пэщӏэлъын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [pɐɕʹɐˈɬǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

пэ- + щӏэ- + [лъ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "пэщӏэлъын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пэщӏэлъын
щымыӀэныгъэ:	пэщӏэмылъын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъын	упэщӏэлъын	пэщӏэлъын	дыпэщӏэлъын	фыпэщӏэлъын	пэщӏэлъын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъын	упэщӏэмылъын	пэщӏэмылъын	дыпэщӏэмылъын	фыпэщӏэмылъын	пэщӏэмылъын(хэ)

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пэщӏэлъ!	фыпэщӏэлъ!
щымыӀэныгъэ:	упэщӏэмылъ!	фыпэщӏэмылъ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэщӏрелъ	упэщӏрелъ	пэщӏрелъ	дыпэщӏрелъ	фыпэщӏрелъ	пэщӏрелъ(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏремылъ	упэщӏремылъ	пэщӏремылъ	дыпэщӏремылъ	фыпэщӏремылъ	пэщӏремылъ(хэ)

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъщ	упэщӏэлъщ	пэщӏэлъщ	дыпэщӏэлъщ	фыпэщӏэлъщ	пэщӏэлъ(хэ)щ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъкъым	упэщӏэлъкъым	пэщӏэлъкъым	дыпэщӏэлъкъым	фыпэщӏэлъкъым	пэщӏэлъ(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлът	упэщӏэлът	пэщӏэлът	дыпэщӏэлът	фыпэщӏэлът	пэщӏэлъ(хэ)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлътэкъым	упэщӏэлътэкъым	пэщӏэлътэкъым	дыпэщӏэлътэкъым	фыпэщӏэлътэкъым	пэщӏэлъ(хэ)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъащ	упэщӏэлъащ	пэщӏэлъащ	дыпэщӏэлъащ	фыпэщӏэлъащ	пэщӏэлъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъакъым	упэщӏэлъакъым	пэщӏэлъакъым	дыпэщӏэлъакъым	фыпэщӏэлъакъым	пэщӏэлъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъат	упэщӏэлъат	пэщӏэлъат	дыпэщӏэлъат	фыпэщӏэлъат	пэщӏэлъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъатэкъым	упэщӏэлъатэкъым	пэщӏэлъатэкъым	дыпэщӏэлъатэкъым	фыпэщӏэлъатэкъым	пэщӏэлъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъащ	упэщӏэлъыгъащ	пэщӏэлъыгъащ	дыпэщӏэлъыгъащ	фыпэщӏэлъыгъащ	пэщӏэлъыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъакъым	упэщӏэлъыгъакъым	пэщӏэлъыгъакъым	дыпэщӏэлъыгъакъым	фыпэщӏэлъыгъакъым	пэщӏэлъыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъат	упэщӏэлъыгъат	пэщӏэлъыгъат	дыпэщӏэлъыгъат	фыпэщӏэлъыгъат	пэщӏэлъыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъатэкъым	упэщӏэлъыгъатэкъым	пэщӏэлъыгъатэкъым	дыпэщӏэлъыгъатэкъым	фыпэщӏэлъыгъатэкъым	пэщӏэлъыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъщ	упэщӏэлъщ	пэщӏэлъщ	дыпэщӏэлъщ	фыпэщӏэлъщ	пэщӏэлъ(хэ)щ
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъкъым	упэщӏэлъкъым	пэщӏэлъкъым	дыпэщӏэлъкъым	фыпэщӏэлъкъым	пэщӏэлъ(хэ)къым
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлът	упэщӏэлът	пэщӏэлът	дыпэщӏэлът	фыпэщӏэлът	пэщӏэлъ(хэ)т
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлътэкъым	упэщӏэлътэкъым	пэщӏэлътэкъым	дыпэщӏэлътэкъым	фыпэщӏэлътэкъым	пэщӏэлъ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынщ	упэщӏэлъынщ	пэщӏэлъынщ	дыпэщӏэлъынщ	фыпэщӏэлъынщ	пэщӏэлъын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынкъым	упэщӏэлъынкъым	пэщӏэлъынкъым	дыпэщӏэлъынкъым	фыпэщӏэлъынкъым	пэщӏэлъын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынущ	упэщӏэлъынущ	пэщӏэлъынущ	дыпэщӏэлъынущ	фыпэщӏэлъЫнущ	пэщӏэлъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынукъым	упэщӏэлъынукъым	пэщӏэлъынукъым	дыпэщӏэлъынукъым	фыпэщӏэлъынукъым	пэщӏэлъэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъ	упэщӏэлъ	пэщӏэлъ	дыпэщӏэлъ	фыпэщӏэлъ	пэщӏэлъ(хэ)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъкъэ	упэщӏэлъкъэ	пэщӏэлъкъэ	дыпэщӏэлъкъэ	фыпэщӏэлъкъэ	пэщӏэлъ(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлът	упэщӏэлът	пэщӏэлът	дыпэщӏэлът	фыпэщӏэлът	пэщӏэлъ(хэ)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлътэкъэ	упэщӏэлътэкъэ	пэщӏэлътэкъэ	дыпэщӏэлътэкъэ	фыпэщӏэлътэкъэ	пэщӏэлъ(хэ)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъа	упэщӏэлъа	пэщӏэлъа	дыпэщӏэлъа	фыпэщӏэлъа	пэщӏэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъакъэ	упэщӏэлъакъэ	пэщӏэлъакъэ	дыпэщӏэлъакъэ	фыпэщӏэлъакъэ	пэщӏэлъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъат	упэщӏэлъат	пэщӏэлъат	дыпэщӏэлъат	фыпэщӏэлъат	пэщӏэлъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъатэкъэ	упэщӏэлъатэкъэ	пэщӏэлъатэкъэ	дыпэщӏэлъатэкъэ	фыпэщӏэлъатэкъэ	пэщӏэлъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъа	упэщӏэлъыгъа	пэщӏэлъыгъа	дыпэщӏэлъыгъа	фыпэщӏэлъыгъа	пэщӏэлъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъакъэ	упэщӏэлъыгъакъэ	пэщӏэлъыгъакъэ	дыпэщӏэлъыгъакъэ	фыпэщӏэлъыгъакъэ	пэщӏэлъыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъат	упэщӏэлъыгъат	пэщӏэлъыгъат	дыпэщӏэлъыгъат	фыпэщӏэлъыгъат	пэщӏэлъыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъатэкъэ	упэщӏэлъыгъатэкъэ	пэщӏэлъыгъатэкъэ	дыпэщӏэлъыгъатэкъэ	фыпэщӏэлъыгъатэкъэ	пэщӏэлъыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъ	упэщӏэлъ	пэщӏэлъ	дыпэщӏэлъ	фыпэщӏэлъ	пэщӏэлъ(хэ)
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъкъэ	упэщӏэлъкъэ	пэщӏэлъкъэ	дыпэщӏэлъкъэ	фыпэщӏэлъкъэ	пэщӏэлъ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлът	упэщӏэлът	пэщӏэлът	дыпэщӏэлът	фыпэщӏэлът	пэщӏэлъ(хэ)т
блэкӀа гъэкпэщӏа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлътэкъэ	упэщӏэлътэкъэ	пэщӏэлътэкъэ	дыпэщӏэлътэкъэ	фыпэщӏэлътэкъэ	пэщӏэлъ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъын	упэщӏэлъын	пэщӏэлъын	дыпэщӏэлъын	фыпэщӏэлъын	пэщӏэлъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынкъэ	упэщӏэлъынкъэ	пэщӏэлъынкъэ	дыпэщӏэлъынкъэ	фыпэщӏэлъынкъэ	пэщӏэлъын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыну	упэщӏэлъыну	пэщӏэлъыну	дыпэщӏэлъыну	фыпэщӏэлъыну	пэщӏэлъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынукъэ	упэщӏэлъынукъэ	пэщӏэлъынукъэ	дыпэщӏэлъынукъэ	фыпэщӏэлъынукъэ	пэщӏэлъыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъмэ	упэщӏэлъмэ	пэщӏэлъмэ	дыпэщӏэлъмэ	фыпэщӏэлъмэ	пэщӏэлъ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъмэ	упэщӏэмылъмэ	пэщӏэмылъмэ	дыпэщӏэмылъмэ	фыпэщӏэмылъмэ	пэщӏэмылъ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъамэ	упэщӏэлъамэ	пэщӏэлъамэ	дыпэщӏэлъамэ	фыпэщӏэлъамэ	пэщӏэлъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъамэ	упэщӏэмылъамэ	пэщӏэмылъамэ	дыпэщӏэмылъамэ	фыпэщӏэмылъамэ	пэщӏэмылъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъамэ	упэщӏэлъыгъамэ	пэщӏэлъыгъамэ	дыпэщӏэлъыгъамэ	фыпэщӏэлъыгъамэ	пэщӏэлъыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъыгъамэ	упэщӏэмылъыгъамэ	пэщӏэмылъыгъамэ	дыпэщӏэмылъыгъамэ	фыпэщӏэмылъыгъамэ	пэщӏэмылъыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынмэ	упэщӏэлъынмэ	пэщӏэлъынмэ	дыпэщӏэлъынмэ	фыпэщӏэлъынмэ	пэщӏэлъын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынмэ	упэщӏэмылъынмэ	пэщӏэмылъынмэ	дыпэщӏэмылъынмэ	фыпэщӏэмылъынмэ	пэщӏэмылъын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынумэ	упэщӏэлъынумэ	пэщӏэлъынумэ	дыпэщӏэлъынумэ	фыпэщӏэлъынумэ	пэщӏэлъыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынумэ	упэщӏэмылъынумэ	пэщӏэмылъынумэ	дыпэщӏэмылъынумэ	фыпэщӏэмылъынумэ	пэщӏэмылъыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлътэмэ	упэщӏэлътэмэ	пэщӏэлътэмэ	дыпэщӏэлътэмэ	фыпэщӏэлътэмэ	пэщӏэлъ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылътэмэ	упэщӏэмылътэмэ	пэщӏэмылътэмэ	дыпэщӏэмылътэмэ	фыпэщӏэмылътэмэ	пэщӏэмылъ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъатэмэ	упэщӏэлъатэмэ	пэщӏэлъатэмэ	дыпэщӏэлъатэмэ	фыпэщӏэлъатэмэ	пэщӏэлъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъатэмэ	упэщӏэмылъатэмэ	пэщӏэмылъатэмэ	дыпэщӏэмылъатэмэ	фыпэщӏэмылъатэмэ	пэщӏэмылъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъатэмэ	упэщӏэлъыгъатэмэ	пэщӏэлъыгъатэмэ	дыпэщӏэлъыгъатэмэ	фыпэщӏэлъыгъатэмэ	пэщӏэлъыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъыгъатэмэ	упэщӏэмылъыгъатэмэ	пэщӏэмылъыгъатэмэ	дыпэщӏэмылъыгъатэмэ	фыпэщӏэмылъыгъатэмэ	пэщӏэмылъыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынтэмэ	упэщӏэлъынтэмэ	пэщӏэлъынтэмэ	дыпэщӏэлъынтэмэ	фыпэщӏэлъынтэмэ	пэщӏэлъын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынтэмэ	упэщӏэмылъынтэмэ	пэщӏэмылъынтэмэ	дыпэщӏэмылъынтэмэ	фыпэщӏэмылъынтэмэ	пэщӏэмылъын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынутэмэ	упэщӏэлъынутэмэ	пэщӏэлъынутэмэ	дыпэщӏэлъынутэмэ	фыпэщӏэлъынутэмэ	пэщӏэлъыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынутэмэ	упэщӏэмылъынутэмэ	пэщӏэмылъынутэмэ	дыпэщӏэмылъынутэмэ	фыпэщӏэмылъынутэмэ	пэщӏэмылъыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынт	упэщӏэлъынт	пэщӏэлъынт	дыпэщӏэлъынт	фыпэщӏэлъынт	пэщӏэлъын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынтэкъым	упэщӏэлъынтэкъым	пэщӏэлъынтэкъым	дыпэщӏэлъынтэкъым	фыпэщӏэлъынтэкъым	пэщӏэлъын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынут	упэщӏэлъынут	пэщӏэлъынут	дыпэщӏэлъынут	фыпэщӏэлъынут	пэщӏэлъыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынутэкъым	упэщӏэлъынутэкъым	пэщӏэлъынутэкъым	дыпэщӏэлъынутэкъым	фыпэщӏэлъынутэкъым	пэщӏэлъыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъми	упэщӏэлъми	пэщӏэлъми	дыпэщӏэлъми	фыпэщӏэлъми	пэщӏэлъ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъми	упэщӏэмылъми	пэщӏэмылъми	дыпэщӏэмылъми	фыпэщӏэмылъми	пэщӏэмылъ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъами	упэщӏэлъами	пэщӏэлъами	дыпэщӏэлъами	фыпэщӏэлъами	пэщӏэлъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъами	упэщӏэмылъами	пэщӏэмылъами	дыпэщӏэмылъами	фыпэщӏэмылъами	пэщӏэмылъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъами	упэщӏэлъыгъами	пэщӏэлъыгъами	дыпэщӏэлъыгъами	фыпэщӏэлъыгъами	пэщӏэлъыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъыгъами	упэщӏэмылъыгъами	пэщӏэмылъыгъами	дыпэщӏэмылъыгъами	фыпэщӏэмылъыгъами	пэщӏэмылъыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынми	упэщӏэлъынми	пэщӏэлъынми	дыпэщӏэлъынми	фыпэщӏэлъынми	пэщӏэлъын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынми	упэщӏэмылъынми	пэщӏэмылъынми	дыпэщӏэмылъынми	фыпэщӏэмылъынми	пэщӏэмылъын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынуми	упэщӏэлъынуми	пэщӏэлъынуми	дыпэщӏэлъынуми	фыпэщӏэлъынуми	пэщӏэлъыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынуми	упэщӏэмылъынуми	пэщӏэмылъынуми	дыпэщӏэмылъынуми	фыпэщӏэмылъынуми	пэщӏэмылъыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлътэми	упэщӏэлътэми	пэщӏэлътэми	дыпэщӏэлътэми	фыпэщӏэлътэми	пэщӏэлъ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылътэми	упэщӏэмылътэми	пэщӏэмылътэми	дыпэщӏэмылътэми	фыпэщӏэмылътэми	пэщӏэмылъ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъатэми	упэщӏэлъатэми	пэщӏэлъатэми	дыпэщӏэлъатэми	фыпэщӏэлъатэми	пэщӏэлъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъатэми	упэщӏэмылъатэми	пэщӏэмылъатэми	дыпэщӏэмылъатэми	фыпэщӏэмылъатэми	пэщӏэмылъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъыгъатэми	упэщӏэлъыгъатэми	пэщӏэлъыгъатэми	дыпэщӏэлъыгъатэми	фыпэщӏэлъыгъатэми	пэщӏэлъыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъыгъатэми	упэщӏэмылъыгъатэми	пэщӏэмылъыгъатэми	дыпэщӏэмылъыгъатэми	фыпэщӏэмылъыгъатэми	пэщӏэмылъыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынтэми	упэщӏэлъынтэми	пэщӏэлъынтэми	дыпэщӏэлъынтэми	фыпэщӏэлъынтэми	пэщӏэлъын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынтэми	упэщӏэмылъынтэми	пэщӏэмылъынтэми	дыпэщӏэмылъынтэми	фыпэщӏэмылъынтэми	пэщӏэмылъын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъынутэми	упэщӏэлъынутэми	пэщӏэлъынутэми	дыпэщӏэлъынутэми	фыпэщӏэлъынутэми	пэщӏэлъыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъынутэми	упэщӏэмылъынутэми	пэщӏэмылъынутэми	дыпэщӏэмылъынутэми	фыпэщӏэмылъынутэми	пэщӏэмылъыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъаи	упэщӏэлъаи	пэщӏэлъаи	дыпэщӏэлъаи	фыпэщӏэлъаи	пэщӏэлъаи
щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъаи	упэщӏэмылъаи	пэщӏэмылъаи	дыпэщӏэмылъаи	фыпэщӏэмылъаи	пэщӏэмылъаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъащэрэт	упэщӏэлъащэрэт	пэщӏэлъащэрэт	дыпэщӏэлъащэрэт	фыпэщӏэлъащэрэт	пэщӏэлъа(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэмылъащэрэт	упэщӏэмылъащэрэт	пэщӏэмылъащэрэт	дыпэщӏэмылъащэрэт	фыпэщӏэмылъащэрэт	пэщӏэмылъа(хэ)щэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнщ	упэщӏэлъагъэнщ	пэщӏэлъагъэнщ	дыпэщӏэлъагъэнщ	фыпэщӏэлъагъэнщ	пэщӏэлъагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнкъым	упэщӏэлъагъэнкъым	пэщӏэлъагъэнкъым	дыпэщӏэлъагъэнкъым	фыпэщӏэлъагъэнкъым	пэщӏэлъагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнт	упэщӏэлъагъэнт	пэщӏэлъагъэнт	дыпэщӏэлъагъэнт	фыпэщӏэлъагъэнт	пэщӏэлъагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнтэкъым	упэщӏэлъагъэнтэкъым	пэщӏэлъагъэнтэкъым	дыпэщӏэлъагъэнтэкъым	фыпэщӏэлъагъэнтэкъым	пэщӏэлъагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэн	упэщӏэлъагъэн	пэщӏэлъагъэн	дыпэщӏэлъагъэн	фыпэщӏэлъагъэн	пэщӏэлъагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнкъэ	упэщӏэлъагъэнкъэ	пэщӏэлъагъэнкъэ	дыпэщӏэлъагъэнкъэ	фыпэщӏэлъагъэнкъэ	пэщӏэлъагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнт	упэщӏэлъагъэнт	пэщӏэлъагъэнт	дыпэщӏэлъагъэнт	фыпэщӏэлъагъэнт	пэщӏэлъагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнтэкъэ	упэщӏэлъагъэнтэкъэ	пэщӏэлъагъэнтэкъэ	дыпэщӏэлъагъэнтэкъэ	фыпэщӏэлъагъэнтэкъэ	пэщӏэлъагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнущ	упэщӏэлъагъэнущ	пэщӏэлъагъэнущ	дыпэщӏэлъагъэнущ	фыпэщӏэлъагъэнущ	пэщӏэлъагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнукъым	упэщӏэлъагъэнукъым	пэщӏэлъагъэнукъым	дыпэщӏэлъагъэнукъым	фыпэщӏэлъагъэнукъым	пэщӏэлъагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнут	упэщӏэлъагъэнут	пэщӏэлъагъэнут	дыпэщӏэлъагъэнут	фыпэщӏэлъагъэнут	пэщӏэлъагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнутэкъым	упэщӏэлъагъэнутэкъым	пэщӏэлъагъэнутэкъым	дыпэщӏэлъагъэнутэкъым	фыпэщӏэлъагъэнутэкъым	пэщӏэлъагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэну	упэщӏэлъагъэну	пэщӏэлъагъэну	дыпэщӏэлъагъэну	фыпэщӏэлъагъэну	пэщӏэлъагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнукъэ	упэщӏэлъагъэнукъэ	пэщӏэлъагъэнукъэ	дыпэщӏэлъагъэнукъэ	фыпэщӏэлъагъэнукъэ	пэщӏэлъагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнут	упэщӏэлъагъэнут	пэщӏэлъагъэнут	дыпэщӏэлъагъэнут	фыпэщӏэлъагъэнут	пэщӏэлъагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпэщӏэлъагъэнутэкъэ	упэщӏэлъагъэнутэкъэ	пэщӏэлъагъэнутэкъэ	дыпэщӏэлъагъэнутэкъэ	фыпэщӏэлъагъэнутэкъэ	пэщӏэлъагъэну(хэ)тэкъэ

Зэлэжь (объектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыпэщӏэлъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зыпэщӏэмылъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыпэщӏэлъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зыпэщӏэмылъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыпэщӏэлъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зыпэщӏэмылъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыпэщӏэлъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зыпэщӏэмылъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыпэщӏэлъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зыпэщӏэмылъыну

Зылэжь (субъектнэ) причастие	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъ	упэщӏэлъ	пэщӏэлъ	дыпэщӏэлъ	фыпэщӏэлъ	пэщӏэлъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъ	упэщӏэмылъ	пэщӏэмылъ	дыпэщӏэмылъ	фыпэщӏэмылъ	пэщӏэмылъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъа	упэщӏэлъа	пэщӏэлъа	дыпэщӏэлъа	фыпэщӏэлъа	пэщӏэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъа	упэщӏэмылъа	пэщӏэмылъа	дыпэщӏэмылъа	фыпэщӏэмылъа	пэщӏэмылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъыгъа	упэщӏэлъыгъа	пэщӏэлъыгъа	дыпэщӏэлъыгъа	фыпэщӏэлъыгъа	пэщӏэлъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъыгъа	упэщӏэмылъыгъа	пэщӏэмылъыгъа	дыпэщӏэмылъыгъа	фыпэщӏэмылъыгъа	пэщӏэмылъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъын	упэщӏэлъын	пэщӏэлъын	дыпэщӏэлъын	фыпэщӏэлъын	пэщӏэлъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъын	упэщӏэмылъын	пэщӏэмылъын	дыпэщӏэмылъын	фыпэщӏэмылъын	пэщӏэмылъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъыну	упэщӏэлъыну	пэщӏэлъыну	дыпэщӏэлъыну	фыпэщӏэлъыну	пэщӏэлъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъыну	упэщӏэмылъыну	пэщӏэмылъыну	дыпэщӏэмылъыну	фыпэщӏэмылъыну	пэщӏэмылъыну(хэ)

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэлъ	узэрыпэщӏэлъ	зэрыпэщӏэлъ	дызэрыпэщӏэлъ	фызэрыпэщӏэлъ	зэрыпэщӏэлъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэмылъ	узэрыпэщӏэмылъ	зэрыпэщӏэмылъ	дызэрыпэщӏэмылъ	фызэрыпэщӏэмылъ	зэрыпэщӏэмылъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэлъа	узэрыпэщӏэлъа	зэрыпэщӏэлъа	дызэрыпэщӏэлъа	фызэрыпэщӏэлъа	зэрыпэщӏэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэмылъа	узэрыпэщӏэмылъа	зэрыпэщӏэмылъа	дызэрыпэщӏэмылъа	фызэрыпэщӏэмылъа	зэрыпэщӏэмылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэлъыгъа	узэрыпэщӏэлъыгъа	зэрыпэщӏэлъыгъа	дызэрыпэщӏэлъыгъа	фызэрыпэщӏэлъыгъа	зэрыпэщӏэлъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэмылъыгъа	узэрыпэщӏэмылъыгъа	зэрыпэщӏэмылъыгъа	дызэрыпэщӏэмылъыгъа	фызэрыпэщӏэмылъыгъа	зэрыпэщӏэмылъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэлъын	узэрыпэщӏэлъын	зэрыпэщӏэлъын	дызэрыпэщӏэлъын	фызэрыпэщӏэлъын	зэрыпэщӏэлъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэмылъын	узэрыпэщӏэмылъын	зэрыпэщӏэмылъын	дызэрыпэщӏэмылъын	фызэрыпэщӏэмылъын	зэрыпэщӏэмылъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэлъыну	узэрыпэщӏэлъыну	зэрыпэщӏэлъыну	дызэрыпэщӏэлъыну	фызэрыпэщӏэлъыну	зэрыпэщӏэлъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпэщӏэмылъыну	узэрыпэщӏэмылъыну	зэрыпэщӏэмылъыну	дызэрыпэщӏэмылъыну	фызэрыпэщӏэмылъыну	зэрыпэщӏэмылъыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэлъ	ущыпэщӏэлъ	щыпэщӏэлъ	дыщыпэщӏэлъ	фыщыпэщӏэлъ	щыпэщӏэлъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэмылъ	ущыпэщӏэмылъ	щыпэщӏэмылъ	дыщыпэщӏэмылъ	фыщыпэщӏэмылъ	щыпэщӏэмылъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэлъа	ущыпэщӏэлъа	щыпэщӏэлъа	дыщыпэщӏэлъа	фыщыпэщӏэлъа	щыпэщӏэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэмылъа	ущыпэщӏэмылъа	щыпэщӏэмылъа	дыщыпэщӏэмылъа	фыщыпэщӏэмылъа	щыпэщӏэмылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэлъыгъа	ущыпэщӏэлъыгъа	щыпэщӏэлъыгъа	дыщыпэщӏэлъыгъа	фыщыпэщӏэлъыгъа	щыпэщӏэлъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэмылъыгъа	ущыпэщӏэмылъыгъа	щыпэщӏэмылъыгъа	дыщыпэщӏэмылъыгъа	фыщыпэщӏэмылъыгъа	щыпэщӏэмылъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэлъын	ущыпэщӏэлъын	щыпэщӏэлъын	дыщыпэщӏэлъын	фыщыпэщӏэлъын	щыпэщӏэлъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэмылъын	ущыпэщӏэмылъын	щыпэщӏэмылъын	дыщыпэщӏэмылъын	фыщыпэщӏэмылъын	щыпэщӏэмылъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэлъыну	ущыпэщӏэлъыну	щыпэщӏэлъыну	дыщыпэщӏэлъыну	фыщыпэщӏэлъыну	щыпэщӏэлъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпэщӏэмылъыну	ущыпэщӏэмылъыну	щыпэщӏэмылъыну	дыщыпэщӏэмылъыну	фыщыпэщӏэмылъыну	щыпэщӏэмылъыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэлъ	уздэпэщӏэлъ	здэпэщӏэлъ	дыздэпэщӏэлъ	фыздэпэщӏэлъ	здэпэщӏэлъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэмылъ	уздэпэщӏэмылъ	здэпэщӏэмылъ	дыздэпэщӏэмылъ	фыздэпэщӏэмылъ	здэпэщӏэмылъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэлъа	уздэпэщӏэлъа	здэпэщӏэлъа	дыздэпэщӏэлъа	фыздэпэщӏэлъа	здэпэщӏэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэмылъа	уздэпэщӏэмылъа	здэпэщӏэмылъа	дыздэпэщӏэмылъа	фыздэпэщӏэмылъа	здэпэщӏэмылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэлъыгъа	уздэпэщӏэлъыгъа	здэпэщӏэлъыгъа	дыздэпэщӏэлъыгъа	фыздэпэщӏэлъыгъа	здэпэщӏэлъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэмылъыгъа	уздэпэщӏэмылъыгъа	здэпэщӏэмылъыгъа	дыздэпэщӏэмылъыгъа	фыздэпэщӏэмылъыгъа	здэпэщӏэмылъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэлъын	уздэпэщӏэлъын	здэпэщӏэлъын	дыздэпэщӏэлъын	фыздэпэщӏэлъын	здэпэщӏэлъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэмылъын	уздэпэщӏэмылъын	здэпэщӏэмылъын	дыздэпэщӏэмылъын	фыздэпэщӏэмылъын	здэпэщӏэмылъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэлъыну	уздэпэщӏэлъыну	здэпэщӏэлъыну	дыздэпэщӏэлъыну	фыздэпэщӏэлъыну	здэпэщӏэлъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэпэщӏэмылъыну	уздэпэщӏэмылъыну	здэпэщӏэмылъыну	дыздэпэщӏэмылъыну	фыздэпэщӏэмылъыну	здэпэщӏэмылъыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэлъ	ущӀэпэщӏэлъ	щӀэпэщӏэлъ	дыщӀэпэщӏэлъ	фыщӀэпэщӏэлъ	щӀэпэщӏэлъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэмылъ	ущӀэпэщӏэмылъ	щӀэпэщӏэмылъ	дыщӀэпэщӏэмылъ	фыщӀэпэщӏэмылъ	щӀэпэщӏэмылъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэлъа	ущӀэпэщӏэлъа	щӀэпэщӏэлъа	дыщӀэпэщӏэлъа	фыщӀэпэщӏэлъа	щӀэпэщӏэлъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэмылъа	ущӀэпэщӏэмылъа	щӀэпэщӏэмылъа	дыщӀэпэщӏэмылъа	фыщӀэпэщӏэмылъа	щӀэпэщӏэмылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэлъыгъа	ущӀэпэщӏэлъыгъа	щӀэпэщӏэлъыгъа	дыщӀэпэщӏэлъыгъа	фыщӀэпэщӏэлъыгъа	щӀэпэщӏэлъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэмылъыгъа	ущӀэпэщӏэмылъыгъа	щӀэпэщӏэмылъыгъа	дыщӀэпэщӏэмылъыгъа	фыщӀэпэщӏэмылъыгъа	щӀэпэщӏэмылъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэлъын	ущӀэпэщӏэлъын	щӀэпэщӏэлъын	дыщӀэпэщӏэлъын	фыщӀэпэщӏэлъын	щӀэпэщӏэлъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэмылъын	ущӀэпэщӏэмылъын	щӀэпэщӏэмылъын	дыщӀэпэщӏэмылъын	фыщӀэпэщӏэмылъын	щӀэпэщӏэмылъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэлъыну	ущӀэпэщӏэлъыну	щӀэпэщӏэлъыну	дыщӀэпэщӏэлъыну	фыщӀэпэщӏэлъыну	щӀэпэщӏэлъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэпэщӏэмылъыну	ущӀэпэщӏэмылъыну	щӀэпэщӏэмылъыну	дыщӀэпэщӏэмылъыну	фыщӀэпэщӏэмылъыну	щӀыпэщӏэмылъыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъу	упэщӏэлъу	пэщӏэлъу	дыпэщӏэлъу	фыпэщӏэлъу	пэщӏэлъ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъу	упэщӏэмылъу	пэщӏэмылъу	дыпэщӏэмылъу	фыпэщӏэмылъу	пэщӏэмылъ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъауэ	упэщӏэлъауэ	пэщӏэлъауэ	дыпэщӏэлъауэ	фыпэщӏэлъауэ	пэщӏэлъауэ / пэщӏэлъахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъауэ	упэщӏэмылъауэ	пэщӏэмылъауэ	дыпэщӏэмылъауэ	фыпэщӏэмылъауэ	пэщӏэмылъауэ / пэщӏэмылъахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпэщӏэлъурэ	упэщӏэлъурэ	пэщӏэлъурэ	дыпэщӏэлъурэ	фыпэщӏэлъурэ	пэщӏэлъ(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпэщӏэмылъурэ	упэщӏэмылъурэ	пэщӏэмылъурэ	дыпэщӏэмылъурэ	фыпэщӏэмылъурэ	пэщӏэмылъ(хэ)урэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]	[лъ]ыр	--	[лъ]хэр
Эргативнэ:	[лъ]	[лъ]ым	--	[лъ]хэм
Послеложнэ:	[лъ]кӀэ	[лъ]ымкӀэ	[лъ]хэкӀэ	[лъ]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъ]у	[лъ]ырауэ	[лъ]хэу	[лъ]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]а	[лъ]ар	--	[лъ]ахэр
Эргативнэ:	[лъ]а	[лъ]ам	--	[лъ]ахэм
Послеложнэ:	[лъ]акӀэ	[лъ]амкӀэ	[лъ]ахэкӀэ	[лъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъ]ауэ	[лъ]арауэ	[лъ]ахэу	[лъ]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]ын	[лъ]ыныр	--	[лъ]ынхэр
Эргативнэ:	[лъ]ын	[лъ]ыным	--	[лъ]ынхэм
Послеложнэ:	[лъ]ынкӀэ	[лъ]ынымкӀэ	[лъ]ынхэкӀэ	[лъ]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[лъ]ыну	[лъ]ынырауэ	[лъ]ынхэу	[лъ]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъ]ыну	[лъ]ынур	--	[лъ]ынухэр
Эргативнэ:	[лъ]ыну	[лъ]ынум	--	[лъ]ынухэм
Послеложнэ:	[лъ]ынукӀэ	[лъ]ынумкӀэ	[лъ]ынухэкӀэ	[лъ]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъ]ынууэ	[лъ]ынурауэ	[лъ]ынухэу	[лъ]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

И пэм щыгъэтӀылъауэ щытын, и пэм щӀэлъын.
Зыгуэрым и гупэкӀэ къыщылъын, и пэ къилъын, къыпэщылъын.
Къыпэплъэн, и пщэ илъын (Ӏуэху, лэжьыгъэ, н. къ.), къыпэщылъын.

ЩАПХЪЭХЭР

ЩӀалэм Ӏуэхушхуэ пэщӀэлът. Черк. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

Ӏэжьэпэм мывэ пэщӀэлъщ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

пэщӏэлъын: 1. lie down or be in front of sb 2. be positioned, lie in front of sb 3. await or face sb (about tasks, affairs, etc.)
Ӏэжьэпэм мывэ пэщӀэлъщ: the rock is in front of the nose of the sled.

УРЫСЫБЗЭ

пэщӏэлъын: 1. лежать, находиться перед кем-чем-л. 2. быть расположенным, лежать напротив кого-чего-л., впереди кого-чего-л. 3. стоять перед кем-л., предстоять кому-л. (о задачах, делах и т.п.)
Ӏэжьэпэм мывэ пэщӀэлъщ: камень находится перед носом саней.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын