьантхъуэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуатэми | упэрыбжьэнтхъуатэми | пэрыбжьэнтхъуатэми | дыпэрыбжьэнтхъуатэми | фыпэрыбжьэнтхъуатэми | пэрыбжьэнтхъуа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуатэми | упэрымыбжьэнтхъуатэми | пэрымыбжьэнтхъуатэми | дыпэрымыбжьэнтхъуатэми | фыпэрымыбжьэнтхъуатэми | пэрымыбжьэнтхъуа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэгъатэми | упэрыбжьэнтхъуэгъатэми | пэрыбжьэнтхъуэгъатэми | дыпэрыбжьэнтхъуэгъатэми | фыпэрыбжьэнтхъуэгъатэми | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэгъатэми | упэрымыбжьэнтхъуэгъатэми | пэрымыбжьэнтхъуэгъатэми | дыпэрымыбжьэнтхъуэгъатэми | фыпэрымыбжьэнтхъуэгъатэми | пэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнтэми | упэрыбжьэнтхъуэнтэми | пэрыбжьэнтхъуэнтэми | дыпэрыбжьэнтхъуэнтэми | фыпэрыбжьэнтхъуэнтэми | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнтэми | упэрымыбжьэнтхъуэнтэми | пэрымыбжьэнтхъуэнтэми | дыпэрымыбжьэнтхъуэнтэми | фыпэрымыбжьэнтхъуэнтэми | пэрымыбжьэнтхъуэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуэнутэми | упэрыбжьэнтхъуэнутэми | пэрыбжьэнтхъуэнутэми | дыпэрыбжьэнтхъуэнутэми | фыпэрыбжьэнтхъуэнутэми | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуэнутэми | упэрымыбжьэнтхъуэнутэми | пэрымыбжьэнтхъуэнутэми | дыпэрымыбжьэнтхъуэнутэми | фыпэрымыбжьэнтхъуэнутэми | пэрымыбжьэнтхъуэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъбжьэнтхъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуаи | упэрыбжьэнтхъуаи | пэрыбжьэнтхъуаи | дыпэрыбжьэнтхъуаи | фыпэрыбжьэнтхъуаи | пэрыбжьэнтхъуаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуакъыми | упэрыбжьэнтхъуакъыми | пэрыбжьэнтхъуакъыми | дыпэрыбжьэнтхъуакъыми | фыпэрыбжьэнтхъуакъыми | пэрыбжьэнтхъуакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуащэрэт | упэрыбжьэнтхъуащэрэт | пэрыбжьэнтхъуащэрэт | дыпэрыбжьэнтхъуащэрэт | фыпэрыбжьэнтхъуащэрэт | пэрыбжьэнтхъуащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сыпэрымыбжьэнтхъуащэрэт | упэрымыбжьэнтхъуащэрэт | пэрымыбжьэнтхъуащэрэт | дыпэрымыбжьэнтхъуащэрэт | фыпэрымыбжьэнтхъуащэрэт | пэрымыбжьэнтхъуащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнщ | упэрыбжьэнтхъуагъэнщ | пэрыбжьэнтхъуагъэнщ | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнщ | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнщ | пэрыбжьэнтхъуагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнкъым | упэрыбжьэнтхъуагъэнкъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнкъым | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнкъым | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнкъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнт | упэрыбжьэнтхъуагъэнт | пэрыбжьэнтхъуагъэнт | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнт | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнт | пэрыбжьэнтхъуагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъым | упэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъым | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъым | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэн | упэрыбжьэнтхъуагъэн | пэрыбжьэнтхъуагъэн | дыпэрыбжьэнтхъуагъэн | фыпэрыбжьэнтхъуагъэн | пэрыбжьэнтхъуагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнкъэ | упэрыбжьэнтхъуагъэнкъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнкъэ | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнкъэ | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнкъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнт | упэрыбжьэнтхъуагъэнт | пэрыбжьэнтхъуагъэнт | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнт | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнт | пэрыбжьэнтхъуагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъэ | упэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъэ | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъэ | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнущ | упэрыбжьэнтхъуагъэнущ | пэрыбжьэнтхъуагъэнущ | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнущ | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнущ | пэрыбжьэнтхъуагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнукъым | упэрыбжьэнтхъуагъэнукъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнукъым | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнукъым | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнукъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнут | упэрыбжьэнтхъуагъэнут | пэрыбжьэнтхъуагъэнут | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнут | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнут | пэрыбжьэнтхъуагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъым | упэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъым | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъым | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъым | пэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэну | упэрыбжьэнтхъуагъэну | пэрыбжьэнтхъуагъэну | дыпэрыбжьэнтхъуагъэну | фыпэрыбжьэнтхъуагъэну | пэрыбжьэнтхъуагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнукъэ | упэрыбжьэнтхъуагъэнукъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнукъэ | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнукъэ | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнукъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнут | упэрыбжьэнтхъуагъэнут | пэрыбжьэнтхъуагъэнут | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнут | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнут | пэрыбжьэнтхъуагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъэ | упэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъэ | дыпэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъэ | фыпэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъэ | пэрыбжьэнтхъуагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьантхъуэ | упэрыбжьантхъуэ | пэрыбжьантхъуэ | дыпэрыбжьантхъуэ | фыпэрыбжьантхъуэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьантхъуэ | упэрымыбжьантхъуэ | пэрымыбжьантхъуэ | дыпэрымыбжьантхъуэ | фыпэрымыбжьантхъуэ | пэрымыбжьантхъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьэнтхъуа | упэрыбжьэнтхъуа | пэрыбжьэнтхъуа | дыпэрыбжьэнтхъуа | фыпэрыбжьэнтхъуа | пэрыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьэнтхъуа | упэрымыбжьэнтхъуа | пэрымыбжьэнтхъуа | дыпэрымыбжьэнтхъуа | фыпэрымыбжьэнтхъуа | пэрымыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьэнтхъуэгъа | упэрыбжьэнтхъуэгъа | пэрыбжьэнтхъуэгъа | дыпэрыбжьэнтхъуэгъа | фыпэрыбжьэнтхъуэгъа | пэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | упэрымыбжьэнтхъуэгъа | пэрымыбжьэнтхъуэгъа | дыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | фыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | пэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьэнтхъуэн | упэрыбжьэнтхъуэн | пэрыбжьэнтхъуэн | дыпэрыбжьэнтхъуэн | фыпэрыбжьэнтхъуэн | пэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьэнтхъуэн | упэрымыбжьэнтхъуэн | пэрымыбжьэнтхъуэн | дыпэрымыбжьэнтхъуэн | фыпэрымыбжьэнтхъуэн | пэрымыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьэнтхъуэну | упэрыбжьэнтхъуэну | пэрыбжьэнтхъуэну | дыпэрыбжьэнтхъуэну | фыпэрыбжьэнтхъуэну | пэрыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьэнтхъуэну | упэрымыбжьэнтхъуэну | пэрымыбжьэнтхъуэну | дыпэрымыбжьэнтхъуэну | фыпэрымыбжьэнтхъуэну | пэрымыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъупэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпэрыбжьантхъуэ | узэрыпэрыбжьантхъуэ | зэрыпэрыбжьантхъуэ | дызэрыпэрыбжьантхъуэ | фызэрыпэрыбжьантхъуэ | зэрыпэрыбжьантхъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыпэрымыбжьантхъуэ | узэрыпэрымыбжьантхъуэ | зэрыпэрымыбжьантхъуэ | дызэрыпэрымыбжьантхъуэ | фызэрыпэрымыбжьантхъуэ | зэрыпэрымыбжьантхъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпэрыбжьэнтхъуа | узэрыпэрыбжьэнтхъуа | зэрыпэрыбжьэнтхъуа | дызэрыпэрыбжьэнтхъуа | фызэрыпэрыбжьэнтхъуа | зэрыпэрыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыпэрымыбжьэнтхъуа | узэрыпэрымыбжьэнтхъуа | зэрыпэрымыбжьэнтхъуа | дызэрыпэрымыбжьэнтхъуа | фызэрыпэрымыбжьэнтхъуа | зэрыпэрымыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпэрыбжьэнтхъуэгъа | узэрыпэрыбжьэнтхъуэгъа | зэрыпэрыбжьэнтхъуэгъа | дызэрыпэрыбжьэнтхъуэгъа | фызэрыпэрыбжьэнтхъуэгъа | зэрыпэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | узэрыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | зэрыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | дызэрыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | фызэрыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | зэрыпэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпэрыбжьэнтхъуэн | узэрыпэрыбжьэнтхъуэн | зэрыпэрыбжьэнтхъуэн | дызэрыпэрыбжьэнтхъуэн | фызэрыпэрыбжьэнтхъуэн | зэрыпэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыпэрымыбжьэнтхъуэн | узэрыпэрымыбжьэнтхъуэн | зэрыпэрымыбжьэнтхъуэн | дызэрыпэрымыбжьэнтхъуэн | фызэрыпэрымыбжьэнтхъуэн | зэрыпэрымыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпэрыбжьэнтхъуэну | узэрыпэрыбжьэнтхъуэну | зэрыпэрыбжьэнтхъуэну | дызэрыпэрыбжьэнтхъуэну | фызэрыпэрыбжьэнтхъуэну | зэрыпэрыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыпэрымыбжьэнтхъуэну | узэрыпэрымыбжьэнтхъуэну | зэрыпэрымыбжьэнтхъуэну | дызэрыпэрымыбжьэнтхъуэну | фызэрыпэрымыбжьэнтхъуэну | зэрыпэрымыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпэрыбжьантхъуэ | ущыпэрыбжьантхъуэ | щыпэрыбжьантхъуэ | дыщыпэрыбжьантхъуэ | фыщыпэрыбжьантхъуэ | щыпэрыбжьантхъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыпэрымыбжьантхъуэ | ущыпэрымыбжьантхъуэ | щыпэрымыбжьантхъуэ | дыщыпэрымыбжьантхъуэ | фыщыпэрымыбжьантхъуэ | щыпэрымыбжьантхъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпэрыбжьэнтхъуа | ущыпэрыбжьэнтхъуа | щыпэрыбжьэнтхъуа | дыщыпэрыбжьэнтхъуа | фыщыпэрыбжьэнтхъуа | щыпэрыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыпэрымыбжьэнтхъуа | ущыпэрымыбжьэнтхъуа | щыпэрымыбжьэнтхъуа | дыщыпэрымыбжьэнтхъуа | фыщыпэрымыбжьэнтхъуа | щыпэрымыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпэрыбжьэнтхъуэгъа | ущыпэрыбжьэнтхъуэгъа | щыпэрыбжьэнтхъуэгъа | дыщыпэрыбжьэнтхъуэгъа | фыщыпэрыбжьэнтхъуэгъа | щыпэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | ущыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | щыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | дыщыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | фыщыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | щыпэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпэрыбжьэнтхъуэн | ущыпэрыбжьэнтхъуэн | щыпэрыбжьэнтхъуэн | дыщыпэрыбжьэнтхъуэн | фыщыпэрыбжьэнтхъуэн | щыпэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыпэрымыбжьэнтхъуэн | ущыпэрымыбжьэнтхъуэн | щыпэрымыбжьэнтхъуэн | дыщыпэрымыбжьэнтхъуэн | фыщыпэрымыбжьэнтхъуэн | щыпэрымыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпэрыбжьэнтхъуэну | ущыпэрыбжьэнтхъуэну | щыпэрыбжьэнтхъуэну | дыщыпэрыбжьэнтхъуэну | фыщыпэрыбжьэнтхъуэну | щыпэрыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыпэрымыбжьэнтхъуэну | ущыпэрымыбжьэнтхъуэну | щыпэрымыбжьэнтхъуэну | дыщыпэрымыбжьэнтхъуэну | фыщыпэрымыбжьэнтхъуэну | щыпэрымыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздыпэрыбжьантхъуэ | уздыпэрыбжьантхъуэ | здыпэрыбжьантхъуэ | дыздыпэрыбжьантхъуэ | фыздыпэрыбжьантхъуэ | здыпэрыбжьантхъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыпэрымыбжьантхъуэ | уздыпэрымыбжьантхъуэ | здыпэрымыбжьантхъуэ | дыздыпэрымыбжьантхъуэ | фыздыпэрымыбжьантхъуэ | здыпэрымыбжьантхъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыпэрыбжьэнтхъуа | уздыпэрыбжьэнтхъуа | здыпэрыбжьэнтхъуа | дыздыпэрыбжьэнтхъуа | фыздыпэрыбжьэнтхъуа | здыпэрыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыпэрымыбжьэнтхъуа | уздыпэрымыбжьэнтхъуа | здыпэрымыбжьэнтхъуа | дыздыпэрымыбжьэнтхъуа | фыздыпэрымыбжьэнтхъуа | здыпэрымыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыпэрыбжьэнтхъуэгъа | уздыпэрыбжьэнтхъуэгъа | здыпэрыбжьэнтхъуэгъа | дыздыпэрыбжьэнтхъуэгъа | фыздыпэрыбжьэнтхъуэгъа | здыпэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | уздыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | здыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | дыздыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | фыздыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | здыпэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыпэрыбжьэнтхъуэн | уздыпэрыбжьэнтхъуэн | здыпэрыбжьэнтхъуэн | дыздыпэрыбжьэнтхъуэн | фыздыпэрыбжьэнтхъуэн | здыпэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыпэрымыбжьэнтхъуэн | уздыпэрымыбжьэнтхъуэн | здыпэрымыбжьэнтхъуэн | дыздыпэрымыбжьэнтхъуэн | фыздыпэрымыбжьэнтхъуэн | здыпэрымыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыпэрыбжьэнтхъуэну | уздыпэрыбжьэнтхъуэну | здыпэрыбжьэнтхъуэну | дыздыпэрыбжьэнтхъуэну | фыздыпэрыбжьэнтхъуэну | здыпэрыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыпэрымыбжьэнтхъуэну | уздыпэрымыбжьэнтхъуэну | здыпэрымыбжьэнтхъуэну | дыздыпэрымыбжьэнтхъуэну | фыздыпэрымыбжьэнтхъуэну | здыпэрымыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыпэрыбжьантхъуэ | ущӀыпэрыбжьантхъуэ | щӀыпэрыбжьантхъуэ | дыщӀыпэрыбжьантхъуэ | фыщӀыпэрыбжьантхъуэ | щӀыпэрыбжьантхъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыпэрымыбжьантхъуэ | ущӀыпэрымыбжьантхъуэ | щӀыпэрымыбжьантхъуэ | дыщӀыпэрымыбжьантхъуэ | фыщӀыпэрымыбжьантхъуэ | щӀыпэрымыбжьантхъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыпэрыбжьэнтхъуа | ущӀыпэрыбжьэнтхъуа | щӀыпэрыбжьэнтхъуа | дыщӀыпэрыбжьэнтхъуа | фыщӀыпэрыбжьэнтхъуа | щӀыпэрыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыпэрымыбжьэнтхъуа | ущӀыпэрымыбжьэнтхъуа | щӀыпэрымыбжьэнтхъуа | дыщӀыпэрымыбжьэнтхъуа | фыщӀыпэрымыбжьэнтхъуа | щӀыпэрымыбжьэнтхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыпэрыбжьэнтхъуэгъа | ущӀыпэрыбжьэнтхъуэгъа | щӀыпэрыбжьэнтхъуэгъа | дыщӀыпэрыбжьэнтхъуэгъа | фыщӀыпэрыбжьэнтхъуэгъа | щӀыпэрыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | ущӀыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | щӀыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | дыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | фыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэгъа | щӀыпэрымыбжьэнтхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыпэрыбжьэнтхъуэн | ущӀыпэрыбжьэнтхъуэн | щӀыпэрыбжьэнтхъуэн | дыщӀыпэрыбжьэнтхъуэн | фыщӀыпэрыбжьэнтхъуэн | щӀыпэрыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэн | ущӀыпэрымыбжьэнтхъуэн | щӀыпэрымыбжьэнтхъуэн | дыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэн | фыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэн | щӀыпэрымыбжьэнтхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыпэрыбжьэнтхъуэну | ущӀыпэрыбжьэнтхъуэну | щӀыпэрыбжьэнтхъуэну | дыщӀыпэрыбжьэнтхъуэну | фыщӀыпэрыбжьэнтхъуэну | щӀыпэрыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэну | ущӀыпэрымыбжьэнтхъуэну | щӀыпэрымыбжьэнтхъуэну | дыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэну | фыщӀыпэрымыбжьэнтхъуэну | щӀыпэрымыбжьэнтхъуэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьантхъуэу | упэрыбжьантхъуэу | пэрыбжьантхъуэу | дыпэрыбжьантхъуэу | фыпэрыбжьантхъуэу | пэрыбжьантхъуэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьантхъуэу | упэрымыбжьантхъуэу | пэрымыбжьантхъуэу | дыпэрымыбжьантхъуэу | фыпэрымыбжьантхъуэу | пэрымыбжьантхъуэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьэнтхъуауэ | упэрыбжьэнтхъуауэ | пэрыбжьэнтхъуауэ | дыпэрыбжьэнтхъуауэ | фыпэрыбжьэнтхъуауэ | пэрыбжьэнтхъуауэ / пэрыбжьэнтхъуа(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьэнтхъуауэ | упэрымыбжьэнтхъуауэ | пэрымыбжьэнтхъуауэ | дыпэрымыбжьэнтхъуауэ | фыпэрымыбжьэнтхъуауэ | пэрымыбжьэнтхъуауэ(хэ) / пэрымыбжьэнтхъуа(хэ)у |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыпэрыбжьантхъуэурэ | упэрыбжьантхъуэурэ | пэрыбжьантхъуэурэ | дыпэрыбжьантхъуэурэ | фыпэрыбжьантхъуэурэ | пэрыбжьантхъуэ(хэ)урэ |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыпэрымыбжьантхъуэурэ | упэрымыбжьантхъуэурэ | пэрымыбжьантхъуэурэ | дыпэрымыбжьантхъуэурэ | фыпэрымыбжьантхъуэурэ | пэрымыбжьантхъуэ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыппэробжьантхъуэ | сыпэробжьантхъуэ | -- | сыфпэробжьантхъуэ | сапэробжьантхъуэ(хэ) |
| уэ | успэробжьантхъуэ | -- | упэробжьантхъуэ | утпэробжьантхъуэ | -- | уапэробжьантхъуэ(хэ) |
| ар | спэробжьантхъуэ | ппэробжьантхъуэ | пэробжьантхъуэ | тпэробжьантхъуэ | фпэробжьантхъуэ | япэробжьантхъуэ(хэ) |
| дэ | -- | дыппэробжьантхъуэ | дыпэробжьантхъуэ | -- | дыфпэробжьантхъуэ | дапэробжьантхъуэ(хэ) |
| фэ | фыспэробжьантхъуэ | -- | фыпэробжьантхъуэ | фытпэробжьантхъуэ | -- | фапэробжьантхъуэ(хэ) |
| ахэр | спэробжьантхъуэ | ппэробжьантхъуэ | пэробжьантхъуэ | тпэробжьантхъуэ | фпэробжьантхъуэ | япэробжьантхъуэ(хэ) |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыппэрыбжьантхъуэрэ] | сыпэрыбжьантхъуэрэ] | -- | сыфпэрыбжьантхъуэрэ] | сапэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ] |
| уэ | успэрыбжьантхъуэрэ] | -- | упэрыбжьантхъуэрэ] | утпэрыбжьантхъуэрэ] | -- | уапэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ] |
| ар | спэрыбжьантхъуэрэ] | ппэрыбжьантхъуэрэ] | пэрыбжьантхъуэрэ] | тпэрыбжьантхъуэрэ] | фпэрыбжьантхъуэрэ] | япэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ] |
| дэ | -- | дыппэрыбжьантхъуэрэ] | дыпэрыбжьантхъуэрэ] | -- | дыфпэрыбжьантхъуэрэ] | дапэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ] |
| фэ | фыспэрыбжьантхъуэрэ] | -- | фыпэрыбжьантхъуэрэ] | фытдпэрыбжьантхъуэрэ] | -- | фапэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ] |
| ахэр | спэрыбжьантхъуэрэ] | ппэрыбжьантхъуэрэ] | пэрыбжьантхъуэрэ] | тпэрыбжьантхъуэрэ] | фпэрыбжьантхъуэрэ] | япэрыбжьантхъуэ(хэ)рэ] |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [бжьантхъу]э | [бжьантхъу]эр | -- | [бжьантхъу]эхэр |
| Эргативнэ: | [бжьантхъу]э | [бжьантхъу]эм | -- | [бжьантхъу]эхэм |
| Послеложнэ: | [бжьантхъу]экӀэ | [бжьантхъу]эмкӀэ | [бжьантхъу]эхэкӀэ | [бжьантхъу]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [бжьантхъу]эуэ | [бжьантхъу]эрауэ | [бжьантхъу]эхэу | [бжьантхъу]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [бжьэнтхъу]а | [бжьэнтхъу]ар | -- | [бжьэнтхъу]ахэр |
| Эргативнэ: | [бжьэнтхъу]а | [бжьэнтхъу]ам | -- | [бжьэнтхъу]ахэм |
| Послеложнэ: | [бжьэнтхъу]акӀэ | [бжьэнтхъу]амкӀэ | [бжьэнтхъу]ахэкӀэ | [бжьэнтхъу]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [бжьэнтхъу]ауэ | [бжьэнтхъу]арауэ | [бжьэнтхъу]ахэу | [бжьэнтхъу]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [бжьэнтхъу]эн | [бжьэнтхъу]эныр | -- | [бжьэнтхъу]энхэр |
| Эргативнэ: | [бжьэнтхъу]эн | [бжьэнтхъу]эным | -- | [бжьэнтхъу]энхэм |
| Послеложнэ: | [бжьэнтхъу]энкӀэ | [бжьэнтхъу]энымкӀэ | [бжьэнтхъу]энхэкӀэ | [бжьэнтхъу]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [бжьэнтхъу]эну | [бжьэнтхъу]энырауэ | [бжьэнтхъу]энхэу | [бжьэнтхъу]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [бжьэнтхъу]эну | [бжьэнтхъу]энур | -- | [бжьэнтхъу]энухэр |
| Эргативнэ: | [бжьэнтхъу]эну | [бжьэнтхъу]энум | -- | [бжьэнтхъу]энухэм |
| Послеложнэ: | [бжьэнтхъу]энукӀэ | [бжьэнтхъу]энумкӀэ | [бжьэнтхъу]энухэкӀэ | [бжьэнтхъу]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [бжьэнтхъу]энууэ | [бжьэнтхъу]энурауэ | [бжьэнтхъу]энухэу | [бжьэнтхъу]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Ӏэр (мафӀэм) хэшиен, и пэм щыхэӀэбэн, пэрыӀэбэн.
- Зэран хуэхъун, пэрыуэн, пэрыӀэбэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- МафӀэм пэрыбжьэнтхъуэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- пэрыбжьэнтхъуэн: 1. reach for sth from the front 2. keep or prevent sb from doing sth
- МафӀэм пэрыбжьэнтхъуэн: reach out for the fire (from the front)
УРЫСЫБЗЭ
- пэрыбжьэнтхъуэн: 1. тянуться к чему-л. спереди 2. помешать кому-л. в чём-л.
- МафӀэм пэрыбжьэнтхъуэн: тянуться к огню (спереди)
БИБЛИОГРАФИЕ