шхын

Тхыгъэр къыздрахар Википсалъалъэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

  • шхын
    шхын

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ʂxǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [шх] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэӏэс "шхын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: шхын
щымыӀэныгъэ: мышхын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сшхын пшхын ишхын тшхын фшхын яшхын
щымыӀэныгъэ: сымышхын умышхын имышхын дымышхын фымышхын ямышхын
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: шхы! фшхы!
щымыӀэныгъэ: умышх! фымышх!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: срешх урешх ирешх дрешх фрешх ирешх
щымыӀэныгъэ: сремышх уремышх иремышх дремышх фремышх иремышх
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сошх(ыр) уошх(ыр) / бошх(ыр) ешх(ыр) дошх(ыр) фошх(ыр) яшх(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сшхыркъым пшхыркъым ишхыркъым тшхыркъым фшхыркъым яшхыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сшхы(р)т пшхы(р)т ишхы(р)т тшхы(р)т фшхы(р)т яшхы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сшхы(р)тэкъым пшхы(р)тэкъым ишхы(р)тэкъым тшхы(р)тэкъым фшхы(р)тэкъым яшхы(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшхащ пшхащ ишхащ тшхащ фшхащ яшхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сшхакъым пшхакъым ишхакъым тшхакъым фшхакъым яшхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сшхат пшхат ишхат тшхат фшхат яшхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сшхатэкъым пшхатэкъым ишхатэкъым тшхатэкъым фшхатэкъым яшхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сшхыгъащ пшхыгъащ ишхыгъащ тшхыгъащ фшхыгъащ яшхыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сшхыгъакъым пшхыгъакъым ишхыгъакъым тшхыгъакъым фшхыгъакъым яшхыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхыгъат пшхыгъат ишхыгъат тшхыгъат фшхыгъат яшхыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сшхыгъатэкъым пшхыгъатэкъым ишхыгъатэкъым тшхыгъатэкъым фшхыгъатэкъым яшхыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сшхыщ пшхыщ ишхщ тшхыщ фшхыщ яшхщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сшхыкъым пшхыкъым ишхкъым тшхыкъым фшхыкъым яшхкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сшхыт пшхыт ишхт тшхыт фшхыт яшхт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сшхытэкъым пшхытэкъым ишхтэкъым тшхытэкъым фшхытэкъым яшхтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынщ пшхынщ ишхынщ тшхынщ фшхынщ яшхынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшхынкъым пшхынкъым ишхынкъым тшхынкъым фшхынкъым яшхынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынущ пшхынущ ишхынущ тшхынущ фшхынущ яшхынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшхынукъым пшхынукъым ишхынукъым тшхынукъым фшхынукъым яшхынукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхырэ пшхырэ ишхрэ тшхырэ фшхырэ яшхрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сшхыркъэ пшхыркъэ ишхыркъэ тшхыркъэ фшхыркъэ яшхыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сшхы(р)т пшхы(р)т ишхы(р)т тшхы(р)т фшхы(р)т яшхы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сшхы(р)тэкъэ пшхы(р)тэкъэ ишх(ыр)тэкъэ тшхы(р)тэкъэ фшхы(р)тэкъэ яшх(ыр)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшха пшха ишха тшха фшха яшха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сшхакъэ пшхакъэ ишхакъэ тшхакъэ фшхакъэ яшхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сшхат пшхат ишхат тшхат фшхат яшхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сшхатэкъэ пшхатэкъэ ишхатэкъэ тшхатэкъэ фшхатэкъэ яшхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сшхыгъа пшхыгъа ишхыгъа тшхыгъа фшхыгъа яшхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: сшхыгъакъэ пшхыгъакъэ ишхыгъакъэ тшхыгъакъэ фшхыгъакъэ яшхыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхыгъат пшхыгъат ишхыгъат тшхыгъат фшхыгъат яшхыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сшхыгъатэкъэ пшхыгъатэкъэ ишхыгъатэкъэ тшхыгъатэкъэ фшхыгъатэкъэ яшхыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сшхы пшхы ишх тшхы фшхы яшх
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сшхыкъэ пшхыкъэ ишхкъэ тшхыкъэ фшхыкъэ яшхкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сшхыт пшхыт ишхт тшхыт фшхыт яшхт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сшхытэкъэ пшхытэкъэ ишхтэкъэ тшхытэкъэ фшхытэкъэ яшхтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхын пшхын ишхын тшхын фшхын яшхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшхынкъэ пшхынкъэ ишхынкъэ тшхынкъэ фшхынкъэ яшхынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхыну пшхыну ишхыну тшхыну фшхыну яшхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшхынукъэ пшхынукъэ ишхынукъэ тшхынукъэ фшхынукъэ яшхынукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхымэ пшхымэ ишхмэ тшхымэ фшхымэ яшхмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхмэ умышхмэ имышхмэ дымышхмэ фымышхмэ ямышхмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшхамэ пшхамэ ишхамэ тшхамэ фшхамэ яшхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхамэ умышхамэ имышхамэ дымышхамэ фымышхамэ ямышхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшхыгъамэ пшхыгъамэ ишхыгъамэ тшхыгъамэ фшхыгъамэ яшхыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхыгъамэ умышхыгъамэ имышхыгъамэ дымышхыгъамэ фымышхыгъамэ ямышхыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынмэ пшхынмэ ишхынмэ тшхынмэ фшхынмэ яшхынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынмэ умышхынмэ имышхынмэ дымышхынмэ фымышхынмэ ямышхынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынумэ пшхынумэ ишхынумэ тшхынумэ фшхынумэ яшхынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынумэ умышхынумэ имышхынумэ дымышхынумэ фымышхынумэ ямышхынумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхытэмэ пшхытэмэ ишхтэмэ тшхытэмэ фшхытэмэ яшхтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхтэмэ умышхтэмэ имышхтэмэ дымышхтэмэ фымышхтэмэ ямышхтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшхатэмэ пшхатэмэ ишхатэмэ тшхатэмэ фшхатэмэ яшхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхатэмэ умышхатэмэ имышхатэмэ дымышхатэмэ фымышхатэмэ ямышхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшхыгъатэмэ пшхыгъатэмэ ишхыгъатэмэ тшхыгъатэмэ фшхыгъатэмэ яшхыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхыгъатэмэ умышхыгъатэмэ имышхыгъатэмэ дымышхыгъатэмэ фымышхыгъатэмэ ямышхыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынтэмэ пшхынтэмэ ишхынтэмэ тшхынтэмэ фшхынтэмэ яшхынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынтэмэ умышхынтэмэ имышхынтэмэ дымышхынтэмэ фымышхынтэмэ ямышхынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынутэмэ пшхынутэмэ ишхынутэмэ тшхынутэмэ фшхынутэмэ яшхынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынутэмэ умышхынутэмэ имышхынутэмэ дымышхынутэмэ фымышхынутэмэ ямышхынутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынт пшхынт ишхынт тшхынт фшхынт яшхынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшхынтэкъым пшхынтэкъым ишхынтэкъым тшхынтэкъым фшхынтэкъым яшхынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынут пшхынут ишхынут тшхынут фшхынут яшхынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сшхынутэкъым пшхынутэкъым ишхынутэкъым тшхынутэкъым фшхынутэкъым яшхынутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхыми пшхыми ишхми тшхыми фшхыми яшхми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхми умышхми имышхми дымышхми фымышхми ямышхми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшхами пшхами ишхами тшхами фшхами яшхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхами умышхами имышхами дымышхами фымышхами ямышхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшхыгъами пшхыгъами ишхыгъами тшхыгъами фшхыгъами яшхыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхыгъами умышхыгъами имышхыгъами дымышхыгъами фымышхыгъами ямышхыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынми пшхынми ишхынми тшхынми фшхынми яшхынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынми умышхынми имышхынми дымышхынми фымышхынми ямышхынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынуми пшхынуми ишхынуми тшхынуми фшхынуми яшхынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынуми умышхынуми имышхынуми дымышхынуми фымышхынуми ямышхынуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сшхытэми пшхытэми ишхтэми тшхытэми фшхытэми яшхтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхтэми умышхтэми имышхтэми дымышхтэми фымышхтэми ямышхтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сшхатэми пшхатэми ишхатэми тшхатэми фшхатэми яшхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхатэми умышхатэми имышхатэми дымышхатэми фымышхатэми ямышхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сшхыгъатэми пшхыгъатэми ишхыгъатэми тшхыгъатэми фшхыгъатэми яшхыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымышхыгъатэми умышхыгъатэми имышхыгъатэми дымышхыгъатэми фымышхыгъатэми ямышхыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынтэми пшхынтэми ишхынтэми тшхынтэми фшхынтэми яшхынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынтэми умышхынтэми имышхынтэми дымышхынтэми фымышхынтэми ямышхынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сшхынутэми пшхынутэми ишхынутэми тшхынутэми фшхэнутэми яшхэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымышхынутэми умышхынутэми имышхынутэми дымышхынутэми фымышхынутэми ямышхынутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сшхаи пшхаи ишхаи тшхаи фшхаи яшхаи
щымыӀэныгъэ: сымышхаи умышхаи имышхаи дымышхаи фымышхаи ямышхаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сшхащэрэт пшхащэрэт ишхащэрэт тшхащэрэт фшхащэрэт яшхащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымышхащэрэт умышхащэрэт имышхащэрэт дымышхащэрэт фымышхащэрэт ямышхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшхагъэнщ пшхагъэнщ ишхагъэнщ тшхагъэнщ фшхагъэнщ яшхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнкъым пшхагъэнкъым ишхагъэнкъым тшхагъэнкъым фшхагъэнкъым яшхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшхагъэнт пшхагъэнт ишхагъэнт тшхагъэнт фшхагъэнт яшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнтэкъым пшхагъэнтэкъым ишхагъэнтэкъым тшхагъэнтэкъым фшхагъэнтэкъым яшхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшхагъэн пшхагъэн ишхагъэн тшхагъэн фшхагъэн яшхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнкъэ пшхагъэнкъэ ишхагъэнкъэ тшхагъэнкъэ фшхагъэнкъэ яшхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшхагъэнт пшхагъэнт ишхагъэнт тшхагъэнт фшхагъэнт яшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнтэкъэ пшхагъэнтэкъэ ишхагъэнтэкъэ тшхагъэнтэкъэ фшхагъэнтэкъэ яшхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшхагъэнущ пшхагъэнущ ишхагъэнущ тшхагъэнущ фшхагъэнущ яшхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнукъым пшхагъэнукъым ишхагъэнукъым тшхагъэнукъым фшхагъэнукъым яшхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сшхагъэнут пшхагъэнут ишхагъэнут тшхагъэнут фшхагъэнут яшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнутэкъым пшхагъэнутэкъым ишхагъэнутэкъым тшхагъэнутэкъым фшхагъэнутэкъым яшхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшхагъэну пшхагъэну ишхагъэну тшхагъэну фшхагъэну яшхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнукъэ пшхагъэнукъэ ишхагъэнукъэ тшхагъэнукъэ фшхагъэнукъэ яшхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сшхагъэнут пшхагъэнут ишхагъэнут тшхагъэнут фшхагъэнут яшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сшхагъэнутэкъэ пшхагъэнутэкъэ ишхагъэнутэкъэ тшхагъэнутэкъэ фшхагъэнутэкъэ яшхагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зышх
ит зэман - щымыӀэныгъэ зымышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зышха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зышхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зышхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зышхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымышхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ сшхы пшхы ишх тшхы фшхы яшх
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымышх умышх имышх дымышх фымышх ямышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сшха пшха ишха тшха фшха яшха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымышха умышха имышха дымышха фымышха ямышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сшхыгъа пшхыгъа ишхыгъа тшхыгъа фшхыгъа яшхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымышхыгъа умышхыгъа имышхыгъа дымышхыгъа фымышхыгъа ямышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сшхын пшхын ишхын тшхын фшхын яшхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымышхын умышхын имышхын дымышхын фымышхын ямышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сшхыну пшхыну ишхыну тшхыну фшхыну яшхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымышхыну умышхыну имышхыну дымышхыну фымышхыну ямышхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ шхы
ит зэман - щымыӀэныгъэ мышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ шха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ шхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ шхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ шхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мышхыну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрысшх зэрыпшх зэришх зэрытшх зэрыфшх зэрашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышх зэрумышх зэримышх зэрыдмышх зэрывмышх зэрамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрысшха зэрыпшха зэришха зэрытшха зэрыфшха зэрашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышха зэрумышха зэримышха зэрыдмышха зэрывмышха зэрамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрысшхыгъа зэрыпшхыгъа зэришхыгъа зэрытшхыгъа зэрыфшхыгъа зэрашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышхыгъа зэрумышхыгъа зэримышхыгъа зэрыдмышхыгъа зэрывмышхыгъа зэрамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрысшхын зэрыпшхын зэришхын зэрытшхын зэрыфшхын зэрашхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышхын зэрумышхын зэримышхын зэрыдмышхын зэрывмышхын зэрамышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрысшхыну зэрыпшхыну зэришхыну зэрытшхыну зэрыфшхыну зэрашхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмышхыну зэрумышхыну зэримышхыну зэрыдмышхыну зэрывмышхыну зэрамышхыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щысшх щыпшх щишх щытшх щыфшх щашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ щызмышх щумышх щимышх щыдмышх щывмышх щамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щысшха щыпшха щишха щытшха щыфшха щашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмышха щумышха щимышха щыдмышха щывмышха щамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щысшхыгъа щыпшхыгъа щишхыгъа щытшхыгъа щыфшхыгъа щашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмышхыгъа щумышхыгъа щимышхыгъа щыдмышхыгъа щывмышхыгъа щамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щысшхын щыпшхын щишхын щытшхын щыфшхын щашхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмышхын щумышхын щимышхын щыдмышхын щывмышхын щамышхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щысшхыну щыпшхыну щишхыну щытшхыну щыфшхыну щашхыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмышхыну щумышхыну щимышхыну щыдмышхыну щывмышхыну щамышхыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэсшх здэпшх здишх здэтшх здэфшх здашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышх здумышх здимышх здэдмышх здэвмышх здамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэсшха здэпшха здишха здэтшха здэфшха здашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышха здумышха здимышха здэдмышха здэвмышха здамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэсшхыгъа здэпшхыгъа здишхыгъа здэтшхыгъа здэфшхыгъа здашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышхыгъа здумышхыгъа здимышхыгъа здэдмышхыгъа здэвмышхыгъа здамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэсшхын здэпшхын здишхын здэтшхын здэфшхын здашхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышхын здумышхын здимышхын здэдмышхын здэвмышхын здамышхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэсшхыну здэпшхыну здишхыну здэтшхыну здэфшхыну здашхыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмышхыну здумышхыну здимышхыну здэдмышхыну здэвмышхыну здамышхыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшх щӀэпшх щӀишх щӀэтшх щӀэфшх щӀашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышх щӀумышх щӀимышх щӀэдмышх щӀэвмышх щӀамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшха щӀэпшха щӀишха щӀэтшха щӀэфшха щӀашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышха щӀумышха щӀимышха щӀэдмышха щӀэвмышха щӀамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшхыгъа щӀэпшхыгъа щӀишхыгъа щӀэтшхыгъа щӀэфшхыгъа щӀашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышхыгъа щӀумышхыгъа щӀимышхыгъа щӀэдмышхыгъа щӀэвмышхыгъа щӀамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшхын щӀэпшхын щӀишхын щӀэтшхын щӀэфшхын щӀашхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышхын щӀумышхын щӀимышхын щӀэдмышхын щӀэвмышхын щӀамышхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэсшхыну щӀэпшхыну щӀишхыну щӀэтшхыну щӀэфшхыну щӀашхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмышхыну щӀумышхыну щӀимышхыну щӀэдмышхыну щӀэвмышхыну щӀамышхыну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ сшхыуэ пшхыуэ ишхыу тшхыуэ фшхыуэ яшхыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымышхыу умышхыу имышхыу дымышхыу фымышхыу ямышхыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сшхауэ пшхауэ ишхауэ тшхауэ фшхауэ яшхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымышхауэ умышхауэ имышхауэ дымышхауэ фымышхауэ ямышхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сшхыурэ пшхыурэ ишхыурэ тшхыурэ фшхыурэ яшхыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымышхыурэ умышхыурэ имышхыурэ дымышхыурэ фымышхыурэ ямышхыурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- узошх сошх -- фызошх сошх(хэ)
уэ сыбошх -- уошх / бошх дыбошх -- уошх(хэ) / бошх(хэ)
абы сешх уешх ешх дешх фешх ешх(хэ)
дэ -- удошх дошх -- фыдошх дошх(хэ)
фэ сывошх -- фошх дывошх -- фошх(хэ)
абыхэм сашх уашх яшх дашх фашх яшх(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- ус[шхрэ] с[шхырэ] -- фыс[шхрэ] с[шхы(хэ)рэ]
уэ сып[шхрэ] -- п[шхырэ] дып[шхрэ] -- п[шхы(хэ)рэ]
абы си[шхрэ] уи[шхрэ] и[шхрэ] ди[шхрэ] фи[шхрэ] и[шх(хэ)рэ]
дэ -- ут[шхрэ] т[шхырэ] -- фыт[шхрэ] т[шхы(хэ)рэ]
фэ сыф[шхрэ] -- ф[шхырэ] дыф[шхрэ] -- ф[шхы(хэ)рэ]
абыхэм са[шхрэ] уа[шхрэ] я[шхрэ] да[шхрэ] фа[шхрэ] я[шх(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]ы [шх]ыр -- [шх]ыхэр
Эргативнэ: [шх]ы [шх]ым -- [шх]ыхэм
Послеложнэ: [шх]ыкӀэ [шх]ымкӀэ [шх]ыхэкӀэ [шх]ыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]ыу [шх]ырауэ [шх]ыхэу [шх]ыхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]а [шх]ар -- [шх]ахэр
Эргативнэ: [шх]а [шх]ам -- [шх]ахэм
Послеложнэ: [шх]акӀэ [шх]амкӀэ [шх]ахэкӀэ [шх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]ауэ [шх]арауэ [шх]ахэу [шх]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]ын [шх]ыныр -- [шх]ынхэр
Эргативнэ: [шх]ын [шх]ыным -- [шх]ынхэм
Послеложнэ: [шх]ынкӀэ [шх]ынымкӀэ [шх]ынхэкӀэ [шх]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [шх]ыну [шх]ынырауэ [шх]ынхэу [шх]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]ыну [шх]ынур -- [шх]ынухэр
Эргативнэ: [шх]ыну [шх]ынум -- [шх]ынухэм
Послеложнэ: [шх]ынукӀэ [шх]ынумкӀэ [шх]ынухэкӀэ [шх]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]ынууэ [шх]ынурауэ [шх]ынухэу [шх]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Ерыскъы, мэкъумылэ сыт хуэдэ гуэр къурмакъейм егъэхын.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Улажьэмэ лыжь пшхынщ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 29
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Заур зэ ешх. Заур ест кизил. Zaur is eating cornelian cherries.
нап. 69
Ар Ӏэщым ешх. Скот её ест. Livestock eats them.
Сыт Ӏэщым ишхыр? Что ест скот? What does livestock eat?
нап. 92
Абы дэ ешх. Она ест орехи. It eats nuts.
нап. 99
ТхьэкӀумэкӀыхьым удз ешх, жыгыр егъу. Заяц ест траву и грызет деревья. The hare eats grass and gnaws tree bark.
нап. 99
Сыт абы ишхыр? Что он ест? What does it eat?
нап. 112
Шхалъэм Ӏэщым ишхын мэкъу далъхьэ. Они кладут сено в кормушку, чтобы скот мог есть его. They put hay in the manger for the cattle to eat.
нап. 115
Кхъужьейхэм къапыкӀауэ зы кхъужьи пшхынукъым уэ. Ты не съешь ни одной груши, выросшей на этих грушевых деревьях. You won’t eat a single one of the pears when they do start growing on these pear trees.
Дадэ жеӀэ: — Сэ сымышхми, нэгъуэщӀхэм яшхынщ, фӀыщӀи къысхуащӀынщ. Дедушка говорит: -- Хотя я не поем, другие будут есть, спасибо скажут. Grandfather says: Although I may not eat any, others will eat them and thank me.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • ЩӀакхъуэ шхын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • шхын: eat, have (sth to eat), consume
  • ЩӀакхъуэ шхын: eat bread
УРЫСЫБЗЭ
  • шхын: съесть, скушать что-л.
  • ЩӀакхъуэ шхын: есть хлеб
псалъафэ зэпыщӀахэр

ЖьэкӀэ шхын[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: make sb's life miserable by nagging
     Урысыбзэ: есть поедом кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

НэкӀэ шхын[зэгъэзэхуэжын]

1. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: devour with your eyes, leer, ogle
     Урысыбзэ: есть, пожирать взглядом, глазами кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2. 

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: look at sb with anger
     Урысыбзэ: со злостью смотреть на кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

  • шхын
    шхын

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ʂxǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [шх] + -ы + -н

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжыгъэ Куэд бжыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: шхын шхыныр -- шхынхэр
Эргативнэ: шхын шхыным -- шхынхэм
Послеложнэ: шхынкӀэ шхынымкӀэ шхынхэкӀэ шхынхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: шхыну шхынырауэ шхынхэу шхынхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Ерыскъы.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Жылэр зыгъашхэр шхын щхьэкӀэ малӀэ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 95
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
ПсыкӀэ шхын ягъэхьэзыр. В воде готовят пищу. People prepare food with water.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • шхын: food, meal
УРЫСЫБЗЭ
  • шхын: пища, еда, кушанье
псалъафэ зэпыщӀахэр

Шхын псынщӀэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: light food (for the stomach)
     Урысыбзэ: лёгкая пища (для желудка).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Шхын хуэлӀэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be or get hungry
     Урысыбзэ: проголодаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Шхын хьэлъэ[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: heavy food (for the stomach)(
     Урысыбзэ: тяжёлая пища (для желудка).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Шхын щхьэкӀэ лӀэн[зэгъэзэхуэжын]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: die of hunger
     Урысыбзэ: умирать с голоду.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

Къыздырахар: "https://kbd.wiktionary.org/w/index.php?title=шхын&oldid=45227"