пэрытӏысхьэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pɐrǝtʹǝˈsħɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• пэ- + ры- + [тӏыс] + -хь + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пэрытӏысхьэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пэрытӏысхьэн
щымыӀэныгъэ:	пэрымытӏысхьэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэн	упэрытӏысхьэн	пэрытӏысхьэн	дыпэрытӏысхьэн	фыпэрытӏысхьэн	пэрытӏысхьэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэн	упэрымытӏысхьэн	пэрымытӏысхьэн	дыпэрымытӏысхьэн	фыпэрымытӏысхьэн	пэрымытӏысхьэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пэрытӏысхьэ!	фыпэрытӏысхьэ!
щымыӀэныгъэ:	упэрымытӏысхьэ!	фыпэрымытӏысхьэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрыретӏысхьэ	упэрыретӏысхьэ	пэрыретӏысхьэ	дыпэрыретӏысхьэ	фыпэрыретӏысхьэ	пэрыретӏысхьэ
щымыӀэныгъэ:	сыпэрыремытӏысхьэ	упэрыремытӏысхьэ	пэрыремытӏысхьэ	дыпэрыремытӏысхьэ	фыпэрыремытӏысхьэ	пэрыремытӏысхьэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэротӏысхьэ(р)	упэротӏысхьэ(р)	пэротӏысхьэ(р)	дыпэротӏысхьэ(р)	фыпэротӏысхьэ(р)	пэротӏысхьэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэркъым	упэрытӏысхьэркъым	пэрытӏысхьэркъым	дыпэрытӏысхьэркъым	фыпэрытӏысхьэркъым	пэрытӏысхьэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэ(р)т	упэрытӏысхьэ(р)т	пэрытӏысхьэ(р)т	дыпэрытӏысхьэ(р)т	фыпэрытӏысхьэ(р)т	пэрытӏысхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэ(р)тэкъым	упэрытӏысхьэ(р)тэкъым	пэрытӏысхьэ(р)тэкъым	дыпэрытӏысхьэ(р)тэкъым	фыпэрытӏысхьэ(р)тэкъым	пэрытӏысхьэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьащ	упэрытӏысхьащ	пэрытӏысхьащ	дыпэрытӏысхьащ	фыпэрытӏысхьащ	пэрытӏысхьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьакъым	упэрытӏысхьакъым	пэрытӏысхьакъым	дыпэрытӏысхьакъым	фыпэрытӏысхьакъым	пэрытӏысхьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьат	упэрытӏысхьат	пэрытӏысхьат	дыпэрытӏысхьат	фыпэрытӏысхьат	пэрытӏысхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьатэкъым	упэрытӏысхьатэкъым	пэрытӏысхьатэкъым	дыпэрытӏысхьатэкъым	фыпэрытӏысхьатэкъым	пэрытӏысхьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъащ	упэрытӏысхьэгъащ	пэрытӏысхьэгъащ	дыпэрытӏысхьэгъащ	фыпэрытӏысхьэгъащ	пэрытӏысхьэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъакъым	упэрытӏысхьэгъакъым	пэрытӏысхьэгъакъым	дыпэрытӏысхьэгъакъым	фыпэрытӏысхьэгъакъым	пэрытӏысхьэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъат	упэрытӏысхьэгъат	пэрытӏысхьэгъат	дыпэрытӏысхьэгъат	фыпэрытӏысхьэгъат	пэрытӏысхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъатэкъым	упэрытӏысхьэгъатэкъым	пэрытӏысхьэгъатэкъым	дыпэрытӏысхьэгъатэкъым	фыпэрытӏысхьэгъатэкъым	пэрытӏысхьэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэщ	упэрытӏысхьэщ	пэрытӏысхьэщ	дыпэрытӏысхьэщ	фыпэрытӏысхьэщ	пэрытӏысхьэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэкъым	упэрытӏысхьэкъым	пэрытӏысхьэкъым	дыпэрытӏысхьэкъым	фыпэрытӏысхьэкъым	пэрытӏысхьэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэт	упэрытӏысхьэт	пэрытӏысхьэт	дыпэрытӏысхьэт	фыпэрытӏысхьэт	пэрытӏысхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэтэкъым	упэрытӏысхьэтэкъым	пэрытӏысхьэтэкъым	дыпэрытӏысхьэтэкъым	фыпэрытӏысхьэтэкъым	пэрытӏысхьэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнщ	упэрытӏысхьэнщ	пэрытӏысхьэнщ	дыпэрытӏысхьэнщ	фыпэрытӏысхьэнщ	пэрытӏысхьэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнкъым	упэрытӏысхьэнкъым	пэрытӏысхьэнкъым	дыпэрытӏысхьэнкъым	фыпэрытӏысхьэнкъым	пэрытӏысхьэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнущ	упэрытӏысхьэнущ	пэрытӏысхьэнущ	дыпэрытӏысхьэнущ	фыпэрытӏысхьэнущ	пэрытӏысхьэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнукъым	упэрытӏысхьэнукъым	пэрытӏысхьэнукъым	дыпэрытӏысхьэнукъым	фыпэрытӏысхьэнукъым	пэрытӏысхьэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэрэ	упэрытӏысхьэрэ	пэрытӏысхьэрэ	дыпэрытӏысхьэрэ	фыпэрытӏысхьэрэ	пэрытӏысхьэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэркъэ	упэрытӏысхьэркъэ	пэрытӏысхьэркъэ	дыпэрытӏысхьэркъэ	фыпэрытӏысхьэркъэ	пэрытӏысхьэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэ(р)т	упэрытӏысхьэ(р)т	пэрытӏысхьэ(р)т	дыпэрытӏысхьэ(р)т	фыпэрытӏысхьэ(р)т	пэрытӏысхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэ(р)тэкъэ	упэрытӏысхьэ(р)тэкъэ	пэрытӏысхьэ(р)тэкъэ	дыпэрытӏысхьэ(р)тэкъэ	фыпэрытӏысхьэ(р)тэкъэ	пэрытӏысхьэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьа	упэрытӏысхьа	пэрытӏысхьа	дыпэрытӏысхьа	фыпэрытӏысхьа	пэрытӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьакъэ	упэрытӏысхьакъэ	пэрытӏысхьакъэ	дыпэрытӏысхьакъэ	фыпэрытӏысхьакъэ	пэрытӏысхьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьат	упэрытӏысхьат	пэрытӏысхьат	дыпэрытӏысхьат	фыпэрытӏысхьат	пэрытӏысхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьатэкъэ	упэрытӏысхьатэкъэ	пэрытӏысхьатэкъэ	дыпэрытӏысхьатэкъэ	фыпэрытӏысхьатэкъэ	пэрытӏысхьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъа	упэрытӏысхьэгъа	пэрытӏысхьэгъа	дыпэрытӏысхьэгъа	фыпэрытӏысхьэгъа	пэрытӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъакъэ	упэрытӏысхьэгъакъэ	пэрытӏысхьэгъакъэ	дыпэрытӏысхьэгъакъэ	фыпэрытӏысхьэгъакъэ	пэрытӏысхьэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъат	упэрытӏысхьэгъат	пэрытӏысхьэгъат	дыпэрытӏысхьэгъат	фыпэрытӏысхьэгъат	пэрытӏысхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъатэкъэ	упэрытӏысхьэгъатэкъэ	пэрытӏысхьэгъатэкъэ	дыпэрытӏысхьэгъатэкъэ	фыпэрытӏысхьэгъатэкъэ	пэрытӏысхьэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэ	упэрытӏысхьэ	пэрытӏысхьэ	дыпэрытӏысхьэ	фыпэрытӏысхьэ	пэрытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэкъэ	упэрытӏысхьэкъэ	пэрытӏысхьэкъэ	дыпэрытӏысхьэкъэ	фыпэрытӏысхьэкъэ	пэрытӏысхьэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэт	упэрытӏысхьэт	пэрытӏысхьэт	дыпэрытӏысхьэт	фыпэрытӏысхьэт	пэрытӏысхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэтэкъэ	упэрытӏысхьэтэкъэ	пэрытӏысхьэтэкъэ	дыпэрытӏысхьэтэкъэ	фыпэрытӏысхьэтэкъэ	пэрытӏысхьэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэн	упэрытӏысхьэн	пэрытӏысхьэн	дыпэрытӏысхьэн	фыпэрытӏысхьэн	пэрытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнкъэ	упэрытӏысхьэнкъэ	пэрытӏысхьэнкъэ	дыпэрытӏысхьэнкъэ	фыпэрытӏысхьэнкъэ	пэрытӏысхьэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэну	упэрытӏысхьэну	пэрытӏысхьэну	дыпэрытӏысхьэну	фыпэрытӏысхьэну	пэрытӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнукъэ	упэрытӏысхьэнукъэ	пэрытӏысхьэнукъэ	дыпэрытӏысхьэнукъэ	фыпэрытӏысхьэнукъэ	пэрытӏысхьэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэмэ	упэрытӏысхьэмэ	пэрытӏысхьэмэ	дыпэрытӏысхьэмэ	фыпэрытӏысхьэмэ	пэрытӏысхьэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэмэ	упэрымытӏысхьэмэ	пэрымытӏысхьэмэ	дыпэрымытӏысхьэмэ	фыпэрымытӏысхьэмэ	пэрымытӏысхьэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьамэ	упэрытӏысхьамэ	пэрытӏысхьамэ	дыпэрытӏысхьамэ	фыпэрытӏысхьамэ	пэрытӏысхьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьамэ	упэрымытӏысхьамэ	пэрымытӏысхьамэ	дыпэрымытӏысхьамэ	фыпэрымытӏысхьамэ	пэрмытӏысхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъамэ	упэрытӏысхьэгъамэ	пэрытӏысхьэгъамэ	дыпэрытӏысхьэгъамэ	фыпэрытӏысхьэгъамэ	пэрытӏысхьэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэгъамэ	упэрымытӏысхьэгъамэ	пэрымытӏысхьэгъамэ	дыпэрымытӏысхьэгъамэ	фыпэрымытӏысхьэгъамэ	пэрымытӏысхьэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнмэ	упэрытӏысхьэнмэ	пэрытӏысхьэнмэ	дыпэрытӏысхьэнмэ	фыпэрытӏысхьэнмэ	пэрытӏысхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнмэ	упэрымытӏысхьэнмэ	пэрымытӏысхьэнмэ	дыпэрымытӏысхьэнмэ	фыпэрымытӏысхьэнмэ	пэрымытӏысхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнумэ	упэрытӏысхьэнумэ	пэрытӏысхьэнумэ	дыпэрытӏысхьэнумэ	фыпэрытӏысхьэнумэ	пэрытӏысхьэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнумэ	упэрымытӏысхьэнумэ	пэрымытӏысхьэнумэ	дыпэрымытӏысхьэнумэ	фыпэрымытӏысхьэнумэ	пэрымытӏысхьэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэтэмэ	упэрытӏысхьэтэмэ	пэрытӏысхьэтэмэ	дыпэрытӏысхьэтэмэ	фыпэрытӏысхьэтэмэ	пэрытӏысхьэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэтэмэ	упэрымытӏысхьэтэмэ	пэрымытӏысхьэтэмэ	дыпэрымытӏысхьэтэмэ	фыпэрымытӏысхьэтэмэ	пэрымытӏысхьэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьатэмэ	упэрытӏысхьатэмэ	пэрытӏысхьатэмэ	дыпэрытӏысхьатэмэ	фыпэрытӏысхьатэмэ	пэрытӏысхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьатэмэ	упэрымытӏысхьатэмэ	пэрымытӏысхьатэмэ	дыпэрымытӏысхьатэмэ	фыпэрымытӏысхьатэмэ	пэрымытӏысхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъатэмэ	упэрытӏысхьэгъатэмэ	пэрытӏысхьэгъатэмэ	дыпэрытӏысхьэгъатэмэ	фыпэрытӏысхьэгъатэмэ	пэрытӏысхьэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэгъатэмэ	упэрымытӏысхьэгъатэмэ	пэрымытӏысхьэгъатэмэ	дыпэрымытӏысхьэгъатэмэ	фыпэрымытӏысхьэгъатэмэ	пэрымытӏысхьэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнтэмэ	упэрытӏысхьэнтэмэ	пэрытӏысхьэнтэмэ	дыпэрытӏысхьэнтэмэ	фыпэрытӏысхьэнтэмэ	пэрытӏысхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнтэмэ	упэрымытӏысхьэнтэмэ	пэрымытӏысхьэнтэмэ	дыпэрымытӏысхьэнтэмэ	фыпэрымытӏысхьэнтэмэ	пэрымытӏысхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнутэмэ	упэрытӏысхьэнутэмэ	пэрытӏысхьэнутэмэ	дыпэрытӏысхьэнутэмэ	фыпэрытӏысхьэнутэмэ	пэрытӏысхьэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнутэмэ	упэрымытӏысхьэнутэмэ	пэрымытӏысхьэнутэмэ	дыпэрымытӏысхьэнутэмэ	фыпэрымытӏысхьэнутэмэ	пэрымытӏысхьэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнт	упэрытӏысхьэнт	пэрытӏысхьэнт	дыпэрытӏысхьэнт	фыпэрытӏысхьэнт	пэрытӏысхьэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнтэкъым	упэрытӏысхьэнтэкъым	пэрытӏысхьэнтэкъым	дыпэрытӏысхьэнтэкъым	фыпэрытӏысхьэнтэкъым	пэрытӏысхьэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнут	упэрытӏысхьэнут	пэрытӏысхьэнут	дыпэрытӏысхьэнут	фыпэрытӏысхьэнут	пэрытӏысхьэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнутэкъым	упэрытӏысхьэнутэкъым	пэрытӏысхьэнутэкъым	дыпэрытӏысхьэнутэкъым	фыпэрытӏысхьэнутэкъым	пэрытӏысхьэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэми	упэрытӏысхьэми	пэрытӏысхьэми	дыпэрытӏысхьэми	фыпэрытӏысхьэми	пэрытӏысхьэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэми	упэрымытӏысхьэми	пэрымытӏысхьэми	дыпэрымытӏысхьэми	фыпэрымытӏысхьэми	пэрымытӏысхьэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьами	упэрытӏысхьами	пэрытӏысхьами	дыпэрытӏысхьами	фыпэрытӏысхьами	пэрытӏысхьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьами	упэрымытӏысхьами	пэрымытӏысхьами	дыпэрымытӏысхьами	фыпэрымытӏысхьами	пэрымытӏысхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъами	упэрытӏысхьэгъами	пэрытӏысхьэгъами	дыпэрытӏысхьэгъами	фыпэрытӏысхьэгъами	пэрытӏысхьэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэгъами	упэрымытӏысхьэгъами	пэрымытӏысхьэгъами	дыпэрымытӏысхьэгъами	фыпэрымытӏысхьэгъами	пэрымытӏысхьэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнми	упэрытӏысхьэнми	пэрытӏысхьэнми	дыпэрытӏысхьэнми	фыпэрытӏысхьэнми	пэрытӏысхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнми	упэрымытӏысхьэнми	пэрымытӏысхьэнми	дыпэрымытӏысхьэнми	фыпэрымытӏысхьэнми	пэрымытӏысхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнуми	упэрытӏысхьэнуми	пэрытӏысхьэнуми	дыпэрытӏысхьэнуми	фыпэрытӏысхьэнуми	пэрытӏысхьэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнуми	упэрымытӏысхьэнуми	пэрымытӏысхьэнуми	дыпэрымытӏысхьэнуми	фыпэрымытӏысхьэнуми	пэрымытӏысхьэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэтэми	упэрытӏысхьэтэми	пэрытӏысхьэтэми	дыпэрытӏысхьэтэми	фыпэрытӏысхьэтэми	пэрытӏысхьэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэтэми	упэрымытӏысхьэтэми	пэрымытӏысхьэтэми	дыпэрымытӏысхьэтэми	фыпэрымытӏысхьэтэми	пэрымытӏысхьэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьатэми	упэрытӏысхьатэми	пэрытӏысхьатэми	дыпэрытӏысхьатэми	фыпэрытӏысхьатэми	пэрытӏысхьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьатэми	упэрымытӏысхьатэми	пэрымытӏысхьатэми	дыпэрымытӏысхьатэми	фыпэрымытӏысхьатэми	пэрымытӏысхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэгъатэми	упэрытӏысхьэгъатэми	пэрытӏысхьэгъатэми	дыпэрытӏысхьэгъатэми	фыпэрытӏысхьэгъатэми	пэрытӏысхьэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэгъатэми	упэрымытӏысхьэгъатэми	пэрымытӏысхьэгъатэми	дыпэрымытӏысхьэгъатэми	фыпэрымытӏысхьэгъатэми	пэрымытӏысхьэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнтэми	упэрытӏысхьэнтэми	пэрытӏысхьэнтэми	дыпэрытӏысхьэнтэми	фыпэрытӏысхьэнтэми	пэрытӏысхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнтэми	упэрымытӏысхьэнтэми	пэрымытӏысхьэнтэми	дыпэрымытӏысхьэнтэми	фыпэрымытӏысхьэнтэми	пэрымытӏысхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьэнутэми	упэрытӏысхьэнутэми	пэрытӏысхьэнутэми	дыпэрытӏысхьэнутэми	фыпэрытӏысхьэнутэми	пэрытӏысхьэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьэнутэми	упэрымытӏысхьэнутэми	пэрымытӏысхьэнутэми	дыпэрымытӏысхьэнутэми	фыпэрымытӏысхьэнутэми	пэрымытӏысхьэну(хэ)тэми

гъэщӀэгътӏысхьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьаи	упэрытӏысхьаи	пэрытӏысхьаи	дыпэрытӏысхьаи	фыпэрытӏысхьаи	пэрытӏысхьаи
щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьакъыми	упэрытӏысхьакъыми	пэрытӏысхьакъыми	дыпэрытӏысхьакъыми	фыпэрытӏысхьакъыми	пэрытӏысхьакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьащэрэт	упэрытӏысхьащэрэт	пэрытӏысхьащэрэт	дыпэрытӏысхьащэрэт	фыпэрытӏысхьащэрэт	пэрытӏысхьащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпэрымытӏысхьащэрэт	упэрымытӏысхьащэрэт	пэрымытӏысхьащэрэт	дыпэрымытӏысхьащэрэт	фыпэрымытӏысхьащэрэт	пэрымытӏысхьащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнщ	упэрытӏысхьагъэнщ	пэрытӏысхьагъэнщ	дыпэрытӏысхьагъэнщ	фыпэрытӏысхьагъэнщ	пэрытӏысхьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнкъым	упэрытӏысхьагъэнкъым	пэрытӏысхьагъэнкъым	дыпэрытӏысхьагъэнкъым	фыпэрытӏысхьагъэнкъым	пэрытӏысхьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнт	упэрытӏысхьагъэнт	пэрытӏысхьагъэнт	дыпэрытӏысхьагъэнт	фыпэрытӏысхьагъэнт	пэрытӏысхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнтэкъым	упэрытӏысхьагъэнтэкъым	пэрытӏысхьагъэнтэкъым	дыпэрытӏысхьагъэнтэкъым	фыпэрытӏысхьагъэнтэкъым	пэрытӏысхьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэн	упэрытӏысхьагъэн	пэрытӏысхьагъэн	дыпэрытӏысхьагъэн	фыпэрытӏысхьагъэн	пэрытӏысхьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнкъэ	упэрытӏысхьагъэнкъэ	пэрытӏысхьагъэнкъэ	дыпэрытӏысхьагъэнкъэ	фыпэрытӏысхьагъэнкъэ	пэрытӏысхьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнт	упэрытӏысхьагъэнт	пэрытӏысхьагъэнт	дыпэрытӏысхьагъэнт	фыпэрытӏысхьагъэнт	пэрытӏысхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнтэкъэ	упэрытӏысхьагъэнтэкъэ	пэрытӏысхьагъэнтэкъэ	дыпэрытӏысхьагъэнтэкъэ	фыпэрытӏысхьагъэнтэкъэ	пэрытӏысхьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнущ	упэрытӏысхьагъэнущ	пэрытӏысхьагъэнущ	дыпэрытӏысхьагъэнущ	фыпэрытӏысхьагъэнущ	пэрытӏысхьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнукъым	упэрытӏысхьагъэнукъым	пэрытӏысхьагъэнукъым	дыпэрытӏысхьагъэнукъым	фыпэрытӏысхьагъэнукъым	пэрытӏысхьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнут	упэрытӏысхьагъэнут	пэрытӏысхьагъэнут	дыпэрытӏысхьагъэнут	фыпэрытӏысхьагъэнут	пэрытӏысхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнутэкъым	упэрытӏысхьагъэнутэкъым	пэрытӏысхьагъэнутэкъым	дыпэрытӏысхьагъэнутэкъым	фыпэрытӏысхьагъэнутэкъым	пэрытӏысхьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэну	упэрытӏысхьагъэну	пэрытӏысхьагъэну	дыпэрытӏысхьагъэну	фыпэрытӏысхьагъэну	пэрытӏысхьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнукъэ	упэрытӏысхьагъэнукъэ	пэрытӏысхьагъэнукъэ	дыпэрытӏысхьагъэнукъэ	фыпэрытӏысхьагъэнукъэ	пэрытӏысхьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнут	упэрытӏысхьагъэнут	пэрытӏысхьагъэнут	дыпэрытӏысхьагъэнут	фыпэрытӏысхьагъэнут	пэрытӏысхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэрытӏысхьагъэнутэкъэ	упэрытӏысхьагъэнутэкъэ	пэрытӏысхьагъэнутэкъэ	дыпэрытӏысхьагъэнутэкъэ	фыпэрытӏысхьагъэнутэкъэ	пэрытӏысхьагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьэ	упэрытӏысхьэ	пэрытӏысхьэ	дыпэрытӏысхьэ	фыпэрытӏысхьэ	пэрытӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьэ	упэрымытӏысхьэ	пэрымытӏысхьэ	дыпэрымытӏысхьэ	фыпэрымытӏысхьэ	пэрымытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьа	упэрытӏысхьа	пэрытӏысхьа	дыпэрытӏысхьа	фыпэрытӏысхьа	пэрытӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьа	упэрымытӏысхьа	пэрымытӏысхьа	дыпэрымытӏысхьа	фыпэрымытӏысхьа	пэрымытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьэгъа	упэрытӏысхьэгъа	пэрытӏысхьэгъа	дыпэрытӏысхьэгъа	фыпэрытӏысхьэгъа	пэрытӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьэгъа	упэрымытӏысхьэгъа	пэрымытӏысхьэгъа	дыпэрымытӏысхьэгъа	фыпэрымытӏысхьэгъа	пэрымытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьэн	упэрытӏысхьэн	пэрытӏысхьэн	дыпэрытӏысхьэн	фыпэрытӏысхьэн	пэрытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьэн	упэрымытӏысхьэн	пэрымытӏысхьэн	дыпэрымытӏысхьэн	фыпэрымытӏысхьэн	пэрымытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьэну	упэрытӏысхьэну	пэрытӏысхьэну	дыпэрытӏысхьэну	фыпэрытӏысхьэну	пэрытӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьэну	упэрымытӏысхьэну	пэрымытӏысхьэну	дыпэрымытӏысхьэну	фыпэрымытӏысхьэну	пэрымытӏысхьэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъупэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрытӏысхьэ	узэрыпэрытӏысхьэ	зэрыпэрытӏысхьэ	дызэрыпэрытӏысхьэ	фызэрыпэрытӏысхьэ	зэрыпэрытӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымытӏысхьэ	узэрыпэрымытӏысхьэ	зэрыпэрымытӏысхьэ	дызэрыпэрымытӏысхьэ	фызэрыпэрымытӏысхьэ	зэрыпэрымытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрытӏысхьа	узэрыпэрытӏысхьа	зэрыпэрытӏысхьа	дызэрыпэрытӏысхьа	фызэрыпэрытӏысхьа	зэрыпэрытӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымытӏысхьа	узэрыпэрымытӏысхьа	зэрыпэрымытӏысхьа	дызэрыпэрымытӏысхьа	фызэрыпэрымытӏысхьа	зэрыпэрымытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрытӏысхьэгъа	узэрыпэрытӏысхьэгъа	зэрыпэрытӏысхьэгъа	дызэрыпэрытӏысхьэгъа	фызэрыпэрытӏысхьэгъа	зэрыпэрытӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымытӏысхьэгъа	узэрыпэрымытӏысхьэгъа	зэрыпэрымытӏысхьэгъа	дызэрыпэрымытӏысхьэгъа	фызэрыпэрымытӏысхьэгъа	зэрыпэрымытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрытӏысхьэн	узэрыпэрытӏысхьэн	зэрыпэрытӏысхьэн	дызэрыпэрытӏысхьэн	фызэрыпэрытӏысхьэн	зэрыпэрытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымытӏысхьэн	узэрыпэрымытӏысхьэн	зэрыпэрымытӏысхьэн	дызэрыпэрымытӏысхьэн	фызэрыпэрымытӏысхьэн	зэрыпэрымытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэрытӏысхьэну	узэрыпэрытӏысхьэну	зэрыпэрытӏысхьэну	дызэрыпэрытӏысхьэну	фызэрыпэрытӏысхьэну	зэрыпэрытӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэрымытӏысхьэну	узэрыпэрымытӏысхьэну	зэрыпэрымытӏысхьэну	дызэрыпэрымытӏысхьэну	фызэрыпэрымытӏысхьэну	зэрыпэрымытӏысхьэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрытӏысхьэ	ущыпэрытӏысхьэ	щыпэрытӏысхьэ	дыщыпэрытӏысхьэ	фыщыпэрытӏысхьэ	щыпэрытӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымытӏысхьэ	ущыпэрымытӏысхьэ	щыпэрымытӏысхьэ	дыщыпэрымытӏысхьэ	фыщыпэрымытӏысхьэ	щыпэрымытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрытӏысхьа	ущыпэрытӏысхьа	щыпэрытӏысхьа	дыщыпэрытӏысхьа	фыщыпэрытӏысхьа	щыпэрытӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымытӏысхьа	ущыпэрымытӏысхьа	щыпэрымытӏысхьа	дыщыпэрымытӏысхьа	фыщыпэрымытӏысхьа	щыпэрымытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрытӏысхьэгъа	ущыпэрытӏысхьэгъа	щыпэрытӏысхьэгъа	дыщыпэрытӏысхьэгъа	фыщыпэрытӏысхьэгъа	щыпэрытӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымытӏысхьэгъа	ущыпэрымытӏысхьэгъа	щыпэрымытӏысхьэгъа	дыщыпэрымытӏысхьэгъа	фыщыпэрымытӏысхьэгъа	щыпэрымытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрытӏысхьэн	ущыпэрытӏысхьэн	щыпэрытӏысхьэн	дыщыпэрытӏысхьэн	фыщыпэрытӏысхьэн	щыпэрытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымытӏысхьэн	ущыпэрымытӏысхьэн	щыпэрымытӏысхьэн	дыщыпэрымытӏысхьэн	фыщыпэрымытӏысхьэн	щыпэрымытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэрытӏысхьэну	ущыпэрытӏысхьэну	щыпэрытӏысхьэну	дыщыпэрытӏысхьэну	фыщыпэрытӏысхьэну	щыпэрытӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэрымытӏысхьэну	ущыпэрымытӏысхьэну	щыпэрымытӏысхьэну	дыщыпэрымытӏысхьэну	фыщыпэрымытӏысхьэну	щыпэрымытӏысхьэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрытӏысхьэ	уздыпэрытӏысхьэ	здыпэрытӏысхьэ	дыздыпэрытӏысхьэ	фыздыпэрытӏысхьэ	здыпэрытӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымытӏысхьэ	уздыпэрымытӏысхьэ	здыпэрымытӏысхьэ	дыздыпэрымытӏысхьэ	фыздыпэрымытӏысхьэ	здыпэрымытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрытӏысхьа	уздыпэрытӏысхьа	здыпэрытӏысхьа	дыздыпэрытӏысхьа	фыздыпэрытӏысхьа	здыпэрытӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымытӏысхьа	уздыпэрымытӏысхьа	здыпэрымытӏысхьа	дыздыпэрымытӏысхьа	фыздыпэрымытӏысхьа	здыпэрымытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрытӏысхьэгъа	уздыпэрытӏысхьэгъа	здыпэрытӏысхьэгъа	дыздыпэрытӏысхьэгъа	фыздыпэрытӏысхьэгъа	здыпэрытӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымытӏысхьэгъа	уздыпэрымытӏысхьэгъа	здыпэрымытӏысхьэгъа	дыздыпэрымытӏысхьэгъа	фыздыпэрымытӏысхьэгъа	здыпэрымытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрытӏысхьэн	уздыпэрытӏысхьэн	здыпэрытӏысхьэн	дыздыпэрытӏысхьэн	фыздыпэрытӏысхьэн	здыпэрытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымытӏысхьэн	уздыпэрымытӏысхьэн	здыпэрымытӏысхьэн	дыздыпэрымытӏысхьэн	фыздыпэрымытӏысхьэн	здыпэрымытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпэрытӏысхьэну	уздыпэрытӏысхьэну	здыпэрытӏысхьэну	дыздыпэрытӏысхьэну	фыздыпэрытӏысхьэну	здыпэрытӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпэрымытӏысхьэну	уздыпэрымытӏысхьэну	здыпэрымытӏысхьэну	дыздыпэрымытӏысхьэну	фыздыпэрымытӏысхьэну	здыпэрымытӏысхьэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрытӏысхьэ	ущӀыпэрытӏысхьэ	щӀыпэрытӏысхьэ	дыщӀыпэрытӏысхьэ	фыщӀыпэрытӏысхьэ	щӀыпэрытӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымытӏысхьэ	ущӀыпэрымытӏысхьэ	щӀыпэрымытӏысхьэ	дыщӀыпэрымытӏысхьэ	фыщӀыпэрымытӏысхьэ	щӀыпэрымытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрытӏысхьа	ущӀыпэрытӏысхьа	щӀыпэрытӏысхьа	дыщӀыпэрытӏысхьа	фыщӀыпэрытӏысхьа	щӀыпэрытӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымытӏысхьа	ущӀыпэрымытӏысхьа	щӀыпэрымытӏысхьа	дыщӀыпэрымытӏысхьа	фыщӀыпэрымытӏысхьа	щӀыпэрымытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрытӏысхьэгъа	ущӀыпэрытӏысхьэгъа	щӀыпэрытӏысхьэгъа	дыщӀыпэрытӏысхьэгъа	фыщӀыпэрытӏысхьэгъа	щӀыпэрытӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымытӏысхьэгъа	ущӀыпэрымытӏысхьэгъа	щӀыпэрымытӏысхьэгъа	дыщӀыпэрымытӏысхьэгъа	фыщӀыпэрымытӏысхьэгъа	щӀыпэрымытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрытӏысхьэн	ущӀыпэрытӏысхьэн	щӀыпэрытӏысхьэн	дыщӀыпэрытӏысхьэн	фыщӀыпэрытӏысхьэн	щӀыпэрытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымытӏысхьэн	ущӀыпэрымытӏысхьэн	щӀыпэрымытӏысхьэн	дыщӀыпэрымытӏысхьэн	фыщӀыпэрымытӏысхьэн	щӀыпэрымытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпэрытӏысхьэну	ущӀыпэрытӏысхьэну	щӀыпэрытӏысхьэну	дыщӀыпэрытӏысхьэну	фыщӀыпэрытӏысхьэну	щӀыпэрытӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпэрымытӏысхьэну	ущӀыпэрымытӏысхьэну	щӀыпэрымытӏысхьэну	дыщӀыпэрымытӏысхьэну	фыщӀыпэрымытӏысхьэну	щӀыпэрымытӏысхьэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьэу	упэрытӏысхьэу	пэрытӏысхьэу	дыпэрытӏысхьэу	фыпэрытӏысхьэу	пэрытӏысхьэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьэу	упэрымытӏысхьэу	пэрымытӏысхьэу	дыпэрымытӏысхьэу	фыпэрымытӏысхьэу	пэрымытӏысхьэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьауэ	упэрытӏысхьауэ	пэрытӏысхьауэ	дыпэрытӏысхьауэ	фыпэрытӏысхьауэ	пэрытӏысхьауэ / пэрытӏысхьа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьауэ	упэрымытӏысхьауэ	пэрымытӏысхьауэ	дыпэрымытӏысхьауэ	фыпэрымытӏысхьауэ	пэрымытӏысхьауэ(хэ) / пэрымытӏысхьа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпэрытӏысхьэурэ	упэрытӏысхьэурэ	пэрытӏысхьэурэ	дыпэрытӏысхьэурэ	фыпэрытӏысхьэурэ	пэрытӏысхьэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпэрымытӏысхьэурэ	упэрымытӏысхьэурэ	пэрымытӏысхьэурэ	дыпэрымытӏысхьэурэ	фыпэрымытӏысхьэурэ	пэрымытӏысхьэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппэротӏысхьэ	сыпэротӏысхьэ	--	сыфпэротӏысхьэ	сапэротӏысхьэ(хэ)
уэ	успэротӏысхьэ	--	упэротӏысхьэ	утпэротӏысхьэ	--	уапэротӏысхьэ(хэ)
ар	спэротӏысхьэ	ппэротӏысхьэ	пэротӏысхьэ	тпэротӏысхьэ	фпэротӏысхьэ	япэротӏысхьэ(хэ)
дэ	--	дыппэротӏысхьэ	дыпэротӏысхьэ	--	дыфпэротӏысхьэ	дапэротӏысхьэ(хэ)
фэ	фыспэротӏысхьэ	--	фыпэротӏысхьэ	фытпэротӏысхьэ	--	фапэротӏысхьэ(хэ)
ахэр	спэротӏысхьэ	ппэротӏысхьэ	пэротӏысхьэ	тпэротӏысхьэ	фпэротӏысхьэ	япэротӏысхьэ(хэ)

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппэрытӏысхьэрэ	сыпэрытӏысхьэрэ	--	сыфпэрытӏысхьэрэ	сапэрытӏысхьэ(хэ)рэ
уэ	успэрытӏысхьэрэ	--	упэрытӏысхьэрэ	утпэрытӏысхьэрэ	--	уапэрытӏысхьэ(хэ)рэ
ар	спэрытӏысхьэрэ	ппэрытӏысхьэрэ	пэрытӏысхьэрэ	тпэрытӏысхьэрэ	фпэрытӏысхьэрэ	япэрытӏысхьэ(хэ)рэ
дэ	--	дыппэрытӏысхьэрэ	дыпэрытӏысхьэрэ	--	дыфпэрытӏысхьэрэ	дапэрытӏысхьэ(хэ)рэ
фэ	фыспэрытӏысхьэрэ	--	фыпэрытӏысхьэрэ	фытдпэрытӏысхьэрэ	--	фапэрытӏысхьэ(хэ)рэ
ахэр	спэрытӏысхьэрэ	ппэрытӏысхьэрэ	пэрытӏысхьэрэ	тпэрытӏысхьэрэ	фпэрытӏысхьэрэ	япэрытӏысхьэ(хэ)рэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тӏысхь]э	[тӏысхь]эр	--	[тӏысхь]эхэр
Эргативнэ:	[тӏысхь]э	[тӏысхь]эм	--	[тӏысхь]эхэм
Послеложнэ:	[тӏысхь]экӀэ	[тӏысхь]эмкӀэ	[тӏысхь]эхэкӀэ	[тӏысхь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тӏысхь]эуэ	[тӏысхь]эрауэ	[тӏысхь]эхэу	[тӏысхь]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тӏысхь]а	[тӏысхь]ар	--	[тӏысхь]ахэр
Эргативнэ:	[тӏысхь]а	[тӏысхь]ам	--	[тӏысхь]ахэм
Послеложнэ:	[тӏысхь]акӀэ	[тӏысхь]амкӀэ	[тӏысхь]ахэкӀэ	[тӏысхь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тӏысхь]ауэ	[тӏысхь]арауэ	[тӏысхь]ахэу	[тӏысхь]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тӏысхь]эн	[тӏысхь]эныр	--	[тӏысхь]энхэр
Эргативнэ:	[тӏысхь]эн	[тӏысхь]эным	--	[тӏысхь]энхэм
Послеложнэ:	[тӏысхь]энкӀэ	[тӏысхь]энымкӀэ	[тӏысхь]энхэкӀэ	[тӏысхь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[тӏысхь]эну	[тӏысхь]энырауэ	[тӏысхь]энхэу	[тӏысхь]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тӏысхь]эну	[тӏысхь]энур	--	[тӏысхь]энухэр
Эргативнэ:	[тӏысхь]эну	[тӏысхь]энум	--	[тӏысхь]энухэм
Послеложнэ:	[тӏысхь]энукӀэ	[тӏысхь]энумкӀэ	[тӏысхь]энухэкӀэ	[тӏысхь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тӏысхь]энууэ	[тӏысхь]энурауэ	[тӏысхь]энухэу	[тӏысхь]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ИпэкӀэ итӀысхьэн, бгъэдэтӀысхьэн.

ЩАПХЪЭХЭР

• - Мыпхъэу, мымывэу, мыятӀэу тетӀысхьэпӀэ къэгъуэти къэтӀыс, - жиӀэри, иныжьыр Ӏэнэм пэрытӀысхьащ. Нартхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Жьэгум пэрытӀысхьэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пэрытӏысхьэн: sit down in front of sth
• Жьэгум пэрытӀысхьэн: sit down in front of the hearth.

УРЫСЫБЗЭ

• пэрытӏысхьэн: сесть перед чем-л.
• Жьэгум пэрытӀысхьэн: сесть перед очагом

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын