хьэлъэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['ħɐɬɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [хьэлъ] + -э
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | хьэлъэ | хьэлъэр | -- | хьэлъэхэр |
| Эргативнэ: | хьэлъэ | хьэлъэм | -- | хьэлъэхэм |
| Послеложнэ: | хьэлъэкӀэ | хьэлъэмкӀэ | хьэлъэхэкӀэ | хьэлъэхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | хьэлъэу | хьэлъэрауэ | хьэлъэхэу | хьэлъэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Хьэлъагъышхуэ зиӀэ, мыпсынщӀэ.
- Гугъуехь, хьэзаб зыпылъ, гуащӀэ, къару ин зытекӀуадэ; гугъу.
- Хуабжьу сымаджэ, ерагъыу зи псэ Ӏут.
- БампӀэгъуэр птезылъхьэ, узыгъэнэщхъей, ухэзыгъэгупсысыхь (п. п. гупсысэ).
- Нэщхъеягъуэ, бэлыхь, гугъуехь куэд зыпылъ, зыбгъэдэлъ.
- Удэпсэуну, удэгъуэгурыкӀуэну гугъу, мытынш.
- КъыпщӀихьэну гурымыхь.
ЩАПХЪЭХЭР
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 114 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| КхъухьымкӀэ цӀыхухэр зокӀуэ, хьэлъэ зэрашэ, бдзэжьей къаубыд. | Люди плавают, грузы возят, и рыбу ловят с помощью кораблей. | People travel, transport cargoes and catch fish by ship. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Мывэ хьэлъэ.
- Лэжьыгъэ хьэлъэ.
- Гъуэгу хьэлъэ.
- Сымаджэ хьэлъэ.
- Гупсысэ хьэлъэ.
- Зэман хьэлъэ.
- ЦӀыху хьэлъэ.
- Мэ хьэлъэ.
- Хьэуа хьэлъэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- хьэлъэ: 1. heavy, heavyweight, weighty 2. difficult, onerous, time-consuming 3. serious, in a serious condition (about sb ill) 4. painful, gloomy, depressing (about feelings, thoughts, etc.) 5. difficult, hard (about life) 6. hard, unpleasant in communication; quarrelsome (about a person, their character) 7. unpleasant (about a smell)
- Мывэ хьэлъэ: a heavy stone
- Лэжьыгъэ хьэлъэ: hard work
- Гъуэгу хьэлъэ: a difficult journey
- Сымаджэ хьэлъэ: a seriously ill patient
- Гупсысэ хьэлъэ: gloomy thoughts
- Зэман хьэлъэ: hard times
- ЦӀыху хьэлъэ: an unpleasant, quarrelsome man
- Мэ хьэлъэ: an unpleasant smell
- Хьэуа хьэлъэ: unpleasant, tainted air
УРЫСЫБЗЭ
- хьэлъэ: 1. тяжёлый, тяжеловесный 2. трудный, трудоёмкий 3. тяжёлый, находящийся в тяжёлом состоянии (о больном) 4. тягостный, мрачный, гнетущий (о чувствах, мыслях и т. п.) 5. трудный, тяжёлый (напр. о жизни) 6. тяжёлый, неприятный в общении; неуживчивый (о человеке, его характере) 7. неприятный, тяжёлый (о запахе)
- Мывэ хьэлъэ: тяжелый камень
- Лэжьыгъэ хьэлъэ: тяжелая работа
- Гъуэгу хьэлъэ: тяжелая дорога
- Сымаджэ хьэлъэ: тяжелобольной
- Гупсысэ хьэлъэ: тяжелая мысль
- Зэман хьэлъэ: тяжелое время
- ЦӀыху хьэлъэ: тяжелый человек
- Мэ хьэлъэ: тяжелый запах
- Хьэуа хьэлъэ: тяжелый воздух
БИБЛИОГРАФИЕ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['ħɐɬɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [хьэлъ] + -э
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | хьэлъэ | хьэлъэр | -- | хьэлъэхэр |
| Эргативнэ: | хьэлъэ | хьэлъэм | -- | хьэлъэхэм |
| Послеложнэ: | хьэлъэкӀэ | хьэлъэмкӀэ | хьэлъэхэкӀэ | хьэлъэхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | хьэлъэу | хьэлъэрауэ | хьэлъэхэу | хьэлъэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- КъэпӀэтын е бгъэӀэпхъуэн щхьэкӀэ къаруушхуэ зрахьэлӀэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Гуащэнэху иӀыгъ хьэлъэм тӀэкӀу лъэныкъуэкӀэ иригъэщӀу уэрамымкӀэ докӀ. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- хьэлъэ: load, cargo, charge, weight, burden
УРЫСЫБЗЭ
- хьэлъэ: тяжесть, груз
БИБЛИОГРАФИЕ