шхыжын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʂxǝ'ᶎǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [шх] + -ы + -ж + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "шхыжын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	шхыжын
щымыӀэныгъэ:	мышхыжын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сшхыжын	пшхыжын	ишхыжын	тшхыжын	фшхыжын	яшхыжын
щымыӀэныгъэ:	сымышхыжын	умышхыжын	имышхыжын	дымышхыжын	фымышхыжын	ямышхыжын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	шхыж!	фшхыж!
щымыӀэныгъэ:	умышхыж!	фымышхыж!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срешхыж	урешхыж	ирешхыж	трешхыж	фрешхыж	ирешхыж
щымыӀэныгъэ:	сремышхыж	уремышхыж	иремышхыж	тремышхыж	фремышхыж	иремышхыж

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сошхыж(ыр)	уошхыж(ыр)	ешхыж(ыр)	дошхыж(ыр)	фошхыж(ыр)	яшхыж(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыркъым	пшхыжыркъым	ишхыжыркъым	тшхыжыркъым	фшхыжыркъым	яшхыжыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжырт	пшхыжырт	ишхыжырт	тшхыжырт	фшхыжырт	яшхыжырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыртэкъым	пшхыжыртэкъым	ишхыжыртэкъым	тшхыжыртэкъым	фшхыжыртэкъым	яшхыжыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжащ	пшхыжащ	ишхыжащ	тшхыжащ	фшхыжащ	яшхыжащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжакъым	пшхыжакъым	ишхыжакъым	тшхыжакъым	фшхыжакъым	яшхыжакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжат	пшхыжат	ишхыжат	тшхыжат	фшхыжат	яшхыжат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжатэкъым	пшхыжатэкъым	ишхыжатэкъым	тшхыжатэкъым	фшхыжатэкъым	яшхыжатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъащ	пшхыжыгъащ	ишхыжыгъащ	тшхыжыгъащ	фшхыжыгъащ	яшхыжыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыгъакъым	пшхыжыгъакъым	ишхыжыгъакъым	тшхыжыгъакъым	фшхыжыгъакъым	яшхыжыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъат	пшхыжыгъат	ишхыжыгъат	тшхыжыгъат	фшхыжыгъат	яшхыжыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыгъатэкъым	пшхыжыгъатэкъым	ишхыжыгъатэкъым	тшхыжыгъатэкъым	фшхыжыгъатэкъым	яшхыжыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сшхыжщ	пшхыжщ	ишхыжщ	тшхыжщ	фшхыжщ	яшхыжщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сшхыжкъым	пшхыжкъым	ишхыжкъым	тшхыжкъым	фшхыжкъым	яшхыжкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сшхыжт	пшхыжт	ишхыжт	тшхыжт	фшхыжт	яшхыжт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сшхыжтэкъым	пшхыжтэкъым	ишхыжтэкъым	тшхыжтэкъым	фшхыжтэкъым	яшхыжтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынщ	пшхыжынщ	ишхыжынщ	тшхыжынщ	фшхыжынщ	яшхыжынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжынкъым	пшхыжынкъым	ишхыжынкъым	тшхыжынкъым	фшхыжынкъым	яшхыжынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынущ	пшхыжынущ	ишхыжынущ	тшхыжынущ	фшхыжынущ	яшхыжынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжынукъым	пшхыжынукъым	ишхыжынукъым	тшхыжынукъым	фшхыжынукъым	яшхыжынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжрэ	пшхыжрэ	ишхыжрэ	тшхыжрэ	фшхыжрэ	яшхыжрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыркъэ	пшхыжыркъэ	ишхыжыркъэ	тшхыжыркъэ	фшхыжыркъэ	яшхыжыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжырт	пшхыжырт	ишхыжырт	тшхыжырт	фшхыжырт	яшхыжырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыртэкъэ	пшхыжыртэкъэ	ишхыжыртэкъэ	тшхыжыртэкъэ	фшхыжыртэкъэ	яшхыжыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжа	пшхыжа	ишхыжа	тшхыжа	фшхыжа	яшхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжакъэ	пшхыжакъэ	ишхыжакъэ	тшхыжакъэ	фшхыжакъэ	яшхыжакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжат	пшхыжат	ишхыжат	тшхыжат	фшхыжат	яшхыжат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжатэкъэ	пшхыжатэкъэ	ишхыжатэкъэ	тшхыжатэкъэ	фшхыжатэкъэ	яшхыжатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъа	пшхыжыгъа	ишхыжыгъа	тшхыжыгъа	фшхыжыгъа	яшхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	сшхыжыгъакъэ	пшхыжыгъакъэ	ишхыжыгъакъэ	тшхыжыгъакъэ	фшхыжыгъакъэ	яшхыжыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъат	пшхыжыгъат	ишхыжыгъат	тшхыжыгъат	фшхыжыгъат	яшхыжыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сшхыжыгъатэкъэ	пшхыжыгъатэкъэ	ишхыжыгъатэкъэ	тшхыжыгъатэкъэ	фшхыжыгъатэкъэ	яшхыжыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сшхыж	пшхыж	ишхыж	тшхыж	фшхыж	яшхыж
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сшхыжкъэ	пшхыжкъэ	ишхыжкъэ	тшхыжкъэ	фшхыжкъэ	яшхыжкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сшхыжт	пшхыжт	ишхыжт	тшхыжт	фшхыжт	яшхыжт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сшхыжтэкъэ	пшхыжтэкъэ	ишхыжтэкъэ	тшхыжтэкъэ	фшхыжтэкъэ	яшхыжтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжын	пшхыжын	ишхыжын	тшхыжын	фшхыжын	яшхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжынкъэ	пшхыжынкъэ	ишхыжынкъэ	тшхыжынкъэ	фшхыжынкъэ	яшхыжынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжыну	пшхыжыну	ишхыжыну	тшхыжыну	фшхыжыну	яшхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжынукъэ	пшхыжынукъэ	ишхыжынукъэ	тшхыжынукъэ	фшхыжынукъэ	яшхыжынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжмэ	пшхыжмэ	ишхыжмэ	тшхыжмэ	фшхыжмэ	яшхыжмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжмэ	умышхыжмэ	имышхыжмэ	дымышхыжмэ	фымышхыжмэ	ямышхыжмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжамэ	пшхыжамэ	ишхыжамэ	тшхыжамэ	фшхыжамэ	яшхыжамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжамэ	умышхыжамэ	имышхыжамэ	дымышхыжамэ	фымышхыжамэ	ямышхыжамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъамэ	пшхыжыгъамэ	ишхыжыгъамэ	тшхыжыгъамэ	фшхыжыгъамэ	яшхыжыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжыгъамэ	умышхыжыгъамэ	имышхыжыгъамэ	дымышхыжыгъамэ	фымышхыжыгъамэ	ямышхыжыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынмэ	пшхыжынмэ	ишхыжынмэ	тшхыжынмэ	фшхыжынмэ	яшхыжынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынмэ	умышхыжынмэ	имышхыжынмэ	дымышхыжынмэ	фымышхыжынмэ	ямышхыжынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынумэ	пшхыжынумэ	ишхыжынумэ	тшхыжынумэ	фшхыжынумэ	яшхыжынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынумэ	умышхыжынумэ	имышхыжынумэ	дымышхыжынумэ	фымышхыжынумэ	ямышхыжынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжтэмэ	пшхыжтэмэ	ишхыжтэмэ	тшхыжтэмэ	фшхыжтэмэ	яшхыжтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжтэмэ	умышхыжтэмэ	имышхыжтэмэ	дымышхыжтэмэ	фымышхыжтэмэ	ямышхыжтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжатэмэ	пшхыжатэмэ	ишхыжатэмэ	тшхыжатэмэ	фшхыжатэмэ	яшхыжатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжатэмэ	умышхыжатэмэ	имышхыжатэмэ	дымышхыжатэмэ	фымышхыжатэмэ	ямышхыжатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъатэмэ	пшхыжыгъатэмэ	ишхыжыгъатэмэ	тшхыжыгъатэмэ	фшхыжыгъатэмэ	яшхыжыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжыгъатэмэ	умышхыжыгъатэмэ	имышхыжыгъатэмэ	дымышхыжыгъатэмэ	фымышхыжыгъатэмэ	ямышхыжыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынтэмэ	пшхыжынтэмэ	ишхыжынтэмэ	тшхыжынтэмэ	фшхыжынтэмэ	яшхыжынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынтэмэ	умышхыжынтэмэ	имышхыжынтэмэ	дымышхыжынтэмэ	фымышхыжынтэмэ	ямышхыжынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынутэмэ	пшхыжынутэмэ	ишхыжынутэмэ	тшхыжынутэмэ	фшхыжынутэмэ	яшхыжынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынутэмэ	умышхыжынутэмэ	имышхыжынутэмэ	дымышхыжынутэмэ	фымышхыжынутэмэ	ямышхыжынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынт	пшхыжынт	ишхыжынт	тшхыжынт	фшхыжынт	яшхыжынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжынтэкъым	пшхыжынтэкъым	ишхыжынтэкъым	тшхыжынтэкъым	фшхыжынтэкъым	яшхыжынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынут	пшхыжынут	ишхыжынут	тшхыжынут	фшхыжынут	яшхыжынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сшхыжынутэкъым	пшхыжынутэкъым	ишхыжынутэкъым	тшхыжынутэкъым	фшхыжынутэкъым	яшхыжынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжми	пшхыжми	ишхыжми	тшхыжми	фшхыжми	яшхыжми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжми	умышхыжми	имышхыжми	дымышхыжми	фымышхыжми	ямышхыжми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжами	пшхыжами	ишхыжами	тшхыжами	фшхыжами	яшхыжами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжами	умышхыжами	имышхыжами	дымышхыжами	фымышхыжами	ямышхыжами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъами	пшхыжыгъами	ишхыжыгъами	тшхыжыгъами	фшхыжыгъами	яшхыжыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжыгъами	умышхыжыгъами	имышхыжыгъами	дымышхыжыгъами	фымышхыжыгъами	ямышхыжыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынми	пшхыжынми	ишхыжынми	тшхыжынми	фшхыжынми	яшхыжынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынми	умышхыжынми	имышхыжынми	дымышхыжынми	фымышхыжынми	ямышхыжынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынуми	пшхыжынуми	ишхыжынуми	тшхыжынуми	фшхыжынуми	яшхыжынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынуми	умышхыжынуми	имышхыжынуми	дымышхыжынуми	фымышхыжынуми	ямышхыжынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжтэми	пшхыжтэми	ишхыжтэми	тшхыжтэми	фшхыжтэми	яшхыжтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжтэми	умышхыжтэми	имышхыжтэми	дымышхыжтэми	фымышхыжтэми	ямышхыжтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сшхыжатэми	пшхыжатэми	ишхыжатэми	тшхыжатэми	фшхыжатэми	яшхыжатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжатэми	умышхыжатэми	имышхыжатэми	дымышхыжатэми	фымышхыжатэми	ямышхыжатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сшхыжыгъатэми	пшхыжыгъатэми	ишхыжыгъатэми	тшхыжыгъатэми	фшхыжыгъатэми	яшхыжыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжыгъатэми	умышхыжыгъатэми	имышхыжыгъатэми	дымышхыжыгъатэми	фымышхыжыгъатэми	ямышхыжыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынтэми	пшхыжынтэми	ишхыжынтэми	тшхыжынтэми	фшхыжынтэми	яшхыжынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынтэми	умышхыжынтэми	имышхыжынтэми	дымышхыжынтэми	фымышхыжынтэми	ямышхыжынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сшхыжынутэми	пшхыжынутэми	ишхыжынутэми	тшхыжынутэми	фшхыжэнутэми	яшхыжэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышхыжынутэми	умышхыжынутэми	имышхыжынутэми	дымышхыжынутэми	фымышхыжынутэми	ямышхыжынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сшхыжаи	пшхыжаи	ишхыжаи	тшхыжаи	фшхыжаи	яшхыжаи
щымыӀэныгъэ:	сымышхыжаи	умышхыжаи	имышхыжаи	дымышхыжаи	фымышхыжаи	ямышхыжаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сшхыжащэрэт	пшхыжащэрэт	ишхыжащэрэт	тшхыжащэрэт	фшхыжащэрэт	яшхыжащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымышхыжащэрэт	умышхыжащэрэт	имышхыжащэрэт	дымышхыжащэрэт	фымышхыжащэрэт	ямышхыжащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнщ	пшхыжагъэнщ	ишхыжагъэнщ	тшхыжагъэнщ	фшхыжагъэнщ	яшхыжагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнкъым	пшхыжагъэнкъым	ишхыжагъэнкъым	тшхыжагъэнкъым	фшхыжагъэнкъым	яшхыжагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнт	пшхыжагъэнт	ишхыжагъэнт	тшхыжагъэнт	фшхыжагъэнт	яшхыжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнтэкъым	пшхыжагъэнтэкъым	ишхыжагъэнтэкъым	тшхыжагъэнтэкъым	фшхыжагъэнтэкъым	яшхыжагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэн	пшхыжагъэн	ишхыжагъэн	тшхыжагъэн	фшхыжагъэн	яшхыжагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнкъэ	пшхыжагъэнкъэ	ишхыжагъэнкъэ	тшхыжагъэнкъэ	фшхыжагъэнкъэ	яшхыжагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнт	пшхыжагъэнт	ишхыжагъэнт	тшхыжагъэнт	фшхыжагъэнт	яшхыжагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнтэкъэ	пшхыжагъэнтэкъэ	ишхыжагъэнтэкъэ	тшхыжагъэнтэкъэ	фшхыжагъэнтэкъэ	яшхыжагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнущ	пшхыжагъэнущ	ишхыжагъэнущ	тшхыжагъэнущ	фшхыжагъэнущ	яшхыжагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнукъым	пшхыжагъэнукъым	ишхыжагъэнукъым	тшхыжагъэнукъым	фшхыжагъэнукъым	яшхыжагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнут	пшхыжагъэнут	ишхыжагъэнут	тшхыжагъэнут	фшхыжагъэнут	яшхыжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнутэкъым	пшхыжагъэнутэкъым	ишхыжагъэнутэкъым	тшхыжагъэнутэкъым	фшхыжагъэнутэкъым	яшхыжагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэну	пшхыжагъэну	ишхыжагъэну	тшхыжагъэну	фшхыжагъэну	яшхыжагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнукъэ	пшхыжагъэнукъэ	ишхыжагъэнукъэ	тшхыжагъэнукъэ	фшхыжагъэнукъэ	яшхыжагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнут	пшхыжагъэнут	ишхыжагъэнут	тшхыжагъэнут	фшхыжагъэнут	яшхыжагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сшхыжагъэнутэкъэ	пшхыжагъэнутэкъэ	ишхыжагъэнутэкъэ	тшхыжагъэнутэкъэ	фшхыжагъэнутэкъэ	яшхыжагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зышхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зышхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зышхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зышхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зышхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымышхыжыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	сшхыж	пшхыж	ишхыж	тшхыж	фшхыж	яшхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыж	умышхыж	имышхыж	дымышхыж	фымышхыж	ямышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сшхыжа	пшхыжа	ишхыжа	тшхыжа	фшхыжа	яшхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыжа	умышхыжа	имышхыжа	дымышхыжа	фымышхыжа	ямышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сшхыжыгъа	пшхыжыгъа	ишхыжыгъа	тшхыжыгъа	фшхыжыгъа	яшхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыжыгъа	умышхыжыгъа	имышхыжыгъа	дымышхыжыгъа	фымышхыжыгъа	ямышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сшхыжын	пшхыжын	ишхыжын	тшхыжын	фшхыжын	яшхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыжын	умышхыжын	имышхыжын	дымышхыжын	фымышхыжын	ямышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сшхыжыну	пшхыжыну	ишхыжыну	тшхыжыну	фшхыжыну	яшхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыжыну	умышхыжыну	имышхыжыну	дымышхыжыну	фымышхыжыну	ямышхыжыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	шхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	шхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	шхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	шхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	шхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мышхыжыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрысшхыж	зэрыпшхыж	зэришхыж	зэрытшхыж	зэрыфшхыж	зэрашхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмышхыж	зэрумышхыж	зэримышхыж	зэрыдмышхыж	зэрывмышхыж	зэрамышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрысшхыжа	зэрыпшхыжа	зэришхыжа	зэрытшхыжа	зэрыфшхыжа	зэрашхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмышхыжа	зэрумышхыжа	зэримышхыжа	зэрыдмышхыжа	зэрывмышхыжа	зэрамышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрысшхыжыгъа	зэрыпшхыжыгъа	зэришхыжыгъа	зэрытшхыжыгъа	зэрыфшхыжыгъа	зэрашхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмышхыжыгъа	зэрумышхыжыгъа	зэримышхыжыгъа	зэрыдмышхыжыгъа	зэрывмышхыжыгъа	зэрамышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрысшхыжын	зэрыпшхыжын	зэришхыжын	зэрытшхыжын	зэрыфшхыжын	зэрашхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмышхыжын	зэрумышхыжын	зэримышхыжын	зэрыдмышхыжын	зэрывмышхыжын	зэрамышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрысшхыжыну	зэрыпшхыжыну	зэришхыжыну	зэрытшхыжыну	зэрыфшхыжыну	зэрашхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмышхыжыну	зэрумышхыжыну	зэримышхыжыну	зэрыдмышхыжыну	зэрывмышхыжыну	зэрамышхыжыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щысшхыж	щыпшхыж	щишхыж	щытшхыж	щыфшхыж	щашхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмышхыж	щумышхыж	щимышхыж	щыдмышхыж	щывмышхыж	щамышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щысшхыжа	щыпшхыжа	щишхыжа	щытшхыжа	щыфшхыжа	щашхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмышхыжа	щумышхыжа	щимышхыжа	щыдмышхыжа	щывмышхыжа	щамышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щысшхыжыгъа	щыпшхыжыгъа	щишхыжыгъа	щытшхыжыгъа	щыфшхыжыгъа	щашхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмышхыжыгъа	щумышхыжыгъа	щимышхыжыгъа	щыдмышхыжыгъа	щывмышхыжыгъа	щамышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щысшхыжын	щыпшхыжын	щишхыжын	щытшхыжын	щыфшхыжын	щашхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмышхыжын	щумышхыжын	щимышхыжын	щыдмышхыжын	щывмышхыжын	щамышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щысшхыжыну	щыпшхыжыну	щишхыжыну	щытшхыжыну	щыфшхыжыну	щашхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмышхыжыну	щумышхыжыну	щимышхыжыну	щыдмышхыжыну	щывмышхыжыну	щамышхыжыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэсшхыж	здэпшхыж	здишхыж	здэтшхыж	здэфшхыж	здашхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмышхыж	здумышхыж	здимышхыж	здэдмышхыж	здэвмышхыж	здамышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэсшхыжа	здэпшхыжа	здишхыжа	здэтшхыжа	здэфшхыжа	здашхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмышхыжа	здумышхыжа	здимышхыжа	здэдмышхыжа	здэвмышхыжа	здамышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэсшхыжыгъа	здэпшхыжыгъа	здишхыжыгъа	здэтшхыжыгъа	здэфшхыжыгъа	здашхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэбъэдэзмышхыжыгъа	здумышхыжыгъа	здимышхыжыгъа	здэдмышхыжыгъа	здэвмышхыжыгъа	здамышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэсшхыжын	здэпшхыжын	здишхыжын	здэтшхыжын	здэфшхыжын	здашхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмышхыжын	здумышхыжын	здимышхыжын	здэдмышхыжын	здэвмышхыжын	здамышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэсшхыжыну	здэпшхыжыну	здишхыжыну	здэтшхыжыну	здэфшхыжыну	здашхыжыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэгъэдэзмышхыжыну	здумышхыжыну	здимышхыжыну	здэдмышхыжыну	здэвмышхыжыну	здамышхыжыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэсшхыж	щӀэпшхыж	щӀишхыж	щӀэтшхыж	щӀэфшхыж	щӀашхыж
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмышхыж	щӀумышхыж	щӀимышхыж	щӀэдмышхыж	щӀэвмышхыж	щӀамышхыж
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэсшхыжа	щӀэпшхыжа	щӀишхыжа	щӀэтшхыжа	щӀэфшхыжа	щӀашхыжа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмышхыжа	щӀумышхыжа	щӀимышхыжа	щӀэдмышхыжа	щӀэвмышхыжа	щӀамышхыжа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэсшхыжыгъа	щӀэпшхыжыгъа	щӀишхыжыгъа	щӀэтшхыжыгъа	щӀэфшхыжыгъа	щӀашхыжыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмышхыжыгъа	щӀумышхыжыгъа	щӀимышхыжыгъа	щӀэдмышхыжыгъа	щӀэвмышхыжыгъа	щӀамышхыжыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэсшхыжын	щӀэпшхыжын	щӀишхыжын	щӀэтшхыжын	щӀэфшхыжын	щӀашхыжын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмышхыжын	щӀумышхыжын	щӀимышхыжын	щӀэдмышхыжын	щӀэвмышхыжын	щӀамышхыжын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэсшхыжыну	щӀэпшхыжыну	щӀишхыжыну	щӀэтшхыжыну	щӀэфшхыжыну	щӀашхыжэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмышхыжыну	щӀумышхыжыну	щӀимышхыжыну	щӀэдмышхыжыну	щӀэвмышхыжыну	щӀамышхыжыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	сшхыжу	пшхыжу	ишхыжу	тшхыжу	фшхыжу	яшхыжу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыжу	умышхыжу	имышхыжу	дымышхыжу	фымышхыжу	ямышхыжу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сшхыжауэ	пшхыжауэ	ишхыжауэ	тшхыжауэ	фшхыжауэ	яшхыжауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымышхыжауэ	умышхыжауэ	имышхыжауэ	дымышхыжауэ	фымышхыжауэ	ямышхыжауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сшхыжурэ	пшхыжурэ	ишхыжурэ	тшхыжурэ	фшхыжурэ	яшхыжурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымышхыжурэ	умышхыжурэ	имышхыжурэ	дымышхыжурэ	фымышхыжурэ	ямышхыжурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	узошхыж	сошхыж	--	фызошхыж	сошхыж(хэ)
уэ	сыбошхыж	--	уошхыж	дыбошхыж	--	уошхыж(хэ)
абы	сешхыж	уешхыж	ешхыж	дешхыж	фешхыж	ешхыж(хэ)
дэ	--	удошхыж	дошхыж	--	фыдошхыж	дошхыж(хэ)
фэ	сывошхыж	--	фошхыж	дывошхыж	--	фошхыж(хэ)
абыхэм	сашхыж	уашхыж	яшхыж	дашхыж	фашхыж	яшхыж(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	ус[шхыжрэ]	с[шхыжрэ]	--	фыс[шхыжрэ]	с[шхыж(хэ)рэ]
уэ	сып[шхыжрэ]	--	п[шхыжрэ]	дып[шхыжрэ]	--	п[шхыж(хэ)рэ]
абы	си[шхыжрэ]	уи[шхыжрэ]	и[шхыжрэ]	ди[шхыжрэ]	фи[шхыжрэ]	и[шхыж(хэ)рэ]
дэ	--	ут[шхыжрэ]	т[шхыжрэ]	--	фыт[шхыжрэ]	т[шхыж(хэ)рэ]
фэ	сыф[шхыжрэ]	--	ф[шхыжрэ]	дыф[шхыжрэ]	--	ф[шхыж(хэ)рэ]
абыхэм	са[шхыжрэ]	уа[шхыжрэ]	я[шхыжрэ]	да[шхыжрэ]	фа[шхыжрэ]	я[шхыж(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шхыж]	[шхыж]ыр	--	[шхыж]хэр
Эргативнэ:	[шхыж]	[шхыж]ым	--	[шхыж]хэм
Послеложнэ:	[шхыж]кӀэ	[шхыж]ымкӀэ	[шхыж]хэкӀэ	[шхыж]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[шхыж]у	[шхыж]ырауэ	[шхыж]хэу	[шхыж]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шхыж]а	[шхыж]ар	--	[шхыж]ахэр
Эргативнэ:	[шхыж]а	[шхыж]ам	--	[шхыж]ахэм
Послеложнэ:	[шхыж]акӀэ	[шхыж]амкӀэ	[шхыж]ахэкӀэ	[шхыж]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[шхыж]ауэ	[шхыж]арауэ	[шхыж]ахэу	[шхыж]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шхыж]ын	[шхыж]ыныр	--	[шхыж]ынхэр
Эргативнэ:	[шхыж]ын	[шхыж]ыным	--	[шхыж]ынхэм
Послеложнэ:	[шхыж]ынкӀэ	[шхыж]ынымкӀэ	[шхыж]ынхэкӀэ	[шхыж]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[шхыж]ыну	[шхыж]ынырауэ	[шхыж]ынхэу	[шхыж]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шхыж]ыну	[шхыж]ынур	--	[шхыж]ынухэр
Эргативнэ:	[шхыж]ыну	[шхыж]ынум	--	[шхыж]ынухэм
Послеложнэ:	[шхыж]ынукӀэ	[шхыж]ынумкӀэ	[шхыж]ынухэкӀэ	[шхыж]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[шхыж]ынууэ	[шхыж]ынурауэ	[шхыж]ынухэу	[шхыж]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Езым ишхын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Дыгъум къищэкӀур мыгъуэкӀэ ешхыжыр. ПащӀэ Бэчмырзэ

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• шхыжын: eat sth oneself.

УРЫСЫБЗЭ

• шхыжын: съесть что-л. самому

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын