Индекс:ТЕМ134

Тхыгъэр къыздрахар Википсалъалъэ

1.3. Цӏыхум и организмэр

б) зыхэщӏэныгъэхэмрэ къэщӏэныгъэхэмрэ

1.3.4. нэм илъагъуныгъэ

нэ

  • ижь/сэмэгу
  • нэ щхъуантӏэ/фӏыцӏэ
  • нэшхуэ
  • ар нэшхуэщ
  • нэ жан
  • фӏыуэ зымылъагъу нэ
  • нэр зэкӏуэкӏын
  • си нэр хуабжьу зэкӏуэкӏащ
  • нэр къэгъэплъэн/ зэтепӏэн
  • нэр уфӏыцӏын

нэм илъагъуныгъэ
лъагъун (елъагъу)

  • фӏыуэ лъагъун
  • абы фӏыуэ елъагъу
  • щхьэгъубжэмкӏэ сэ ут солъагъу
  • и нэкӏэ илъагъун

къэлъалъун (къелъагъу)

  • уи ныбжьэгъур къэлъагъун
  • и нэӏуасэ щӏыпӏэр къэлъагъун
  • абы жыжьэу къалэ къыщилъэгъуащ

еплъын (йоплъ)

  • ныбжьэгъум еплъын
  • уэрамым еплъын
  • еджалӏэм еплъын
  • сыхьэтым псынщӏэу еплъын
  • спектакль/концерт/фильмыщӏэ еплъын
  • игъэщӏагъуэу еплъын
  • гъэщӏэгъуэн щыхъуауэ еплъын
  • набдзэгубдзаплъэу/фӏэгъэщӏэгъуэну еплъын
  • гупсэхуу еплъын
  • тхылъым ит сурэтхэм гупсэхуу еплъын
  • тхылъым тет тхыгъэм еплъын
  • псынщӏэу еплъын
  • дыгъэр къызэрыщӏэкӏым еплъын

еплъыныгъэ

  • нэр тенауэ еплъыныгъэ

плъэн (маплъэ)

  • ипэкӏэ плъэн
  • уэрамымкӏэ плъэн

дэплъэн (доплъэ)

  • уэрамым дэплъэн

дэплъын (доплъ)

  • щхьэгъубжэм дэплъын

иплъэн (йоплъэ)

  • гъуджэм иплъэн

ӏуплъэн (ӏуоплъэ)

  • и гъусэм ӏуплъэн
  • и ныбжьэгъум ӏуплъэн
  • псынщӏэу ӏуплъэн

еплъэкӏын

  • сэмагурабгъумкӏэ еплъэкӏын

плъэкӏэ

  • плъэкӏэ нэжэгужэ/нэщхъей
  • и плъэкӏэм гу лъытэн

къыхэплъын (къэхоплъ)
къызэхэплъыхьын (къызэхеплъыхь)
кӏэлъыплъын (кӏэлъоплъ)

  • сабийхэм кӏэлъыплъын
  • пионерхэм кӏэлъыплъын
  • сэ сфӏэгъзщӏэгъуэну цӏыкӏухэр зэрыджэгум сыкӏэлъоплъ
  • [псы] ӏуфэм деж есакӏуэм щыкӏэлъыплъын
  • псэущхьэхэм я гъащӏэм кӏэлъыплъын
  • дыгъэр зэриубыдам кӏэлъыплъын
  • бзур зэрылъатэм кӏэлъыплъын
  • къабзагъэм кӏэлъыплъын

кӏэлъыплъыныгъэ

  • щӏэныгъэ кӏэлъыплъыныгъэхэр
  • дохутырым и кӏэлъыплъыныгъэм щӏэтын
  • дунейм и щытыкӏэм теухуа кӏэлъыплъыныгъэ еджакӏуэхэм ирагъэкӏуэкӏ.

къыкӏэлъыплъын (къыкӏэлъоплъ)
дэплъеин (доплей)

  • уафэм дэплъеин

набгъэ

  • набгъэ хъун

нэф

  • нэф хъун


гу лъытэн (лъетэ)

  • цӏыху гупышхуэм сэ лӏы лъагэм гу щылъыстащ)
  • горизонтым кхъухь гу щылъытэн
  • цӏыху гупышхуэм сэ лӏы лъагэм гу щылъыстащ
  • еджакӏуэхэр зэрешам егъэджакӏуэм гу лъитащ
  • гу зылъытэ
  • гу зылъумытэ

къыхэлъагъукӏын

  • цӏыху ӏувым ныбжьэгъур къыхэлъагъукӏын

нэрылъагъу

  • нэрылъагъущ


нэху

  • дыгъэ/электрическэ нэху
  • нэху лыд
  • щӏыбыр нэхущ
  • пэшыр хуабжьу нэхут

нур

  • мазэ нур

дыгъэ

  • дыгъэ бзийхэр
  • дыгъэр къыкъуокӏ/къуохьэ/къопс
  • дыгъэм зегъэун; пэшым дыгъэ нэху куэд щӏедзэ

жьауэ

  • жыг жьауэ
  • жьауэм щӏэсын

ныбжь

  • и ныбжьым щышынэжын

пшапэ

  • пшапэр зэхэуащ
  • пшапэ зэхэуэгъуэ

кӏыфӏ

  • кӏыфӏым зыри плъагъуркъым
  • щӏыбыр кӏыфӏт
  • пэшыр кӏыфӏ хъуащ

кӏыфӏыгъэ

  • жэщ кӏыфӏыгъэ


фэ

  • бостей фэ хужь

плъыфэ
фэншэ
зэмыфэгъу

  • къэрэндащ/сурэт зэмыфэгъухэр

щхъуэкӏэплъыкӏэ

  • фильм/телевизор щхъуэкӏэплъыкӏэ

хужь

  • ӏэлъэщӏ/тхылъымпӏэ/пшэ/удз гъэгъа/бостей/щӏакхъуэ/ӏэгъэбэгу/лы хужь
  • уэсым хуэдэу хужь

фӏыцӏэ

  • краскэ/лэч/кӏэстум/щхьэц/щӏакъуэ фӏыцӏэ

яжьафэ
щхъуэ

  • дыгъужьышхъуэ, нащхъуэ, краскащхъуэ щхъуэ

гъуабжэ

  • бостеикӏэ гъуабжэ

яжьафэ
плъыжь

  • къэрэндащ/бэракъ/шагъыр/удз гъэгъа/напэ плъыжь

шыбжиифэ
тхьэбылыфэ
нэкӏуплъ
апельсиныфэ
гъуэжь-плъыжьыфэ

  • хьэндырабгъуэ гъуэжь-плъыжьыфэ

гъуэплъ
гъуэплъыфэ
къэбыфэ
гъуэплъыфэ
цыплъ

  • щӏалэ цӏыкӏу цыплъ

гъуэжь

  • удз гъэгъа/лэч/бостей/тхьэмпэ гъуэжь

удзыфэ

  • къэрэндэщ удзыфэ

щхъуантӏэ

  • уафэ/удз гъэгъа щхъуантӏэ

нащхъуэ
къащхъуэ

  • уафэ къащхъуэ

щӏыху

  • бостей щӏыху

шакъафэ
морэ

  • краскэ/кӏэстум/бостей/батинкӏэ морэ

кхъуэщыныфэ
сырыху

  • кӏэстум/бостей/щхьэц сырыху

фӏыцӏафэ

  • кӏэстум/бостей/щхьэц фӏыцӏафэ

лыд

  • мафӏэ/дыгъэ/нэху/бзий лыд

цӏу

  • фэ/лэнтӏ/бостей цӏу

фае

  • абдж фае

фагъуэ

  • нэху фагъуэ

къуэлэн
беяу
лэч

  • лэч щхъуантӏэ/щӏыху/удзыфэ

краскэ

  • псым хэткӏухь краскэ

иӏэгъэ

  • цы/акварель иӏэгъэ

щыхуэ

  • ӏэпэ щыхуэ

лэн (елэ)

  • унащхьэр, къуэбжэр, блынджабэхэр къащхъуэу лэн

иӏэн (иреӏэ)

  • щхьэцыр, джанэр иӏэн