шэрэзын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA [ʂɐrɐ'zǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

[шэрэз] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ[зэгъэзэхуэжын]

Глагол лъэмыӏэс "шэрэзын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	шэрэзын
щымыӀэныгъэ:	мышэрэзын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сышэрэзын	ушэрэзын	шэрэзын	дышэрэзын	фышэрэзын	шэрэзын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзын	умышэрэзын	мышэрэзын	дымышэрэзын	фымышэрэзын	мышэрэзын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	шэрэз!	фышэрэз!
щымыӀэныгъэ:	умышэрэз!	фымышэрэз!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	срешэрэз	урешэрэз	ирешэрэз	дрешэрэз	фрешэрэз	ирешэрэз
щымыӀэныгъэ:	сремышэрэз	уремышэрэз	иремышэрэз	дремышэрэз	фремышэрэз	иремышэрэз

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сошэрэз(ыр)	уошэрэз(ыр)	мэшэрэз(ыр)	дошэрэз(ыр)	фошэрэз(ыр)	мэшэрэз(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзыркъым	ушэрэзыркъым	шэрэзыркъым	дышэрэзыркъым	фышэрэзыркъым	шэрэзы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэз(ыр)т	ушэрэз(ыр)т	шэрэз(ыр)т	дышэрэз(ыр)т	фышэрэз(ыр)т	шэрэз(ыр)т / шэрэзхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэз(ыр)тэкъым	ушэрэз(ыр)тэкъым	шэрэз(ыр)тэкъым	дышэрэз(ыр)тэкъым	фышэрэз(ыр)тэкъым	шэрэз(ыр)тэкъым / шэрэзхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзащ	ушэрэзащ	шэрэзащ	дышэрэзащ	фышэрэзащ	шэрэза(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзакъым	ушэрэзакъым	шэрэзакъым	дышэрэзакъым	фышэрэзакъым	шэрэза(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзат	ушэрэзат	шэрэзат	дышэрэзат	фышэрэзат	шэрэза(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзатэкъым	ушэрэзатэкъым	шэрэзатэкъым	дышэрэзатэкъым	фышэрэзатэкъым	шэрэза(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъащ	ушэрэзыгъащ	шэрэзыгъащ	дышэрэзыгъащ	фышэрэзыгъащ	шэрэзыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъакъым	ушэрэзыгъакъым	шэрэзыгъакъым	дышэрэзыгъакъым	фышэрэзыгъакъым	шэрэзыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъат	ушэрэзыгъат	шэрэзыгъат	дышэрэзыгъат	фышэрэзыгъат	шэрэзыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъатэкъым	ушэрэзыгъатэкъым	шэрэзыгъатэкъым	дышэрэзыгъатэкъым	фышэрэзыгъатэкъым	шэрэзыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сышэрэзщ	ушэрэзщ	шэрэзщ	дышэрэзщ	фышэрэзщ	шэрэз(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзкъым	ушэрэзкъым	шэрэзкъым	дышэрэзкъым	фышэрэзкъым	шэрэз(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сышэрэзт	ушэрэзт	шэрэзт	дышэрэзт	фышэрэзт	шэрэз(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзтэкъым	ушэрэзтэкъым	шэрэзтэкъым	дышэрэзтэкъым	фышэрэзтэкъым	шэрэз(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынщ	ушэрэзынщ	шэрэзынщ	дышэрэзынщ	фышэрэзынщ	шэрэзын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзынкъым	ушэрэзынкъым	шэрэзынкъым	дышэрэзынкъым	фышэрэзынкъым	шэрэзын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынущ	ушэрэзынуш	шэрэзынущ	дышэрэзынущ	фышэрэзынущ	шэрэзыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзынукъым	ушэрэзынукъым	шэрэзынукъым	дышэрэзынукъым	фышэрэзынукъым	шэрэзыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзрэ	ушэрэзрэ	шэрэзрэ	дышэрэзрэ	фышэрэзрэ	шэрэз(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзыркъэ	ушэрэзыркъэ	шэрэзыркъэ	дышэрэзыркъэ	фышэрэзыркъэ	шэрэзыркъэ / шэрэзхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэз(ыр)т	ушэрэз(ыр)т	шэрэз(ыр)т	дышэрэз(ыр)т	фышэрэз(ыр)т	шэрэз(ыр)т / шэрэзхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэз(ыр)тэкъэ	ушэрэз(ыр)тэкъэ	шэрэз(ыр)тэкъэ	дышэрэз(ыр)тэкъэ	фышэрэз(ыр)тэкъэ	шэрэз(ыр)тэкъэ / шэрэзхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэза	ушэрэза	шэрэза	дышэрэза	фышэрэза	шэрэза(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзакъэ	ушэрэзакъэ	шэрэзакъэ	дышэрэзакъэ	фышэрэзакъэ	шэрэза(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзат	ушэрэзат	шэрэзат	дышэрэзат	фышэрэзат	шэрэза(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзатэкъэ	ушэрэзатэкъэ	шэрэзатэкъэ	дышэрэзатэкъэ	фышэрэзатэкъэ	шэрэза(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъа	ушэрэзыгъа	шэрэзыгъа	дышэрэзыгъа	фышэрэзыгъа	шэрэзыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъакъэ	ушэрэзыгъакъэ	шэрэзыгъакъэ	дышэрэзыгъакъэ	фышэрэзыгъакъэ	шэрэзыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъат	ушэрэзыгъат	шэрэзыгъат	дышэрэзыгъат	фышэрэзыгъат	шэрэзыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъатэкъэ	ушэрэзыгъатэкъэ	шэрэзыгъатэкъэ	дышэрэзыгъатэкъэ	фышэрэзыгъатэкъэ	шэрэзыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сышэрэз	ушэрэз	шэрэз	дышэрэз	фышэрэз	шэрэз(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзкъэ	ушэрэзкъэ	шэрэзкъэ	дышэрэзкъэ	фышэрэзкъэ	шэрэз(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сышэрэзт	ушэрэзт	шэрэзт	дышэрэзт	фышэрэзт	шэрэз(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзтэкъэ	ушэрэзтэкъэ	шэрэзтэкъэ	дышэрэзтэкъэ	фышэрэзтэкъэ	шэрэз(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзын	ушэрэзын	шэрэзын	дышэрэзын	фышэрэзын	шэрэзын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзынкъэ	ушэрэзынкъэ	шэрэзынкъэ	дышэрэзынкъэ	фышэрэзынкъэ	шэрэзын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзыну	ушэрэзыну	шэрэзыну	дышэрэзыну	фышэрэзыну	шэрэзыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзынукъэ	ушэрэзынукъэ	шэрэзынукъэ	дышэрэзынукъэ	фышэрэзынукъэ	шэрэзыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзмэ	ушэрэзмэ	шэрэзмэ	дышэрэзмэ	фышэрэзмэ	шэрэз(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзмэ	умышэрэзмэ	мышэрэзмэ	дымышэрэзмэ	фымышэрэзмэ	мышэрэз(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзамэ	ушэрэзамэ	шэрэзамэ	дышэрэзамэ	фышэрэзамэ	шэрэза(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзамэ	умышэрэзамэ	мышэрэзамэ	дымышэрэзамэ	фымышэрэзамэ	мышэрэза(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъамэ	ушэрэзыгъамэ	шэрэзыгъамэ	дышэрэзыгъамэ	фышэрэзыгъамэ	шэрэзыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзыгъамэ	умышэрэзыгъамэ	мышэрэзыгъамэ	дымышэрэзыгъамэ	фымышэрэзыгъамэ	мышэрэзыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынмэ	ушэрэзынмэ	шэрэзынмэ	дышэрэзынмэ	фышэрэзынмэ	шэрэзын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынмэ	умышэрэзынмэ	мышэрэзынмэ	дымышэрэзынмэ	фымышэрэзынмэ	мышэрэзын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынумэ	ушэрэзынумэ	шэрэзынумэ	дышэрэзынумэ	фышэрэзынумэ	шэрэзыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынумэ	умышэрэзынумэ	мышэрэзынумэ	дымышэрэзынумэ	фымышэрэзынумэ	мышэрэзыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзтэмэ	ушэрэзтэмэ	шэрэзтэмэ	дышэрэзтэмэ	фышэрэзтэмэ	шэрэз(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзтэмэ	умышэрэзтэмэ	мышэрэзтэмэ	дымышэрэзтэмэ	фымышэрэзтэмэ	мышэрэз(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзатэмэ	ушэрэзатэмэ	шэрэзатэмэ	дышэрэзатэмэ	фышэрэзатэмэ	шэрэза(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзатэмэ	умышэрэзатэмэ	мышэрэзатэмэ	дымышэрэзатэмэ	фымышэрэзатэмэ	мышэрэза(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъатэмэ	ушэрэзыгъатэмэ	шэрэзыгъатэмэ	дышэрэзыгъатэмэ	фышэрэзыгъатэмэ	шэрэзыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзыгъатэмэ	умышэрэзыгъатэмэ	мышэрэзыгъатэмэ	дымышэрэзыгъатэмэ	фымышэрэзыгъатэмэ	мышэрэзыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынтэмэ	ушэрэзынтэмэ	шэрэзынтэмэ	дышэрэзынтэмэ	фышэрэзынтэмэ	шэрэзын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынтэмэ	умышэрэзынтэмэ	мышэрэзынтэмэ	дымышэрэзынтэмэ	фымышэрэзынтэмэ	мышэрэзын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынутэмэ	ушэрэзынутэмэ	шэрэзынутэмэ	дышэрэзынутэмэ	фышэрэзынутэмэ	шэрэзыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынутэмэ	умышэрэзынутэмэ	мышэрэзынутэмэ	дымышэрэзынутэмэ	фымышэрэзынутэмэ	мышэрэзыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынт	ушэрэзынт	шэрэзынт	дышэрэзынт	фышэрэзынт	шэрэзын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзынтэкъым	ушэрэзынтэкъым	шэрэзынтэкъым	дышэрэзынтэкъым	фышэрэзынтэкъым	шэрэзын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынут	ушэрэзынут	шэрэзынут	дышэрэзынут	фышэрэзынут	шэрэзыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сышэрэзынутэкъым	ушэрэзынутэкъым	шэрэзынутэкъым	дышэрэзынутэкъым	фышэрэзынутэкъым	шэрэзыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзми	ушэрэзми	шэрэзми	дышэрэзми	фышэрэзми	шэрэз(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзми	умышэрэзми	мышэрэзми	дымышэрэзми	фымышэрэзми	мышэрэз(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзами	ушэрэзами	шэрэзами	дышэрэзами	фышэрэзами	шэрэза(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзами	умышэрэзами	мышэрэзами	дымышэрэзами	фымышэрэзами	мышэрэза(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъами	ушэрэзыгъами	шэрэзыгъами	дышэрэзыгъами	фышэрэзыгъами	шэрэзыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзыгъами	умышэрэзыгъами	мышэрэзыгъами	дымышэрэзыгъами	фымышэрэзыгъами	мышэрэзыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынми	ушэрэзынми	шэрэзынми	дышэрэзынми	фышэрэзынми	шэрэзын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынми	умышэрэзынми	мышэрэзынми	дымышэрэзынми	фымышэрэзынми	мышэрэзын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынуми	ушэрэзынуми	шэрэзынуми	дышэрэзынуми	фышэрэзынуми	шэрэзыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынуми	умышэрэзынуми	мышэрэзынуми	дымышэрэзынуми	фымышэрэзынуми	мышэрэзыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзтэми	ушэрэзтэми	шэрэзтэми	дышэрэзтэми	фышэрэзтэми	шэрэз(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзтэми	умышэрэзтэми	мышэрэзтэми	дымышэрэзтэми	фымышэрэзтэми	мышэрэз(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сышэрэзатэми	ушэрэзатэми	шэрэзатэми	дышэрэзатэми	фышэрэзатэми	шэрэза(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзатэми	умышэрэзатэми	мышэрэзатэми	дымышэрэзатэми	фымышэрэзатэми	мышэрэза(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сышэрэзыгъатэми	ушэрэзыгъатэми	шэрэзыгъатэми	дышэрэзыгъатэми	фышэрэзыгъатэми	шэрэзыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзыгъатэми	умышэрэзыгъатэми	мышэрэзыгъатэми	дымышэрэзыгъатэми	фымышэрэзыгъатэми	мышэрэзыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынтэми	ушэрэзынтэми	шэрэзынтэми	дышэрэзынтэми	фышэрэзынтэми	шэрэзын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынтэми	умышэрэзынтэми	мышэрэзынтэми	дымышэрэзынтэми	фымышэрэзынтэми	мышэрэзын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сышэрэзынутэми	ушэрэзынутэми	шэрэзынутэми	дышэрэзынутэми	фышэрэзынутэми	шэрэзыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзынутэми	умышэрэзынутэми	мышэрэзынутэми	дымышэрэзынутэми	фымышэрэзынутэми	мышэрэзыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сышэрэзаи	ушэрэзаи	шэрэзаи	дышэрэзаи	фышэрэзаи	шэрэзаи
щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзаи	умышэрэзаи	мышэрэзаи	дымышэрэзаи	фымышэрэзаи	мышэрэзаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сышэрэзащэрэт	ушэрэзащэрэт	шэрэзащэрэт	дышэрэзащэрэт	фышэрэзащэрэт	шэрэзащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымышэрэзащэрэт	умышэрэзащэрэт	мышэрэзащэрэт	дымышэрэзащэрэт	фымышэрэзащэрэт	мышэрэзащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнщ	ушэрэзагъэнщ	шэрэзагъэнщ	дышэрэзагъэнщ	фышэрэзагъэнщ	шэрэзагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнкъым	ушэрэзагъэнкъым	шэрэзагъэнкъым	дышэрэзагъэнкъым	фышэрэзагъэнкъым	шэрэзагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнт	ушэрэзагъэнт	шэрэзагъэнт	дышэрэзагъэнт	фышэрэзагъэнт	шэрэзагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнтэкъым	ушэрэзагъэнтэкъым	шэрэзагъэнтэкъым	дышэрэзагъэнтэкъым	фышэрэзагъэнтэкъым	шэрэзагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэн	ушэрэзагъэн	шэрэзагъэн	дышэрэзагъэн	фышэрэзагъэн	шэрэзагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнкъэ	ушэрэзагъэнкъэ	шэрэзагъэнкъэ	дышэрэзагъэнкъэ	фышэрэзагъэнкъэ	шэрэзагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнт	ушэрэзагъэнт	шэрэзагъэнт	дышэрэзагъэнт	фышэрэзагъэнт	шэрэзагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнтэкъэ	ушэрэзагъэнтэкъэ	шэрэзагъэнтэкъэ	дышэрэзагъэнтэкъэ	фышэрэзагъэнтэкъэ	шэрэзагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэншэрэз	ушэрэзагъэншэрэз	шэрэзагъэншэрэз	дышэрэзагъэншэрэз	фышэрэзагъэншэрэз	шэрэзагъэншэрэз
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнукъым	ушэрэзагъэнукъым	шэрэзагъэнукъым	дышэрэзагъэнукъым	фышэрэзагъэнукъым	шэрэзагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнут	ушэрэзагъэнут	шэрэзагъэнут	дышэрэзагъэнут	фышэрэзагъэнут	шэрэзагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнутэкъым	ушэрэзагъэнутэкъым	шэрэзагъэнутэкъым	дышэрэзагъэнутэкъым	фышэрэзагъэнутэкъым	шэрэзагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэну	ушэрэзагъэну	шэрэзагъэну	дышэрэзагъэну	фышэрэзагъэну	шэрэзагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнукъэ	ушэрэзагъэнукъэ	шэрэзагъэнукъэ	дышэрэзагъэнукъэ	фышэрэзагъэнукъэ	шэрэзагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнут	ушэрэзагъэнут	шэрэзагъэнут	дышэрэзагъэнут	фышэрэзагъэнут	шэрэзагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сышэрэзагъэнутэкъэ	ушэрэзагъэнутэкъэ	шэрэзагъэнутэкъэ	дышэрэзагъэнутэкъэ	фышэрэзагъэнутэкъэ	шэрэзагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэз	ушэрэз	шэрэз	дышэрэз	фышэрэз	шэрэз(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэз	умышэрэз	мышэрэз	дымышэрэз	фымышэрэз	мышэрэз(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэза	ушэрэза	шэрэза	дышэрэза	фышэрэза	шэрэза(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэза	умышэрэза	мышэрэза	дымышэрэза	фымышэрэза	мышэрэза(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэзыгъа	ушэрэзыгъа	шэрэзыгъа	дышэрэзыгъа	фышэрэзыгъа	шэрэзыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэзыгъа	умышэрэзыгъа	мышэрэзыгъа	дымышэрэзыгъа	фымышэрэзыгъа	мышэрэзыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэзын	ушэрэзын	шэрэзын	дышэрэзын	фышэрэзын	шэрэзын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэзын	умышэрэзын	мышэрэзын	дымышэрэзын	фымышэрэзын	мышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэзыну	ушэрэзыну	шэрэзыну	дышэрэзыну	фышэрэзыну	шэрэзыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэзыну	умышэрэзыну	мышэрэзыну	дымышэрэзыну	фымышэрэзыну	мышэрэзыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрышэрэз	узэрышэрэз	зэрышэрэз	дызэрышэрэз	фызэрышэрэз	зэрышэрэз(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымышэрэз	узэрымышэрэз	зэрымышэрэз	дызэрымышэрэз	фызэрымышэрэз	мызэрышэрэз(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрышэрэза	узэрышэрэза	зэрышэрэза	дызэрышэрэза	фызэрышэрэза	зэрышэрэза(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымышэрэза	узэрымышэрэза	зэрымышэрэза	дызэрымышэрэза	фызэрымышэрэза	зэрымышэрэза(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрышэрэзыгъа	узэрышэрэзыгъа	зэрышэрэзыгъа	дызэрышэрэзыгъа	фызэрышэрэзыгъа	зэрышэрэзыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымышэрэзыгъа	узэрымышэрэзыгъа	зэрымышэрэзыгъа	дызэрымышэрэзыгъа	фызэрымышэрэзыгъа	зэрымышэрэзыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрышэрэзын	узэрышэрэзын	зэрышэрэзын	дызэрышэрэзын	фызэрышэрэзын	зэрышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымышэрэзын	узэрымышэрэзын	зэрымышэрэзын	дызэрымышэрэзын	фызэрымышэрэзын	зэрымышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрышэрэзыну	узэрышэрэзыну	зэрышэрэзыну	дызэрышэрэзыну	фызэрышэрэзыну	зэрышэрэзыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрымышэрэзыну	узэрымышэрэзыну	зэрымышэрэзыну	дызэрымышэрэзыну	фызэрымышэрэзыну	зэрымышэрэзыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщышэрэз	шэрэзышэрэз	щышэрэз	дыщышэрэз	фыщышэрэз	щышэрэз(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымышэрэз	шэрэзымышэрэз	щымышэрэз	дыщымышэрэз	фыщымышэрэз	щымышэрэз(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщышэрэза	шэрэзышэрэза	щышэрэза	дыщышэрэза	фыщышэрэза	щышэрэза(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымышэрэза	шэрэзымышэрэза	щымышэрэза	дыщымышэрэза	фыщымышэрэза	щымышэрэза(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщышэрэзыгъа	шэрэзышэрэзыгъа	щышэрэзыгъа	дыщышэрэзыгъа	фыщышэрэзыгъа	щышэрэзыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымышэрэзыгъа	шэрэзымышэрэзыгъа	щымышэрэзыгъа	дыщымышэрэзыгъа	фыщымышэрэзыгъа	щымышэрэзыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщышэрэзын	шэрэзышэрэзын	щышэрэзын	дыщышэрэзын	фыщышэрэзын	щышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымышэрэзын	шэрэзымышэрэзын	щымышэрэзын	дыщымышэрэзын	фыщымышэрэзын	щымышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщышэрэзыну	шэрэзышэрэзыну	щышэрэзыну	дыщышэрэзыну	фыщышэрэзыну	щышэрэзыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщымышэрэзыну	шэрэзымышэрэзыну	щымышэрэзыну	дыщымышэрэзыну	фыщымышэрэзыну	щымышэрэзыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздэшэрэз	уздэшэрэз	здэшэрэз	дыздэшэрэз	фыздэшэрэз	здэшэрэз(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмышэрэз	уздэмышэрэз	здэмышэрэз	дыздэмышэрэз	фыздэмышэрэз	здэмышэрэз(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэшэрэза	уздэшэрэза	здэшэрэза	дыздэшэрэза	фыздэшэрэза	здэшэрэза(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмышэрэза	уздэмышэрэза	здэмышэрэза	дыздэмышэрэза	фыздэмышэрэза	здэмышэрэза(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздэшэрэзыгъа	уздэшэрэзыгъа	здэшэрэзыгъа	дыздэшэрэзыгъа	фыздэшэрэзыгъа	здэшэрэзыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмышэрэзыгъа	уздэмышэрэзыгъа	здэмышэрэзыгъа	дыздэмышэрэзыгъа	фыздэмышэрэзыгъа	здэмышэрэзыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэшэрэзын	уздэшэрэзын	здэшэрэзын	дыздэшэрэзын	фыздэшэрэзын	здэшэрэзын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмышэрэзын	уздэмышэрэзын	здэмышэрэзын	дыздэмышэрэзын	фыздэмышэрэзын	здэмышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздэшэрэзыну	уздэшэрэзыну	здэшэрэзыну	дыздэшэрэзыну	фыздэшэрэзыну	здэшэрэзыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздэмышэрэзыну	уздэмышэрэзыну	здэмышэрэзыну	дыздэмышэрэзыну	фыздэмышэрэзыну	здэмышэрэзыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэшэрэз	шэрэзӀэшэрэз	щӀэшэрэз	дыщӀэшэрэз	фыщӀэшэрэз	щӀэшэрэз(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмышэрэз	шэрэзӀэмышэрэз	щӀэмышэрэз	дыщӀэмышэрэз	фыщӀэмышэрэз	щӀэмышэрэз(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэшэрэза	шэрэзӀэшэрэза	щӀэшэрэза	дыщӀэшэрэза	фыщӀэшэрэза	щӀэшэрэза(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмышэрэза	шэрэзӀэмышэрэза	щӀэмышэрэза	дыщӀэмышэрэза	фыщӀэмышэрэза	щӀэмышэрэза(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэшэрэзыгъа	шэрэзӀэшэрэзыгъа	щӀэшэрэзыгъа	дыщӀэшэрэзыгъа	фыщӀэшэрэзыгъа	щӀэшэрэзыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмышэрэзыгъа	шэрэзӀэмышэрэзыгъа	щӀэмышэрэзыгъа	дыщӀэмышэрэзыгъа	фыщӀэмышэрэзыгъа	щӀэмышэрэзыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэшэрэзын	шэрэзӀэшэрэзын	щӀэшэрэзын	дыщӀэшэрэзын	фыщӀэшэрэзын	щӀэшэрэзын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмышэрэзын	шэрэзӀэмышэрэзын	щӀэмышэрэзын	дыщӀэмышэрэзын	фыщӀэмышэрэзын	щӀэмышэрэзын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀэшэрэзыну	шэрэзӀэшэрэзыну	щӀэшэрэзыну	дыщӀэшэрэзыну	фыщӀэшэрэзыну	щӀэшэрэзыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀэмышэрэзыну	шэрэзӀэмышэрэзыну	щӀэмышэрэзыну	дыщӀэмышэрэзыну	фыщӀэмышэрэзыну	щӀэмышэрэзыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэзу	ушэрэзу	шэрэзу	дышэрэзу	фышэрэзу	шэрэз(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэзу	умышэрэзу	мышэрэзу	дымышэрэзу	фымышэрэзу	мышэрэз(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сышэрэзауэ	ушэрэзауэ	шэрэзауэ	дышэрэзауэ	фышэрэзауэ	шэрэзауэ / шэрэзахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымышэрэзауэ	умышэрэзауэ	мышэрэзауэ	дымышэрэзауэ	фымышэрэзауэ	мышэрэзауэ / мышэрэзахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сышэрэзурэ	ушэрэзурэ	шэрэзурэ	дышэрэзурэ	фышэрэзурэ	шэрэз(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымышэрэзурэ	умышэрэзурэ	мышэрэзурэ	дымышэрэзурэ	фымышэрэзурэ	мышэрэз(хэ)урэ

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шэрэз]	[шэрэз]ыр	--	[шэрэз]хэр
Эргативнэ:	[шэрэз]	[шэрэз]ым	--	[шэрэз]хэм
Послеложнэ:	[шэрэз]кӀэ	[шэрэз]ымкӀэ	[шэрэз]хэкӀэ	[шэрэз]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[шэрэз]у	[шэрэз]ырауэ	[шэрэз]хэу	[шэрэз]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шэрэз]а	[шэрэз]ар	--	[шэрэз]ахэр
Эргативнэ:	[шэрэз]а	[шэрэз]ам	--	[шэрэз]ахэм
Послеложнэ:	[шэрэз]акӀэ	[шэрэз]амкӀэ	[шэрэз]ахэкӀэ	[шэрэз]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[шэрэз]ауэ	[шэрэз]арауэ	[шэрэз]ахэу	[шэрэз]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шэрэз]ын	[шэрэз]ыныр	--	[шэрэз]ынхэр
Эргативнэ:	[шэрэз]ын	[шэрэз]ыным	--	[шэрэз]ынхэм
Послеложнэ:	[шэрэз]ынкӀэ	[шэрэз]ынымкӀэ	[шэрэз]ынхэкӀэ	[шэрэз]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[шэрэз]ыну	[шэрэз]ынырауэ	[шэрэз]ынхэу	[шэрэз]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[шэрэз]ыну	[шэрэз]ынур	--	[шэрэз]ынухэр
Эргативнэ:	[шэрэз]ыну	[шэрэз]ынум	--	[шэрэз]ынухэм
Послеложнэ:	[шэрэз]ынукӀэ	[шэрэз]ынумкӀэ	[шэрэз]ынухэкӀэ	[шэрэз]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[шэрэз]ынууэ	[шэрэз]ынурауэ	[шэрэз]ынухэу	[шэрэз]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

УтӀэрэзын.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

Щхьэцыр мэшэрэз.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

шэрэзын: curl or twist (about hair)
Щхьэцыр мэшэрэз: one's hair curls.

УРЫСЫБЗЭ

шэрэзын: завиться, закрутиться
Щхьэцыр мэшэрэз: волосы завиваются

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын