пэрыжын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pɐrǝˈᶎǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• пэ- + ры- + [ж] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пэрыжын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пэрыжын
щымыӀэныгъэ:	пэрымыжын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыжын	упэрыжын	пэрыжын	дыпэрыжын	фыпэрыжын	пэрыжын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжын	упэрымыжын	пэрымыжын	дыпэрымыжын	фыпэрымыжын	пэрымыжын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пэрыж!	фыпэрыж!
щымыӀэныгъэ:	упэрымыж!	фыпэрымыж!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыреж	упэрыреж	пэрыреж	дыпэрыреж	фыпэрыреж	пэрыреж
щымыӀэныгъэ:	сыпэрыремыж	упэрыремыж	пэрыремыж	дыпэрыремыж	фыпэрыремыж	пэрыремыж

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрож(ыр)	упэрож(ыр)	пэрож(ыр)	дыпэрож(ыр)	фыпэрож(ыр)	пэрож(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжыркъым	упэрыжыркъым	пэрыжыркъым	дыпэрыжыркъым	фыпэрыжыркъым	пэрыжы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыж(ыр)т	упэрыж(ыр)т	пэрыж(ыр)т	дыпэрыж(ыр)т	фыпэрыж(ыр)т	пэрыж(ыр)т / пэрыжхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыж(ыр)тэкъым	упэрыж(ыр)тэкъым	пэрыж(ыр)тэкъым	дыпэрыж(ыр)тэкъым	фыпэрыж(ыр)тэкъым	пэрыж(ыр)тэкъым / пэрыжхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжащ	упэрыжащ	пэрыжащ	дыпэрыжащ	фыпэрыжащ	пэрыжа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжакъым	упэрыжакъым	пэрыжакъым	дыпэрыжакъым	фыпэрыжакъым	пэрыжа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжат	упэрыжат	пэрыжат	дыпэрыжат	фыпэрыжат	пэрыжа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжатэкъым	упэрыжатэкъым	пэрыжатэкъым	дыпэрыжатэкъым	фыпэрыжатэкъым	пэрыжа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъащ	упэрыжыгъащ	пэрыжыгъащ	дыпэрыжыгъащ	фыпэрыжыгъащ	пэрыжыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъакъым	упэрыжыгъакъым	пэрыжыгъакъым	дыпэрыжыгъакъым	фыпэрыжыгъакъым	пэрыжыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъат	упэрыжыгъат	пэрыжыгъат	дыпэрыжыгъат	фыпэрыжыгъат	пэрыжыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъатэкъым	упэрыжыгъатэкъым	пэрыжыгъатэкъым	дыпэрыжыгъатэкъым	фыпэрыжыгъатэкъым	пэрыжыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжщ	упэрыжщ	пэрыжщ	дыпэрыжщ	фыпэрыжщ	пэрыж(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжкъым	упэрыжкъым	пэрыжкъым	дыпэрыжкъым	фыпэрыжкъым	пэрыж(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжт	упэрыжт	пэрыжт	дыпэрыжт	фыпэрыжт	пэрыж(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжтэкъым	упэрыжтэкъым	пэрыжтэкъым	дыпэрыжтэкъым	фыпэрыжтэкъым	пэрыж(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынщ	упэрыжынщ	пэрыжынщ	дыпэрыжынщ	фыпэрыжынщ	пэрыжын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжынкъым	упэрыжынкъым	пэрыжынкъым	дыпэрыжынкъым	фыпэрыжынкъым	пэрыжын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынущ	упэрыжынущ	пэрыжынущ	дыпэрыжынущ	фыпэрыжынущ	пэрыжыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжынукъым	упэрыжынукъым	пэрыжынукъым	дыпэрыжынукъым	фыпэрыжынукъым	пэрыжыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжрэ	упэрыжрэ	пэрыжрэ	дыпэрыжрэ	фыпэрыжрэ	пэрыж(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжыркъэ	упэрыжыркъэ	пэрыжыркъэ	дыпэрыжыркъэ	фыпэрыжыркъэ	пэрыжыркъэ / пэрыжхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыж(ыр)т	упэрыж(ыр)т	пэрыж(ыр)т	дыпэрыж(ыр)т	фыпэрыж(ыр)т	пэрыж(ыр)т / пэрыжхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыж(ыр)тэкъэ	упэрыж(ыр)тэкъэ	пэрыж(ыр)тэкъэ	дыпэрыж(ыр)тэкъэ	фыпэрыж(ыр)тэкъэ	пэрыж(ыр)тэкъэ / пэрыжхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжа	упэрыжа	пэрыжа	дыпэрыжа	фыпэрыжа	пэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжакъэ	упэрыжакъэ	пэрыжакъэ	дыпэрыжакъэ	фыпэрыжакъэ	пэрыжа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжат	упэрыжат	пэрыжат	дыпэрыжат	фыпэрыжат	пэрыжа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжатэкъэ	упэрыжатэкъэ	пэрыжатэкъэ	дыпэрыжатэкъэ	фыпэрыжатэкъэ	пэрыжа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъа	упэрыжыгъа	пэрыжыгъа	дыпэрыжыгъа	фыпэрыжыгъа	пэрыжыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъакъэ	упэрыжыгъакъэ	пэрыжыгъакъэ	дыпэрыжыгъакъэ	фыпэрыжыгъакъэ	пэрыжыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъат	упэрыжыгъат	пэрыжыгъат	дыпэрыжыгъат	фыпэрыжыгъат	пэрыжыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъатэкъэ	упэрыжыгъатэкъэ	пэрыжыгъатэкъэ	дыпэрыжыгъатэкъэ	фыпэрыжыгъатэкъэ	пэрыжыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэрыж	упэрыж	пэрыж	дыпэрыж	фыпэрыж	пэрыж(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжкъэ	упэрыжкъэ	пэрыжкъэ	дыпэрыжкъэ	фыпэрыжкъэ	пэрыж(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжт	упэрыжт	пэрыжт	дыпэрыжт	фыпэрыжт	пэрыж(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжтэкъэ	упэрыжтэкъэ	пэрыжтэкъэ	дыпэрыжтэкъэ	фыпэрыжтэкъэ	пэрыж(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжын	упэрыжын	пэрыжын	дыпэрыжын	фыпэрыжын	пэрыжын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжынкъэ	упэрыжынкъэ	пэрыжынкъэ	дыпэрыжынкъэ	фыпэрыжынкъэ	пэрыжын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыну	упэрыжыну	пэрыжыну	дыпэрыжыну	фыпэрыжыну	пэрыжыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжынукъэ	упэрыжынукъэ	пэрыжынукъэ	дыпэрыжынукъэ	фыпэрыжынукъэ	пэрыжыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжмэ	упэрыжмэ	пэрыжмэ	дыпэрыжмэ	фыпэрыжмэ	пэрыж(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжмэ	упэрымыжмэ	пэрымыжмэ	дыпэрымыжмэ	фыпэрымыжмэ	пэрымыж(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжамэ	упэрыжамэ	пэрыжамэ	дыпэрыжамэ	фыпэрыжамэ	пэрыжа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжамэ	упэрымыжамэ	пэрымыжамэ	дыпэрымыжамэ	фыпэрымыжамэ	пэрымыжа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъамэ	упэрыжыгъамэ	пэрыжыгъамэ	дыпэрыжыгъамэ	фыпэрыжыгъамэ	пэрыжыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжыгъамэ	упэрымыжыгъамэ	пэрымыжыгъамэ	дыпэрымыжыгъамэ	фыпэрымыжыгъамэ	пэрымыжыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынмэ	упэрыжынмэ	пэрыжынмэ	дыпэрыжынмэ	фыпэрыжынмэ	пэрыжын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынмэ	упэрымыжынмэ	пэрымыжынмэ	дыпэрымыжынмэ	фыпэрымыжынмэ	пэрымыжын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынумэ	упэрыжынумэ	пэрыжынумэ	дыпэрыжынумэ	фыпэрыжынумэ	пэрыжыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынумэ	упэрымыжынумэ	пэрымыжынумэ	дыпэрымыжынумэ	фыпэрымыжынумэ	пэрымыжыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжтэмэ	упэрыжтэмэ	пэрыжтэмэ	дыпэрыжтэмэ	фыпэрыжтэмэ	пэрыж(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжтэмэ	упэрымыжтэмэ	пэрымыжтэмэ	дыпэрымыжтэмэ	фыпэрымыжтэмэ	пэрымыж(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжатэмэ	упэрыжатэмэ	пэрыжатэмэ	дыпэрыжатэмэ	фыпэрыжатэмэ	пэрыжа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжатэмэ	упэрымыжатэмэ	пэрымыжатэмэ	дыпэрымыжатэмэ	фыпэрымыжатэмэ	пэрымыжа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъатэмэ	упэрыжыгъатэмэ	пэрыжыгъатэмэ	дыпэрыжыгъатэмэ	фыпэрыжыгъатэмэ	пэрыжыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжыгъатэмэ	упэрымыжыгъатэмэ	пэрымыжыгъатэмэ	дыпэрымыжыгъатэмэ	фыпэрымыжыгъатэмэ	пэрымыжыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынтэмэ	упэрыжынтэмэ	пэрыжынтэмэ	дыпэрыжынтэмэ	фыпэрыжынтэмэ	пэрыжын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынтэмэ	упэрымыжынтэмэ	пэрымыжынтэмэ	дыпэрымыжынтэмэ	фыпэрымыжынтэмэ	пэрымыжын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынутэмэ	упэрыжынутэмэ	пэрыжынутэмэ	дыпэрыжынутэмэ	фыпэрыжынутэмэ	пэрыжыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынутэмэ	упэрымыжынутэмэ	пэрымыжынутэмэ	дыпэрымыжынутэмэ	фыпэрымыжынутэмэ	пэрымыжыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынт	упэрыжынт	пэрыжынт	дыпэрыжынт	фыпэрыжынт	пэрыжын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжынтэкъым	упэрыжынтэкъым	пэрыжынтэкъым	дыпэрыжынтэкъым	фыпэрыжынтэкъым	пэрыжын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынут	упэрыжынут	пэрыжынут	дыпэрыжынут	фыпэрыжынут	пэрыжыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжынутэкъым	упэрыжынутэкъым	пэрыжынутэкъым	дыпэрыжынутэкъым	фыпэрыжынутэкъым	пэрыжыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжми	упэрыжми	пэрыжми	дыпэрыжми	фыпэрыжми	пэрыж(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжми	упэрымыжми	пэрымыжми	дыпэрымыжми	фыпэрымыжми	пэрымыж(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжами	упэрыжами	пэрыжами	дыпэрыжами	фыпэрыжами	пэрыжа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжами	упэрымыжами	пэрымыжами	дыпэрымыжами	фыпэрымыжами	пэрымыжа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъами	упэрыжыгъами	пэрыжыгъами	дыпэрыжыгъами	фыпэрыжыгъами	пэрыжыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжыгъами	упэрымыжыгъами	пэрымыжыгъами	дыпэрымыжыгъами	фыпэрымыжыгъами	пэрымыжыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынми	упэрыжынми	пэрыжынми	дыпэрыжынми	фыпэрыжынми	пэрыжын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынми	упэрымыжынми	пэрымыжынми	дыпэрымыжынми	фыпэрымыжынми	пэрымыжын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынуми	упэрыжынуми	пэрыжынуми	дыпэрыжынуми	фыпэрыжынуми	пэрыжыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынуми	упэрымыжынуми	пэрымыжынуми	дыпэрымыжынуми	фыпэрымыжынуми	пэрымыжыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжтэми	упэрыжтэми	пэрыжтэми	дыпэрыжтэми	фыпэрыжтэми	пэрыж(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжтэми	упэрымыжтэми	пэрымыжтэми	дыпэрымыжтэми	фыпэрымыжтэми	пэрымыж(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжатэми	упэрыжатэми	пэрыжатэми	дыпэрыжатэми	фыпэрыжатэми	пэрыжа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжатэми	упэрымыжатэми	пэрымыжатэми	дыпэрымыжатэми	фыпэрымыжатэми	пэрымыжа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыжыгъатэми	упэрыжыгъатэми	пэрыжыгъатэми	дыпэрыжыгъатэми	фыпэрыжыгъатэми	пэрыжыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжыгъатэми	упэрымыжыгъатэми	пэрымыжыгъатэми	дыпэрымыжыгъатэми	фыпэрымыжыгъатэми	пэрымыжыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынтэми	упэрыжынтэми	пэрыжынтэми	дыпэрыжынтэми	фыпэрыжынтэми	пэрыжын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынтэми	упэрымыжынтэми	пэрымыжынтэми	дыпэрымыжынтэми	фыпэрымыжынтэми	пэрымыжын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыжынутэми	упэрыжынутэми	пэрыжынутэми	дыпэрыжынутэми	фыпэрыжынутэми	пэрыжыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжынутэми	упэрымыжынутэми	пэрымыжынутэми	дыпэрымыжынутэми	фыпэрымыжынутэми	пэрымыжыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыжаи	упэрыжаи	пэрыжаи	дыпэрыжаи	фыпэрыжаи	пэрыжаи
щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжакъыми	упэрыжакъыми	пэрыжакъыми	дыпэрыжакъыми	фыпэрыжакъыми	пэрыжакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыжащэрэт	упэрыжащэрэт	пэрыжащэрэт	дыпэрыжащэрэт	фыпэрыжащэрэт	пэрыжащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыжащэрэт	упэрымыжащэрэт	пэрымыжащэрэт	дыпэрымыжащэрэт	фыпэрымыжащэрэт	пэрымыжащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнщ	упэрыжагъэнщ	пэрыжагъэнщ	дыпэрыжагъэнщ	фыпэрыжагъэнщ	пэрыжагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнкъым	упэрыжагъэнкъым	пэрыжагъэнкъым	дыпэрыжагъэнкъым	фыпэрыжагъэнкъым	пэрыжагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнт	упэрыжагъэнт	пэрыжагъэнт	дыпэрыжагъэнт	фыпэрыжагъэнт	пэрыжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнтэкъым	упэрыжагъэнтэкъым	пэрыжагъэнтэкъым	дыпэрыжагъэнтэкъым	фыпэрыжагъэнтэкъым	пэрыжагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэн	упэрыжагъэн	пэрыжагъэн	дыпэрыжагъэн	фыпэрыжагъэн	пэрыжагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнкъэ	упэрыжагъэнкъэ	пэрыжагъэнкъэ	дыпэрыжагъэнкъэ	фыпэрыжагъэнкъэ	пэрыжагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнт	упэрыжагъэнт	пэрыжагъэнт	дыпэрыжагъэнт	фыпэрыжагъэнт	пэрыжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнтэкъэ	упэрыжагъэнтэкъэ	пэрыжагъэнтэкъэ	дыпэрыжагъэнтэкъэ	фыпэрыжагъэнтэкъэ	пэрыжагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнж	упэрыжагъэнж	пэрыжагъэнж	дыпэрыжагъэнж	фыпэрыжагъэнж	пэрыжагъэнж
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнукъым	упэрыжагъэнукъым	пэрыжагъэнукъым	дыпэрыжагъэнукъым	фыпэрыжагъэнукъым	пэрыжагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнут	упэрыжагъэнут	пэрыжагъэнут	дыпэрыжагъэнут	фыпэрыжагъэнут	пэрыжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнутэкъым	упэрыжагъэнутэкъым	пэрыжагъэнутэкъым	дыпэрыжагъэнутэкъым	фыпэрыжагъэнутэкъым	пэрыжагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэну	упэрыжагъэну	пэрыжагъэну	дыпэрыжагъэну	фыпэрыжагъэну	пэрыжагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнукъэ	упэрыжагъэнукъэ	пэрыжагъэнукъэ	дыпэрыжагъэнукъэ	фыпэрыжагъэнукъэ	пэрыжагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнут	упэрыжагъэнут	пэрыжагъэнут	дыпэрыжагъэнут	фыпэрыжагъэнут	пэрыжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыжагъэнутэкъэ	упэрыжагъэнутэкъэ	пэрыжагъэнутэкъэ	дыпэрыжагъэнутэкъэ	фыпэрыжагъэнутэкъэ	пэрыжагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыж	упэрыж	пэрыж	дыпэрыж	фыпэрыж	пэрыж(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыж	упэрымыж	пэрымыж	дыпэрымыж	фыпэрымыж	пэрымыж(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыжа	упэрыжа	пэрыжа	дыпэрыжа	фыпэрыжа	пэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжа	упэрымыжа	пэрымыжа	дыпэрымыжа	фыпэрымыжа	пэрымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыжыгъа	упэрыжыгъа	пэрыжыгъа	дыпэрыжыгъа	фыпэрыжыгъа	пэрыжыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжыгъа	упэрымыжыгъа	пэрымыжыгъа	дыпэрымыжыгъа	фыпэрымыжыгъа	пэрымыжыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыжын	упэрыжын	пэрыжын	дыпэрыжын	фыпэрыжын	пэрыжын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжын	упэрымыжын	пэрымыжын	дыпэрымыжын	фыпэрымыжын	пэрымыжын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыжыну	упэрыжыну	пэрыжыну	дыпэрыжыну	фыпэрыжыну	пэрыжыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжыну	упэрымыжыну	пэрымыжыну	дыпэрымыжыну	фыпэрымыжыну	пэрымыжыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъупэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыж	узэрыпэрыж	зэрыпэрыж	дызэрыпэрыж	фызэрыпэрыж	зэрыпэрыж(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыж	узэрыпэрымыж	зэрыпэрымыж	дызэрыпэрымыж	фызэрыпэрымыж	зэрыпэрымыж(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыжа	узэрыпэрыжа	зэрыпэрыжа	дызэрыпэрыжа	фызэрыпэрыжа	зэрыпэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыжа	узэрыпэрымыжа	зэрыпэрымыжа	дызэрыпэрымыжа	фызэрыпэрымыжа	зэрыпэрымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыжыгъа	узэрыпэрыжыгъа	зэрыпэрыжыгъа	дызэрыпэрыжыгъа	фызэрыпэрыжыгъа	зэрыпэрыжыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыжыгъа	узэрыпэрымыжыгъа	зэрыпэрымыжыгъа	дызэрыпэрымыжыгъа	фызэрыпэрымыжыгъа	зэрыпэрымыжыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыжын	узэрыпэрыжын	зэрыпэрыжын	дызэрыпэрыжын	фызэрыпэрыжын	зэрыпэрыжын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыжын	узэрыпэрымыжын	зэрыпэрымыжын	дызэрыпэрымыжын	фызэрыпэрымыжын	зэрыпэрымыжын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыжыну	узэрыпэрыжыну	зэрыпэрыжыну	дызэрыпэрыжыну	фызэрыпэрыжыну	зэрыпэрыжыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыжыну	узэрыпэрымыжыну	зэрыпэрымыжыну	дызэрыпэрымыжыну	фызэрыпэрымыжыну	зэрыпэрымыжыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыж	ущыпэрыж	щыпэрыж	дыщыпэрыж	фыщыпэрыж	щыпэрыж(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыж	ущыпэрымыж	щыпэрымыж	дыщыпэрымыж	фыщыпэрымыж	щыпэрымыж(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыжа	ущыпэрыжа	ущыпэрыжа	дыщыпэрыжа	фыщыпэрыжа	щыпэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыжа	фыщипэрымыжа	щыпэрымыжа	дыщыпэрымыжа	фыщыпэрымыжа	щыпэрымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыжыгъа	ущыпэрыжыгъа	щыпэрыжыгъа	дыщыпэрыжыгъа	фыщыпэрыжыгъа	щыпэрыжыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыжыгъа	ущыпэрымыжыгъа	щыпэрымыжыгъа	дыщыпэрымыжыгъа	фыщыпэрымыжыгъа	щыпэрымыжыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыжын	ущыпэрыжын	щыпэрыжын	дыщыпэрыжын	фыщыпэрыжын	щыпэрыжын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыжын	ущыпэрыжын	щыпэрымыжын	дыщыпэрымыжын	фыщыпэрымыжын	щыпэрымыжын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыжыну	ущыпэрыжыну	щыпэрыжыну	дыщыпэрыжыну	фыщыпэрыжыну	щыпэрыжыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыжыну	ущыпэрымыжыну	щыпэрымыжыну	дыщыпэрымыжыну	фыщыпэрымыжыну	щыпэрымыжыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыж	уздыпэрыж	здыпэрыж	дыздыпэрыж	фыздыпэрыж	здыпэрыж(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыж	уздыпэрымыж	здыпэрымыж	дыздыпэрымыж	фыздыпэрымыж	здыпэрымыж(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыжа	уздыпэрыжа	здыпэрыжа	дыздыпэрыжа	фыздыпэрыжа	здыпэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыжа	уздыпэрымыжа	здыпэрымыжа	дыздыпэрымыжа	фыздыпэрымыжа	здыпэрымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыжыгъа	уздыпэрыжыгъа	здыпэрыжыгъа	дыздыпэрыжыгъа	фыздыпэрыжыгъа	здыпэрыжыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыжыгъа	уздыпэрымыжыгъа	здыпэрымыжыгъа	дыздыпэрымыжыгъа	фыздыпэрымыжыгъа	здыпэрымыжыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыжын	уздыпэрыжын	здыпэрыжын	дыздыпэрыжын	фыздыпэрыжын	здыпэрыжын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыжын	уздыпэрымыжын	здыпэрымыжын	дыздыпэрымыжын	фыздыпэрымыжын	здыпэрымыжын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыжыну	уздыпэрыжыну	здыпэрыжыну	дыздыпэрыжыну	фыздыпэрыжыну	здыпэрыжыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыжыну	уздыпэрымыжыну	здыпэрымыжыну	дыздыпэрымыжыну	фыздыпэрымыжыну	здыпэрымыжыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыж	ущӀыпэрыж	щӀыпэрыж	дыщӀыпэрыж	фыщӀыпэрыж	щӀыпэрыж(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыж	ущӀыпэрымыж	щӀыпэрымыж	дыщӀыпэрымыж	фыщӀыпэрымыж	щӀыпэрымыж(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыжа	ущӀыпэрыжӀэжа	щӀыпэрыжа	дыщӀыпэрыжа	фыщӀыпэрыжа	щӀыпэрыжа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыжа	ущӀыпэрымыжа	щӀыпэрымыжа	дыщӀыпэрымыжа	фыщӀыпэрымыжа	щӀыпэрымыжа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыжыгъа	ущӀыпэрыжыгъа	щӀыпэрыжыгъа	дыщӀыпэрыжыгъа	фыщӀыпэрыжыгъа	щӀыпэрыжыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыжыгъа	ущӀыпэрымыжыгъа	щӀыпэрымыжыгъа	дыщӀыпэрымыжыгъа	фыщӀыпэрымыжыгъа	щӀыпэрымыжыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыжын	ущӀыпэрыжын	щӀыпэрыжын	дыщӀыпэрыжын	фыщӀыпэрыжын	щӀыпэрыжын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыжын	ущӀыпэрымыжын	щӀыпэрымыжын	дыщӀыпэрымыжын	фыщӀыпэрымыжын	щӀыпэрымыжын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыжыну	ущӀыпэрыжыну	щӀыпэрыжыну	дыщӀыпэрыжыну	фыщӀыпэрыжыну	щӀыпэрыжыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыжыну	ущӀыпэрымыжыну	щӀыпэрымыжыну	дыщӀыпэрымыжыну	фыщӀыпэрымыжыну	щӀыпэрымыжыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыжу	упэрыжу	пэрыжу	дыпэрыжу	фыпэрыжу	пэрыж(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжу	упэрымыжу	пэрымыжу	дыпэрымыжу	фыпэрымыжу	пэрымыж(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыжауэ	упэрыжауэ	пэрыжауэ	дыпэрыжауэ	фыпэрыжауэ	пэрыжауэ / пэрыжахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжауэ	упэрымыжауэ	пэрымыжауэ	дыпэрымыжауэ	фыпэрымыжауэ	пэрымыжауэ / пэрымыжахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпэрыжурэ	упэрыжурэ	пэрыжурэ	дыпэрыжурэ	фыпэрыжурэ	пэрыж(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыжурэ	упэрымыжурэ	пэрымыжурэ	дыпэрымыжурэ	фыпэрымыжурэ	пэрымыж(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппэрож	сыпэрож	--	сыфпэрож	сапэрож
уэ	успэрож	--	упэрож	утпэрож	--	уапэрож
ар	спэрож	ппэрож	пэрож	тпэрож	фпэрож	япэрож
дэ	--	дыппэрож	дыпэрож	--	дыфпэрож	дапэрож
фэ	фыспэрож	--	фыпэрож	фытпэрож	--	фапэрож
ахэр	спэрож(хэ)	ппэрож(хэ)	пэрож(хэ)	тпэрож(хэ)	фпэрож(хэ)	япэрож(хэ)

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]	[ж]ыр	--	[ж]хэр
Эргативнэ:	[ж]	[ж]ым	--	[ж]хэм
Послеложнэ:	[ж]кӀэ	[ж]ымкӀэ	[ж]хэкӀэ	[ж]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ж]у	[ж]ырауэ	[ж]хэу	[ж]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]а	[ж]ар	--	[ж]ахэр
Эргативнэ:	[ж]а	[ж]ам	--	[ж]ахэм
Послеложнэ:	[ж]акӀэ	[ж]амкӀэ	[ж]ахэкӀэ	[ж]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ж]ауэ	[ж]арауэ	[ж]ахэу	[ж]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]ын	[ж]ыныр	--	[ж]ынхэр
Эргативнэ:	[ж]ын	[ж]ыным	--	[ж]ынхэм
Послеложнэ:	[ж]ынкӀэ	[ж]ынымкӀэ	[ж]ынхэкӀэ	[ж]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[ж]ыну	[ж]ынырауэ	[ж]ынхэу	[ж]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[ж]ыну	[ж]ынур	--	[ж]ынухэр
Эргативнэ:	[ж]ыну	[ж]ынум	--	[ж]ынухэм
Послеложнэ:	[ж]ынукӀэ	[ж]ынумкӀэ	[ж]ынухэкӀэ	[ж]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[ж]ынууэ	[ж]ынурауэ	[ж]ынухэу	[ж]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. КъыӀужын, жэкӀэ къыбгъэдэкӀын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Иныжьхэм я кӀий-гуо макъыр щызэхихым, КъуийцӀыкӀу жьэгум пэрыжри къамылъагъун хуэдэу лъэныкъуэ зригъэзащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пэрыжын: run away from for flee sb or sth

УРЫСЫБЗЭ

• пэрыжын: убежать от кого-чего-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын