пэрыпщхьэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pɐrǝˈpɕħɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• пэ- + ры- + [пщ] + -хь + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пэрыпщхьэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пэрыпщхьэн
щымыӀэныгъэ:	пэрымыпщхьэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэн	упэрыпщхьэн	пэрыпщхьэн	дыпэрыпщхьэн	фыпэрыпщхьэн	пэрыпщхьэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэн	упэрымыпщхьэн	пэрымыпщхьэн	дыпэрымыпщхьэн	фыпэрымыпщхьэн	пэрымыпщхьэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пэрыпщхьэ!	фыпэрыпщхьэ!
щымыӀэныгъэ:	упэрымыпщхьэ!	фыпэрымыпщхьэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрырепщхьэ	упэрырепщхьэ	пэрырепщхьэ	дыпэрырепщхьэ	фыпэрырепщхьэ	пэрырепщхьэ
щымыӀэныгъэ:	сыпэрыремыпщхьэ	упэрыремыпщхьэ	пэрыремыпщхьэ	дыпэрыремыпщхьэ	фыпэрыремыпщхьэ	пэрыремыпщхьэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэропщхьэ(р)	упэропщхьэ(р)	пэропщхьэ(р)	дыпэропщхьэ(р)	фыпэропщхьэ(р)	пэропщхьэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэркъым	упэрыпщхьэркъым	пэрыпщхьэркъым	дыпэрыпщхьэркъым	фыпэрыпщхьэркъым	пэрыпщхьэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэ(р)т	упэрыпщхьэ(р)т	пэрыпщхьэ(р)т	дыпэрыпщхьэ(р)т	фыпэрыпщхьэ(р)т	пэрыпщхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэ(р)тэкъым	упэрыпщхьэ(р)тэкъым	пэрыпщхьэ(р)тэкъым	дыпэрыпщхьэ(р)тэкъым	фыпэрыпщхьэ(р)тэкъым	пэрыпщхьэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьащ	упэрыпщхьащ	пэрыпщхьащ	дыпэрыпщхьащ	фыпэрыпщхьащ	пэрыпщхьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьакъым	упэрыпщхьакъым	пэрыпщхьакъым	дыпэрыпщхьакъым	фыпэрыпщхьакъым	пэрыпщхьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьат	упэрыпщхьат	пэрыпщхьат	дыпэрыпщхьат	фыпэрыпщхьат	пэрыпщхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьатэкъым	упэрыпщхьатэкъым	пэрыпщхьатэкъым	дыпэрыпщхьатэкъым	фыпэрыпщхьатэкъым	пэрыпщхьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъащ	упэрыпщхьэгъащ	пэрыпщхьэгъащ	дыпэрыпщхьэгъащ	фыпэрыпщхьэгъащ	пэрыпщхьэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъакъым	упэрыпщхьэгъакъым	пэрыпщхьэгъакъым	дыпэрыпщхьэгъакъым	фыпэрыпщхьэгъакъым	пэрыпщхьэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъат	упэрыпщхьэгъат	пэрыпщхьэгъат	дыпэрыпщхьэгъат	фыпэрыпщхьэгъат	пэрыпщхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъатэкъым	упэрыпщхьэгъатэкъым	пэрыпщхьэгъатэкъым	дыпэрыпщхьэгъатэкъым	фыпэрыпщхьэгъатэкъым	пэрыпщхьэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэщ	упэрыпщхьэщ	пэрыпщхьэщ	дыпэрыпщхьэщ	фыпэрыпщхьэщ	пэрыпщхьэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэкъым	упэрыпщхьэкъым	пэрыпщхьэкъым	дыпэрыпщхьэкъым	фыпэрыпщхьэкъым	пэрыпщхьэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэт	упэрыпщхьэт	пэрыпщхьэт	дыпэрыпщхьэт	фыпэрыпщхьэт	пэрыпщхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэтэкъым	упэрыпщхьэтэкъым	пэрыпщхьэтэкъым	дыпэрыпщхьэтэкъым	фыпэрыпщхьэтэкъым	пэрыпщхьэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнщ	упэрыпщхьэнщ	пэрыпщхьэнщ	дыпэрыпщхьэнщ	фыпэрыпщхьэнщ	пэрыпщхьэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнкъым	упэрыпщхьэнкъым	пэрыпщхьэнкъым	дыпэрыпщхьэнкъым	фыпэрыпщхьэнкъым	пэрыпщхьэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнущ	упэрыпщхьэнущ	пэрыпщхьэнущ	дыпэрыпщхьэнущ	фыпэрыпщхьэнущ	пэрыпщхьэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнукъым	упэрыпщхьэнукъым	пэрыпщхьэнукъым	дыпэрыпщхьэнукъым	фыпэрыпщхьэнукъым	пэрыпщхьэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэрэ	упэрыпщхьэрэ	пэрыпщхьэрэ	дыпэрыпщхьэрэ	фыпэрыпщхьэрэ	пэрыпщхьэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэркъэ	упэрыпщхьэркъэ	пэрыпщхьэркъэ	дыпэрыпщхьэркъэ	фыпэрыпщхьэркъэ	пэрыпщхьэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэ(р)т	упэрыпщхьэ(р)т	пэрыпщхьэ(р)т	дыпэрыпщхьэ(р)т	фыпэрыпщхьэ(р)т	пэрыпщхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэ(р)тэкъэ	упэрыпщхьэ(р)тэкъэ	пэрыпщхьэ(р)тэкъэ	дыпэрыпщхьэ(р)тэкъэ	фыпэрыпщхьэ(р)тэкъэ	пэрыпщхьэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьа	упэрыпщхьа	пэрыпщхьа	дыпэрыпщхьа	фыпэрыпщхьа	пэрыпщхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьакъэ	упэрыпщхьакъэ	пэрыпщхьакъэ	дыпэрыпщхьакъэ	фыпэрыпщхьакъэ	пэрыпщхьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьат	упэрыпщхьат	пэрыпщхьат	дыпэрыпщхьат	фыпэрыпщхьат	пэрыпщхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьатэкъэ	упэрыпщхьатэкъэ	пэрыпщхьатэкъэ	дыпэрыпщхьатэкъэ	фыпэрыпщхьатэкъэ	пэрыпщхьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъа	упэрыпщхьэгъа	пэрыпщхьэгъа	дыпэрыпщхьэгъа	фыпэрыпщхьэгъа	пэрыпщхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъакъэ	упэрыпщхьэгъакъэ	пэрыпщхьэгъакъэ	дыпэрыпщхьэгъакъэ	фыпэрыпщхьэгъакъэ	пэрыпщхьэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъат	упэрыпщхьэгъат	пэрыпщхьэгъат	дыпэрыпщхьэгъат	фыпэрыпщхьэгъат	пэрыпщхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъатэкъэ	упэрыпщхьэгъатэкъэ	пэрыпщхьэгъатэкъэ	дыпэрыпщхьэгъатэкъэ	фыпэрыпщхьэгъатэкъэ	пэрыпщхьэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэ	упэрыпщхьэ	пэрыпщхьэ	дыпэрыпщхьэ	фыпэрыпщхьэ	пэрыпщхьэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэкъэ	упэрыпщхьэкъэ	пэрыпщхьэкъэ	дыпэрыпщхьэкъэ	фыпэрыпщхьэкъэ	пэрыпщхьэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэт	упэрыпщхьэт	пэрыпщхьэт	дыпэрыпщхьэт	фыпэрыпщхьэт	пэрыпщхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэтэкъэ	упэрыпщхьэтэкъэ	пэрыпщхьэтэкъэ	дыпэрыпщхьэтэкъэ	фыпэрыпщхьэтэкъэ	пэрыпщхьэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэн	упэрыпщхьэн	пэрыпщхьэн	дыпэрыпщхьэн	фыпэрыпщхьэн	пэрыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнкъэ	упэрыпщхьэнкъэ	пэрыпщхьэнкъэ	дыпэрыпщхьэнкъэ	фыпэрыпщхьэнкъэ	пэрыпщхьэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэну	упэрыпщхьэну	пэрыпщхьэну	дыпэрыпщхьэну	фыпэрыпщхьэну	пэрыпщхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнукъэ	упэрыпщхьэнукъэ	пэрыпщхьэнукъэ	дыпэрыпщхьэнукъэ	фыпэрыпщхьэнукъэ	пэрыпщхьэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэмэ	упэрыпщхьэмэ	пэрыпщхьэмэ	дыпэрыпщхьэмэ	фыпэрыпщхьэмэ	пэрыпщхьэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэмэ	упэрымыпщхьэмэ	пэрымыпщхьэмэ	дыпэрымыпщхьэмэ	фыпэрымыпщхьэмэ	пэрымыпщхьэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьамэ	упэрыпщхьамэ	пэрыпщхьамэ	дыпэрыпщхьамэ	фыпэрыпщхьамэ	пэрыпщхьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьамэ	упэрымыпщхьамэ	пэрымыпщхьамэ	дыпэрымыпщхьамэ	фыпэрымыпщхьамэ	пэрмыпщхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъамэ	упэрыпщхьэгъамэ	пэрыпщхьэгъамэ	дыпэрыпщхьэгъамэ	фыпэрыпщхьэгъамэ	пэрыпщхьэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэгъамэ	упэрымыпщхьэгъамэ	пэрымыпщхьэгъамэ	дыпэрымыпщхьэгъамэ	фыпэрымыпщхьэгъамэ	пэрымыпщхьэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнмэ	упэрыпщхьэнмэ	пэрыпщхьэнмэ	дыпэрыпщхьэнмэ	фыпэрыпщхьэнмэ	пэрыпщхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнмэ	упэрымыпщхьэнмэ	пэрымыпщхьэнмэ	дыпэрымыпщхьэнмэ	фыпэрымыпщхьэнмэ	пэрымыпщхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнумэ	упэрыпщхьэнумэ	пэрыпщхьэнумэ	дыпэрыпщхьэнумэ	фыпэрыпщхьэнумэ	пэрыпщхьэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнумэ	упэрымыпщхьэнумэ	пэрымыпщхьэнумэ	дыпэрымыпщхьэнумэ	фыпэрымыпщхьэнумэ	пэрымыпщхьэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэтэмэ	упэрыпщхьэтэмэ	пэрыпщхьэтэмэ	дыпэрыпщхьэтэмэ	фыпэрыпщхьэтэмэ	пэрыпщхьэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэтэмэ	упэрымыпщхьэтэмэ	пэрымыпщхьэтэмэ	дыпэрымыпщхьэтэмэ	фыпэрымыпщхьэтэмэ	пэрымыпщхьэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьатэмэ	упэрыпщхьатэмэ	пэрыпщхьатэмэ	дыпэрыпщхьатэмэ	фыпэрыпщхьатэмэ	пэрыпщхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьатэмэ	упэрымыпщхьатэмэ	пэрымыпщхьатэмэ	дыпэрымыпщхьатэмэ	фыпэрымыпщхьатэмэ	пэрымыпщхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъатэмэ	упэрыпщхьэгъатэмэ	пэрыпщхьэгъатэмэ	дыпэрыпщхьэгъатэмэ	фыпэрыпщхьэгъатэмэ	пэрыпщхьэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэгъатэмэ	упэрымыпщхьэгъатэмэ	пэрымыпщхьэгъатэмэ	дыпэрымыпщхьэгъатэмэ	фыпэрымыпщхьэгъатэмэ	пэрымыпщхьэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнтэмэ	упэрыпщхьэнтэмэ	пэрыпщхьэнтэмэ	дыпэрыпщхьэнтэмэ	фыпэрыпщхьэнтэмэ	пэрыпщхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнтэмэ	упэрымыпщхьэнтэмэ	пэрымыпщхьэнтэмэ	дыпэрымыпщхьэнтэмэ	фыпэрымыпщхьэнтэмэ	пэрымыпщхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнутэмэ	упэрыпщхьэнутэмэ	пэрыпщхьэнутэмэ	дыпэрыпщхьэнутэмэ	фыпэрыпщхьэнутэмэ	пэрыпщхьэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнутэмэ	упэрымыпщхьэнутэмэ	пэрымыпщхьэнутэмэ	дыпэрымыпщхьэнутэмэ	фыпэрымыпщхьэнутэмэ	пэрымыпщхьэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнт	упэрыпщхьэнт	пэрыпщхьэнт	дыпэрыпщхьэнт	фыпэрыпщхьэнт	пэрыпщхьэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнтэкъым	упэрыпщхьэнтэкъым	пэрыпщхьэнтэкъым	дыпэрыпщхьэнтэкъым	фыпэрыпщхьэнтэкъым	пэрыпщхьэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнут	упэрыпщхьэнут	пэрыпщхьэнут	дыпэрыпщхьэнут	фыпэрыпщхьэнут	пэрыпщхьэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнутэкъым	упэрыпщхьэнутэкъым	пэрыпщхьэнутэкъым	дыпэрыпщхьэнутэкъым	фыпэрыпщхьэнутэкъым	пэрыпщхьэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэми	упэрыпщхьэми	пэрыпщхьэми	дыпэрыпщхьэми	фыпэрыпщхьэми	пэрыпщхьэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэми	упэрымыпщхьэми	пэрымыпщхьэми	дыпэрымыпщхьэми	фыпэрымыпщхьэми	пэрымыпщхьэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьами	упэрыпщхьами	пэрыпщхьами	дыпэрыпщхьами	фыпэрыпщхьами	пэрыпщхьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьами	упэрымыпщхьами	пэрымыпщхьами	дыпэрымыпщхьами	фыпэрымыпщхьами	пэрымыпщхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъами	упэрыпщхьэгъами	пэрыпщхьэгъами	дыпэрыпщхьэгъами	фыпэрыпщхьэгъами	пэрыпщхьэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэгъами	упэрымыпщхьэгъами	пэрымыпщхьэгъами	дыпэрымыпщхьэгъами	фыпэрымыпщхьэгъами	пэрымыпщхьэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнми	упэрыпщхьэнми	пэрыпщхьэнми	дыпэрыпщхьэнми	фыпэрыпщхьэнми	пэрыпщхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнми	упэрымыпщхьэнми	пэрымыпщхьэнми	дыпэрымыпщхьэнми	фыпэрымыпщхьэнми	пэрымыпщхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнуми	упэрыпщхьэнуми	пэрыпщхьэнуми	дыпэрыпщхьэнуми	фыпэрыпщхьэнуми	пэрыпщхьэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнуми	упэрымыпщхьэнуми	пэрымыпщхьэнуми	дыпэрымыпщхьэнуми	фыпэрымыпщхьэнуми	пэрымыпщхьэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэтэми	упэрыпщхьэтэми	пэрыпщхьэтэми	дыпэрыпщхьэтэми	фыпэрыпщхьэтэми	пэрыпщхьэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэтэми	упэрымыпщхьэтэми	пэрымыпщхьэтэми	дыпэрымыпщхьэтэми	фыпэрымыпщхьэтэми	пэрымыпщхьэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьатэми	упэрыпщхьатэми	пэрыпщхьатэми	дыпэрыпщхьатэми	фыпэрыпщхьатэми	пэрыпщхьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьатэми	упэрымыпщхьатэми	пэрымыпщхьатэми	дыпэрымыпщхьатэми	фыпэрымыпщхьатэми	пэрымыпщхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэгъатэми	упэрыпщхьэгъатэми	пэрыпщхьэгъатэми	дыпэрыпщхьэгъатэми	фыпэрыпщхьэгъатэми	пэрыпщхьэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэгъатэми	упэрымыпщхьэгъатэми	пэрымыпщхьэгъатэми	дыпэрымыпщхьэгъатэми	фыпэрымыпщхьэгъатэми	пэрымыпщхьэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнтэми	упэрыпщхьэнтэми	пэрыпщхьэнтэми	дыпэрыпщхьэнтэми	фыпэрыпщхьэнтэми	пэрыпщхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнтэми	упэрымыпщхьэнтэми	пэрымыпщхьэнтэми	дыпэрымыпщхьэнтэми	фыпэрымыпщхьэнтэми	пэрымыпщхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьэнутэми	упэрыпщхьэнутэми	пэрыпщхьэнутэми	дыпэрыпщхьэнутэми	фыпэрыпщхьэнутэми	пэрыпщхьэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьэнутэми	упэрымыпщхьэнутэми	пэрымыпщхьэнутэми	дыпэрымыпщхьэнутэми	фыпэрымыпщхьэнутэми	пэрымыпщхьэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъпщхьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьаи	упэрыпщхьаи	пэрыпщхьаи	дыпэрыпщхьаи	фыпэрыпщхьаи	пэрыпщхьаи
щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьакъыми	упэрыпщхьакъыми	пэрыпщхьакъыми	дыпэрыпщхьакъыми	фыпэрыпщхьакъыми	пэрыпщхьакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьащэрэт	упэрыпщхьащэрэт	пэрыпщхьащэрэт	дыпэрыпщхьащэрэт	фыпэрыпщхьащэрэт	пэрыпщхьащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпэрымыпщхьащэрэт	упэрымыпщхьащэрэт	пэрымыпщхьащэрэт	дыпэрымыпщхьащэрэт	фыпэрымыпщхьащэрэт	пэрымыпщхьащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнщ	упэрыпщхьагъэнщ	пэрыпщхьагъэнщ	дыпэрыпщхьагъэнщ	фыпэрыпщхьагъэнщ	пэрыпщхьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнкъым	упэрыпщхьагъэнкъым	пэрыпщхьагъэнкъым	дыпэрыпщхьагъэнкъым	фыпэрыпщхьагъэнкъым	пэрыпщхьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнт	упэрыпщхьагъэнт	пэрыпщхьагъэнт	дыпэрыпщхьагъэнт	фыпэрыпщхьагъэнт	пэрыпщхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнтэкъым	упэрыпщхьагъэнтэкъым	пэрыпщхьагъэнтэкъым	дыпэрыпщхьагъэнтэкъым	фыпэрыпщхьагъэнтэкъым	пэрыпщхьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэн	упэрыпщхьагъэн	пэрыпщхьагъэн	дыпэрыпщхьагъэн	фыпэрыпщхьагъэн	пэрыпщхьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнкъэ	упэрыпщхьагъэнкъэ	пэрыпщхьагъэнкъэ	дыпэрыпщхьагъэнкъэ	фыпэрыпщхьагъэнкъэ	пэрыпщхьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнт	упэрыпщхьагъэнт	пэрыпщхьагъэнт	дыпэрыпщхьагъэнт	фыпэрыпщхьагъэнт	пэрыпщхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнтэкъэ	упэрыпщхьагъэнтэкъэ	пэрыпщхьагъэнтэкъэ	дыпэрыпщхьагъэнтэкъэ	фыпэрыпщхьагъэнтэкъэ	пэрыпщхьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнущ	упэрыпщхьагъэнущ	пэрыпщхьагъэнущ	дыпэрыпщхьагъэнущ	фыпэрыпщхьагъэнущ	пэрыпщхьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнукъым	упэрыпщхьагъэнукъым	пэрыпщхьагъэнукъым	дыпэрыпщхьагъэнукъым	фыпэрыпщхьагъэнукъым	пэрыпщхьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнут	упэрыпщхьагъэнут	пэрыпщхьагъэнут	дыпэрыпщхьагъэнут	фыпэрыпщхьагъэнут	пэрыпщхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнутэкъым	упэрыпщхьагъэнутэкъым	пэрыпщхьагъэнутэкъым	дыпэрыпщхьагъэнутэкъым	фыпэрыпщхьагъэнутэкъым	пэрыпщхьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэну	упэрыпщхьагъэну	пэрыпщхьагъэну	дыпэрыпщхьагъэну	фыпэрыпщхьагъэну	пэрыпщхьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнукъэ	упэрыпщхьагъэнукъэ	пэрыпщхьагъэнукъэ	дыпэрыпщхьагъэнукъэ	фыпэрыпщхьагъэнукъэ	пэрыпщхьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнут	упэрыпщхьагъэнут	пэрыпщхьагъэнут	дыпэрыпщхьагъэнут	фыпэрыпщхьагъэнут	пэрыпщхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрыпщхьагъэнутэкъэ	упэрыпщхьагъэнутэкъэ	пэрыпщхьагъэнутэкъэ	дыпэрыпщхьагъэнутэкъэ	фыпэрыпщхьагъэнутэкъэ	пэрыпщхьагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьэ	упэрыпщхьэ	пэрыпщхьэ	дыпэрыпщхьэ	фыпэрыпщхьэ	пэрыпщхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьэ	упэрымыпщхьэ	пэрымыпщхьэ	дыпэрымыпщхьэ	фыпэрымыпщхьэ	пэрымыпщхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьа	упэрыпщхьа	пэрыпщхьа	дыпэрыпщхьа	фыпэрыпщхьа	пэрыпщхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьа	упэрымыпщхьа	пэрымыпщхьа	дыпэрымыпщхьа	фыпэрымыпщхьа	пэрымыпщхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьэгъа	упэрыпщхьэгъа	пэрыпщхьэгъа	дыпэрыпщхьэгъа	фыпэрыпщхьэгъа	пэрыпщхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьэгъа	упэрымыпщхьэгъа	пэрымыпщхьэгъа	дыпэрымыпщхьэгъа	фыпэрымыпщхьэгъа	пэрымыпщхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьэн	упэрыпщхьэн	пэрыпщхьэн	дыпэрыпщхьэн	фыпэрыпщхьэн	пэрыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьэн	упэрымыпщхьэн	пэрымыпщхьэн	дыпэрымыпщхьэн	фыпэрымыпщхьэн	пэрымыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьэну	упэрыпщхьэну	пэрыпщхьэну	дыпэрыпщхьэну	фыпэрыпщхьэну	пэрыпщхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьэну	упэрымыпщхьэну	пэрымыпщхьэну	дыпэрымыпщхьэну	фыпэрымыпщхьэну	пэрымыпщхьэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъупэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыпщхьэ	узэрыпэрыпщхьэ	зэрыпэрыпщхьэ	дызэрыпэрыпщхьэ	фызэрыпэрыпщхьэ	зэрыпэрыпщхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыпщхьэ	узэрыпэрымыпщхьэ	зэрыпэрымыпщхьэ	дызэрыпэрымыпщхьэ	фызэрыпэрымыпщхьэ	зэрыпэрымыпщхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыпщхьа	узэрыпэрыпщхьа	зэрыпэрыпщхьа	дызэрыпэрыпщхьа	фызэрыпэрыпщхьа	зэрыпэрыпщхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыпщхьа	узэрыпэрымыпщхьа	зэрыпэрымыпщхьа	дызэрыпэрымыпщхьа	фызэрыпэрымыпщхьа	зэрыпэрымыпщхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыпщхьэгъа	узэрыпэрыпщхьэгъа	зэрыпэрыпщхьэгъа	дызэрыпэрыпщхьэгъа	фызэрыпэрыпщхьэгъа	зэрыпэрыпщхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыпщхьэгъа	узэрыпэрымыпщхьэгъа	зэрыпэрымыпщхьэгъа	дызэрыпэрымыпщхьэгъа	фызэрыпэрымыпщхьэгъа	зэрыпэрымыпщхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыпщхьэн	узэрыпэрыпщхьэн	зэрыпэрыпщхьэн	дызэрыпэрыпщхьэн	фызэрыпэрыпщхьэн	зэрыпэрыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыпщхьэн	узэрыпэрымыпщхьэн	зэрыпэрымыпщхьэн	дызэрыпэрымыпщхьэн	фызэрыпэрымыпщхьэн	зэрыпэрымыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрыпщхьэну	узэрыпэрыпщхьэну	зэрыпэрыпщхьэну	дызэрыпэрыпщхьэну	фызэрыпэрыпщхьэну	зэрыпэрыпщхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымыпщхьэну	узэрыпэрымыпщхьэну	зэрыпэрымыпщхьэну	дызэрыпэрымыпщхьэну	фызэрыпэрымыпщхьэну	зэрыпэрымыпщхьэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыпщхьэ	ущыпэрыпщхьэ	щыпэрыпщхьэ	дыщыпэрыпщхьэ	фыщыпэрыпщхьэ	щыпэрыпщхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыпщхьэ	ущыпэрымыпщхьэ	щыпэрымыпщхьэ	дыщыпэрымыпщхьэ	фыщыпэрымыпщхьэ	щыпэрымыпщхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыпщхьа	ущыпэрыпщхьа	щыпэрыпщхьа	дыщыпэрыпщхьа	фыщыпэрыпщхьа	щыпэрыпщхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыпщхьа	ущыпэрымыпщхьа	щыпэрымыпщхьа	дыщыпэрымыпщхьа	фыщыпэрымыпщхьа	щыпэрымыпщхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыпщхьэгъа	ущыпэрыпщхьэгъа	щыпэрыпщхьэгъа	дыщыпэрыпщхьэгъа	фыщыпэрыпщхьэгъа	щыпэрыпщхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыпщхьэгъа	ущыпэрымыпщхьэгъа	щыпэрымыпщхьэгъа	дыщыпэрымыпщхьэгъа	фыщыпэрымыпщхьэгъа	щыпэрымыпщхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыпщхьэн	ущыпэрыпщхьэн	щыпэрыпщхьэн	дыщыпэрыпщхьэн	фыщыпэрыпщхьэн	щыпэрыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыпщхьэн	ущыпэрымыпщхьэн	щыпэрымыпщхьэн	дыщыпэрымыпщхьэн	фыщыпэрымыпщхьэн	щыпэрымыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрыпщхьэну	ущыпэрыпщхьэну	щыпэрыпщхьэну	дыщыпэрыпщхьэну	фыщыпэрыпщхьэну	щыпэрыпщхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымыпщхьэну	ущыпэрымыпщхьэну	щыпэрымыпщхьэну	дыщыпэрымыпщхьэну	фыщыпэрымыпщхьэну	щыпэрымыпщхьэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыпщхьэ	уздыпэрыпщхьэ	здыпэрыпщхьэ	дыздыпэрыпщхьэ	фыздыпэрыпщхьэ	здыпэрыпщхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыпщхьэ	уздыпэрымыпщхьэ	здыпэрымыпщхьэ	дыздыпэрымыпщхьэ	фыздыпэрымыпщхьэ	здыпэрымыпщхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыпщхьа	уздыпэрыпщхьа	здыпэрыпщхьа	дыздыпэрыпщхьа	фыздыпэрыпщхьа	здыпэрыпщхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыпщхьа	уздыпэрымыпщхьа	здыпэрымыпщхьа	дыздыпэрымыпщхьа	фыздыпэрымыпщхьа	здыпэрымыпщхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыпщхьэгъа	уздыпэрыпщхьэгъа	здыпэрыпщхьэгъа	дыздыпэрыпщхьэгъа	фыздыпэрыпщхьэгъа	здыпэрыпщхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыпщхьэгъа	уздыпэрымыпщхьэгъа	здыпэрымыпщхьэгъа	дыздыпэрымыпщхьэгъа	фыздыпэрымыпщхьэгъа	здыпэрымыпщхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыпщхьэн	уздыпэрыпщхьэн	здыпэрыпщхьэн	дыздыпэрыпщхьэн	фыздыпэрыпщхьэн	здыпэрыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыпщхьэн	уздыпэрымыпщхьэн	здыпэрымыпщхьэн	дыздыпэрымыпщхьэн	фыздыпэрымыпщхьэн	здыпэрымыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрыпщхьэну	уздыпэрыпщхьэну	здыпэрыпщхьэну	дыздыпэрыпщхьэну	фыздыпэрыпщхьэну	здыпэрыпщхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымыпщхьэну	уздыпэрымыпщхьэну	здыпэрымыпщхьэну	дыздыпэрымыпщхьэну	фыздыпэрымыпщхьэну	здыпэрымыпщхьэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыпщхьэ	ущӀыпэрыпщхьэ	щӀыпэрыпщхьэ	дыщӀыпэрыпщхьэ	фыщӀыпэрыпщхьэ	щӀыпэрыпщхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыпщхьэ	ущӀыпэрымыпщхьэ	щӀыпэрымыпщхьэ	дыщӀыпэрымыпщхьэ	фыщӀыпэрымыпщхьэ	щӀыпэрымыпщхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыпщхьа	ущӀыпэрыпщхьа	щӀыпэрыпщхьа	дыщӀыпэрыпщхьа	фыщӀыпэрыпщхьа	щӀыпэрыпщхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыпщхьа	ущӀыпэрымыпщхьа	щӀыпэрымыпщхьа	дыщӀыпэрымыпщхьа	фыщӀыпэрымыпщхьа	щӀыпэрымыпщхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыпщхьэгъа	ущӀыпэрыпщхьэгъа	щӀыпэрыпщхьэгъа	дыщӀыпэрыпщхьэгъа	фыщӀыпэрыпщхьэгъа	щӀыпэрыпщхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыпщхьэгъа	ущӀыпэрымыпщхьэгъа	щӀыпэрымыпщхьэгъа	дыщӀыпэрымыпщхьэгъа	фыщӀыпэрымыпщхьэгъа	щӀыпэрымыпщхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыпщхьэн	ущӀыпэрыпщхьэн	щӀыпэрыпщхьэн	дыщӀыпэрыпщхьэн	фыщӀыпэрыпщхьэн	щӀыпэрыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыпщхьэн	ущӀыпэрымыпщхьэн	щӀыпэрымыпщхьэн	дыщӀыпэрымыпщхьэн	фыщӀыпэрымыпщхьэн	щӀыпэрымыпщхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрыпщхьэну	ущӀыпэрыпщхьэну	щӀыпэрыпщхьэну	дыщӀыпэрыпщхьэну	фыщӀыпэрыпщхьэну	щӀыпэрыпщхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымыпщхьэну	ущӀыпэрымыпщхьэну	щӀыпэрымыпщхьэну	дыщӀыпэрымыпщхьэну	фыщӀыпэрымыпщхьэну	щӀыпэрымыпщхьэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьэу	упэрыпщхьэу	пэрыпщхьэу	дыпэрыпщхьэу	фыпэрыпщхьэу	пэрыпщхьэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьэу	упэрымыпщхьэу	пэрымыпщхьэу	дыпэрымыпщхьэу	фыпэрымыпщхьэу	пэрымыпщхьэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьауэ	упэрыпщхьауэ	пэрыпщхьауэ	дыпэрыпщхьауэ	фыпэрыпщхьауэ	пэрыпщхьауэ / пэрыпщхьа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьауэ	упэрымыпщхьауэ	пэрымыпщхьауэ	дыпэрымыпщхьауэ	фыпэрымыпщхьауэ	пэрымыпщхьауэ(хэ) / пэрымыпщхьа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпэрыпщхьэурэ	упэрыпщхьэурэ	пэрыпщхьэурэ	дыпэрыпщхьэурэ	фыпэрыпщхьэурэ	пэрыпщхьэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпэрымыпщхьэурэ	упэрымыпщхьэурэ	пэрымыпщхьэурэ	дыпэрымыпщхьэурэ	фыпэрымыпщхьэурэ	пэрымыпщхьэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппэропщхьэ	сыпэропщхьэ	--	сыфпэропщхьэ	сапэропщхьэ(хэ)
уэ	успэропщхьэ	--	упэропщхьэ	утпэропщхьэ	--	уапэропщхьэ(хэ)
ар	спэропщхьэ	ппэропщхьэ	пэропщхьэ	тпэропщхьэ	фпэропщхьэ	япэропщхьэ(хэ)
дэ	--	дыппэропщхьэ	дыпэропщхьэ	--	дыфпэропщхьэ	дапэропщхьэ(хэ)
фэ	фыспэропщхьэ	--	фыпэропщхьэ	фытпэропщхьэ	--	фапэропщхьэ(хэ)
ахэр	спэропщхьэ	ппэропщхьэ	пэропщхьэ	тпэропщхьэ	фпэропщхьэ	япэропщхьэ(хэ)

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппэрыпщхьэрэ	сыпэрыпщхьэрэ	--	сыфпэрыпщхьэрэ	сапэрыпщхьэ(хэ)рэ
уэ	успэрыпщхьэрэ	--	упэрыпщхьэрэ	утпэрыпщхьэрэ	--	уапэрыпщхьэ(хэ)рэ
ар	спэрыпщхьэрэ	ппэрыпщхьэрэ	пэрыпщхьэрэ	тпэрыпщхьэрэ	фпэрыпщхьэрэ	япэрыпщхьэ(хэ)рэ
дэ	--	дыппэрыпщхьэрэ	дыпэрыпщхьэрэ	--	дыфпэрыпщхьэрэ	дапэрыпщхьэ(хэ)рэ
фэ	фыспэрыпщхьэрэ	--	фыпэрыпщхьэрэ	фытдпэрыпщхьэрэ	--	фапэрыпщхьэ(хэ)рэ
ахэр	спэрыпщхьэрэ	ппэрыпщхьэрэ	пэрыпщхьэрэ	тпэрыпщхьэрэ	фпэрыпщхьэрэ	япэрыпщхьэ(хэ)рэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пщхь]э	[пщхь]эр	--	[пщхь]эхэр
Эргативнэ:	[пщхь]э	[пщхь]эм	--	[пщхь]эхэм
Послеложнэ:	[пщхь]экӀэ	[пщхь]эмкӀэ	[пщхь]эхэкӀэ	[пщхь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пщхь]эуэ	[пщхь]эрауэ	[пщхь]эхэу	[пщхь]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пщхь]а	[пщхь]ар	--	[пщхь]ахэр
Эргативнэ:	[пщхь]а	[пщхь]ам	--	[пщхь]ахэм
Послеложнэ:	[пщхь]акӀэ	[пщхь]амкӀэ	[пщхь]ахэкӀэ	[пщхь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пщхь]ауэ	[пщхь]арауэ	[пщхь]ахэу	[пщхь]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пщхь]эн	[пщхь]эныр	--	[пщхь]энхэр
Эргативнэ:	[пщхь]эн	[пщхь]эным	--	[пщхь]энхэм
Послеложнэ:	[пщхь]энкӀэ	[пщхь]энымкӀэ	[пщхь]энхэкӀэ	[пщхь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[пщхь]эну	[пщхь]энырауэ	[пщхь]энхэу	[пщхь]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пщхь]эну	[пщхь]энур	--	[пщхь]энухэр
Эргативнэ:	[пщхь]эну	[пщхь]энум	--	[пщхь]энухэм
Послеложнэ:	[пщхь]энукӀэ	[пщхь]энумкӀэ	[пщхь]энухэкӀэ	[пщхь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пщхь]энууэ	[пщхь]энурауэ	[пщхь]энухэу	[пщхь]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Упщыурэ (хъушэм) ипэ ихьэн, (мафӀэм, жьэгум) бгъэдэпщхьэн.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Мэл хъушэм япэрыпщхьэн.
• Жьэгум пэрыпщхъэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пэрыпщхьэн: crawl or creep up to sth from the front
• Мэл хъушэм япэрыпщхьэн: creep up to the flock (a sheep).
• Жьэгум пэрыпщхъэн: crawl up to the hearth

УРЫСЫБЗЭ

• пэрыпщхьэн: подползти спереди к чему-л.
• Мэл хъушэм япэрыпщхьэн: подползти к стаду (овца)
• Жьэгум пэрыпщхъэн: подползти к очагу.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын